HR, 15-09-2020, nr. 19/05404

Nummer 19/05404

Zitting 30 juni 2020

A.E. Harteveld

In de zaak

[verdachte] ,

geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1992,

hierna: de verdachte.

“Door of namens de verdachte is geen schriftuur houdende grieven ingediend. Evenmin zijn mondeling bezwaren tegen het vonnis opgegeven. Ook overigens is niet gebleken van enig rechtens te respecteren belang dat is gediend met enig onderzoek van de zaak. Om die reden wordt de verdachte niet-ontvankelijk verklaard in het ingestelde hoger beroep, gelet op het bepaalde in artikel 416, tweede lid, van het Wetboek van Strafvordering.”

5. De van belang zijnde bepalingen uit het Wetboek van strafvordering (Sv) luiden:

Artikel 410 Sv

“1 De officier van justitie dient binnen veertien dagen na het instellen van hoger beroep een schriftuur, houdende grieven, in op de griffie van het gerecht dat het vonnis heeft gewezen. De verdachte kan aldaar binnen veertien dagen na de instelling van het hoger beroep een schriftuur, houdende grieven, indienen. De schriftuur van de verdachte kan langs elektronische weg worden ingediend met behulp van een bij algemene maatregel van bestuur aangewezen elektronische voorziening. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur worden nadere regels gesteld over het gebruik van de elektronische voorziening.

2 (…).

3 (…).

4 Ingeval door de verdachte geen schriftuur als bedoeld in het eerste lid wordt ingediend, dient hij binnen veertien dagen na het instellen van het hoger beroep tegen een vonnis van de rechtbank als bedoeld in artikel 410a, eerste lid, een schriftuur in op de griffie van het gerecht dat het vonnis heeft gewezen, met een opgave van de redenen voor het instellen van het hoger beroep. Deze verplichting geldt niet in het geval, omschreven in artikel 410a, tweede lid.”

Artikel 410a Sv

“(…)

2 De behandeling ter terechtzitting van een ingesteld hoger beroep tegen een bij verstek gewezen vonnis van de rechtbank, niet zijnde de kantonrechter, is in ieder geval in het belang van een goede rechtsbedeling vereist indien de dagvaarding of oproeping om op de terechtzitting in eerste aanleg te verschijnen of de aanzegging of oproeping voor de nadere terechtzitting aan de verdachte niet in persoon is gedaan of betekend en zich geen andere omstandigheid heeft voorgedaan waaruit voortvloeit dat de dag van de terechtzitting of van de nadere terechtzitting de verdachte tevoren bekend was. De vorige zin is niet van toepassing in geval de dagvaarding of oproeping binnen zes weken nadat door de verdachte op de voet van artikel 257e verzet is gedaan, rechtsgeldig aan de verdachte is betekend met inachtneming van artikel 36g.

(…)”.

Artikel 416 Sv

“(…)

2 Indien de verdachte geen schriftuur houdende grieven heeft ingediend noch mondeling bezwaren tegen het vonnis opgeeft, kan het door de verdachte ingestelde hoger beroep zonder onderzoek van de zaak zelf niet-ontvankelijk worden verklaard.

(…)”.

6. De stukken van het geding houden, voor zover van belang voor de bespreking van het middel, het volgende in:

(i) Een “aantekening mondeling vonnis” inhoudende dat de verdachte door de politierechter in de rechtbank Noord-Holland, locatie Haarlem, op 29 januari 2019 bij verstek is veroordeeld wegens 1. “overtreding van artikel 8, vijfde lid, van de Wegenverkeerswet 1994” en 2. “overtreding van artikel 9, zevende lid, van de Wegenverkeerswet 1994”;

(ii) een akte instellen hoger inhoudende dat een medewerker ter griffie van de rechtbank Noord-Holland – daartoe door de verdachte "blijkens de aan deze akte gehechte brief" bij bijzondere volmacht gemachtigd – op 7 maart 2019 namens de verdachte hoger beroep heeft ingesteld tegen voornoemd vonnis;

(iii) de dagvaarding van de verdachte voor de zitting in hoger beroep op 14 november 2019 om 10:30 uur, waarop is vermeld:

“U bent gedagvaard om te verschijnen op een ROLZITTING van het hof omdat u hoger beroep heeft ingesteld tegen een uitspraak van de kantonrechter/politierechter/meervoudige kamer van de rechtbank. Omdat u geen bezwaren heeft opgegeven tegen het vonnis waartegen u hoger beroep heeft ingesteld zal uw zaak op de in de dagvaarding aangegeven datum en tijdstip worden behandeld op een zogenaamde ROLZITTING van het gerechtshof te Amsterdam. Deze zitting is bedoeld om u in de gelegenheid te stellen alsnog uw bezwaren op te geven tegen het vonnis, waarna de behandeling van uw strafzaak direct zal worden aangehouden tot een nadere datum waarop uw strafzaak inhoudelijk behandeld zal worden. Tijdens de behandeling bestaat niet de mogelijkheid om inhoudelijk op uw strafzaak in te gaan of om onderzoekswensen naar voren te brengen. U bent immers al in de gelegenheid gesteld om onderzoekswensen op te geven, van welke mogelijkheid u geen gebruik heeft gemaakt. Deze behandeling is uitsluitend bedoeld om te inventariseren of en zo ja, wat de bezwaren zijn tegen het vonnis waartegen door of namens u hoger beroep is ingesteld. U dient er rekening mee te houden dat indien u niet verschijnt en door u ook niet voorafgaand aan of tijdens de zitting bezwaren zijn opgegeven tegen het vonnis waartegen u beroep heeft ingesteld de kans bestaat dat het hof u conform artikel 416 lid 2 van het Wetboek van Strafvordering niet ontvankelijk verklaart in het door u ingestelde hoger beroep.”

(iv) een fax van de raadsman van de verdachte aan het hof d.d. 9 oktober 2019, die het volgende inhoudt:

“Edelgrootachtbare Heer, Vrouwe,

In bovengenoemde zaak bericht ik u namens cliënt, de heer [verdachte] , als volgt.

Het hoger beroep is gericht tegen de bewezenverklaring en de strafmaat.

In verband met het plannen van de inhoudelijke behandeling geef ik u op voorhand mijn huidige verbinderdata:

Okt: 10,11,14,15,16, 18 en 21 t/m 28

Nov: 1,4, 5,6, 8,11,14, 18,22, 25,26 en 28

Dec: 2, 4,20, 30 en 31

De processtukken zijn thans nog niet in mijn bezit, ik verzoek u mij deze op korte termijn te verstrekken.

In afwachting van uw reactie, verblijf ik.

Hoogachtend,

M. van Viegen

advocaat”

(v) een e-mail van de raadsman aan het hof d.d. 9 oktober 2019, die het volgende inhoudt:

“Edelgrootachtbare Heer, Vrouwe,

Ter aanvulling op mijn faxbericht van heden, meld ik u dat zowel cliënt als ik niet zullen verschijnen op de rolzitting d.d. 14 november 2019 te 10.30 uur.

Met vriendelijke groet.

mr. M. (Maarten) van Viegen

advocaat”

(vi) een proces-verbaal van de zitting in hoger beroep, voor zover voor de bespreking van het middel van belang, inhoudende:

“De verdachte, gedagvaard als

[verdachte] ,

geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1992, adres: [a-straat 1] , [postcode] [plaats] .

is niet ter terechtzitting verschenen.

De advocaat-generaal legt een akte van betekening over en een SKDB-formulier, welk laatste stuk inhoudt dat de verdachte zich niet in detentie bevond op de daarin genoemde dagen. De voorzitter deelt als beslissing van het hof mede dat de dagvaarding op rechtsgeldige wijze is betekend.

Het hof verleent verstek tegen de niet verschenen verdachte en beveelt dat met de behandeling van de zaak zal worden voortgegaan.

De advocaat-generaal draagt de zaak voor.

De voorzitter merkt op dat in deze zaak geen schriftuur houdende grieven is ingediend.

De advocaat-generaal voert het woord en vordert dat de verdachte niet-ontvankelijk wordt verklaard in het ingestelde hoger beroep.

Na kort beraad verklaart de voorzitter het onderzoek gesloten en spreekt het arrest uit.”

7. In de toelichting op het middel wordt gesteld dat de verdediging wel haar bezwaren heeft meegedeeld, namelijk door in bovengenoemde fax te vermelden: “Het hoger beroep is gericht tegen de bewezenverklaring en de strafmaat”. Volgens de steller van het middel had het hof de zaak moeten aanhouden.

8. Uit de motivering van het hof blijkt niet of het geen kennis heeft genomen van de fax van de raadsman van 9 oktober 2019 dan wel dat het van oordeel is dat hetgeen in die fax is vermeld niet is aan te merken als schriftuur houdende grieven in de zin van art. 410 lid 1 jo. art. 416 lid 2 Sv.

9. Van de door de raadsman op 9 oktober 2019 verstuurde fax zou men kunnen beweren dat deze niet aan de in art. 410 Sv gestelde eisen voldoet, aangezien deze zowel na afloop van de daarvoor geldende termijn als wel bij het onjuiste adres, namelijk bij het hof en niet bij de rechtbank is ingediend.

10. Niettemin had, ondanks deze ‘gebreken’, het hof het bedoelde schrijven wel als een appelschriftuur in de zin van art. 416 Sv moeten opvatten. De Hoge Raad overwoog omtrent een vergelijkbare situatie, in HR 1 oktober 2019, ECLI:NL:HR:2019:1480, als volgt:

“2.3 Het in art. 416, tweede lid, Sv bedoelde geval dat de verdachte geen schriftuur houdende grieven heeft ingediend doet zich niet voor indien de schriftuur buiten de in art. 410, eerste lid, Sv genoemde termijn van veertien dagen na de instelling van het hoger beroep, maar wel voorafgaand aan de terechtzitting in hoger beroep is ingediend (vgl. HR 3 september 2013, ECLI:NL:HR:2013:585). Hetzelfde geldt indien een dergelijke schriftuur kennelijk met het oog op de naderende terechtzitting in hoger beroep niet op de griffie van het gerecht dat het vonnis heeft gewezen, maar op de griffie van het gerechtshof waar de zaak in hoger beroep dient, is ingediend.”1.

11. Voorts volgt uit HR 19 juni 2007, ECLI:NL:HR:2007:AZ1702, NJ 2007/626 m.nt. Mevis dat aan de formulering van grieven geen hoge eisen worden gesteld. De Hoge Raad overwoog hierover als volgt:

“3.5.1. Ingevolge art. 410 Sv dient een appelschriftuur de grieven tegen het vonnis in eerste aanleg te bevatten. Nadere materiële eisen waaraan die schriftuur dient te voldoen, worden in die bepaling niet gesteld. Ook de geschiedenis van die bepaling - waaronder die van de Wet - geeft daarover geen uitsluitsel.

Nu de appelschriftuur ook door de verdachte zelf kan worden ingediend, terwijl die schriftuur aan belang heeft gewonnen door de mogelijkheid om daarin - met consequenties voor de aan te leggen maatstaf - getuigen en deskundigen op te geven, ligt het in de rede aan de formulering van de grieven geen hoge eisen te stellen.

In dat verband past de kanttekening dat in gevallen waarin alleen een verkort vonnis beschikbaar is, het formuleren van grieven tegen de bewijsvoering dan wel de verwerping van bewijsverweren niet wel mogelijk is.

In een geval waarin in het desbetreffende geschrift niet met zoveel woorden grieven zijn geformuleerd, maar wel een opgave van een of meer getuigen of deskundigen wordt gedaan, zal de rechter op grond van die opgave mogen aannemen dat is voldaan aan het voor de appelschriftuur geldende vereiste dat het de grieven tegen het vonnis bevat.”

12. Waar dus aan de formulering van grieven in het algemeen al geen hoge eisen worden geldt dat in het onderhavige geval te meer, omdat er slechts een aantekening mondeling vonnis beschikbaar was, waardoor de verdediging geen klachten kon formuleren die zich richten op de bewijsmotivering van het oordeel van de rechtbank. Een standaardformulier waarop grieven tegen het vonnis en/of redenen voor het instellen van hoger beroep kunnen worden weergegeven (een zogenoemd grievenformulier), kan ook als een appelschriftuur worden aangemerkt, zelfs als alleen is aangekruist “Ik heb bezwaren tegen de (hoogte van de) opgelegde straf”.2.De in de fax van de raadsman gegeven motivering voor het instellen van het hoger beroep, te weten: het hoger beroep is gericht tegen de bewezenverklaring en de strafmaat, is niet summierder dan dat.3.

13. Ik acht de niet-ontvankelijkverklaring door het hof derhalve ontoereikend gemotiveerd.

14. Het middel slaagt.

15. Ambtshalve heb ik geen gronden aangetroffen die tot vernietiging van de bestreden uitspraak aanleiding behoren te geven.

16. Deze conclusie strekt tot vernietiging van het bestreden arrest en terugwijzing van de zaak naar het hof Amsterdam, opdat de zaak op het bestaande hoger beroep opnieuw wordt berecht en afgedaan.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden