HR, 26-06-2018, nr. 16/03481

Het proces-verbaal van bevindingen d.d. 4 juli 2013 (pg. 5-7), voor zover inhoudende als relaas van verbalisant [verbalisant 1]:

Op 12 maart 2013 begaf ik mij samen met collega [verbalisant 2] naar het woonwagenkamp aan de [b-straat] te Drunen in de gemeente Heusden. Op het perceel met nummer 7 zagen wij een snelle motorboot staan op een trailer. De motorboot was van het merk Stingray. Ik ging samen met collega [verbalisant 2] aan bij [verdachte], ingeschreven aan de [b-straat] te Drunen. Desgevraagd deelde hij ons mede dat de snelle motorboot van het merk Stingray zijn eigendom was. Desgevraagd toonde hij de registratiepapieren van de boot, die afgegeven waren aan [betrokkene 3] (hof: blijkens de kopie van het registratiebewijs op pagina 32 heeft de tenaamstelling plaatsgevonden op 22 december 2012). De registratiepapieren waren afgegeven aan een snelle motorboot van het merk Stingray, registratienummer [001], voorzien van een motor van het merk Mercruiser nummer [002], afgegeven aan het kenteken [EE-00-FF].

Op 30 maart 2013 ging ik over tot inbeslagname van de snelle motorboot van het merk Stingray, voorzien van het kenteken [EE-00-FF].

Het proces-verbaal voertuig en vaartuig identificatie d.d. 2 mei 2013 (pg. 34-44), voor zover inhoudende als relaas van verbalisant [verbalisant 3]:

Op 3 april 2013 heb ik een onderzoek ingesteld naar de juiste identiteit van het onder hoofdstuk 1.3 genoemde voertuig.

Gegevens voertuig

Het betrof hier een aanhangwagen, als bedoeld in artikel 1.1 van de Regeling voertuigen.

Bij nader onderzoek was gebleken van het V.I.N. weg was geslepen. Het V.I.N. was zodanig weggeslepen dat het van fabriekswege ingeslagen V.I.N. niet kon worden herleid.

De bijlage proces-verbaal vaartuig d.d. 9 april 2013 (pg. 45-47), voor zover inhoudende als relaas van verbalisanten [verbalisant 4] en [verbalisant 5]:

Op 5 april 2013 stelden wij een onderzoek in naar de juiste identificatie van een vaartuig. Wij zagen een vaartuig met de volgende identiteitskenmerken:

Het CIN van een vaartuig is een fabrieksmatig aangebracht uniek nummer dat krachtens wettelijk voorschrift vast en onverbrekelijk in of op de romp van vaartuigen is aangebracht. Het CIN op een vaartuig is zodanig aangebracht dat deze niet zonder opzet te verwijderen is.

Wij zagen dat het CIN [003] op het door ons onderzochte vaartuig, op de plaats, maar niet op de wijze was aangebracht zoals de fabrikant van Stingray dat standaard doet.

Wij zagen dat de vorm van het CIN afweek van de CIN’s die Stingray gewoonlijk aanbrengt. Uit informatie van de fabrikant van Stingray zagen wij dat het CIN [003] niet was afgegeven voor een door hun gefabriceerd vaartuig.

Op grond van deze bevindingen stellen wij dat het CIN [003] op het door ons onderzochte voertuig, vervalst dan wel valselijk aangebracht is.

Wij zagen dat het vaartuig was voorzien van een Mercruiser binnenboordmotor en dat op de motor de volgende gegevens vermeld stonden:

Motor merk: Mercruiser

Motor type: 3.0LX Alpha One

Motor serienummer: verwijderd

Transom serienummer: [002]

Drive serienummer: [004]

Het is ons bekend dat door de fabrikant van Mercruiser motoren, in dan wel aan de motor, een ander kenmerk wordt aangebracht waaruit de juiste identiteit van de motor kan worden herleid. Dit kenmerk is zodanig aangebracht dat deze niet zonder opzet te verwijderen is. Wij zagen dat dit kenmerk op de plaats en wijze was aangebracht zoals de fabrikant van Mercruiser dit standaard doet en dat dit kenmerk hoort bij een Mercruiser motor voorzien van het motor serienummer [005].

Uit informatie van de fabrikant van Stingray zagen wij dat de motor met het motornummer [005] hoort bij een Stingray 556ZP voorzien van het CIN [003].

Wij zagen in de politiesystemen dat er een vaartuig van het merk Stingray, type 556ZP, als gestolen stond gesignaleerd met de volgende kenmerken:

Gelet op bovenstaande bevindingen kan gesteld, dat het door ons onderzochte vaartuig, inclusief binnenboordmotor, dezelfde zijn, als het vaartuig met binnenboordmotor, waarvan op 24 oktober 2012 aangifte van diefstal is gedaan bij de Regiopolitie Gelderland-Zuid.

De verklaring van verdachte, afgelegd ter terechtzitting in hoger beroep, voor zover inhoudende:

De speedboot van het merk Stingray is van mij. Ik heb die speedboot samen met de trailer gekocht.”

6. Het proces-verbaal van het onderzoek ter terechtzitting op 17 juni 2016 houdt in dat de raadsman het woord ter verdediging heeft gevoerd. Het pleidooi houdt, voor zover voor de beoordeling van het middel van belang, het volgende in:

“Ten aanzien van de boot valt me op dat, op het moment dat cliënt werd bevraagd over spullen die in de tuin staan die overduidelijk niet in orde zijn, hij zegt dat die niet van hem zijn en dat ze de spullen mee mogen nemen. Maar over de boot is hij heel duidelijk geweest. Die is van hem en die wilde hij terug. Er is zelfs een klaagschrift ingediend. Zijn intenties met betrekking tot die boot waren goed. Hij wilde bij de politie niet zeggen voor welk bedrag hij die boot gekocht had, maar dat wil niet zeggen dat het daarom niet in orde was. Die punten zijn niet getoetst. Dit kan ook niet leiden tot de conclusie dat hij redelijkerwijs moest vermoeden dat die boot gestolen was. Degene die de boot op zijn naam had heeft gezet, [betrokkene 3], heeft verklaard dat cliënt niet kan lezen en schrijven. Die persoon zegt ook dat er papieren bij zaten die klopten. Er was geen reden om te vermoeden dat het niet in orde was. Het rapport ten aanzien van de trailer is veel belastender, maar die staat niet op de tenlastelegging. Ten aanzien van de boot is het veel minder duidelijk. De politie schrijft dat ze zagen dat het CIN-nummer wel op de juiste plaats stond, maar niet op de wijze was aangebracht zoals de fabrikant dat placht te doen. Dat vereist gedetailleerde kennis die is voorbehouden aan experts. Ik citeer verder uit het rapport dat agenten, nadat zij informatie hadden ingewonnen bij de fabrikant Stingray, middels technisch hulpmiddel het originele registratieteken hebben waargenomen, maar dat het met het blote oog niet zichtbaar was.

Kort en goed, de kenmerken die bij de boot worden gezien als aanwijzingen dat de boot gestolen is, zijn niet kenbaar geweest voor cliënt als gewone koper. Ik vraag u daarom mijn cliënt vrij te spreken voor dit feit.”

7. Het hof heeft in zijn arrest dit verweer als volgt samengevat en verworpen:

“Namens de verdachte is ter terechtzitting in hoger beroep bepleit dat hij wordt vrijgesproken van het in de zaak met parketnummer 01-151986-13 ten laste gelegde. Daartoe heeft de raadsman aangevoerd dat het voor verdachte niet kenbaar was en dat hij ook niet redelijkerwijze hoefde te vermoeden dat de boot die hij voor handen had van diefstal afkomstig was. Alleen voor een deskundige was te zien dat er op de boot een Craft Identification Number (CIN) stond dat niet door de fabrikant was aangebracht terwijl het originele registratieteken alleen met behulp van een technisch hulpmiddel zichtbaar kon worden gemaakt, aldus de raadsman.

Het hof overweegt als volgt.

Uit de wettige bewijsmiddelen in het dossier maakt het hof op dat de onder verdachte aangetroffen boot van het merk Stingray was geplaatst op een boottrailer c.q. aanhangwagen. De politie heeft bij onderzoek vastgesteld dat het zogenaamde Voertuig Identificatie Nummer (VIN) van deze aanhangwagen was weggeslepen, dat daarop geen kenteken aanwezig was en dat ook het typeplaatje was verwijderd. Naar het oordeel van het hof moet dit ook voor de verdachte zichtbaar zijn geweest op het moment dat hij de boot met trailer/aanhangwagen voorhanden kreeg. Het had daarom op zijn weg gelegen om nader onderzoek te doen en zich ervan te vergewissen dat de boot niet van enig misdrijf afkomstig was. Dat de wijziging van het CIN van de boot zelf voor een niet deskundige niet kenbaar was, doet daar niet aan af.

Gelet op het hier voorstaande had de verdachte naar het oordeel van het hof ten tijde van het voorhanden krijgen van de boot redelijkerwijs moeten vermoeden dat het een door misdrijf verkregen goed betrof.

Het verweer wordt verworpen.”

8. In art. 417bis Sr is de zogeheten schuldheling strafbaar gesteld. Deze culpoze tegenhanger van de in art. 416 Sr strafbaar gestelde opzetheling, stelt onder meer de persoon strafbaar die een goed verwerft of voorhanden heeft, terwijl hij ten tijde van de verwerving of het voorhanden krijgen van het goed redelijkerwijs had moeten vermoeden dat het een door misdrijf verkregen goed betrof. De omstandigheden waaronder een goed wordt verkregen, kunnen een onderzoeksplicht doen ontstaan naar de herkomst van dat goed. Dit is het geval indien elk weldenkend mens op grond van die omstandigheden argwaan zou moeten krijgen.1.Is dat het geval, dan mag hij zonder nader onderzoek niet handelen.2.Hij dient dan door te vragen of nader onderzoek te verrichten. Als degene op wie een onderzoeksplicht rust daarin vervolgens in die mate tekortschiet dat hij met aanmerkelijke of grove onvoorzichtigheid handelt, valt hij onder het bereik van de strafbaarstelling van art. 417bis Sr.3.Voor zover een dergelijk tekortschieten uit de bewijsmiddelen blijkt, kan dan immers bewezen worden dat de verdachte bij het verwerven of voorhanden krijgen van het goed redelijkerwijs had moeten vermoeden dat het goed door misdrijf is verkregen. Het strafbare verwijt dat deze persoon wordt gemaakt is dat hij door zijn onvoorzichtigheid misdrijven begunstigt en bevordert.4.

9. In HR 10 november 2015, ECLI:NL:HR:2015:3263 had de verdachte via de website marktplaats.nl een motorboot gekocht.5.Deze boot was eerder gestolen. Het hof veroordeelde de verdachte voor schuldheling. Uit de door het hof gebezigde bewijsmiddelen bleek dat de verdachte de vraagprijs “een koopje” vond en dat hij “er niets aan doe[t]” om te voorkomen dat hij een gestolen boot kocht. De Hoge Raad casseerde en overwoog daartoe dat uit de bewijsvoering niet zonder meer kan worden afgeleid dat de verdachte ten tijde van het voorhanden krijgen van de boot in die mate is tekortgeschoten in zijn onderzoeksplicht dat hij met de voor schuldheling vereiste aanmerkelijke onvoorzichtigheid heeft gehandeld. De Hoge Raad wees er vervolgens op dat het hof niets had overwogen omtrent de in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs van de verdachte als koper te vergen controle van de herkomst van de boot, bijvoorbeeld aan de hand van het Craft Identification Number (hierna: CIN).6.Daarnaast had het hof niets overwogen ten aanzien van de staat van de boot in relatie tot de betaalde koopprijs en de marktwaarde van de boot ten tijde van het voorhanden krijgen, terwijl de enkele omstandigheid dat het hof de verklaring van de verdachte met betrekking tot de periode van aankoop van de boot ongeloofwaardig heeft geacht, nog niet duidelijk maakte dat de verdachte had moeten vermoeden dat de boot van misdrijf afkomstig was. Ook werd erop gewezen dat de verdediging heeft aangevoerd dat de verdachte de boot heeft gekocht voor een prijs die gangbaar was, dat de verkoper een plausibele verklaring voor de verkoop had gegeven en dat de boot beschadigd was.

10. Ook in de onderhavige zaak heeft het hof de verdachte wegens schuldheling van een boot veroordeeld. Het hof heeft het verweer dat het voor de verdachte niet kenbaar was dat de boot die hij voorhanden had van diefstal afkomstig was en dat hij dit ook niet redelijkerwijs hoefde te vermoeden, verworpen. Daarbij wijst het hof erop dat de in de tenlastelegging (en bewezenverklaring) genoemde boot bij aankoop geplaatst was op een boottrailer c.q. aanhangwagen (hierna aangeduid als trailer).7.Het zogeheten Voertuig Identificatie Nummer (hierna: VIN) van de trailer was weggeslepen, een kenteken ontbrak en ook het typeplaatje was daarvan verwijderd. Dit had voor de verdachte ook zichtbaar moeten zijn geweest dat op het moment dat hij de boot op deze trailer voorhanden kreeg. Gelet hierop had het volgens het hof op de weg van de verdachte gelegen om nader onderzoek te doen en zich ervan te vergewissen dat de boot niet van enig misdrijf afkomstig was. De omstandigheid dat het CIN van de boot zelf voor een niet-deskundige niet kenbaar was, doet daaraan niet af.

11. Uit de overwegingen van het hof blijkt dat niet zozeer de omstandigheden van de boot zelf, als wel die van de trailer waarop de boot werd aangeleverd, de verdachte hadden moeten aanzetten tot onderzoek naar de herkomst van (ook) de boot.8.De trailer had immers zichtbaar geen kenteken, het VIN-nummer was weggeslepen en het typeplaatje was verwijderd. Het hof heeft kennelijk en niet onbegrijpelijk bij de beoordeling van de feiten en omstandigheden waaronder de boot was verkregen mede gelet op de trailer waarop deze bij verkrijging was geplaatst. Op basis van dat geheel van feiten en omstandigheden heeft het hof kunnen oordelen dat de verdachte zich ervan had moeten vergewissen dat de boot niet van enig misdrijf afkomstig was. In het oordeel van het hof ligt besloten dat de verdachte dit niet of onvoldoende heeft gedaan en dat hij daarmee aanmerkelijk onvoorzichtig heeft gehandeld. Daarbij wijs ik erop dat het (originele) CIN, blijkens bewijsmiddel 4 zijnde [003], voor een niet-deskundige weliswaar niet kenbaar was9., maar dat uit bewijsmiddel 2 naar voren komt dat het CIN volgens de registratiepapieren10.[001] was, terwijl uit bewijsmiddel 4 blijkt dat het CIN zoals weergegeven op de boot [003] was. Reeds uit een vergelijking van beide nummers had daarmee eenvoudig kunnen blijken dat sprake was van een kennelijke vervalsing. Gelet op de bewijsoverweging en de bewijsmiddelen heeft het hof kunnen oordelen dat de verdachte ten tijde van het voorhanden krijgen van de boot in die mate is tekortgeschoten in zijn onderzoeksplicht dat hij met de voor schuldheling vereiste aanmerkelijke onvoorzichtigheid heeft gehandeld en bewezen kunnen verklaren dat de verdachte ten tijde van het voorhanden krijgen van de boot redelijkerwijs had moeten vermoeden dat de boot een door misdrijf verkregen goed betrof. De verwerping van het verweer en de bewezenverklaring zijn daarnaast niet onbegrijpelijk en voldoende met redenen omkleed.

12. Het middel faalt.

13. Het tweede middel klaagt dat de redelijke termijn als bedoeld in art. 6, eerste lid, EVRM in de cassatiefase is overschreden, omdat de stukken van het geding te laat door het hof zijn ingezonden.

14. Het beroep in cassatie is namens de verdachte ingesteld op 4 juli 2016. De Hoge Raad heeft de stukken van het geding blijkens een daarop geplaatst stempel ter griffie ontvangen op 29 september 2017. Dit brengt mee dat de inzendtermijn van acht maanden is overschreden. Dat tijdsverlies kan niet meer door een bijzonder voortvarende behandeling in cassatie worden gecompenseerd. Gelet op de hoogte van de opgelegde geldboete kan de Hoge Raad volstaan met de constatering van deze schending.11.

15. Het middel slaagt.

16. Het eerste middel faalt en het tweede middel slaagt.

17. Ambtshalve heb ik geen gronden aangetroffen die tot vernietiging van de bestreden uitspraak aanleiding behoren te geven.

18. Deze conclusie strekt ertoe dat de Hoge Raad zal constateren dat de redelijke termijn is overschreden en het beroep voor het overige zal verwerpen.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

plv. AG