2.3.2 Het Rapport van de Nederlandsche Advocaten-Vereeniging van 1927

19 Het is dan ook niet zo heel verwonderlijk dat de Commissie uit de Nederlandsche Advocaten-Vereeniging (NAV) - die in 1924 voor de tweede keer1 werd gevraagd te rapporteren over het Ontwerp van de Staatscommissie-Gratama, maar nu over de Boeken IV, V en VI - zijn Rapport over de voorgestelde regeling van het executoriaal derdenbeslag ('Uitwinning onder derden') als volgt begon2:

Zoals blijkt uit het vervolg van haar Rapport, was de Commissie daar om begrijpelijke redenen niet zo gelukkig mee.

Anders dan de Staatscommissie-Gratama - die voornamelijk uit rechters bestond - komt de uitsluitend uit praktizerende advocaten bestaande Commissie in haar Rapport met een voorstel tot vereenvoudiging van de af te leggen Verklaring en daarmee ook tot beperking van de verklaringsprocedure. De Commissie motiveerde haar voorstel als volgt3:

De Commissie stelde dan ook voor de derde te verplichten om binnen acht dagen na het beslag4

Als de beslaglegger zich kon verenigen met deze buitengerechtelijk afgelegde Verklaring, dan zou de voorzitter van de rechtbank bij een 'bevelschrift' moeten bepalen dat de derde hetgeen hij in zijn brief schuldig had verklaard zou dienen af te geven aan de beslaglegger. In de gedachtegang van de Commissie werd op deze wijze een5

Het is duidelijk dat dit zeer praktische voorstel van de Commissie vele decennia later model heeft gestaan voor de voorstellen van de Staatscommissie-Haardt uit 1973 (zie hierna § 23.4) en de huidige art. 476a, 476b, en 477a. Het is overigens opvallend dat nergens blijkt dat de Commissie onderkend heeft, dat een systeem van een eenvoudige Verklaring buiten rechte reeds voorkwam in het - nooit ingevoerde - Wetboek van 1830.

20 Voorts is nog van belang erop te wijzen dat de Commissie het een 'lacune in de geldende wet' - en daarmee ook in het Ontwerp van de Staatscommissie-Gratama vond, dat daarin niet duidelijk was aangegeven6

Dat ook niet-opeisbare vorderingen in beginsel door derdenbeslag konden worden getroffen, had de Hoge Raad overigens in 1924 nog eens7 uitdrukkelijk bevestigd. Over toekomstige vorderingen had de Hoge Raad zich echter nog niet uitgesproken. Wel was in de lagere rechtspraak8 reeds min of meer aanvaard, dat beslag - en dan met name: loonbeslag - ook op toekomstige vorderingen mogelijk was, mits9

Daargelaten of de Commissie hier wel een voldoende scherp onderscheid maakte tussen (i) nog niet opeisbare, (ii) relatief toekomstige en (iii) nog in het geheel niet ontstane vorderingen10, brak zij er in elk geval terecht een lans voor om art. 475 lid 1 (oud), zodanig te wijzigen dat onder een derdenbeslag in elk geval óók zouden vallen die vorderingen die voortvloeiden uit een ten tijde van het beslag reeds bestaande rechtsverhouding. Inmiddels is duidelijk dat deze suggestie pas met ingang van 1 januari 1992 in het huidige art. 475 lid 1 is overgenomen. Een en ander neemt echter niet weg dat art. 475 lid 1 (oud) reeds in 1932 in het Loonbeslag-arrest in deze zin zou worden uitgelegd.11

21 Vermelding verdient ten slotte nog dat de Commissie heeft onderzocht, of het noodzakelijk was in de wet een regeling op te nemen voor het geval de door het beslag getroffen geldsommen méér beliepen dan de vordering tot verhaal waarvan het beslag was gelegd. Het gaat hier derhalve om de aloude vraag, of de derde-beslagene het 'excedent' in beginsel zonder risico aan de beslagdebiteur kan uitkeren. De Commissie meende voor het executoriaal derdenbeslag dat een en ander, in verband met de positie van eventuele latere (cumulatieve) beslagleggers, niet mogelijk zou moeten zijn, zodat de derde12

Dat er ook onder het oude recht, óók in het geval van executoriaal derdenbeslag, verschillende oplossingen waren om zonder al te grote risico's het excedent aan de be-slagdebiteur of een ander uit te keren, zal in hoofdstuk 7 nader worden uiteengezet.13 Anderzijds was de Commissie van oordeel dat bij conservatoir derdenbeslag, zo enigszins mogelijk, wél een oplossing voor het excedent-probleem zou moeten worden gevonden. Onder het motto dat de wetgever hier14

stelde de Commissie voor dat de beslagdebiteur in zo'n situatie aan de beslaglegger een pandrecht15

zodat 'het beslag tot dat bedrag (is) beperkt'. Het beslag zou dan echter wél - hetgeen de Commissie overigens niet voorstelde - moeten worden opgeheven.16 Een oplossing als deze is nimmer in de wet opgenomen. Het huidige recht bevat in art. 705 een algemene regeling voor opheffing van conservatoire beslagen (zie daarover § 6.2.4).