HR, 22-12-2009, nr. 08/02822

Verzoeker heeft beroep in cassatie ingesteld tegen het arrest van het Gerechtshof te Arnhem van 25 juni 2008. Het Hof heeft in hoger beroep verzoeker veroordeeld tot onder meer een onvoorwaardelijke gevangenisstraf voor de duur van zeven weken wegens ‘opzettelijk en wederrechtelijk enig goed, dat geheel of ten dele aan een ander toebehoort, vernielen’ en overtredingen van de artikelen 8, tweede lid, aanhef en onder a, 9, eerste lid en (nogmaals) 9, eerste lid van de Wegenverkeerswet 1994.

Namens verzoeker heeft mr. E.D. van Elst, advocaat te Veenendaal, twee middelen van cassatie voorgesteld.

Het eerste middel klaagt dat het Hof ten onrechte en op onjuiste gronden het verzoek tot het opmaken van een reclasseringsrapport heeft afgewezen.

Het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep van 11 juni 2008 houdt in, voor zover hier van belang:

Ik stel voorop dat de Hoge Raad in het arrest van 3 maart 2009, LJN BG4349, NJ 2009, 441 het navolgende heeft overwogen. Ook het ter zitting gedane verzoek van de verdediging tot aanhouding van de behandeling van de zaak in hoger beroep in afwachting van een op te maken reclasseringsrapport, is een verzoek aan de rechter als bedoeld in art. 328 in verbinding met art. 331 Sv om gebruik te maken van de in art. 315 Sv omschreven bevoegdheid. Maatstaf bij de beoordeling van een dergelijk verzoek is derhalve of de noodzaak van hetgeen wordt verzocht, is gebleken. In het aangehaalde arrest had het Hof deze en dus de juiste maatstaf toegepast. De afwijzing mag uiteraard niet blijk geven van miskenning van de toepasselijke maatstaf, maar daarnaast dient de motivering niet onbegrijpelijk te zijn in het licht van wat aan het (onderbouwd) verzoek ten grondslag is gelegd.1. In het arrest van 3 maart 2009 nu, achtte de Hoge Raad het oordeel van het Hof niet zonder meer begrijpelijk op grond van een aantal bijzondere kenmerken van die zaak. Zo vond zowel de verdediging als het OM een reclasseringsrapport noodzakelijk. De advocaat-generaal bij het Hof had het verzoek daartoe abusievelijk niet verzonden, als gevolg waarvan er geen reclasseringsrapport beschikbaar was bij de inhoudelijke behandeling van de zaak in hoger beroep. De raadsvrouw persisteerde bij haar verzoek. Het Hof was blijkens het zittingsverbaal van oordeel dat het wellicht beter zou zijn geweest wanneer een reclasseringsrapport, met daarin een aanvullend beeld van de verdachte, beschikbaar zou zijn, maar achtte het opmaken van een reclasseringsrapport bij die stand van zaken voorshands niet noodzakelijk. Tijdens de beraadslaging in raadkamer zou dit beeld eventueel kunnen veranderen, aldus het Hof. In zijn arrest wees het Hof het verzoek af, nu er naast de reeds voorhanden informatie uit eerdere rapporten op de terechtzitting voldoende informatie over de verdachte naar voren was gekomen, op grond waarvan het Hof zich voldoende voorgelicht achtte. De verdachte werd wegens poging tot moord veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf. De Hoge Raad stelde vast dat het Hof tot uitdrukking had gebracht dat het aanvankelijk door het openbaar ministerie, en de verdediging en kennelijk ook door het Hof onderschreven belang bij het opmaken van een reclasseringsrapport was komen te vervallen door de ter terechtzitting verstrekte informatie. Ik citeer nu het vervolg van de overwegingen van de Hoge Raad in voornoemd arrest:

Ik heb het arrest van HR 3 maart 2009, NJ 2009, 441, LJN BG 4349 hierboven uitvoerig aangehaald, omdat vergelijkenderwijs op zowel overeenkomsten als op een essentieel verschil met de onderhavige zaak kan worden gewezen. Zo heeft blijkens het proces-verbaal van de terechtzitting het Hof op 14 februari 2008 de zaak aangehouden teneinde een reclasseringsrapport te doen opmaken. Door ziekte van de rapporteur is het daar niet van gekomen. Op de terechtzitting van 11 juni 2008, na het voordragen van de zaak, verzoekt de raadsvrouw nogmaals de zaak aan te houden opdat een reclasseringsrapport over verzoeker kan worden opgemaakt. Desgevraagd deelt zij evenwel mee dat zij de persoonlijke omstandigheden van verzoeker kan toelichten en recente informatie kan verstrekken over de werkstraf die nog loopt. Na gehouden beraad luidt de beslissing van het Hof dat het verzoek wordt afgewezen en dat de zaak eerst inhoudelijk wordt behandeld, nu de raadsvrouw heeft aangegeven dat zij de bedoelde toelichting en informatie kan geven. Het Hof voegt daaraan toe dat het onderzoek hiertoe altijd nog heropend kan worden, indien het Hof in raadkamer tot het oordeel komt dat het onvoldoende is voorgelicht over de persoon van verzoeker. In zoverre houdt het Hof een slag om de arm. Blijkens het zittingsverbaal voert de raadsvrouw het woord en bepleit daarin onder meer de oplegging van (hooguit) een voorwaardelijke gevangenisstraf met verplicht reclasseringstoezicht. Klaarblijkelijk heeft de raadsvrouw het niet opportuun gevonden om haar verzoek tot aanhouding in pleidooi te herhalen. In het bestreden arrest, meer in het bijzonder onder het kopje ‘Oplegging van straf en/of maatregel’, wijdt het Hof geen woord aan het verzoek van de raadsvrouw tot aanhouding van de zaak om een reclasseringsrapport op te laten maken. Onder verwijzing naar 1. hierboven, herhaal ik dat het Hof verzoeker heeft veroordeeld tot een onvoorwaardelijke gevangenisstraf (van zeven weken).

Door te overwegen dat het verzoek wordt afgewezen nu de raadsvrouw heeft aangegeven dat zij de persoonlijke omstandigheden van verdachte kan toelichten en recente informatie kan verstrekken over de werkstraf die nog loopt, en dat het onderzoek altijd kan worden heropend als het Hof in raadkamer tot het oordeel komt dat het onvoldoende is voorgelicht over de persoon van de verdachte, heeft het Hof kennelijk als zijn oordeel tot uitdrukking willen brengen het om die redenen (voorshands) niet noodzakelijk te achten (alsnog) een reclasseringsrapport op te laten maken. Aldus heeft het Hof de juiste maatstaf toegepast.2.

Op dat oordeel is het Hof blijkens het bestreden arrest klaarblijkelijk niet meer teruggekomen. Dit acht ik ook zonder nadere motivering in het arrest niet onbegrijpelijk. Daarbij neem ik in aanmerking dat de raadsvrouw ter terechtzitting in hoger beroep het verzoek niet nader heeft toegelicht en van argumenten heeft voorzien, en het proces-verbaal van de terechtzitting van 11 juni 2008 bovendien niet inhoudt dat zij — na de hiervoor weergegeven afwijzing van het Hof — heeft gepersisteerd bij het verzoek.3. Naar mijn oordeel is juist daarin een zodanig wezenlijk verschil met HR 3 maart 2009, NJ 2009, 441, LJN BG4349 gelegen, dat in de onderhavige zaak het middel tevergeefs is voorgesteld. Daaraan kan niet afdoen dat ook in deze zaak een onvoorwaardelijke gevangenisstraf is opgelegd.

Het middel faalt.

Het tweede middel klaagt dat het Hof in strijd met art. 359, zesde lid, Sv heeft verzuimd in het arrest de redenen op te geven die de beslissing tot het opleggen van een vrijheidsbenemende straf kunnen dragen.

Het bestreden arrest houdt ten aanzien van de oplegging van de straf het volgende in, voor zover hier van belang:

Het Hof heeft overwogen dat en waarom niet kon worden volstaan met een voorwaardelijke gevangenisstraf of een taakstraf maar in plaats daarvan is gekozen voor een onvoorwaardelijke vrijheidsstraf. Aldus voldoet de strafmotivering aan de in art. 359, zesde lid, Sv neergelegde eis dat de oplegging van een vrijheidsbenemende sanctie in de uitspraak expliciet dient te worden verantwoord.4. Voor zover voorts in de toelichting op het middel wordt betoogd dat het Hof niet tot de oplegging van een onvoorwaardelijke gevangenisstraf had kunnen (of mogen) komen omdat door de reclassering geen uitgebreid en onderbouwd strafadvies is uitgebracht, stelt het een eis aan (de motivering van) de strafoplegging die geen steun vindt in het recht, in het bijzonder niet in het zesde lid van art. 359 Sv.

Het middel faalt en kan worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering.

Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG