HR, 19-02-2013, nr. 12/01256

De Rechtbank te 's-Gravenhage heeft bij vonnis van 8 maart 2010 de verdachte wegens 1. "oplichting" veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van zes weken, met aftrek als bedoeld in art. 27 Sr en wegens 2. "door het bevoegd gezag naar zijn identiteitsgegevens gevraagd, een valse naam opgegeven" veroordeeld tot een geldboete van € 75,-, subsidiair één dag hechtenis. Het Gerechtshof te 's-Gravenhage heeft bij arrest 11 oktober 2010 het vonnis van de Rechtbank bevestigd met aanvulling van gronden.

Namens verdachte is beroep in cassatie ingesteld en heeft mr. M.A.C. de Vilder, advocaat te Amsterdam, bij schriftuur twee middelen van cassatie voorgesteld.

Voorafgaand aan de bespreking van de middelen merk ik het volgende op. Ter zake van de overtreding (feit 2) staat op grond van art. 427 Sv geen beroep in cassatie open. In zoverre is het cassatieberoep dan ook niet ontvankelijk.

Het eerste middel klaagt erover dat "het Gerechtshof de appeldagvaarding ten onrechte niet nietig heeft verklaard, althans de behandeling van de zaak niet heeft aangehouden, althans ontoereikend heeft gemotiveerd waarom nietigverklaring dan wel aanhouding achterwege kon blijven, nu verzoeker in strijd met het bepaalde in artikel 588a van het Wetboek van Strafvordering niet is opgeroepen op het door hem bij het instellen van het appel opgegeven adres".

De stukken van het geding houden het volgende in:

Ingevolge art. 588, eerste lid, onder b, sub 1, Sv dient de uitreiking van de dagvaarding, indien de verdachte niet rechtens van zijn vrijheid is ontnomen en geen betekening in persoon is voorgeschreven, te geschieden aan het adres waar de geadresseerde als ingezetene is ingeschreven in de basisadministratie persoonsgegevens.3. Blijkens het GBA-uittreksel van 13 september 2010 was het GBA-adres van de verdachte ten tijde van het aanbieden van de dagvaarding in hoger beroep [a-straat 1] te Hoogeveen en stond de verdachte tenminste vijf dagen nadien als ingezetene in de basisadministratie persoonsgegevens op dit adres ingeschreven. Het adres [a-straat 1] te Hoogeveen is eveneens het adres dat (als GBA-adres) is opgegeven bij het instellen van het hoger beroep. Bij het instellen van het hoger beroep is geen ander adres in Nederland opgegeven dan het adres [a-straat 1] te Hoogeveen waaraan een afschrift van de dagvaarding of de oproeping toegezonden kan worden.4. De dagvaarding had derhalve betekend dienen te worden op het adres [a-straat 1] te Hoogeveen. De appeldagvaarding is echter aangeboden op het adres [b-straat 1] te Veendam. Nu niet blijkt dat de dagvaarding eveneens op het adres [a-straat 1] te Hoogeveen is betekend,5. nog dat dit adres is achterhaald door het adres [b-straat 1] te Veendam (of enig ander adres),6. is (althans lijkt) de appeldagvaarding niet op een rechtsgeldige wijze (te zijn) betekend. Van belang is in dit verband nog of van het achterhaald zijn van een adres sprake kan zijn indien een verdachte wel op een bepaald adres is ingeschreven, maar vaststaat dat hij daarvan geen gebruik maakt. Die vraag komt onder 8 hierna aan de orde.

Ten overvloede kan eerst nog worden opgemerkt dat als de appeldagvaarding al aan het adres [b-straat 1] te Veendam betekend had moeten worden - quod non - de appeldagvaarding nog niet op rechtsgeldige wijze is betekend, nu deze niet overeenkomstig het bepaalde in art. 588, derde lid onder c, Sv, is uitgereikt aan de griffier.7.

Dat getracht is de dagvaarding uit te reiken op een oud GBA-adres in Veendam is minder verrassend dan het lijkt. Uit de aan de Hoge Raad toegezonden stukken blijkt dat de verdachte zich op 3 mei 2010 heeft onttrokken aan detentie.8. Het GBA-adres [a-straat 1] te Hoogeveen is het adres van (indertijd locatie) "De Grittenborgh" (van de PI Noord waartoe behalve de locatie "De Grittenborgh" ook de locatie "De Marwei" indertijd behoorde).9. Een (volkomen) uitreiking op het GBA-adres heeft niet plaatsgevonden (zie noot 5). Dat werd gelet op de onttrekking aan detentie vermoedelijk niet als zinvol gezien. Het is de vraag of indien met zekerheid valt te zeggen dat verdachte geen enkel feitelijk gebruik maakt van het GBA-adres nog blijft gelden dat het GBA-adres van de verdachte leidend is in deze en dat de dagvaarding op dat adres moet worden uitgereikt.10. In een dergelijk geval gaat het dus om een betekening waarvan met zekerheid vaststaat dat deze er niet toe leidt dat het gerechtelijk schrijven de verdachte bereikt. Indien het Hof de redenering heeft gevolgd dat betekening op het GBA-adres in een dergelijk geval achterwege kan blijven dan komt het mij voor dat het Hof tenminste ambtshalve gehouden was om te overwegen dat die betekening overbodig was en te motiveren op welke feitelijke gronden dat oordeel berust. Overigens lijkt het mij aangewezen streng vast te houden aan de hoofdregel dat moet worden betekend op het GBA-adres, ook al staat met zekerheid vast dat dit er niet toe leidt dat het schrijven de verdachte bereikt. Afwijking van die hoofdregel schept voor de praktijk onduidelijkheid en bovendien is nooit absolute zekerheid te geven dat een verdachte door een op voorhand nutteloze betekening achteraf toch op de hoogte blijkt te zijn gekomen van de inhoud van het gerechtelijk schrijven.

Een en ander brengt mee dat de dagvaarding in hoger beroep niet is betekend overeenkomstig art. 588 Sv, zodat die dagvaarding nietig is. Het in de bestreden uitspraak besloten liggende oordeel dat de dagvaarding in hoger beroep geldig is betekend, is dan ook onjuist.

Het eerste middel slaagt.

Het tweede middel klaagt dat het bepaalde in art. 51, tweede volzin, Sv niet is nageleefd, nu verzuimd is de raadsman van de verdachte een afschrift van de appeldagvaarding te zenden.

De aan de Hoge Raad toegezonden stukken houden niets in waaruit kan volgen dat een afschrift van de appeldagvaarding aan een voor de verdachte optredende raadsman is verzonden. Het moet er dan ook voor worden gehouden dat zulks niet is geschied. Dit was ook niet noodzakelijk. Ingevolge art. 34, eerste lid, Sv geschiedt de toevoeging van een raadsman voor de gehele aanleg waarin zij heeft plaatsgehad. Die aanleg moet als beëindigd worden beschouwd wanneer de desbetreffende uitspraak in kracht van gewijsde is gegaan dan wel wanneer daartegen een gewoon rechtsmiddel is ingesteld.11. Daarom behoefde de enkele omstandigheid dat de verdachte in eerste aanleg door een raadsman werd bijgestaan het Hof geen aanleiding te geven te onderzoeken of de raadsman een afschrift van de appeldagvaarding had ontvangen en of hij op de hoogte was van het tijdstip van de behandeling van de zaak ter terechtzitting van het Hof. Ook de omstandigheid dat namens de verdachte door een advocaat een rechtsmiddel is ingesteld noopte het Hof niet tot een onderzoek naar de naleving van art. 51 Sv, nu daaruit kan niet worden afgeleid dat die advocaat de verdachte ook bij de daaropvolgende behandeling als raadsman zal bijstaan.12.

Het tweede middel faalt.

Het eerste middel is terecht voorgesteld. Het tweede middel faalt en kan worden afgedaan met de aan art. 81 RO ontleende motivering. Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen, heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt tot niet-ontvankelijkverklaring van de verdachte in zijn cassatieberoep13. voor wat betreft de onder 2 bewezenverklaarde overtreding, tot vernietiging van het bestreden arrest voor het overige en tot nietigverklaring van de dagvaarding in hoger beroep.