2.5.1 Definitie rechtspraak

In deze paragraaf komt de vraag aan de orde of bindend advies, een vorm van particuliere geschillenbeslechting die in zijn geheel door het overeenkomstrecht wordt beheerst en geen formele regeling in het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering kent, kan worden aangemerkt als rechtspraak. Indien bindend advies een vorm van rechtspraak is, heeft dit tot gevolg dat de bindend adviseur aan bepaalde kwaliteitseisen moet voldoen en dienen bij de totstandkoming van een bindend advies als minimumeisen enkele beginselen van behoorlijk procesrecht in acht te worden genomen. Alvorens de vraag te beantwoorden of bindend advies een vorm van rechtspraak is, dient eerst een definitie van rechtspraak te worden gegeven.

In de wet is geen definitie van het begrip rechtspraak gegeven. Hoofdstuk 6 van de Grondwet draagt wel de titel rechtspraak, maar hierin is geen definitie opgenomen. Wel wordt uit art. 112 Gw duidelijk dat in geval van civiele rechtspraak een geschil is vereist.

In de literatuur hebben verschillende schrijvers getracht een definitie van rechtspraak te formuleren. Volgens Van Praag veronderstelt rechtspraak een geschil omtrent een recht van partijen of ook wel een geschil over het al dan niet bestaan van een rechtsverhouding.1 Er is volgens Van Praag geen sprake van rechtspraak wanneer het gaat om een feitelijke vaststelling, het aanvullen en/of wijzigen van een bestaande rechtsverhouding. De beslissing dient volgens hem een declaratoire uitspraak te zijn, een verklaring van wat rechtens is.2 In de literatuur die hierop volgt, wordt bij deze definitie aangesloten.3 Van der Heijden vult de definitie van Van Praag aan met de voorwaarde dat de geschillenbeslechting plaats moet vinden op grond van rechtsregels en dat partijen aan de uitspraak inzake het geschil zijn gebonden.4 Aan de definitie van Van Praag wil ik toevoegen dat de definitie van rechtspraak niet beperkt moet worden tot declaratoire beslissingen, maar dat hier ook condemnatoire en constitutieve beslissingen aangemerkt kunnen worden als rechtspraak, mits aan de beslissing een rechtsgeschil ten grondslag ligt. Een voorbeeld van een condemnatoire beslissing die op grond van de hierboven gegeven definitie als rechtspraak is aan te merken, is de beslissing dat A aan B een schadevergoeding van € 10.000 dienen te betalen wegens een door A gepleegde wanprestatie (art. 6:74 BW). Aan deze veroordelende beslissing ligt een rechtsgeschil ten grondslag over de vraag of A jegens B toerekenbaar tekort is geschoten in de nakoming van een tussen A en B gesloten koopovereenkomst met betrekking tot een woning.