HR, 18-01-2019, nr. 18/01558

In onderdeel 5.1 van de uitspraak overweegt het Gerechtshof Den Haag als volgt:

Indien en voor zover van belang heeft de Rechtbank, in rechtsoverweging 11 en 12, het volgende overwogen:

Blijkens de overweging van het Gerechtshof Den Haag heeft de Rechtbank terecht en op goede gronden overwogen dat het gelijk is aan de zijde van de inspecteur.

In het hoger beroepschrift is echter uitgebreid ingegaan op de overweging van de Rechtbank dat de hoorplicht niet is geschonden. Zo is onder meer naar voren gebracht een hoorzitting dient om een goede, zorgvuldige en integrale heroverweging van het bestreden besluit te maken. Ook is in dat verband naar voren gebracht dat een hoorzitting dient om het vertrouwen van de burger in de overheid te versterken (ook als hij geen gelijk krijgt), een en ander mondeling toe te lichten en/of aan te vullen en het over en weer verstrekken van informatie.

In hoger beroep is daarbij uitgebreid ingegaan op het verschil tussen een ‘mondelinge toelichting’ en een hoorzitting een en ander in het licht van het Besluit fiscaal bestuursrecht.

Ook is bij het Gerechtshof Den Haag aangevoerd dat de termijn waarbinnen belanghebbende een afspraak kon maken met de inspecteur was verlengd tot 29 juni 2017. Derhalve had belanghebbende ook na de e-mail van 13 juni 2017 nog bij de inspecteur kunnen aankloppen voor het maken van een afspraak.

Het oordeel van het Gerechtshof Den Haag — dat de Rechtbank terecht en op goede gronden het gelijk aan de inspecteur heeft gegeven — berust op een onjuiste rechtsopvatting.

Immers kon de inspecteur niet op de voet van art. 7:3, aanhef en onder d, Algemene wet bestuursrecht (hierna: Awb) afzien van het horen.

Vaststaat dat bij brief van 25 april 2017 is verzocht om te worden gehoord. Uit de memorie van toelichting kan worden afgeleid (Kamerstukken II 2009/10, 32.450, nr. 3 p. 15–16) dat art. 7:3, aanhef en onder d, Awb niet bedoeld is voor situaties waarin reeds is aangegeven dat een belanghebbende gehoord wil worden.

Een inspecteur mag er derhalve niet zonder meer vanuit gaan dat belanghebbende niet meer gehoord wilde worden als niet wordt gereageerd op het verzoek om contact op te nemen voor een afspraak voor een mondelinge toelichting. In dit verband wordt verwezen naar een arrest van het Gerechtshof Amsterdam van 12 december 2017, ECLI:NL:GHAMS:2017:5174, rechtsoverwegingen 5.3 en 5.4.

Daarbij komt nog dat de inspecteur het heeft over een mondelinge toelichting en niet over een hoorzitting als bedoeld in art. 7:2 Awb.

In de brief van 22 mei 2017 geeft de inspecteur aan dat hij voornemens is het bezwaar af te wijzen. In de brief is onder meer — indien en voor zover relevant — het volgende vermeld:

Blijkens de totstandkomingsgeschiedenis is een hoorzitting in de bezwaarfase een essentieel onderdeel van de bezwaarprocedure. Na een hoorzitting kan een goede, zorgvuldige en integrale heroverweging van het genomen besluit plaatsvinden. Een hoorzitting dient er voor om het vertrouwen van de burger in de overheid te versterken (ook als deze niet in het gelijk gesteld wordt), om de standpunten mondeling toe te lichten en/of aan te vullen en het over en weer verstrekken van informatie met betrekking tot de onderliggende procedure.

In de brief van 22 mei 2017 wordt slechts gesproken over een mondelinge toelichting en niet over een hoorzitting. Een hoorzitting is — blijkens de totstandkomingsgeschiedenis — immers niet enkel bedoeld voor het geven van een mondelinge toelichting.

In het Besluit Fiscaal Bestuursrecht (Besluit van 15 februari 2016, nr. BLKB 2016/19, hierna: het besluit) is in artikel 9 het horen in de bezwaarfase (nader) geregeld.

In artikel 9, eerste lid, van het besluit is vermeld dat het initiatief voor het horen bij de inspecteur ligt. Dit betekent dat het op de weg van de inspecteur had gelegen om een (schriftelijke) uitnodiging voor een hoorzitting te versturen. Immers was reeds expliciet verzocht om te worden gehoord, was er nog geen reden voor de termijnoverschrijding gegeven en was met de mail niet gereageerd op de brief van 22 mei 2017, althans kon daaraan worden getwijfeld nu in de mail niet werd verwezen naar de brief van 22 mei 2017.

Daar komt bij dat de inspecteur bij brief van 8 juni 2017 belanghebbende de gelegenheid geeft tot 29 juni 2017 om te reageren op de brief. Derhalve had belanghebbende ook nog na de mail van 13 juni 2017 eventueel contact op kunnen nemen met verweerder.

Op grond van art. 9, tweede lid, van het besluit kan de inspecteur afzien van het horen indien een belanghebbende niet binnen een door de inspecteur gestelde redelijke termijn verklaart dat hij gebruik wil maken van het recht om te worden gehoord. Dit dient hij te vermelden in de uitspraak op bezwaar, hetgeen de inspecteur in het onderhavige geval heeft verzuimd.

In het derde lid van art. 9 van het besluit is bepaald dat het horen niet telefonisch geschiedt doch dat belanghebbende na (eventueel) telefonisch contact met de inspecteur kan afzien van het horen als belanghebbende van oordeel is dat hij de zaak reeds afdoende mondeling heeft toegelicht. Het besluit maakt derhalve een duidelijk onderscheidt tussen een mondelinge toelichting en een hoorzitting.

In het vierde lid van art. 9 van het besluit is — in aanvulling op de totstandkomingsgeschiedenis — bepaald dat het horen ertoe strekt om een zo gefundeerd mogelijke beslissing te kunnen nemen. Dit onderstreept nog eens het belang van een hoorzitting.

Mitsdien kan geconcludeerd worden dat de inspecteur de hoorplicht heeft geschonden, althans niet op grond van art. 7:3, aanhef en onder d, Awb heeft mogen afzien van het horen.

De inspecteur heeft slechts een aanbod gedaan voor een mondelinge toelichting, hetgeen blijkens het besluit iets anders is dan een hoorzitting. Bovendien had belanghebbende nog tot 29 juni 2017 de tijd om te reageren op de brief van 22 mei 2017.

Het Gerechtshof Den Haag heeft derhalve ten onrechte overwogen dat de inspecteur op de voet van art. 7:3, aanhef en onder d, Awb heeft mogen afzien van het horen.

Gelet op hetgeen is aangevoerd in hoger beroep, tegen de overwegingen 11 en 12 van de Rechtbank, heeft het Gerechtshof Den Haag in het geheel niet inzichtelijk gemaakt om welke reden de gronden geen doel treffen.

Het Gerechtshof Den Haag heeft slechts volstaan met het oordeel dat de Rechtbank terecht en op goede gronden heeft overwogen dat het gelijk aan de inspecteur is. Dit is onvoldoende gemotiveerd in het licht van de aanvullende onderbouwing in het hoger beroepschrift waaruit belanghebbende concludeert dat de inspecteur de hoorplicht heeft geschonden en om die reden de uitspraak van de Rechtbank niet in stand kan blijven.

Nu belanghebbende concludeert tot schending van de hoorplicht is de vraag wat daarvan de consequentie dient te zijn.

Gelet op het verloop van de procedure, alsmede de ruime beoordelingsbevoegdheid van de inspecteur in bestuurlijke boetezaken, acht belanghebbende het wenselijk om de zaak terug te wijzen naar de inspecteur opdat belanghebbende alsnog in de gelegenheid kan worden gesteld om te worden gehoord. Belanghebbende wenst hierbij op te merken dat, nu belanghebbende een gemachtigde heeft ingeschakeld, een hoorzitting de enige (en aangewezen) mogelijkheid is voor belanghebbende om (in persoon) contact te krijgen met de inspecteur en het over de zaak te hebben.

Gegeven de conclusie verzoekt belanghebbende om een proceskostenvergoeding voor door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand conform het Besluit proceskosten bestuursrecht.