HR, 02-06-2009, nr. 01809/07

Het Gerechtshof te Leeuwarden heeft verdachte op 11 december 2006 voor poging tot doodslag veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van 24 maanden, waarvan acht maanden voorwaardelijk. Aan die veroordeling heeft het hof een bijzondere voorwaarde verbonden. Voorts heeft het hof de vordering van de benadeelde partij toegewezen en schadevergoedingsmaatregelen opgelegd zoals in het arrest omschreven.

Mr. R.J.J. Bosma, advocaat te Spier, heeft cassatie ingesteld. Mr. G. Spong, advocaat te Amsterdam, heeft een schriftuur ingezonden, houdende twee middelen van cassatie. Ook mr. J. Boksem, advocaat te Leeuwarden, heeft een schriftuur ingezonden, houdende één middel van cassatie.

Het hof heeft bewezenverklaard dat

Ik geef eerst de inhoud van de bewijsmiddelen weer:

Voorts bevat het arrest een nadere bewijsoverweging waarin het volgende is opgenomen:

Uit het door verdachte genoemde motief leidt het hof af, mede gelet op de plaats waar hij [slachtoffer] heeft gestoken en het gebruikte middel, dat hij willens en wetens de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat [slachtoffer] ten gevolge van de steek in zijn hals/nek zou komen te overlijden. Aldus heeft verdachte (voorwaardelijk) opzet gehad op de (poging tot) levensberoving van [slachtoffer].

Het eerste door mr. Spong voorgestelde middel klaagt over het bewijs van het opzet. De bewijsmiddelen zouden geen steun bieden voor het aannemen van voorwaardelijk opzet op levensberoving. Wat het door het hof in de bewijsoverweging vermelde motief van verdachte te maken heeft met voorwaardelijk opzet is volgens de steller van het middel onbegrijpelijk, omdat het motief niets zegt over de kansaanvaarding en het voor verdachte een koud kunstje zou zijn geweest om de ander ernstiger te verwonden. Bovendien bevatten de bewijsmiddelen niets over de aard en ernst van de eventuele toegebrachte verwonding.

Het door mr. Boksem voorgestelde middel heeft ook betrekking op het bewijs van het opzet, maar concentreert zich op bewijsmiddel 5. Ten onrechte, zo begrijp ik dit middel, heeft het hof in bewijsmiddel 5 een eigen conclusie verwerkt, namelijk dat de waar te nemen rode verkleuring kennelijk het gevolg is van de steekwond, toegebracht door verdachte. De steller van het middel voert aan dat inderdaad een rode verkleuring op de foto te zien is maar dat die verkleuring evident niet duidt op een steekwond, maar slechts op een contactspoor. En dat ondersteunt weer de verklaring van verdachte dat hij de ander alleen maar wilde bedreigen en daarom die ander een mes op zijn nek heeft gezet zonder te steken.

Het hof heeft uit de bewijsmiddelen 1, 2 en 3 af kunnen leiden dat verdachte [slachtoffer] heeft gestoken in zijn hals, aan de rechterkant, onder en achter diens oor. Gelet op de inhoud van deze bewijsmiddelen is de uitleg van de foto door het hof anderszins begrijpelijk.

De verwijzing naar het motief van verdachte in de bewijs overweging van het hof plaatst ook mij voor een raadsel. De verdachte heeft aangegeven gefrustreerd te zijn geweest omdat de ander verdachtes vriendin heeft afgepakt. Als het hof met de verwijzing naar het motief daarop heeft gedoeld, moet worden opgemerkt dat het niet vanzelfsprekend is dat verdachte daarom opzet op levensberoving zou moeten hebben gehad. Even begrijpelijk zou het zijn geweest als het hof gelet op dit motief had aangenomen dat verdachte de ander even bang wilde maken. Maar het hof heeft ook gewezen op de plaats waar verdachte heeft gestoken en het middel waarmee dat is geschied. Dat steken in de hals ernstige risico's in zich bergt lijkt mij een feit van algemene bekendheid te zijn. Door de hals lopen slagaders naar het hoofd. Deze slagaders bevinden zich aan de buitenkant van de hals. De halsslagader bevindt zich zo dicht onder de huid dat zij in de hals makkelijk kan worden dicht gedrukt. Het toebrengen van een steekverwonding in de hals kan uitlopen op het veroorzaken van dodelijk letsel.

In de hiervoor weergegeven overweging ligt als het oordeel van het Hof besloten dat onder de gegeven omstandigheden de kans dat het slachtoffer zou komen te overlijden als gevolg van het steken door verdachte naar algemene ervaringsregelen aanmerkelijk was te achten. Daarnaast heeft het Hof klaarblijkelijk geoordeeld dat het gevaar dat men met deze gedragingen in het leven roept zo algemeen bekend is dat zulke gedragingen kunnen worden aangemerkt als zozeer gericht op het mogelijke gevolg — de dood van het slachtoffer — dat het niet anders kan zijn dan dat de verdachte bewust de aanmerkelijke kans op het desbetreffende gevolg heeft aanvaard.1.

Beide middelen falen.

Het tweede door mr. Spong voorgestelde middel klaagt over de strafoplegging. De motivering van de opgelegde straf is, gezien tegen de achtergrond van de vordering van de AG, ontoereikend. De vordering van de AG hield in dat verdachte moest worden veroordeeld voor het onder 1 primair tenlastegelegde (poging tot moord) tot een voorwaardelijke gevangenisstraf voor de duur van een jaar met een proeftijd van drie jaar en tot een werkstraf voor de duur van 240 uur. Het hof heeft voor het onder 1 subsidiair tenlastegelegde (poging tot doodslag) veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van 24 maanden waarvan 8 maanden voorwaardelijk. Deze strafoplegging wekt zo een verbazing dat de motivering ervan tekortschiet.

Het hof heeft de strafoplegging als volgt gemotiveerd:

Voor de beantwoording van de vraag of de strafoplegging door het hof verbazing wekt acht ik het volgende van belang:

Alleen de zin in de strafmotivering dat verdachte een ernstig gebrek aan respect voor menselijk leven heeft getoond zou de strafoplegging moeten dragen. De rest van de factoren die het hof in zijn overwegingen heeft opgenomen nopen juist niet tot het opleggen van een deels onvoorwaardelijke gevangenisstraf. Aldus is wat mij betreft aan het verbazingscriterium voldaan. Ik acht het bevreemdend dat het hof voor een lichter feit dan waarvoor de AG veroordeling vorderde tot een voorwaardelijke gevangenisstraf en een taakstraf, aan een first offender die behandeling nodig heeft een gevangenisstraf oplegt van 24 maanden waarvan acht voorwaardelijk. De strafmotivering schiet mijns inziens tekort.2.

Het eerste middel van mr. Spong en het middel van mr. Boksem zijn mijns inziens tevergeefs voorgesteld. Het tweede middel van mr. Spong acht ik gegrond. Ambtshalve wijs ik erop dat het cassatieberoep dateert van 20 december 2006 en dat het voor de Hoge Raad onmogelijk is om binnen twee jaar daarna arrest te wijzen. Het Gerechtshof te Leeuwarden, waarnaar naar mijn mening de zaak zal moeten worden teruggewezen, zal, indien het weer tot een veroordeling komt, met deze schending van de redelijke termijn rekening dienen te houden.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van het bestreden arrest voorzover het de strafoplegging betreft en tot terugwijzing van de zaak naar het hof te Leeuwarden, teneinde met inachtneming van 's Hogen Raad te wijzen arrest opnieuw te worden berecht en afgedaan.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden