HR, 01-07-2014, nr. 13/00753

1. Het Gerechtshof Amsterdam heeft bij arrest van 25 januari 2013 verdachte vrijgesproken van het hem onder 1 en 3 tenlastegelegde en hem wegens “overtreding van een voorschrift, gesteld bij artikel 5 van de Wet voorkoming verontreiniging door schepen, begaan door een rechtspersoon” veroordeeld tot een geldboete van € 45.000,-.

2. Tegen deze uitspraak is namens verdachte cassatieberoep ingesteld.1.

3. Namens verdachte heeft mr. Th.J. Kelder, advocaat te ‘s-Gravenhage, vier middelen van cassatie voorgesteld.

4. Het eerste middel

4.1. Het middel klaagt dat het ten laste van verdachte bewezenverklaarde feit verjaard is.

4.2. Aan de verdachte is onder 2 tenlastegelegd dat:

“2:

zij op of omstreeks 21 december 2003, in elk geval in 2003, in de Nederlandse territoriale zee (op of nabij de positie(s) 53.12.6 NB 004.34 OL en/of 53.23.5 NB 004.45.6 OL), in elk geval in Nederland, al dan niet opzettelijk, vanaf een schip, genaamd [A], een (grote) hoeveelheid schadelijke stof, te weten (een of meer container(s) en/of vat(en), inhoudende ongeveer 63000 kilogram) pesticide (aangeduid als UN 2902 Pesticide Liquid Toxic N.O.S., handelsnaam Celcure CCA Type C-72%, bestaande uit onder andere koper oxide en/of chroom trioxide en/of arseen pentoxide), in elk geval een schadelijke stof, in zee heeft geloosd in geen geval en/of op andere wijze dan bij of krachtens algemene maatregel van bestuur was vastgesteld;

2 subsidiair:

zij op of omstreeks 21 december 2003, in elk geval in 2003, in de Nederlandse territoriale zee (op of nabij de positie(s) 53.12.6 NB 004.34 OL en/of 53.23.5 NB 004.45.6 OL), in elk geval in Nederland, al dan niet opzettelijk, vanaf een schip, genaamd [A], zonder ontheffing, een (grote) hoeveelheid schadelijke stof, te weten (een of meer container(s) en/of vat(ten), inhoudende ongeveer 63000 kilogram) pesticide (aangeduid als UN 2902 Pesticide Liquid Toxic N.O.S., handelsnaam Celcure CCA Type C-72%, bestaande uit onder andere koper oxide en/of chroom trioxide en/of arseen pentoxide), in elk geval een afvalstof en/of verontreinigende en/of schadelijke stof heeft geloosd;

2 meer subsidiair:

zij op of omstreeks 21 december 2003, in elk geval in 2003, in de Nederlandse territoriale zee (op of nabij de positie(s) 53.12.6 NB 004.34 OL en/of 53.23.5 NB 004.45.6 OL), in elk geval in Nederland, al dan niet opzettelijk, zonder vergunning, vanaf een schip, genaamd [A], een (grote) hoeveelheid schadelijke stof, te weten (een of meer container(s) en/of vat(en), inhoudende ongeveer 63000 kilogram) pesticide (aangeduid als UN 2902 Pesticide Liquid Toxic N.O.S., handelsnaam Celcure CCA Type C-72%, bestaande uit onder andere koper oxide en/of chroom trioxide en/of arseen pentoxide), in elk geval een afvalstof en/of verontreinigende en/of schadelijke stof in het water van de Noordzee, in elk geval in enig oppervlaktewater heeft geloosd, in elk geval heeft gebracht, op andere wijze dan met behulp van een werk. ”

4.3. De tenlastelegging onder 2 primair is toegesneden op art. 5 Wet voorkoming verontreiniging door schepen (hierna: Wvvs). Dit artikel luidde ten tijde van het tenlastegelegde feit:

“1. Het is verboden vanaf een schip een schadelijke stof in zee te lozen behoudens in de gevallen en op de wijze vast te stellen bij of krachtens algemene maatregel van bestuur.

(...)

3. Het eerste lid is ook van toepassing op buitenlandse schepen gedurende de tijd dat deze zich in de Nederlandse territoriale zee bevinden.”

Ingevolge art. 1a onder 1° juncto art. 2 lid 1 WED wordt overtreding van art. 5 Wvvs, indien opzettelijk begaan, gekwalificeerd als een misdrijf en indien niet opzettelijk begaan gekwalificeerd als een overtreding.

4.4. Het Hof heeft het onder 2 primair tenlastegelegde bewezenverklaard in die zin dat:

“zij op 21 december 2003 in de Nederlandse territoriale zee, op of nabij de positie(s) 53.12.6 NB 004.34 OL en/of 53.23.5 NB 004.45.6 OL, vanaf een schip, genaamd [A], een (grote) hoeveelheid schadelijke stof, te weten containers en vaten, inhoudende pesticide, aangeduid als UN 2902 Pesticide Liquid Toxic N.O.S., handelsnaam Celcure CCA Type C-72%, bestaande uit onder andere koper oxide en/of chroom trioxide en/of arseen pentoxide, in zee heeft geloosd.”

Het Hof heeft verdachte daarbij vrijgesproken van het meer of anders tenlastegelegde. De misdrijfvariant (vervat in de zinsnede “al dan niet opzettelijk”) is dus niet bewezenverklaard.

4.5. Ingevolge art. 70 (oud) lid 1 onder 1° Sr vervalt het recht tot strafvordering voor overtredingen door verjaring in twee jaren.2.Art. 71 Sr bepaalt dat de verjaringstermijn aanvangt op de dag na die waarop het feit is gepleegd. In casu is dat 22 december 2003. Ingevolge art. 72 Sr vangt na stuiting een nieuwe verjaringstermijn aan, doch vervalt het recht tot strafvordering ten aanzien van overtredingen na tien jaren.

4.6. Uit het dossier lijkt te volgen dat na de eerste zitting in eerste aanleg van 17 maart 2005 gedurende een periode van meer dan twee jaren geen daad van vervolging heeft plaatsgevonden. De oproeping voor de zitting van 20 december 2007 dateert in elk geval van 15 oktober 2007. Een en ander zou betekenen dat het feit reeds op 18 maart 2007 – voordat de verjaringstermijn werd verlengd tot drie jaar – is verjaard en dat de Rechtbank, die de verdachte algeheel vrijsprak, het openbaar ministerie in zoverre niet-ontvankelijk had moeten verklaren. Maar wat daarvan ook zij, het recht tot strafvervolging is op grond van art. 72 lid 2 Sr in elk geval komen te vervallen op 22 december 2013.

5. Het middel slaagt derhalve. Dat betekent dat de overige middelen geen bespreking behoeven.

6. Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen, heb ik niet aangetroffen.

7. Met het oog op de afdoening van deze zaak merk ik nog het volgende op. Het cassatieberoep, dat aanvankelijk onbeperkt was ingesteld, is partieel ingetrokken. Daardoor richt dat beroep zich niet alleen niet tot de vrijspraak van het onder 1 en 3 tenlastegelegde, maar ook niet tot de partiële vrijspraak van de onder 2 primair tenlastegelegde opzet. Het Hof heeft verdachte aldus vrijgesproken van het tenlastegelegde misdrijf en de impliciet subsidiair tenlastegelegde overtreding bewezenverklaard. De partiële vrijspraak betreft, gelet op het voorgaande, een zelfstandig strafrechtelijk verwijt als bedoeld in HR 31 mei 2013, ECLI:NL:HR:2013:CA1610.3.

8. Met betrekking tot de gegeven partiële vrijspraak merk ik voorts het volgende op. Het Hof heeft met betrekking tot het onder 1 tenlastegelegde geoordeeld dat niet bewezen kan worden verklaard dat verdachte (voorwaardelijk) opzet heeft gehad op het te water raken van gevaarlijke stoffen. Daartoe heeft het Hof overwogen dat de containers in overeenstemming met het ingediende en goedgekeurde stuwplan aan boord van de [A] zijn gestuwd, dat de methode die is gebruikt om de containers zeewaardig op het dek te plaatsen en te zekeren in overeenstemming was met de geldende voorschriften en dat uit onderzoek is gebleken dat de ‘twist locks’ en de sjorkettingen waarmee de containers in verticale richting waren verbonden op enig moment gebroken zijn. Deze omstandigheden brengen naar het oordeel van het Hof niet mee dat de kapitein en zijn bemanning weet hadden van de aanmerkelijke kans dat de containers met gevaarlijke stof te water zouden geraken en dat zij die kans op de koop toe hebben genomen. Ook de weersomstandigheden waren niet zodanig dat het niet anders kan zijn dan dat de kapitein en zijn bemanning gelet daarop willens en wetens de aanmerkelijke kans op het gevolg hebben aanvaard. Het Hof heeft verdachte daarom van het onder 1 tenlastegelegde feit vrijgesproken. Voorts heeft het Hof geoordeeld dat ook ten aanzien van het onder 2 primair tenlastegelegde feit niet kan worden bewezen dat het opzet van verdachte gericht is geweest op het overtreden van de tenlastegelegde bepaling noch dat verdachte willens en wetens de aanmerkelijke kans daarop heeft aanvaard.

9. Door de steller van het middel wordt betoogd dat de Hoge Raad de zaak om doelmatigheidsredenen zelf zou kunnen afdoen. Daartoe wordt onder meer het volgende aangevoerd. Het Hof heeft het niet bewezen geacht dat verdachte opzettelijk heeft gehandeld en verdachte in zoverre vrijgesproken. In dat onherroepelijk oordeel van het Hof ligt als zijn oordeel besloten dat ook de onder 2 subsidiair en meer subsidiair tenlastegelegde misdrijven – die hetzelfde feitelijke gebeuren betreffen – vanwege het ontbreken van bewijs van opzet niet bewezen kunnen worden. Het zou ongerijmd zijn als na verwijzing of terugwijzing hierover anders geoordeeld zou worden. Ik voeg daaraan toe dat een ander oordeel, gelet op hetgeen het Hof aan de vrijspraak ten grondslag heeft gelegd, ook niet in de rede ligt. De Hoge Raad kan hierin grond vinden de zaak in zoverre zelf af te doen en verdachte ten aanzien van deze feiten vrij te spreken. Ten aanzien van de onder 2 subsidiair en meer subsidiair tenlastegelegde overtredingen geldt dat deze feiten eveneens verjaard zijn en dat het openbaar ministerie ook ten aanzien van deze feiten niet-ontvankelijk moet worden verklaard. Ook in zoverre kan de Hoge Raad de zaak zelf afdoen.

10. Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden uitspraak ten aanzien van de beslissingen met betrekking tot de onder 2 primair tenlastegelegde overtreding en in zoverre tot zodanige op art. 440 Sv gebaseerde beslissing(en) met betrekking tot verwijzing, terugwijzing of zelf afdoen als de Hoge Raad gepast zal voorkomen.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden,

AG