Hof Amsterdam, 08-01-2015, nr. 12/00475, nr. 12/00476, nr. 12/00477, nr. 12/00478

De rechtbank zal eerst het standpunt van eiseres over de bevoegdheid van verweerder beoordelen. Eiseres stelt zich op het standpunt dat de inspecteur van Belastingdienst/Douane Nijmegen de utb’s onbevoegd heeft opgelegd dan wel dat deze inspecteur de besluiten op de verzoeken om herziening onbevoegd heeft genomen, omdat ingevolge de Uitvoeringsregeling Belastingdienst 2003 de inspecteur van de Belastingdienst/Douane Rijnmond bevoegd was, zijnde de inspecteur waaronder eiseres ressorteert. In dit kader voert eiseres voorts aan dat zij inzage wenst in het Mandaatbesluit om te kunnen toetsen of de ambtenaar die een bepaald besluit heeft genomen, hiertoe ook bevoegd was. Verweerder bestrijdt dat hij niet bevoegd was om de utb’s op te leggen dan wel de besluiten te nemen. De Uitvoeringsregeling Belastingdienst 2003 wijst met betrekking tot de douane één inspecteur aan, de algemeen directeur, die landelijk bevoegd is. De ressorteerbepalingen zijn in het leven geroepen om te bereiken dat belastingplichtigen zo veel mogelijk inzicht hebben in welke inspecteur en ontvanger hun fiscale aangelegenheden pleegt te regelen. De ambtenaren van de Douane Nijmegen die de bestreden besluiten hebben genomen, staan in het register van ambtenaren die gemachtigd zijn om namens de inspecteur te handelen.

Uit artikel 3, eerste lid, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (hierna: AWR) volgt dat de bevoegdheid van de inspecteur niet is bepaald naar de geografische indeling van Nederland en dat de inspecteur landelijk bevoegd is. Eiseres refereert aan de zogenaamde ressorteerbepalingen in de Uitvoeringsregeling Belastingdienst 2003, waaruit een andere bevoegdheidsverdeling zou blijken. De rechtbank stelt voorop dat deze ressorteerbepalingen, als zijnde van lagere orde, in beginsel geen afbreuk doen aan de geldigheid en de reikwijdte van een bepaling in de AWR; een wet in formele zin. Deze bepalingen hebben dan ook niet tot gevolg dat de landelijke bevoegdheid die in de AWR is neergelegd, wordt beperkt in de door eiseres bepleite zin. Deze ressorteerbepalingen zijn in het leven geroepen om te bereiken dat belastingplichtigen zo veel mogelijk inzicht hebben in welke inspecteur en ontvanger hun fiscale aangelegenheden pleegt te regelen (zie de toelichting op de Uitvoeringsregeling Belastingdienst 2003, Stcrt. 2002, 247). De rechtbank heeft voorts geen enkele aanleiding om te twijfelen aan de bevoegdheid van de ambtenaren die de bestreden besluiten hebben genomen. Nu de interne werk- en bevoegdheidsverdeling niet is bedoeld om de belangen van eiseres te beschermen, zal de rechtbank geen gevolg geven aan de wens van eiseres om verweerder te vragen om het interne mandaatbesluit te overleggen.

Beroepen 11/832 en 11/833 (Hof nrs. 12/00475 en 12/00476)

Primair is in geschil of het verdedigingsbeginsel is geschonden. Eiseres stelt zich op het standpunt dat dit het geval is, omdat verweerder ten tijde van het opleggen van de utb’s niet beschikte over voldoende documentatie om deze te onderbouwen. Eiseres kon zich dan ook niet verweren tegen de utb’s, omdat zij niet op de hoogte was van alle gronden en feiten op basis waarvan de utb’s werden opgelegd. De documentatie was onvolledig – zo ontbrak het OLAF-rapport – en had niet altijd betrekking op de onderhavige zendingen. Zonder het OLAF-rapport kan geen navordering plaatsvinden. Pas op 13 december 2010 is het geanonimiseerde deel van het OLAF-rapport aan de gemachtigde gezonden en tijdens en na het hoorgesprek zijn nog stukken toegestuurd. Deze stukken hadden bij het opleggen van de eerste utb al moeten worden overgelegd. Uit hetgeen verweerder wel heeft overgelegd, kan niet de conclusie worden getrokken dat de oorsprong van de spaarlampen China was. Evenmin kan uit de documentatie worden afgeleid dat de certificaten van oorsprong zijn ingetrokken. Niet alle vragen die namens eiseres zijn gesteld naar aanleiding van de documentatie zijn beantwoord.

Hoewel eiseres met betrekking tot de tweede utb minder in haar verdedigingsbelang is geschaad, geldt hier onverkort dat het verdedigingsbeginsel is geschonden. Eiseres is ook daadwerkelijk benadeeld door de hiervoor beschreven gang van zaken, nu de verhouding met [A] is verslechterd en [A] evenmin is overtuigd van de juistheid en de volledigheid van het bewijs dat verweerder heeft ingebracht en daarom geen stukken aan eiseres wil overleggen die zij kan gebruiken om zich te verdedigen. Hieruit volgt dat eiseres zich niet naar behoren kan verdedigen.

Verweerder bestrijdt dat het verdedigingsbeginsel is geschonden. De brief waarin het voornemen tot het achteraf boeken van antidumpingrechten is aangekondigd, bevat voldoende informatie. Dat het OLAF-rapport nog niet was voltooid doet hier niet aan af. Dit rapport en de later ter beschikking gestelde documentatie dienden enkel ter ondersteuning of verduidelijking van de documentatie die bij de brief met het voornemen was gevoegd. Evenmin is sprake van onzorgvuldig handelen.

De rechtbank is van oordeel dat het verdedigingsbeginsel niet is geschonden en overweegt hieromtrent het volgende. Eiseres is in de gelegenheid gesteld haar standpunten met betrekking tot het voornemen om de eerste utb op te leggen naar voren te brengen en zij heeft dit per brief van 24 september 2010 ook gedaan. Voordat eiseres haar zienswijze bekend heeft gemaakt, heeft zij een aantal vragen gesteld over de brief met het voornemen en de bijlagen daarbij en deze vragen heeft verweerder beantwoord. Niet is gesteld of gebleken dat eiseres feiten had kunnen achterhalen die thans door tijdsverloop niet meer te achterhalen zijn. Dat eiseres en [A] niet overtuigd zijn van de standpunten van verweerder en het bewijs onvoldoende vinden, betekent niet dat het verdedigingsbeginsel is geschonden. De verdeling van de bewijslast en de weging van het door partijen ingebrachte bewijs zijn onderwerpen die zich bij uitstek lenen voor een rechterlijke toetsing, zodat eiseres zich door een vermeend tekort aan bewijs aan de zijde van verweerder niet benadeeld hoeft te voelen. Voorts heeft eiseres niet aangetoond op welke wijze zij in haar verdedigingsbelang is geschaad doordat de verhouding met [A] is verslechterd, anders dan dat [A] kennelijk weigert om eiseres – op basis van hetgeen verweerder reeds heeft overgelegd – schadeloos te stellen voor de nagevorderde antidumpingrechten. Dit mogelijke financiële nadeel levert geen schending op van het verdedigingsbeginsel.

Verweerder heeft bij het opstellen van de eerste utb rekening gehouden met de in de brief met het voornemen genoemde bijlagen en deze bijlagen eveneens aan eiseres verstrekt. De gemachtigde van eiseres heeft tijdens en na het hoorgesprek in de bezwaarfase aanvullende documentatie ontvangen. De rechtbank acht aannemelijk dat partijen beschikken over dezelfde stukken en dat eiseres geen (relevante) stukken zijn onthouden.

Van een onzorgvuldige voorbereiding van de eerste utb is de rechtbank niet gebleken. Verweerder heeft, zoals hiervoor opgemerkt en blijkt uit die utb, rekening gehouden met de tot dan toe bekende bevindingen uit het onderzoek van het OLAF alsook met de opmerkingen van eiseres. De eerste utb is zodanig en naar het oordeel van de rechtbank in lijn met artikel 6, derde lid, van het CDW gemotiveerd dat niet kan worden gezegd dat verweerder onzorgvuldig heeft gehandeld. Dat partijen verschillen van mening over de waardering en interpretatie van de feiten zijn geschillen van juridische aard die kunnen worden getoetst in de bezwaar- en beroepsfase. De enkele omstandigheid dat deze toetsing na en niet vóór het uitreiken van de utb plaatsvindt, vormt op zichzelf geen wezenlijke schending van de verdedigingsbelangen van eiseres (vgl. Hof Amsterdam 28 april 2011, 10/00166, LJN-nummer: BQ7221).

De rechtbank ziet geen aanleiding om anders te oordelen met betrekking tot de tweede utb die op 12 januari 2011 is opgelegd op dezelfde gronden als de eerste utb.

Gelet op voormelde omstandigheden ziet de rechtbank niet in hoe eiseres in haar verdedigingsbelang is geschaad. Het beroep van eiseres op het verdedigingsbeginsel kan derhalve niet slagen.

Subsidiair is in geschil of verweerder, nu hij afwijkt van de aangiften, heeft aangetoond dat de oorsprong van de spaarlampen China is en niet Thailand.

Eiseres stelt zich op het standpunt dat het OLAF-rapport geen specifiek bewijs bevat ten aanzien van de onderhavige zendingen en dat uit de brief van de Thaise autoriteiten niet kan worden afgeleid dat de gebruikte certificaten van oorsprong daadwerkelijk zijn ingetrokken. Deze brief ziet bovendien niet op de onderhavige certificaten van oorsprong. Uit de e-mail van 25 maart 2008 van de importeur van de lampen kan niet worden afgeleid welke activiteiten in Thailand hebben plaatsgevonden. De e-mail is slechts als vraag naar het ministerie gestuurd. De e-mail dateert van na de onderhavige aangiften en zegt dus niets over de onderhavige zendingen. Verweerder heeft de vragen van eiseres over de vermeende simpelheid van de assemblage in Thailand niet beantwoord. De utb’s zijn volgens eiseres dus onvoldoende onderbouwd en kunnen daarom niet in stand blijven.

Verweerder heeft aangevoerd dat de boeking achteraf ex artikel 220 van het CDW is gebaseerd op een rapport van het OLAF met bijlagen en diverse andere bescheiden die hij ook heeft overgelegd, waaruit onmiskenbaar blijkt dat de onderdelen van de ingevoerde spaarlampen uit China komen. Verweerder verwijst naar de lijst met de gegevens op basis waarvan invoeren in Thailand vanuit China zijn gekoppeld aan invoeren in de EU vanuit Thailand, naar de verklaringen over de werkzaamheden die in Thailand hebben plaatsgevonden en het OLAF-rapport. Er heeft onvoldoende bewerking in Thailand plaatsgevonden. De utb’s zijn derhalve terecht opgelegd.

Het terzijde stellen van de bevindingen van een onderzoeksmissie door het OLAF is dusdanig ingrijpend, dat dit in het algemeen slechts gerechtvaardigd zal zijn indien de door eiseres aangevoerde grieven tegen de bevindingen van de onderzoeksmissie van het OLAF dermate ernstig zijn, dat geen geloofwaardigheid aan de bevindingen van het OLAF (meer) kan worden toegekend. De rechtbank is van oordeel dat hetgeen eiseres tegen de conclusies van het OLAF heeft ingebracht niet van dien aard is dat de bevindingen van de onderzoeksmissie van het OLAF geen stand kunnen houden. Eiseres heeft namelijk vooral de verbinding met de onderhavige aangiften bestreden maar niet aangegeven waarom de bevindingen van het OLAF over de invoer van onderdelen uit China en de aard van de werkzaamheden van [B] in Thailand niet zouden kloppen. De rechtbank heeft geen enkele aanleiding om te twijfelen aan de juistheid van de informatie die de medewerkers van het OLAF over deze punten in het rapport hebben opgenomen. Deze informatie wordt ook ondersteund door de onder 2.9 opgenomen verklaring van de douaneagent van [B], door de correspondentie met het Department of Foreign Trade en vooral door de Letters of Confirmation die [B] zelf heeft opgesteld. Uit deze Letters of Confirmation valt duidelijk af te leiden dat de spaarlampen die behoorden tot de zendingen waarvoor deze letters werden opgesteld niet voldeden aan de voorwaarden voor het verkrijgen van de niet-preferentiële oorsprong Thailand. Er was immers sprake van eenvoudige assemblage en verpakking van onderdelen die werden ingevoerd vanuit China. Verweerder kon en mocht derhalve afgaan op de bevindingen van het OLAF.

Verweerder heeft naar het oordeel van de rechtbank voldoende aannemelijk gemaakt dat de bevindingen in het onderzoeksrapport van het OLAF en de bijlagen alsmede de correspondentie met het Department of Foreign Trade mede betrekking hebben op de onderhavige zendingen spaarlampen. De douaneautoriteiten zijn erin geslaagd een aantal invoerzendingen in Thailand vanuit China aan de hand van de factuurnummers van enerzijds de leveringen door de Chinese leverancier van de onderdelen aan [B] en anderzijds de leveringen van spaarlampen door [B] aan [A] – die overeenkomen – te koppelen aan uitvoerzendingen vanuit Thailand naar de EU. Deze koppeling is ook gemaakt voor de onderhavige aangiften. Voorts vertonen de overige gegevens van de aangiften en de daarbij horende bescheiden opvallende overeenkomsten met de gegevens die in het OLAF-rapport en de daarbij horende bijlagen (inclusief de Letters of Confirmation) zijn opgenomen. Eiseres heeft op geen enkele wijze aannemelijk gemaakt dat de gang van zaken rond de door haar aangegeven spaarlampen anders zou zijn geweest dan die rond de zendingen naar Italië zoals deze blijkt uit de Letters of Confirmation.

Uit het hiervoor onder 2.10 genoemde rapport van het OLAF en de daarop ter zitting door verweerder gegeven toelichting blijkt dat het OLAF heeft geconstateerd dat in de periode 2007 en 2008 [B] onderdelen heeft ingevoerd uit China aangegeven onder de post 8539. Uit de afgelegde verklaringen blijkt dat deze onderdelen in Thailand zijn geassembleerd en verpakt met behulp van de twee machines waarover [B] volgens de door haar ingevulde Letters of Confirmation de beschikking had. De rechtbank heeft geen aanleiding te twijfelen aan de beschrijvingen die zijn gegeven van de werkzaamheden die in Thailand hebben plaatsgevonden. Hieruit volgt dat geen sprake is van postverspringing of van voldoende toegevoegde waarde in Thailand. Er is derhalve geen sprake van de laatste ingrijpende en economisch verantwoorde bewerking of verwerking die hetzij tot de fabricage van een nieuw product heeft geleid, hetzij een belangrijk fabricagestadium vertegenwoordigt zoals bedoeld in artikel 24 van het CDW.

Uit het hiervoor overwogene volgt dat verweerder de antidumpingrechten in beginsel terecht heeft nagevorderd.

Meer subsidiair is in geschil of de boeking achteraf achterwege had moeten blijven op grond van artikel 220, tweede lid, sub b, van het CDW omdat sprake zou zijn van een vergissing van de douaneautoriteiten. Op eiseres rust de bewijslast haar stelling aannemelijk te maken.

Eiseres stelt zich op het standpunt dat sprake is van een vergissing, zijnde een actieve gedraging van de Thaise autoriteiten. Zij hebben immers certificaten van oorsprong afgegeven. De Thaise autoriteiten zijn uitgebreid op de hoogte gesteld van de specificaties, de oorsprong en de bewerkingen voordat zij de certificaten van oorsprong afgaven. Eiseres baseert haar standpunt over de vergissing van de Thaise autoriteiten overigens niet op de tweede en derde alinea van artikel 220, tweede lid, sub b, van het CDW. Deze alinea’s gaan immers over preferentiële oorsprong. Ook is sprake van een vergissing, een actieve gedraging, van de Nederlandse douaneautoriteiten. De onderhavige aangiften zijn niet gecontroleerd, terwijl de aangiften van andere aangevers wel zijn gecontroleerd. Er was voldoende aanleiding om te controleren, zeker nu het de taak van de douane is om te controleren. Eiseres kon deze vergissingen niet ontdekken. Er was immers een OLAF-onderzoek nodig om de oorsprong van de spaarlampen vast te stellen. Voorts is eiseres te goeder trouw geweest. De importeur, [A], heeft alles gedaan om te verzekeren dat de ingevoerde spaarlampen de niet-preferentiële oorsprong Thailand hadden. Dat eiseres aan de voorschriften heeft voldaan, is niet in geschil.

Verweerder stelt zich op het tegenovergestelde standpunt. Er is wel degelijk gecontroleerd, alleen niet de vier in geding zijnde aangiften. De douaneautoriteiten van de Europese Unie doen wat zij kunnen. De afgifte van de certificaten van oorsprong kan niet als een vergissing van de bevoegde autoriteiten worden aangemerkt. Het gaat immers om niet-preferentiële oorsprong. De Thaise autoriteiten hebben niet gehandeld op grond van een systeem van administratieve samenwerking. Een eventuele bewuste uitspraak van de Thaise autoriteiten – quod non – levert geen vergissing op. De tweede en derde alinea van artikel 220, tweede lid, sub b, van het CDW zijn niet van toepassing. Verweerder wijst er voorts op dat de Thaise autoriteiten, toen zij op verzoek van de Italiaanse douane een onderzoek instelden en de beschikking kregen over de Letters of Confirmation, direct het standpunt innamen dat geen sprake was van niet-preferentiële oorsprong. Het is dus niet aannemelijk dat de Thaise autoriteiten bij de aanvraag van de certificaten van oorsprong beschikten over de juiste en volledige gegevens.

Tussen partijen is niet in geschil dat de tweede en derde alinea van artikel 220, tweede lid, sub b, van het CDW toepassing missen omdat geen sprake is van preferentiële oorsprong. De rechtbank acht dit gezamenlijke standpunt juist en zal partijen hierin volgen.

De rechtbank is van oordeel dat de certificaten van oorsprong die eiseres bij de aangiften heeft overgelegd geen bewijs kunnen leveren ten aanzien van de oorsprong van de ingevoerde goederen in de zin van artikel 24 van het CDW. Deze door de Thaise autoriteiten naar Thais recht afgegeven certificaten van oorsprong zijn niet afgegeven in het kader van een systeem van administratieve samenwerking tussen de Europese Unie en Thailand. De Thaise autoriteiten kunnen daarom niet als bevoegde douaneautoriteiten worden aangemerkt, zodat niet van een vergissing van de bevoegde douaneautoriteiten kan worden gesproken.

Het beroep dat eiseres doet op de uitspraak van de Hoge Raad van 25 september 2009, nr. 07/10290, faalt, omdat de feiten die aan deze uitspraak ten grondslag liggen, wezenlijk verschillen van de feiten die in de onderhavige beroepen zijn vastgesteld. Het geval waarin de Hoge Raad het oordeel van het gerechtshof te Amsterdam bevestigde dat sprake was van een actieve gedraging betrof 29 aangiften ten invoer, waarbij vaststond dat een aantal aangiften voor soortgelijke goederen gedaan door deze belanghebbende – over welke aangiften niet was nagevorderd – fysiek was opgenomen. Deze fysieke opname vormde de actieve gedraging, waaraan de desbetreffende belanghebbende voor de in geding zijnde aangiften het door artikel 220, tweede lid, sub b, van het CDW beschermde vertrouwen kon ontlenen. Van een actieve gedraging is in het onderhavige geval geen sprake.

De rechtbank overweegt ten overvloede dat eiseres, een ervaren marktdeelnemer, had moeten begrijpen dat risico’s zijn verbonden aan de invoer van spaarlampen uit Zuidoost Azië en dat zij, om haar positie in te dekken, meer informatie had moeten opvragen bij [A] dan wel zelf onderzoek had moeten plegen naar de oorsprong van de spaarlampen. Ook had eiseres in dit geval (meer) financiële zekerheid van [A] kunnen verlangen. De risico’s kan eiseres niet zonder meer afwentelen op de Europese Unie. Eiseres heeft geen bijzondere omstandigheden aangevoerd als gevolg waarvan de belangenafweging in dit geval anders moet uitvallen.

Omdat geen sprake is van een vergissing van de bevoegde autoriteiten faalt het beroep op artikel 220, tweede lid, sub b, van het CDW. De overige voorwaarden hoeven geen bespreking.

Beroepen 11/891 en 11/1804 (Hof nrs. 12/00477 en 12/00478)

In geschil is of verweerder de verzoeken van eiseres om herziening van de wijze van vertegenwoordiging terecht heeft afgewezen.

4.12.1.Eiseres voert aan dat zij ten onrechte en per vergissing de aangiften op eigen naam en voor eigen rekening heeft gedaan, in plaats van met toepassing van directe vertegenwoordiging op naam en voor rekening van [A] Het onderscheid dat verweerder tussen bewuste en onbewuste fouten maakt, is niet juist. Eiseres heeft een fout gemaakt. De aangiften hadden moeten worden gedaan op naam en voor rekening van [A] Eiseres beschikt over een volmacht voor directe vertegenwoordiging met ingang van 25 september 2005. Dat deze op 19 maart 2008 door [A] is getekend, staat niet aan terugwerkende kracht in de weg. Eiseres stelt zich op het standpunt dat de afwijzing van verweerder geen steun vindt in het recht, en in het bijzonder artikel 78 van het Communautair douanewetboek (hierna: CDW). De mogelijkheid tot herziening wordt in het eerste lid van voornoemd artikel niet beperkt tot bepaalde situaties. Eiseres verwijst in dit kader mede naar paragraaf 3.3.3 van het Handboek Douane.

Verweerder stelt zich op het standpunt dat herziening van de persoon van de aangever niet binnen de reikwijdte van artikel 78, derde lid, van het CDW valt. De regeling in het Handboek Douane is een coulanceregeling. Indien aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan, wordt de persoon van de aangever gewijzigd. Aan deze voorwaarden wordt in dit geval niet voldaan. Voorts beschikte eiseres over een machtiging die haar de bevoegdheid gaf om namens de vertegenwoordigde, [A], aangifte ten invoer te doen. Eiseres heeft de aangiften bewust op eigen naam en voor eigen rekening gedaan. Er is geen sprake van een vergissing van eiseres. Bovendien werkt de overeenkomst, die [A] pas op 19 maart 2008 heeft ondertekend, niet terug naar de onderhavige aangiften. Verweerder verwijst in dit verband naar artikel 5, vierde lid, van het CDW. Het maakt niet uit wat partijen afspreken; wanneer men niet verklaart in naam en voor rekening van een ander te handelen, wordt men geacht in eigen naam en voor eigen rekening te handelen.

In geschil is of verweerder in strijd met artikel 78, derde lid, van het CDW herziening van de persoon van de aangever heeft geweigerd. Deze bepaling luidt als volgt:

“Indien uit de herziening van de aangifte of uit de controles achteraf blijkt dat de bepalingen die voor de betrokken douaneregeling gelden, op grond van onjuiste of onvolledige gegevens zijn toegepast, nemen de douaneautoriteiten, met inachtneming van de eventueel vastgestelde bepalingen, de nodige maatregelen om een en ander recht te zetten, rekening houdend met de nieuwe gegevens waarover zij beschikken.”

De rechtbank leidt uit de zinsnede “de bepalingen die voor de betrokken douaneregeling gelden” af dat artikel 78, derde lid, van het CDW geen betrekking heeft op de persoon van de aangever. Indien de persoon van de aangever wordt gewijzigd, ontstaat een geheel nieuwe aangifte en niet een herziene aangifte. In dit opzicht neemt het element ‘aangever’ een andere plaats in dan bijvoorbeeld het element ‘douanewaarde’. Steun voor deze opvatting ontleent de rechtbank aan de tekst en de plaats van artikel 5 van het CDW, dat over het recht van vertegenwoordiging gaat. Op grond van het vierde lid, tweede volzin, van die bepaling wordt de persoon die niet verklaart in naam of voor rekening van een andere persoon te handelen of die verklaart in naam of voor rekening van een andere persoon te handelen zonder dat hij vertegenwoordigingsbevoegdheid bezit, geacht in eigen naam en voor eigen rekening te handelen. In samenhang met de plaats van deze bepaling, namelijk in hoofdstuk 2, met als titel: “Diverse algemene bepalingen betreffende met name de rechten en verplichtingen van personen ten aanzien van de douanewetgeving” is geen andere conclusie mogelijk dan dat het element ‘aangever’ een dusdanig aparte plaats inneemt dat dit niet behoort tot “de bepalingen die voor de betrokken douaneregeling gelden” zoals bedoeld in artikel 78, derde lid, van het CDW.

Volgens vaste jurisprudentie van het Hof van Justitie van de Europese Unie kan een met het Unierecht strijdige praktijk van een lidstaat nooit tot het ontstaan van een door het Unierecht beschermde rechtspositie leiden (Hof van Justitie 15 december 1982, zaak 5/82, Maizena, Jurispr. 1982 blz. 04601, alsmede Hof van Justitie 26 april 1988, zaak 316/86, Krücken, Jurispr. 1988 blz. 02213). Aangezien de rechtbank de vraag of herziening van de persoon van de aangever binnen de reikwijdte van artikel 78, derde lid, van het CDW valt ontkennend heeft beantwoord en de rechtbank in het Unierecht overigens geen grondslag voor de regeling van paragraaf 3.3.3 van het Handboek Douane heeft gevonden, komt eiseres reeds hierom geen beroep op laatstgenoemde regeling toe. Hetgeen eiseres voorts in het kader van haar beroep op paragraaf 3.3.3 van het Handboek Douane heeft aangevoerd, hoeft derhalve geen bespreking.”

De algemeen directeur Douane is aangewezen als inspecteur (artikel 1:4 van de Algemene douaneregeling, gelezen in samenhang met artikel 4 en 5 van de Uitvoeringsregeling Belastingdienst 2003). Blijkens het overgelegde mandaatbesluit van 1 januari 2010, nr. DLK 2010/0001 en een drietal uittreksels uit het bij dit besluit behorende register A, heeft de algemeen directeur Douane aan de ambtenaren die de UTB’s hebben uitgereikt en de ambtenaar die het bezwaarschrift heeft behandeld, mandaat verleend om namens hem de bevoegdheid van inspecteur uit te oefenen en ondermandaat verleend om de door de Minister van Economische Zaken aan de inspecteur gemandateerde bevoegdheden uit te oefenen.

Anders dan belanghebbende heeft betoogd wordt de landelijke bevoegdheid van de inspecteur niet beperkt door de regeling van artikel 3, tweede lid, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen in verbinding met artikel 11 van de Uitvoeringsregeling Belastingdienst 2003, waarin is bepaald onder welke inspecteur een belastingplichtige ressorteert. Die regeling beoogt slechts duidelijk te maken tot welke functionaris een belastingplichtige zich moet richten voor zijn fiscale aangelegenheden (vgl. Hoge Raad 14 juni 2013, nr. 12/02697, ECLI:NL:HR:2013:BZ4198).

Gelet op het vorenoverwogene dient de stelling dat de bestreden UTB’s onbevoegd zijn uitgereikt te worden verworpen.

B. Beginsel van eerbiediging van de rechten van de verdediging

Uit het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie (hierna: Hof van Justitie) van 18 december 2008 in zaak C-349/07 (Sopropé) volgt dat ‘eerbiediging van de rechten van de verdediging’ een algemeen beginsel van Unierecht vormt dat ook van toepassing is wanneer de administratie voornemens is een bezwarend besluit ten opzichte van een bepaalde persoon vast te stellen. Dit beginsel vereist, voor zover hier van belang, dat de (potentiële) adressaat van een besluit dat zijn belang aanmerkelijk raakt, in staat wordt gesteld naar behoren zijn standpunt kenbaar te maken over de elementen waarop de administratie haar besluit wil baseren.

Met betrekking tot belanghebbendes stelling, dat zij niet naar behoren is gehoord en dat dientengevolge de UTB’s dienen te worden vernietigd, geldt het volgende. Blijkens het arrest van het Hof van Justitie van 3 juli 2014 in de gevoegde zaken C-129/13 en C-130/13 (Kamino International Logistics BV en Datema Hellmann Worldwide Logistics BV) kan de nationale rechter bij de beoordeling van de gevolgen van een schending van de rechten van de verdediging, in het bijzonder van het recht om te worden gehoord, rekening ermee houden dat een dergelijke schending pas tot nietigverklaring van het na afloop van de betrokken administratieve procedure genomen besluit leidt, wanneer deze procedure zonder deze onregelmatigheid een andere afloop zou kunnen hebben gehad.

Naar ’s Hofs oordeel is belanghebbende voldoende op de hoogte gesteld van het voornemen UTB’s uit te reiken (vgl. 2.11), waaronder begrepen de achtergrond van dit voornemen, en heeft belanghebbende niet althans onvoldoende aannemelijk gemaakt dat zij niet adequaat kon reageren, laat staan dat deze procedure onder andere omstandigheden een andere afloop zou kunnen hebben gehad.

Met betrekking tot belanghebbendes stelling dat zij niet vanaf het moment dat het de minister ter beschikking stond beschikte over het missierapport, geldt dat dit niet gedragen wordt door de feiten. Uit de stukken van het geding en het verhandelde ter zitting volgt dat de minister eind november 2010 de beschikking heeft gekregen over het missierapport. Het missierapport, zonder bijlagen, is op 1 december 2010 aan de gemachtigde van belanghebbende gefaxt. Op 10 december 2010 heeft de gemachtigde het gehele missierapport, met alle bijlagen, ongeclausuleerd in mogen zien. Het Hof acht bovendien aannemelijk dat het missierapport, inclusief de annexen die betrekking hebben op de Thaise exporteur [B], op 13 december 2010 in afschrift aan de gemachtigde ter beschikking zijn gesteld.

Belanghebbende heeft gesteld dat alle bijlagen bij het missierapport tot de op de zaak betrekking hebbende stukken behoren en dat dus ook de bijlagen die betrekking hebben op een andere Thaise exporteur (bijlagen 3, 5 (deels), en 13 tot en met 18) verstrekt hadden moeten worden. De minister heeft ter zake betoogd dat geen sprake is van op de zaak betrekking hebbende stukken, omdat hij de desbetreffende annexen niet aan zijn navordering ten grondslag heeft gelegd. Het Hof stelt voorop dat de annexen een onlosmakelijk onderdeel vormen van het missierapport, welk rapport dragend is voor het uitreiken van de UTB’s, en dat daarom niet voor twijfel vatbaar is dat sprake is van op de zaak betrekking hebbende stukken. Volledigheidshalve zij opgemerkt dat aan de betwisting door de minister dat sprake is van op de zaak betrekking hebbende stukken, geen doorslaggevende betekenis toekomt (vgl. HR 25 april 2008, nr. 43448, ECLI:NL:HR:2008:BA3823).

Het Hof is van oordeel dat de minister in beginsel verplicht is het complete missierapport aan de rechter over te leggen. In zoverre slaagt de stelling van belanghebbende.

Met betrekking tot de gevolgen die aan deze niet-nakoming dienen te worden verbonden, geldt het volgende. De niet verstrekte bijlagen hebben, blijkens de kenbare tekst van het missierapport, betrekking op een andere exporteur en niet op [B]. Belanghebbende heeft zich ter zitting op het standpunt gesteld dat zij belang heeft bij inzage in de niet overgelegde bijlagen, betreffende de andere exporteur, omdat zij daarmee de methode en de diepgang van het OLAF-onderzoek en de daaruit getrokken conclusies beter kan beoordelen. Het Hof overweegt in dit verband dat, afgezien van de namen van de betrokken bedrijven, de bevindingen van de OLAF-missie ten aanzien van de andere exporteur en de daaruit getrokken conclusies uit het geanonimiseerde rapport reeds volledig kenbaar zijn voor belanghebbende. De niet-verstrekte annexen betreffende de onbekende exporteur kennen bovendien, blijkens de in de index vermelde naam van deze annexen, een evenknie in de wél verstrekte annexen die betrekking hebben op [B]. Het Hof verbindt daarom aan de niet overlegging van de annexen betreffende de andere exporteur, gelet op artikel 8:31 Awb, geen gevolgen.

C. Oorsprong

Naar ’s Hofs oordeel heeft de minister met de door hem overgelegde bescheiden aannemelijk gemaakt dat de onderwerpelijke spaarlampen in Thailand zijn vervaardigd uit halffabricaten die van niet-preferentiële Chinese oorsprong zijn. Partijen houdt verdeeld of de bewerkingen die in Thailand hebben plaatsgevonden voldoende zijn om de goederen de niet-preferentiële Thaise oorsprong te verlenen. Het Hof overweegt ter zake als volgt.

Uit artikel 24 van het CDW volgt dat goederen bij welker vervaardiging twee of meer landen betrokken zijn geweest, van oorsprong zijn uit het land waar, in een daartoe ingerichte onderneming, de laatste ingrijpende en economisch verantwoorde verwerking of bewerking heeft plaatsgevonden die hetzij tot de fabricage van een nieuw product heeft geleid, hetzij een belangrijk fabricagestadium vertegenwoordigt.

Gelet op de stukken van het geding, waaronder de onder 2.10 aangehaalde “Letters of Confirmation”, acht het Hof aannemelijk dat [B] in de jaren 2007 en 2008 lampen heeft vervaardigd door de assemblage van een drietal Chinese halffabricaten, aangeduid als ‘totally tube’, ‘plastic case’ en ‘PCB assembly’.

Met betrekking tot de vraag of een assemblage van verschillende onderdelen een ingrijpende verwerking of bewerking vormt, heeft het Hof van Justitie geoordeeld dat een dergelijke assemblagehandeling oorsprongbepalend kan worden geacht, wanneer zij vanuit technisch oogpunt en gelet op de omschrijving van het betrokken goed de bepalende productiefase uitmaakt tijdens welke de bestemming van de gebruikte samenstellende delen wordt geconcretiseerd en het betrokken goed zijn specifieke kwalitatieve eigenschappen verkrijgt (Vgl. HvJ EU 31 januari 1979, Yoshida, 114/78, Jurispr. 1979, blz. 151, en HvJ EU 13 december 2007, Brother International, C‑26/88, Jurispr. 2007, blz. I-4253, punt 19).

Naar ’s Hofs oordeel volgt uit de stukken van het geding dat in casu geen sprake is van een dergelijke oorsprongsbepalende assemblagehandeling, reeds omdat de omschrijving van de goederen bij invoer in Thailand en de omschrijving van de goederen bij uitvoer uit Thailand naar de Europese Unie zeer specifiek en identiek is (vgl. 2.16). Het Hof leidt hier uit af dat de bestemming van de samenstellende delen op het moment van invoer in Thailand reeds was geconcretiseerd en de goederen niet pas in Thailand hun specifieke kwalitatieve eigenschappen hebben verkregen.

Zo dit anders mocht zijn dient op grond van voormelde rechtspraak subsidiair te worden nagegaan of het geheel van de betrokken assemblagehandelingen leidt tot een aanmerkelijke toeneming van de handelswaarde af fabriek van het eindproduct.

Naar het oordeel van het Hof heeft de minister aannemelijk gemaakt dat hiervan geen sprake is. Uit het missierapport van OLAF volgt dat de waarde van de Chinese componenten meer dan 80% van de ex-works prijs bedraagt. In de onder 2.13 aangehaalde brief spreekt OLAF over “approximately 85% of the ex-works price”. Deze beweringen van OLAF vinden steun in het voorbeeld dat OLAF in het missierapport heeft gegeven van de door haar uitgevoerde matching (vgl. 2.16), waarbij sprake is van een invoerwaarde van de Chinese onderdelen van $125,370.00 (CIF Bangkok) en een uitvoerwaarde van $ 151,770.00 (FOB Bangkok), hetgeen impliceert dat sprake is van een toegevoegde waarde van minder dan 17,4% van de ex-works prijs. Al hetgeen belanghebbende heeft aangevoerd vormt voor het Hof geen aanleiding om te twijfelen aan voormelde bevindingen van OLAF. Anders dan belanghebbende heeft bepleit is niet vereist dat het Hof alle berekeningen van OLAF moet kunnen controleren.

Uit het vorenoverwogene volgt dat de minister is geslaagd in de op hem rustende bewijslast dat de ingevoerde spaarlampen van niet-preferentiële Chinese oorsprong zijn en dat het hoger beroep van belanghebbende in zoverre faalt.

D. Artikel 220, lid 2, onder b CDW

Belanghebbende heeft betoogd dat het ten onrechte afgeven van niet-preferentiële oorsprongscertificaten door de Thaise autoriteiten dient te worden aangemerkt als een vergissing van de douaneautoriteiten als bedoeld in artikel 220, tweede lid, onderdeel b van het CDW. Het Hof volgt belanghebbende hierin niet. De afgifte van niet-preferentiële oorsprongscertificaten door de Thaise autoriteiten is niet gebaseerd op een overeenkomst tussen de Europese Unie en het koninkrijk Thailand, noch op enige bepaling van secundair recht van de Europese Unie, zodat de Thaise autoriteiten niet als ‘douaneautoriteiten’ in de zin van artikel 220 van het CDW kunnen worden aangemerkt. Het door belanghebbende aangehaalde arrest HvJ 14 mei 1996, Faroe Seafood, C-153/94, voert niet tot een ander oordeel, nu dit arrest betrekking heeft op de afgifte van preferentiële oorsprongscertificaten (EUR1) op grond van een verordening van (destijds) de Europese Gemeenschap. De door belanghebbende ter zitting aangevoerde omstandigheid dat in WTO-verband een overeenkomst over harmonisatie van niet-preferentiële oorsprongsregels is gesloten kan evenmin tot het oordeel leiden dat de Thaise autoriteiten als ‘douaneautoriteiten’ in de zin van artikel 220 van het CDW kunnen worden aangemerkt.

De aangiften die het onderwerp vormen van de bestreden UTB’s zijn alle zonder verificatie afgehandeld. De stelling van belanghebbende dat hierin een vergissing van de minister is gelegen (‘stilzitten’) verwerpt het Hof. Gelet op het in de zesde overweging van de considerans van het CDW uitgedrukte doel om de douaneformaliteiten en -controles zoveel mogelijk te beperken, legt het CDW de minister niet de verplichting op om aangiften stelselmatig te verifiëren (vgl. HvJ EU 11 september 2011, C-138/10, DP grup, punt 37). Zo er, na de inwerkingtreding van het CDW, nog betekenis toekomt aan het door belanghebbende aangehaalde arrest Hewlett Packard France (HvJ EU 1 april 1993, C-250/91) kan dit arrest niet tot een ander oordeel leiden, reeds omdat zich in casu niet de in punt 20 van dat arrest geschetste situatie voordoet, dat door de belastingschuldige gedurende een betrekkelijk lange periode een groter aantal importen heeft plaatsgevonden, nog daargelaten dat genoemd arrest betrekking heeft op de tariefindeling en niet op de oorsprong.

Anders dan belanghebbende heeft bepleit volgt uit het arrest Hoge Raad 25 september 2009, nr. 07/10290, evenmin dat in casu sprake is van een vergissing in de zin van artikel 220 CDW. Het Hof sluit in dit kader aan bij het oordeel van de rechtbank en maakt overweging 4.10.3 van de rechtbank tot de zijne.

Gelet op het vorenoverwogene is geen sprake van een vergissing in de zin van artikel 220 CDW, zodat de minister niet gehouden is om af te zien van navordering. Het hoger beroep van belanghebbende faalt in zoverre.

Met betrekking tot de herziening van aangiften (zaken 12/477 en 12/478)

Artikel 78, eerste lid, van het CDW voorziet in de mogelijkheid dat de douaneautoriteiten na vrijgave van de goederen de aangifte opnieuw onderzoeken (‘herziening’). Dit heronderzoek kan ambtshalve plaatsvinden of op verzoek van de aangever. Indien uit dit onderzoek blijkt dat de bepalingen die voor de betrokken douaneregeling gelden op grond van onjuiste of onvolledige gegevens zijn toegepast, nemen de douaneautoriteiten op grond van artikel 78, derde lid, van het CDW de nodige maatregelen om een en ander recht te zetten, rekening houdend met de nieuwe gegevens waarover zij beschikken.

Artikel 78, derde lid, van het CDW moet aldus worden uitgelegd dat zowel materiële fouten of vergissingen als een onjuiste uitlegging van het toepasselijke recht kunnen worden rechtgezet, waarbij geen onderscheid wordt gemaakt tussen fouten en vergissingen die wel en andere die niet kunnen worden rechtgezet (vgl. HvJ EU 20 oktober 2005, nr. C-468/03, Overland Footwear Ltd II, punt 63). Hoewel de mogelijkheid tot het achteraf corrigeren van een aangifte daarmee zeer ruim is geformuleerd, is deze mogelijkheid naar ’s Hofs oordeel niet onbegrensd.

In casu heeft belanghebbende de inspecteur bij brieven van 22 september 2010 en 16 februari 2011 verzocht om de onderwerpelijke aangiften, die zij heeft gedaan op eigen naam en voor eigen rekening, zodanig te wijzigen dat sprake is van aangiften op naam en voor rekening van [A] (directe vertegenwoordiging), zodat zij niet langer kan worden aangemerkt als aangever. De inspecteur heeft deze verzoeken afgewezen en zich op het standpunt gesteld dat geen juridische grondslag aanwezig is voor de gevraagde wijziging. Het Hof overweegt ter zake als volgt.

In artikel 5, vierde lid, tweede alinea, van het CDW is bepaald dat de persoon die niet verklaart in naam of voor rekening van een andere persoon te handelen, geacht wordt in eigen naam en voor eigen rekening te handelen. Het recht om zich bij de douaneautoriteiten te doen vertegenwoordigen wordt in artikel 5 van het CDW uitputtend geregeld (vgl HvJ EU 7 april 2011, nr. C-153/10, Sony Supply Chain Solutions (Europe) BV, punt 30). Het Hof acht het daarom niet mogelijk om via een verzoek op de voet van artikel 78 van het CDW te derogeren aan artikel 5, vierde lid, van het CDW, nog daargelaten dat de volmacht in casu eerst is verstrekt op 19 maart 2008, dus na het indienen van de onderwerpelijke aangiften. Hierbij is mede van belang dat de persoon van de aangever als subject van de douaneregeling ‘in het vrije verkeer brengen’ een sleutelrol vervult in het wettelijke systeem van het CDW en de Uitvoeringsverordening Communautair Douanewetboek (hierna: UCDW). Aan deze persoon zijn tal van rechten en plichten toebedeeld, zoals de verplichting om in te staan voor de juistheid van de in de aangifte voorkomende gegevens en echtheid van ingediende documenten (vgl. artikel 199 UCDW) en de verplichting tot betaling van de douaneschuld die voortvloeit uit de aangifte (artikel 201, derde lid, CDW). Gelet op deze sleutelrol acht het Hof niet voor redelijke twijfel vatbaar dat het uitgesloten is dat een aangever achteraf zou kunnen verzoeken om haar aangiften zodanig te wijzigen dat een andere persoon als aangever dient te worden aangemerkt.

De omstandigheid dat het Handboek douane, onderdeel 2.00.00, paragraaf 3.3.3, wel voorziet in de door belanghebbende gewenste wijziging, mits een daartoe strekkend verzoek wordt ingediend binnen zes weken na het doen van de aangifte, voert evenmin tot een ander oordeel. In genoemd onderdeel is uitdrukkelijk vermeld dat de persoon van de aangever niet kan worden gewijzigd op grond van artikel 78 CDW en wordt daarenboven gewezen op het uitputtende karakter van artikel 5, vierde lid, tweede alinea, van het CDW voor de vaststelling van de rechtsgevolgen van fouten bij de vertegenwoordiging. De mogelijkheid om desondanks binnen zes weken na het doen van de aangifte de persoon van de aangever te wijzigen dient derhalve te worden gekwalificeerd als begunstigend beleid, in afwijking van het CDW. Belanghebbende kan aan dit beleid geen in rechte te beschermen vertrouwen ontlenen (vgl. HvJ EU 7 april 2011, nr. C-153/10, Sony Supply Chain Solutions (Europe) BV, punt 47 en de aldaar aangehaalde rechtspraak), nog daargelaten dat zij haar verzoek niet binnen de genoemde termijn van zes weken heeft ingediend.

Slotsom

De slotsom is dat het hoger beroep ongegrond is en dat de uitspraak van de rechtbank dient te worden bevestigd.