HR, 28-06-2011, nr. 09/04560 E

De verdachte is door de Economische kamer van het Gerechtshof te 's‑Gravenhage bij arrest van 17 juni 2009 wegens ‘opzettelijke overtreding van een voorschrift gesteld bij artikel 10.60, eerste lid, van de Wet milieubeheer, gepleegd door een rechtspersoon’ veroordeeld tot een geldboete van € 5.000,-.

Mr. B.J.M. Veldhoven, destijds advocaat te 's‑Gravenhage, heeft cassatie ingesteld. Namens de verdachte hebben mr. Veldhoven voornoemd, inmiddels advocaat te Rotterdam, en mr. Th.J. Kelder, advocaat te 's‑Gravenhage, bij schriftuur een middel van cassatie voorgesteld.

Het middel komt met diverse klachten op tegen de verwerping van het verweer dat vrijspraak dient te volgen omdat de container met afvalstoffen niet naar China maar naar Hong Kong werd vervoerd (voor welk vervoer geen voorafgaande CCIC-inspectie vereist was).

Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard dat:

Deze bewezenverklaring steunt op de volgende bewijsmiddelen:

Naar aanleiding van het in het middel bedoelde verweer heeft het Hof het volgende overwogen:

In de toelichting op het middel wordt in de eerste plaats geklaagd dat het Hof blijkens zijn verwerping (mede) doorslaggevende betekenis heeft toegekend aan het feit dat de als bewijsmiddel 2 gebruikte factuur, die betrekking heeft op het transport in de onderhavige zaak, gericht is aan de firma [C] in China. In het licht van hetgeen ter terechtzitting is aangevoerd, is niet begrijpelijk dat en waarom het Hof de inhoud van die factuur zonder enige nadere motivering aan de verwerping van het verweer en de bewijsconstructie ten grondslag legt, aldus de stellers van het middel.

Blijkens de zich bij de stukken bevindende pleitnotities heeft de raadsman onder meer het volgende aangevoerd:

In de toelichting wordt er voorts op gewezen dat de raadsman onder overlegging van diverse stukken heeft aangegeven dat door de verdachte normaal gesproken wordt gefactureerd aan Hong Kong en dat door de verdachte is aangegeven dat de facturering aan China op een verkeerde handeling berustte.

Het Hof heeft het voorgaande kennelijk opgevat als een (gedeelte van een) uitdrukkelijk onderbouwd standpunt en heeft (mede) daarop gereageerd als hiervoor onder 3.4 weergegeven. Het Hof heeft overwogen dat het de lezing van de verdachte, inhoudende dat de container als eindbestemming Hong Kong had, niet aannemelijk geworden vindt. Dat oordeel steunt, zoals in de schriftuur terecht wordt opgemerkt, op de als bewijsmiddel 2 gebezigde factuur, de als bewijsmiddel 3 gebezigde e-mail en de als bewijsmiddel 4 gebezigde aangifte uitvoer.

Anders dan de stellers van het middel willen, heeft het Hof de bezwaren van de verdediging tegen het gebruik voor het bewijs van de factuur niet zonder enige motivering terzijde geschoven. De overwegingen van het Hof moeten kennelijk zo worden gelezen dat het Hof, de bezwaren van de verdediging ten spijt, van oordeel is dat uit die factuur wel kan worden afgeleid dat de container China en niet Hong Kong als eindbestemming had en dat het Hof voor dat oordeel met name bevestiging ziet in de e-mail van [betrokkene 3] van de firma [C], inhoudende dat de container na aankomst in Hong Kong wordt overgebracht naar hun fabriek in China. Dat gewoonlijk goederen verscheept worden met als uiteindelijke bestemming Hong Kong en dat dan aan [D] Trading Ltd. in Hongkong wordt gefactureerd, biedt onvoldoende steun voor de stelling dat ook deze lading plastic afval, die volgens het e-mail bericht, dat niet afkomstig is van [D], volgens de factuur, die niet gericht is aan [D] en volgens de aangifte uitvoer, die niet Hongkong naar China als land van bestemming vermeldt, voor China is bestemd, toch voor [D] in Hongkong is bedoeld. Die beslissing hangt samen met de vrijheid die de rechter heeft bij de selectie en waardering van het bewijs. Het motiveringsvoorschrift van art. 359, tweede lid, Sv heeft in die vrijheid geen wijziging gebracht. Wel brengt die bepaling mee dat de rechter zijn beslissing dienaangaande in een aantal gevallen nader zal dienen te motiveren. In dat verband komt onder meer betekenis toe aan de inhoud en indringendheid van de aangevoerde argumenten. Het motiveringsvoorschrift gaat overigens niet zo ver dat bij niet aanvaarding van een standpunt op ieder detail van de argumentatie moet worden ingegaan.1. In het licht van het voorgaande is het oordeel van het Hof niet onbegrijpelijk. Voor verdere toetsing is in cassatie geen plaats.

In de tweede plaats klaagt het middel over de omstandigheid dat het Hof de verwerping van het verweer enerzijds en de bewijsconstructie anderzijds doet steunen op het als bewijsmiddel 3 gebezigde e-mailbericht. Het Hof zou de inhoud hiervan gedenatureerd hebben.

Bedoeld e-mailbericht bevindt zich bij de aan de Hoge Raad gezonden stukken en houdt het volgende in:

Het Hof heeft daarvan voor het bewijs gebruikt:

Volgens de stellers van het middel heeft het Hof ten onrechte achterwege gelaten dat er, volgens het e-mailbericht, in Hong Kong een bewerking van de afvalstoffen plaatsvond en dat er een inspectie plaatsvond op de door China vereiste wijze. Daarmee heeft het Hof de strekking van het e-mailbericht wezenlijk veranderd, aldus de stellers van het middel.

Ik merk op dat de mededeling dat de recycled granules in de fabriek in China gebruikt worden om garbage bags te vervaardigen geenszins impliceert dat de recycling ergens anders plaatsvindt, laat staan dat daaruit kan worden afgeleid dat dat in Hong Kong gebeurt. Hetzelfde e-mailbericht bevat juist aanwijzingen voor het tegendeel. [betrokkene 3] stuurt immers foto's mee van de recycled plant (d.i. de fabriek waar de recycling plaatsvindt). Zij schrijft dat de container na aankomst in Hongkong naar China zal worden vervoerd. Zij maakt geen enkele toespeling op enigerlei bewerking in Hongkong. Dat de recyclingswerkzaamheden niet in Hong Kong plaatsvinden wordt ook bevestigd door een e-mail van [betrokkene 4] die door de Rechtbank voor het bewijs is gebezigd. Die e-mail houdt in dat [D] Trading Ltd een handelaar is en geen recyclingfaciliteit in China of Hong Kong heeft. Anders dan de stellers van het middel willen, lees ik dus in de onder 3.10 weergegeven e-mail niet dat de afvalstoffen in Hong Kong worden bewerkt. Door het weglaten van de zinsnede ‘Our factory uses the recycled granules to manufacture garbage bags for export purpose’ heeft het Hof het e-mailbericht geen andere inhoud gegeven.

Waarom het weglaten van de zinsnede ‘under the pre-shipment inspection carried out by China Inspection Company Ltd(CIC)’ denaturering van het e-mailbericht zou opleveren is mij niet helemaal duidelijk. Kern van het verwijt dat de verdachte gemaakt wordt is dat een inspectie door CCIC had moeten plaatsvinden voordat de afvalstoffen via Hong Kong naar China werden verscheept. Dat in Hong Kong een inspectie zou plaatsvinden, is mitsdien niet redengevend. Het Hof heeft dit dan ook weg kunnen laten uit het e-mailbericht.

Het middel klaagt voorts dat het Hof blijk heeft gegeven van een onjuiste rechtsopvatting van het begrip ‘Staat van bestemming’ als bedoeld in art. 2 EVOA (oud). Anders dan het Hof kennelijk meent betekent het enkele feit dat de afvalstoffen na aankomst in Hong Kong nog zouden worden overgebracht naar China niet dat Hong Kong dus niet de Staat van bestemming als bedoeld in art. 2 onder m van EVOA (oud) kan zijn. Aangezien de handelingen die in Hong Kong worden verricht ook kunnen kwalificeren als nuttige toepassing in de zin van art. 2 onder k) EOVA (oud) in verbinding met art. 1 onder f) van de Richtlijn van de Raad van 15 juli 1975 betreffende afvalstoffen (75/442/EEG)2. (hierna: de Afvalstoffenrichtlijn), kan ook Hong Kong als Staat van bestemming worden aangemerkt, aldus de stellers van het middel.

Art. 2 EVOA (oud) luidde als volgt:

Art. 1 aanhef en onder f van de Afvalstoffenrichtlijn luidt als volgt:

Bijlage II B bij de Afvalstoffenrichtlijn houdt het volgende in:

De stellers van het middel merken terecht op dat het Hof van Justitie heeft beslist dat onder opslag van stoffen in de zin van punt R 13 niet alleen is te verstaan opslag bij het bedrijf waarbij de overige in die bijlage genoemde handelingen zullen plaatsvinden, maar ook opslag in afwachting van vervoer naar zo'n bedrijf, ongeacht of dat bedrijf binnen of buiten de Gemeenschap is gelegen.3. Dat van dergelijke opslag sprake zou zijn in Hong Kong is echter gesteld noch gebleken. Het oordeel van het Hof moet in dat licht worden bekeken. Het Hof heeft niet geoordeeld dat Hong Kong niet als Staat van bestemming kan worden aangemerkt omdat de afvalstoffen na aankomst in Hong Kong nog naar China zouden worden overgebracht. Het Hof heeft met zijn hiervoor onder 3.4 weergegeven oordeel tot uitdrukking gebracht dat China als Staat van bestemming moet worden aangemerkt omdat de afvalstoffen na aankomst in Hong Kong, zonder enige bewerking of opslag, ter verwerking naar China zouden worden overbracht. Dat oordeel is, mede gelet op het reeds genoemde e-mailbericht van [betrokkene 3], niet onbegrijpelijk en geeft geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting.

In de toelichting wordt vervolgens de klacht opgeworpen dat het het Hof niet vrijstond zonder enige motivering voorbij te gaan aan hetgeen de raadsman heeft aangevoerd met betrekking tot de letters ‘CN’ op de aangifte uitvoer, en de betekenis daarvan.

Blijkens de zich bij de stukken bevindende pleitnotities heeft de raadsman het volgende aangevoerd:

Het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep houdt voorts in:

Anders dan de stellers van het middel zie ik niet op welke grond het Hof verplicht was te motiveren waarom het voorbij gaat aan de niet onderbouwde stelling dat de letters ‘CN’ tevens de bestemming Hong Kong kunnen omvatten. Slechts ten overvloede merk ik daarom op dat het mij volstrekt onaannemelijk lijkt dat voor uitvoer naar Hong Kong in het internationale handelsverkeer de afkorting ‘CN’ wordt gebruikt. Hong Kong is alleen wat betreft buitenlandse zaken en defensie afhankelijk van China.4. Voor het overige, dus ook wat betreft de (internationale) handel, is Hong Kong autonoom. Dat vertaalt zich ook in de verschillende procedures die van toepassing zijn op de overbrenging van afvalstoffen naar beide landen.5.

Gelet op de factuur gericht aan de firma [C] in China en de inhoud van het e-mailbericht van [betrokkene 3] is het in de bestreden uitspraak besloten liggende oordeel van het Hof dat de letters ‘CN’ op de aangifte uitvoer staan voor China in ieder niet onbegrijpelijk.

Tenslotte klaagt het middel over het oordeel van het Hof dat de door de verdediging overgelegde stukken slechts zien op een algemeen samenwerkingsverband terwijl zij niets zeggen over de verwerking van de afvalstoffen die in de tenlastelegging zijn vermeld. Volgens de steller van het middel wordt in de overgelegde verklaring namens de (overkoepelende) [G] Co Group (Bijlage B) weliswaar een algemene werkwijze omschreven, maar die verklaring houdt tevens in dat deze werkwijze altijd wordt gevolgd Daarom had het Hof die verklaring niet zomaar terzijde mogen schuiven, aldus de stellers.

Aan de verklaring dat een bepaalde werkwijze altijd wordt gevolgd, komt slechts beperkte betekenis toe.6. Daaruit kan niet zonder meer worden afgeleid dat die werkwijze ook in het onderhavige geval is toegepast. Zoals reeds uit het voorgaande is gebleken, zijn er allerlei aanwijzingen die er op duiden dat in dit geval van de algemene werkwijze is afgeweken. Ik volsta er mee daarnaar te verwijzen.

Het middel faalt in al zijn onderdelen.

Ambtshalve heb ik geen gronden aangetroffen die tot vernietiging van het bestreden arrest behoren te leiden.

Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden