HR, 06-12-2013, nr. 13/04682

1. Feiten en procesverloop1.

1.1 Bij vonnis van de rechtbank ’s-Gravenhage van 21 mei 2010 is [verzoekster] toegelaten tot de wettelijke schuldsaneringsregeling.

1.2 Bij vonnis van 30 juni 2011 is het verzoek tot beëindiging van de schuldsaneringsregeling afgewezen en is de schuldsaneringsregeling met een periode van zes maanden verlengd. De rechtbank heeft in die procedure de schuldsaneringsregeling verlengd, omdat [verzoekster] naast haar sollicitatieverplichting ook haar informatieverplichting niet naar behoren nakwam.

1.3 Op voordracht van de rechter-commissaris is de schuldsaneringsregeling beëindigd bij vonnis van (de rechtbank Den Haag van) 4 maart 2013. De rechtbank heeft overwogen dat [verzoekster] - ook na de verlenging met zes maanden wegens eerdere tekortkomingen - is tekortgeschoten in de informatie- en sollicitatieverplichting, alsmede dat zij nieuwe schulden en een achterstand in de boedelafdracht heeft laten ontstaan2..

1.4 [verzoekster] is van dit vonnis in hoger beroep gekomen bij het hof Den Haag. Na de mondelinge behandeling op 17 september 2013, heeft het hof bij arrest van 24 september 2013 het vonnis van de rechtbank bekrachtigd.

1.5 [verzoekster] is van dit arrest tijdig3.in cassatie gekomen.

2. Ontvankelijkheid

2.1 Het verzoekschrift bevat, na het citeren van de rov. 1-3 van het bestreden arrest onder ‘FEITEN’, twee middelen tot cassatie. Middel II bevat twee onderdelen.

2.2 Middel I, klaagt over deze passage van rov. 4 van het bestreden arrest:

“Het standpunt van [verzoekster] dat de bewindvoerder het initiatief had moeten nemen voor een medische keuring deelt het hof overigens niet, aangezien onbestreden is dat zijzelf bij brief van 15 april 2012 aan de bewindvoerder heeft medegedeeld dat zij weer aan het solliciteren was. Bovendien is de bewindvoerder geen maatschappelijk werker. De geconstateerde tekortkoming kan haar dan ook worden toegerekend.”

De klacht houdt in dat [verzoekster] er alles aan gedaan heeft om de bewindvoerder zelfstandig en op eigen initiatief goed te informeren - onder verwijzing naar het beroepschrift onder 18-31. Verder behelst de klacht dat de overweging van het hof dat de bewindvoerder geen maatschappelijk werker is, niet berust op een wettelijke bepaling. Onder verwijzing naar art. 215 Fw voert [verzoekster] aan dat gelet op de situatie waarin zij zich bevond als gevolg van een ernstige mishandeling uit januari 2012, het binnen de taakvervulling van de bewindvoerder lag om een arbeidsongeschiktheidskeuring door de GGD aan te vragen. Het hof heeft volgens de klacht miskend dat de taakvervulling van de bewindvoerder zich niet alleen richt op het verkrijgen van zoveel mogelijk activa voor de boedel, “maar ook op het verrichten van werkzaamheden om de schuldenaar in optimale positie te krijgen zoveel mogelijk middelen voor de boedel te verkrijgen, hetgeen impliceert, het in optima forma bijstaan van de saniet om voorwaarden te scheppen de schuldsaneringsregeling met goed gevolg te doorlopen.”

2.3 Het middel faalt. De klacht richt zich tegen een niet-dragend deel van rov. 4 en mist belang. Het hof stelt in rov. 4 voorop dat van sanieten mag worden verwacht dat zij zich tot het uiterste inspannen om te voldoen aan de aan toelating tot de schuldsaneringsregeling verbonden verplichtingen4.en dat [verzoekster] deze verplichtingen niet naar behoren is nagekomen. Daartoe overweegt het hof vervolgens dat uit deze regeling de inspanningsverplichting voor de schuldenaar voortvloeit om tijdens de schuldsanering zoveel mogelijk inkomsten te verwerven waarmee schuldeisers kunnen worden voldaan. Sanieten zonder betaald werk hebben een sollicitatieplicht5., tenzij de rechter-commissaris daarvoor een ontheffing heeft gegeven. Een dergelijke ontheffing is hier niet gegeven, zodat de sollicitatieverplichting op [verzoekster] onverkort van toepassing was. Het hof overweegt dat [verzoekster] stelt dat het haar niet kan worden toegerekend dat zij onvoldoende heeft gesolliciteerd, omdat zij op 29 januari 2012 is mishandeld en daarvan ernstige lichamelijke en psychische gevolgen heeft ondervonden. [verzoekster] miskent daarmee volgens het hof dat zij ook vóór deze mishandeling niet (voldoende) aan haar sollicitatieplicht heeft voldaan. Het hof stelt vast dat [verzoekster] er tijdens de verlenging van haar schuldsaneringsregeling nadrukkelijk op is gewezen dat zij aan haar sollicitatieplicht moest voldoen, dat dat blijkens vervolgverslagen niet is gebeurd en dat haar ernstig te verwijten valt, zeker na de verkregen verlenging. Het hof vervolgt dan in rov. 4 met:

“Ook indien rekening wordt gehouden met de gevolgen van de mishandeling in die zin dat het [verzoekster] niet kan worden verweten dat zij enige maanden na de mishandeling onvoldoende heeft gesolliciteerd, is het hof van oordeel dat [verzoekster] onvoldoende aan haar sollicitatieverplichting heeft voldaan, nu zij op 18 februari 2013 slechts 33 in plaats van 80 sollicitatiebewijzen heeft overgelegd. Het standpunt van [verzoekster] dat de bewindvoerder het initiatief had moeten nemen voor een medische keuring deelt het hof overigens niet, aangezien onbestreden is dat zijzelf bij brief van 15 april 2012 aan de bewindvoerder heeft medegedeeld dat zij weer aan het solliciteren was. Bovendien is een bewindvoerder geen maatschappelijk werker. De geconstateerde tekortkoming (sc. niet (voldoende) voldoen aan sollicitatieverplichting, A-G) kan haar dan ook worden toegerekend.”

Aldus heeft het hof heeft het niet naleven van de sollicitatieplicht door [verzoekster] gegrond op twee verschillende periodes, die beide zelfstandig het oordeel van het hof kunnen dragen dat aan [verzoekster] is toe te rekenen dat zij niet aan haar sollicitatieverplichting heeft voldaan en dat daarom de schuldsaneringsregeling dient te worden beëindigd: i) de periode na het verlengingsvonnis van de rechtbank van 30 juni 2011 tot aan de mishandeling op 29 januari 2012, en ii) de periode vanaf die mishandeling, waarbij het hof uitdrukkelijk rekening heeft gehouden met de gevolgen van die mishandeling, in die zin dat [verzoekster] niet wordt verweten dat zij enige maanden na de mishandeling onvoldoende heeft gesolliciteerd. Nu het middel niet opkomt tegen de gebreken uit periode i), faalt het al.

2.4 Daar komt bij dat het middel uit het oog verliest dat het hof overweegt dat de bewindvoerder geen initiatief tot medische keuring behoefde te nemen, omdat [verzoekster] zelf tweeënhalve maand na de mishandeling schriftelijk aan de bewindvoerder heeft meegedeeld dat zij weer aan het solliciteren was. Ook in zoverre faalt het middel.

2.5 Bovendien neemt het hof aan dat [verzoekster] wegens de mishandeling enige maanden onvoldoende heeft kunnen solliciteren en houdt het hof daar uitdrukkelijk rekening mee, maar oordeelt dat [verzoekster] ook dan onvoldoende aan haar sollicitatieverplichting heeft voldaan. Dat het hof het standpunt van [verzoekster], betrekking hebbende op periode ii), dat de bewindvoerder initiatief had moeten nemen voor een medische keuring, niet volgt is in dat verband een overweging ten overvloede (‘overigens’) die zijn beslissing - dat [verzoekster] ook in die periode niet aan haar sollicitatieverplichting heeft voldaan - niet draagt (waar het hof als in 2.4 aangegeven bovendien een niet in cassatie aangevallen dragende reden voor geeft: [verzoekster] zelf schrijft tweeënhalve maand later aan de bewindvoerder dat zij weer solliciteert). Datzelfde geldt voor zijn overweging dat de bewindvoerder geen maatschappelijk werker is. Het middel faalt ook op die gronden.

2.6 Middel II omvat twee onderdelen en richt zich tegen een andere passage uit rov. 4 van het bestreden arrest:

“Alle omstandigheden in aanmerking nemende, kan niet worden gezegd dat het gaat om een tekortkoming die vanwege de bijzondere aard of geringe betekenis ervan, buiten beschouwing kan worden gelaten. Hierbij weegt het hof mee dat de schuldsaneringsregeling reeds was verlengd omdat [verzoekster] haar verplichtingen- naast de sollicitatieverplichting ook de informatieverplichting - niet naar behoren nakwam.”.

Onderdeel 1 klaagt dat het hof heeft miskend dat de rechter-commissaris of de rechtbank de looptijd kan wijzigen ingevolge art. 349a lid 2-3 Fw, zodat verlenging op het door [verzoekster] gedane verzoek tot de mogelijkheden behoorde – onder verwijzing naar HR 19 januari 2007, ECLI:NL:HR:2007:AZ2048, NJ 2007, 61. Het onderdeel mondt vervolgens uit in de klacht dat het hof ten onrechte geen beslissing heeft gegeven op het uitdrukkelijke verzoek van [verzoekster] om, gezien de tekortkomingen, de schuldsaneringsregeling door te laten lopen, althans te verlengen voor de duur van een jaar (art. 349a Fw).

Onderdeel 2 klaagt dat het hof hier heeft miskend dat de door hem gewogen omstandigheden van niet-naleving van de sollicitatieplicht vóór 30 juni 2011 reeds door de rechtbank waren meegewogen in haar beslissing van 30 juni 2011, die de rechtbank aanleiding heeft gegeven de schuldsaneringsregeling niet tussentijds te beëindigen maar te verlengen. Het is volgens het onderdeel in strijd met art. 6 EVRM jo art. 47 Handvest van de grondrechten van de Europese Unie dat het hof deze omstandigheden opnieuw heeft betrokken in zijn oordeelsvorming om op basis van die optelsom tot de conclusie te komen dat het vonnis van de rechtbank moet worden bekrachtigd. Het onderdeel verwijst daarbij nog naar HR 5 september 2008, ECLI:NL:HR:2008:BD3425, NJ 2008, 479.

2.7 Onderdeel 1 van middel II verliest uit het oog dat het hof in rov. 4 van het bestreden arrest (p. 4) - onbestreden in cassatie - zowel de door [verzoekster] aangevoerde bijzondere omstandigheden als haar beroep om de termijn van de schuldsaneringsregeling te verlengen uitdrukkelijk in haar oordeel heeft betrokken behandeld, maar in de aangevoerde omstandigheden geen rechtvaardiging zag de tekortkoming buiten beschouwing te laten en evenmin gronden aanwezig zag om de termijn te verlengen. Het middel strandt derhalve. Het mist feitelijke grondslag.

2.8 Onderdeel 2 mist eveneens feitelijke grondslag. De beslissing van het hof dat [verzoekster] haar sollicitatieverplichting niet heeft nageleefd en dat deze tekortkoming maakt dat de schuldsaneringsregeling moet worden beëindigd, is niet gegrond op de niet naleving van de sollicitatieplicht in de periode voorafgaand aan meerbedoeld vonnis van 30 juni 2011. Het hof heeft dat vonnis en de daarin vastgestelde niet naleving van de sollicitatieverplichting slechts aangehaald teneinde te benadrukken dat [verzoekster] door die procedure wist dat zij aan de op haar rustende sollicitatieplicht moest voldoen. Het lag daarmee, zoals ook het hof heeft overwogen, op de weg van [verzoekster] om in dat verband in elk geval vanaf 30 juni 2011 haar uiterste best te doen om aan haar sollicitatieverplichtingen te voldoen, hetgeen zij niet heeft gedaan, wat haar ernstig valt te verwijten volgens het hof.

Conclusie

De conclusie strekt tot niet-ontvankelijkheid op de voet van art. 80a RO.

De Procureur-Generaal bij de

Hoge Raad der Nederlanden

Advocaat-generaal