Rb. Amsterdam, 04-07-2012, nr. 419369 / HA ZA 09-449 (incident 4 juli 2012)

1.1.

-

het vonnis in incident van 9 november 2011;

-

de incidentele conclusie met primair exceptie van onbevoegdheid ex artikel 10 jo. 767 Rv en subsidiair vordering tot niet-ontvankelijk-verklaring van Yukos Capital, beide met nevenvorderingen, tevens voorwaardelijke/voorlopige conclusie van eis in de tussenkomst, met producties, van Promneftstroy;

-

de conclusie van antwoord in het incident, met producties, van Yukos Capital;

-

het op 22 mei 2012 gehouden pleidooi en het daarvan opgemaakte proces-verbaal.

1.2.

a.

Bij vonnis van 1 augustus 2006 heeft de rechtbank te Moskou (Russische Federatie) Yukos Oil in staat van faillissement verklaard, met aanstelling van E.K. Rebgun (hierna: Rebgun) tot curator.

b.

Bij verzoekschrift van 9 augustus 2007 heeft Yukos Capital de voorzieningenrechter van deze rechtbank verzocht haar verlof te verlenen om ten laste van Yukos Oil conservatoir beslag te leggen op de door Yukos Oil gehouden aandelen in het kapitaal van Yukos Finance B.V. (hierna: Yukos Finance), gevestigd te Amsterdam. In het verzoekschrift is vermeld dat Yukos Oil kantoorhoudt aan de Ulitsa Lenina 26, 626430 Tyumenskaya Oblast (Russische Federatie).

c.

De voorzieningenrechter van deze rechtbank heeft het verzochte verlof op 9 augustus 2007 verleend. Daarbij is het in artikel 700 lid 2, derde volzin, Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) bedoelde bedrag vastgesteld op USD 837.200.000,00 plus RUR 197.600.000.000,00. De termijn voor het instellen van de eis in de hoofdzaak is bepaald op twintig weken na het leggen van het beslag.

d.

Op 10 augustus 2007 heeft Yukos Capital het bedoelde beslag ten laste van Yukos Oil gelegd.

e.

Een op 17 augustus 2007 betekend exploot luidt, voor zover hier van belang:

Heden (…), ten verzoeke van (…) Yukos Capital (…);

Heb ik (…);

AAN:

(…) Yukos Oil, kantoorhoudende aan (…) Dubininskaya str. 31 A, Moskou 115054, Russische Federatie, derhalve zonder bekende vestigingsplaats in Nederland, mitsdien mijn exploot doende ten Parkette van de E.A. Officier van Justitie bij de Rechtbank te ’s-Gravenhage, aldaar sprekende met en twee afschriften dezes, alsmede van na te melden stukken en de vertalingen daarvan in het Russisch, latende aan (…)

Onder vermelding dat verzocht wordt het exploot te betekenen overeenkomstig de artikelen 3-6 van het verdrag inzake de betekening in het buitenland van gerechtelijke stukken in burgerlijke en handelszaken van 15 november 1965, door eenvoudige afgifte of – zo dit niet mogelijk is – door betekening met inachtneming van de wetgeving van de Russische Federatie, in beide gevallen onder afgifte van een bewijs van ontvangst, terwijl een derde afschrift van dit exploot, alsmede van na te melden stukken en de vertalingen daarvan in het Russisch terstond door mij, deurwaarder, per aangetekende brief met bewijs van ontvangst zal worden verzonden aan de gerekwireerde op hierboven vermeld adres;

BETEKEND:

1.

een verzoekschrift, waarmee mijn rekwirante zich heeft gewend tot de E.A. Voorzieningenrechter van de Rechtbank te Amsterdam, houdende verzoek tot het leggen van conservatoir beslag met de daarop door de E.A. Voorzieningenrechter voornoemd d.d. 9 augustus 2007 gestelde beschikking en

2.

f.

Op 20 augustus 2007 heeft Rebgun de door Yukos Oil gehouden aandelen Yukos Finance verkocht aan Promneftstroy.

g.

Op 10 september 2007 is een tot levering van de verkochte aandelen Yukos Finance strekkende notariële akte verleden.

h.

Bij vonnis van 15 november 2007 heeft de rechtbank te Moskou (Russische Federatie) beslist dat het faillissement van Yukos Oil is geëindigd. Het dictum van dat vonnis luidt in de Engelse vertaling:

To complete the receivership against OAO “YUKOS Oil Company”.

To deem the creditors’ claims unsatisfied due to insufficiency of the Debtor’s property as having been settled. The claims, which have not been recognized by the Receiver (…) or have been dismissed by the arbitrazh court, shall also be deemed to have been settled.

To obligate the Receiver to submit this Arbitrazh Court Ruling to the body responsible for the state registration of legal entities in order to enter the information about the liquidation of the Debtor in the Unified State Register of Legal Entities, and to provide the Moscow Arbitrazh Court with evidence of the compliance with this requirement.

This Ruling may be appealed prior to the date of making an entry on the liquidation of the Debtor in the Unified State Register of Legal Entities.

i.

Dat vonnis is op 21 november 2007 ingeschreven in het daartoe bestemde Russische register.

j.

Op 19 december 2007 heeft de voorzieningenrechter van deze rechtbank op verzoek van Yukos Capital bepaald dat de eis in de hoofdzaak uiterlijk 30 juni 2008 dient te worden ingesteld. Daarbij is bepaald dat deze verlenging om haar werking te behouden binnen acht dagen na het verstrijken van de lopende termijn bij exploot van een (toegevoegd kandidaat) gerechtsdeurwaarder of aangetekende brief aan (naast Yukos Finance) Yukos Oil moet zijn meegedeeld.

k.

Een op 19 december 2007 betekend exploot luidt, voor zover hier van belang:

Heden, (…),

heb ik, (…),

op verzoek van (…) Yukos Capital (…);

AAN:

(…) Yukos Oil (…), zonder bekende woon- of verblijfplaats in en buiten Nederland, mitsdien op de voet van het bepaalde in artikel 54 lid 4 Rv. mijn exploot doende aan het Parket van de Ambtenaar van het Openbaar Ministerie bij de rechtbank in het arrondissement ’s-Gravenhage en aldus aldaar aan de Prins Clauslaan 60 afschrift dezes alsmede van de grosse van na te melden verlengingsbeschikking latende aan: (…), aldaar werkzaam,

terwijl voorts een uittreksel van dit exploot zo spoedig mogelijk bekend zal worden gemaakt in het landelijk verschijnend dagblad Trouw

BETEKEND:

De grosse van een verzoekschrift waarmee Yukos Capital zich heeft gewend tot de E.A. Voorzieningenrechter van de Rechtbank in het arrondissement Amsterdam met de daarop gestelde beschikking van 19 december 2007, waaruit blijkt dat Yukos Capital de eis in de hoofdzaak thans uiterlijk (…) 30 juni 2008 tegen Yukos Oil (…) dient in te stellen;

GESCHIEDENDE DEZE BETEKENING:

ten vervolge op het op 10 augustus 2007 op verzoek van Yukos Capital ten laste van Yukos Oil (…) voornoemd gelegde conservatoire beslag op de aandelen, die Yukos Oil (…) houdt in de te Amsterdam gevestigde besloten vennootschap Yukos Finance B.V. en ter voldoening aan hetgeen de Voorzieningenrechter in de hierbij betekende verlengingsbeschikking heeft bepaald.

l.

Een advertentie in Trouw van 22 december 2007 luidt, voor zover hier van belang:

Bij exploit van deurwaarder (…) d.d. 19 december 2007 is ten verzoeke van Yukos Capital (…), gevestigd te Luxemburg, aan (…) Yukos Oil (…), zonder bekende woonplaats, betekend een verzoekschrift met daarop gestelde beschikking van de voorzieningenrechter van de rechtbank Amsterdam d.d. 19 december 2007, waaruit blijkt dat de eis in hoofdzaak uiterlijk 30 juni 2008 dient te zijn ingesteld. Afschrift van dit exploit is op onderstaand kantoor te verkrijgen.

m.

De op 30 juni 2008 in de hoofdzaak uitgebrachte dagvaarding luidt, voor zover hier van belang:

Vandaag (…)

Heb ik (…);

Op verzoek van (…) Yukos Capital (…)

GEDAGVAARD:

(…) Yukos Oil, laatstelijk gevestigd, althans kantoorhoudende aan de Dubininskaya Ulitsa 31A te 115054 Moskou, Russische Federatie, doch thans – zoals nader zal worden toegelicht onder nummer 3 – zonder bekende woonplaats of bekend werkelijk verblijf, bekende plaats van vestiging of kantooradres in en buiten Nederland, mitsdien op de voet van het bepaalde in artikel 54 Rv. mijn exploot doende aan het Parket van de Ambtenaar van het Openbaar Ministerie bij de Rechtbank Amsterdam en aldus aldaar aan de Parnassusweg 220-220 afschrift dezes latende aan:

(…), aldaar werkzaam,

terwijl voorts een uittreksel van dit exploot zo spoedig mogelijk bekend zal worden gemaakt in het dagblad Trouw (…).

n.

Een advertentie in Trouw van 5 juli 2008 luidt, voor zover hier van belang:

Bij exploot van mij, (t.k.-) gerechtsdeurwaarder d.d. 30-6-2008 werd t.v.v. Yukos Capital (…) te Luxemburg, betekend aan (…) Yukos Oil (…), zonder bekende plaats van vestiging of kantoor in Nederland en elders, een dagvaarding om (…) te verschijnen op 11-2-2009 ter terechtzitting van de Rechtbank Amsterdam (…), teneinde te horen vorderen de veroordeling tot betaling van de in de dagvaarding vermelde bedragen met nevenvorderingen. Een afschrift van het exploot kan bij onderstaand kantoor worden verkregen.

3.

3.1.

(i)

voor recht verklaart dat de door Yukos Capital ten laste van Yukos Oil gelegde conservatoire beslagen van rechtswege zijn vervallen, althans

(ii)

de door Yukos Capital ten laste van Yukos Oil gelegde conservatoire beslagen met onmiddellijke ingang per datum vonnis opheft, en

(iii)

zich mitsdien onbevoegd verklaart tot kennisneming van de door Yukos Capital ingestelde vorderingen jegens Yukos Oil,

subsidiair, indien en voor zover de niet-ontvankelijkheid in het incident wordt afgedaan,

(iv)

Yukos Capital niet-ontvankelijk verklaart in haar vorderingen jegens Yukos Oil, en

(v)

voor recht verklaart dat de door Yukos Capital ten laste van Yukos Oil gelegde conservatoire beslagen van rechtswege zijn vervallen, althans

(vi)

de door Yukos Capital ten laste van Yukos Oil gelegde conservatoire beslagen met onmiddellijke ingang per datum vonnis opheft;

althans, indien de niet-ontvankelijkheid in het incident wordt afgewezen,

(vii)

Promneftstroy een nadere termijn gunt van twaalf weken voor het nemen van een conclusie van eis met daarin een nadere toelichting als aanvulling op haar voorwaardelijke/voorlopige conclusie van eis ter zake van haar stellingen dat de vorderingen van Yukos Capital afgewezen dienen te worden.

met veroordeling van Yukos Capital in de kosten van het geding.

3.2.

3.3.

3.4.

4.1.

4.2.

4.3.

4.4.

4.5.

4.6.

a.

Gesteld noch gebleken is dat de hiervoor onder 2.e en 2.k vermelde exploten niet voldoen aan de voorschriften van het Haags Betekeningsverdrag 1965, de bij dat verdrag behorende (Nederlandse) uitvoeringswet respectievelijk het (Nederlandse) Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering.

b.

Gesteld noch gebleken is dat Yukos Oil ten tijde van het uitbrengen van het hiervoor onder 2.e vermelde exploot niet op het in dat exploot vermelde adres gevestigd was.

c.

Gesteld noch gebleken is dat Rebgun en andere vertegenwoordigers, naar Russisch recht, van Yukos Oil geen kennis hebben kunnen nemen van de inhoud van dat exploot.

d.

De Hoge Raad maakt in zijn jurisprudentie over het territorialiteitsbeginsel – ook waar die jurisprudentie betrekking heeft op de periode na afloop van het faillissement – geen enkel voorbehoud ten aanzien van het (voort)bestaan, naar het toepasselijke recht, van de (voormalige) gefailleerde.

e.

De omstandigheid dat Yukos Oil naar Russisch recht heeft opgehouden te bestaan, is het onvermijdelijke gevolg van het hiervoor onder 2.h vermelde Russische vonnis van 15 november 2007 (waarin Rebgun wordt opgedragen dat vonnis te doen inschrijven). Dat vonnis is uitsluitend gebaseerd op de toenmalige stand van zaken in het faillissement van Yukos Oil. Over die stand van zaken heeft met name Rebgun in zijn hoedanigheid van curator verslag gedaan. De hiervoor onder 2.i vermelde inschrijving is in dit verband niets anders dan de min of meer automatische administratieve afronding van de Russische faillissementsprocedure. Van een tot ontbinding strekkende vennootschappelijksrechtelijke rechtshandeling aan de zijde van Yukos Oil (een besluit van haar statutaire bestuur of haar aandeelhouders bijvoorbeeld) is geen sprake. Het naar Russisch recht ophouden te bestaan van Yukos Oil is daarmee een rechtsgevolg van het Russische faillissementsrecht. Dit betekent dat het ophouden te bestaan van Yukos Oil in Nederland niet kan worden ingeroepen voor zover het ertoe zou leiden dat onvoldane crediteuren – zoals, naar in dit stadium niet kan worden uitgesloten, Yukos Capital – zich niet meer kunnen verhalen op in Nederland aanwezige vermogensbestanddelen van Yukos Oil. Dat zou het geval zijn indien Yukos Capital op die grond de weg naar een executoriale titel zou worden versperd.

f.

Gesteld noch gebleken is dat Yukos Capital het ophouden te bestaan van Yukos Oil naar Russisch recht kan aanvechten of ter zake daarvan naar Russisch recht iemand kan aanspreken.

g.

Gesteld noch gebleken is dat Yukos Capital naar Russisch recht, in plaats van Yukos Oil, bewaarders van boeken, bescheiden en andere gegevensdragers (vergelijk artikel 2:24 (Nederlands) Burgerlijk Wetboek (BW)) of andere beheerders van de ‘nalatenschap’ van Yukos Oil kan aanspreken.

h.

Gesteld noch gebleken is dat de inleidende dagvaarding (zie hiervoor onder 2.m) niet voldoet aan de voorschriften van het (Nederlandse) Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering. Gesteld noch gebleken is dat Yukos Oil nog een bekende woon- of verblijfplaats heeft.

i.

Bij de gedachte dat de nog in Nederland aanwezige vermogensbestanddelen van Yukos Oil aldus een gemakkelijke prooi zijn voor (louter) pretense schuldeisers van Yukos Oil passen de volgende kanttekeningen. Allereerst stelt de schuldeiser die geen materiële vordering op Yukos Oil heeft maar zich toch op die vermogensbestanddelen verhaalt zich bloot aan aansprakelijkheid. Daarnaast stelt Promneftstroy zich kennelijk ten doel in elk geval de door Yukos Capital jegens Yukos Oil ingestelde vorderingen met alle haar als interveniënte ten dienste staande middelen te bestrijden. Dat Promneftstroy in deze positie zou komen te verkeren, was zowel voor haar als voor Rebgun ten tijde van de verkoop van de aandelen Yukos Finance redelijkerwijs te voorzien, nu zij destijds wisten dat op die aandelen het hiervoor onder 2.d bedoelde beslag ten laste van Yukos Oil rustte.

j.

Niet, althans niet voldoende, gesteld of gebleken is dat Yukos Capital met het uitbrengen van de dagvaarding heeft gewacht totdat Yukos Oil had opgehouden te bestaan, zulks met het uitsluitende doel om vervolgens – bij afwezigheid van (de mogelijkheid van) verweer van Yukos Oil – een executoriale titel te verkrijgen die zij anders niet zou hebben verkregen.

4.7.

4.8.

5.1.

(i)

Yukos Capital niet-ontvankelijk verklaart in haar vorderingen jegens Yukos Oil, en

(ii)

voor recht verklaart dat de door Yukos Capital ten laste van Yukos Oil gelegde conservatoire beslagen van rechtswege zijn vervallen, althans

(iii)

de door Yukos Capital ten laste van Yukos Oil gelegde conservatoire beslagen met onmiddellijke ingang per datum vonnis opheft;

subsidiair, indien de niet-ontvankelijkheid niet als preliminair verweer wordt afgedaan maar tegelijk met het inhoudelijk betoog ten aanzien van de pretense vorderingen van Yukos Capital wordt behandeld,

(iv)

Promneftstroy een nadere termijn gunt van twaalf weken voor het nemen van een conclusie van eis in tussenkomst met daarin een nadere toelichting als aanvulling op de voorwaardelijke/voorlopige conclusie van eis in tussenkomst ter zake van haar stellingen dat de vorderingen van Yukos Capital afgewezen dienen te worden;

meer subsidiair:

(v)

de vorderingen van Yukos Capital op grond van artikel 6:229 BW (artikelen 170 juncto 425 Russisch Burgerlijk Wetboek) vernietigt;

met veroordeling van Yukos Capital in de kosten van het geding.

5.2.

-

wijst het gevorderde af;

-

veroordeelt Promneftstroy in de kosten van het geding, tot dit vonnis aan de zijde van Yukos Capital begroot op EUR 904,00;

-

bepaalt dat hoger beroep van dit vonnis reeds thans openstaat;

in de hoofdzaak:

-

verwijst de zaak naar de rol van 26 september 2012 voor (nadere) conclusie aan de zijde van Promneftstroy als interveniënte;

-

houdt iedere verdere beslissing aan.

Dit vonnis is gewezen door mr. J.A.J. Peeters, mr. S.P. Pompe en mr. H.J. Fehmers en in het openbaar uitgesproken op 4 juli 2012.