Hof Leeuwarden, 22-12-2006, nr. 24-001418-05

de woning, althans de hal van de woning, van die [slachtoffer 1] binnengedrongen, althans

binnengelopen, althans binnengegaan, en/of heeft/hebben verdachte en/of diens mededader(s) opzettelijk

dreigend

die [slachtoffer 1] gevraagd naar zijn zus dan wel dochter [naam 1] en naar [naam 2] en/of (met name) naar

de verblijfplaats van die [naam 1] en/of [naam 2], en/of

die [slachtoffer 1] een papiertje overhandigd met daarop een telefoonnummer, en/of

die [slachtoffer 1] gezegd dat hij ([slachtoffer 1]) genoemd telefoonnummer moest bellen, om te

vertellen "waar [naam 1] is", en/of dat, indien hij ([slachtoffer 1]) dat niet zou doen, de mannen terug zouden

komen en het niet bij praten alleen zouden houden, althans uitlatingen van gelijke dreigende aard of

strekking,

waarbij verdachte en/of diens mededaders door zijn/hun gezamenlijk en/of intimiderend optreden, voor die [slachtoffer 1] een -extra- dreigende situatie heeft/hebben doen ontstaan;

art 285 lid 1 Wetboek van Strafrecht

art 47 lid 1 ahf/sub 1 Wetboek van Strafrecht

de woning, althans de hal van de woning, van die [slachtoffer 1] binnengedrongen, althans

binnengelopen, althans binnengegaan, en/of heeft/hebben verdachte en/of (een of meer van) zijn

mededader(s)

die [slachtoffer 1] gevraagd naar zijn zus dan wel dochter [naam 1] en naar [naam 2] en/of (met name) naar

de verblijfplaats van die [naam 1] en/of [naam 2], en/of

die [slachtoffer 1] een papiertje overhandigd met daarop een telefoonnummer, en/of

die [slachtoffer 1] gezegd dat hij ([slachtoffer 1]) genoemd telefoonnummer moest bellen, om te

vertellen "waar [naam 1] is", en/of dat, indien hij ([slachtoffer 1]) dat niet zou doen, de mannen terug zouden

komen en het niet bij praten alleen zouden houden, althans uitlatingen van gelijke dreigende aard of

strekking,

waarbij verdachte en/of diens mededaders door zijn/hun gezamenlijk en/of intimiderend optreden, voor die [slachtoffer 1] een -extra- dreigende situatie heeft/hebben doen ontstaan;

art 284 lid 1 ahf/sub 1 Wetboek van Strafrecht

art 47 lid 1 ahf/sub 1 Wetboek van Strafrecht

naar de woning van die [slachtoffer 1] is gegaan, en/of

de (hal van de) woning van die [slachtoffer 1] is binnengedrongen, althans is binnengelopen, althans is

binnengegaan, en/of die [slachtoffer 1] heeft gevraagd naar zijn zus danwel dochter [naam 1] en naar [naam

de woning van die [slachtoffer 1] binnengedrongen, althans binnengegaan,

en heeft verdachte of zijn mededader

die [slachtoffer 1] gevraagd naar zijn zus dan wel dochter [naam 1] en naar haar verblijfplaats en

die [slachtoffer 1] een papiertje overhandigd met daarop een telefoonnummer, en

die [slachtoffer 1] gezegd dat hij ([slachtoffer 1]) genoemd telefoonnummer moest bellen om te

vertellen "waar [naam 1] is", en dat, indien hij ([slachtoffer 1]) dat niet zou doen, de mannen terug zouden

komen en het niet bij praten alleen zouden houden,

waarbij verdachte en diens mededader door hun gezamenlijk en intimiderend optreden, voor die [slachtoffer 1] een -extra- dreigende situatie hebben doen ontstaan;

4

hij in de periode 1 januari 2002 tot en met 8 december 2003 in Nederland heeft deelgenomen aan een organisatie, te weten een samenwerkingsverband tussen verdachte en [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] en anderen, welke organisatie tot oogmerk had het plegen van misdrijven, namelijk

het (te zamen en in vereniging) buiten het grondgebied van Nederland brengen van middelen als bedoeld in

de bij de Opiumwet bedoelde lijst(en) I en/of II, en

het (te zamen en in vereniging) afleveren en/of vervoeren en/of aanwezig hebben van middelen als bedoeld

in de bij de Opiumwet bedoelde lijst(en) I en/of II, en

het voorhanden hebben van een of meer wapens en munitie als bedoeld in de in artikel 2 van de Wet

wapens en munitie opgenomen categorieën II en/of III, en

plegen van misdrijven tegen de persoonlijke vrijheid (bedreiging van [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2]) en

misdrijven tegen het leven gericht (het doodschieten van [slachtoffer 1] op 28 november 2002).

Het hof acht niet bewezen hetgeen aan verdachte als voormeld onder 1, 2 subsidiair en 4 meer of anders is ten laste gelegd dan hierboven als bewezen is aangenomen.

Kwalificatie

Het bewezen verklaarde levert op de misdrijven:

onder 1:

moord;

onder 2 subsidiair:

medeplegen van een ander door enige feitelijkheid en bedreiging met geweld, gericht tegen die ander, wederrechtelijk dwingen iets te doen;

onder 4:

het deelnemen aan een organisatie die tot oogmerk heeft het plegen van misdrijven.

Strafbaarheid

Het hof acht verdachte strafbaar. Strafuitsluitingsgronden worden niet aanwezig geacht.

Strafmotivering

Het hof heeft in hoger beroep de op te leggen straf bepaald op grond van de aard en de ernst van de feiten, de omstandigheden waaronder de feiten zijn begaan en de persoon van verdachte. Ofschoon de drie bewezen verklaarde feiten met elkaar samenhangen, heeft het hof zich bij de bepaling van de strafsoort en strafmaat voornamelijk laten leiden door het onder 1 bewezen verklaarde feit, omdat dit buitengewoon ernstig is. Het hof heeft in het bijzonder het volgende in aanmerking genomen.

Verdachte heeft zich op 28 november 2002 in de gemeente Groningen schuldig gemaakt aan de moord op [slachtoffer 1], een tweeënvijftigjarige leraar, die feitelijk niet meer als zodanig werkzaam was, doch zich richtte op zijn gezin naast een werkzaamheid op het gebied van computers. Verdachte heeft hem van het leven beroofd in opdracht van de criminele organisatie waarvan hij deel uitmaakte. Enkele dagen voor de moord, op 24 november 2002, heeft verdachte samen met anderen [slachtoffer 1] in of bij zijn eigen woning gedwongen om een telefoonnummer te bellen om te vertellen waar zijn zus verbleef. Als hij dit niet zou doen, zouden de mannen terugkomen en zou het niet bij praten blijven.

[slachtoffer 1] was echter niet op de hoogte van de verblijfplaats van zijn zus en heeft, als hij al van plan is geweest gevolg te geven aan de druk die op hem is uitgeoefend, derhalve niet de informatie kunnen geven die de organisatie wilde hebben.

De organisatie wilde met de zus van [slachtoffer 1] afrekenen in verband met de diefstal van de partij drugs, waarvan de organisatie haar verdacht. Nu zij onvindbaar was, heeft de organisatie een voorbeeld willen stellen door een onschuldig familielid te (laten) liquideren. [slachtoffer 1] had niets te maken met de criminele organisatie en de eventuele activiteiten van zijn zus met betrekking tot die organisatie.

Het opzettelijk en met voorbedachten rade benemen van het leven van een ander behoort tot de zwaarste categorie feiten die de wet kent. De wijze waarop deze moord is voorbereid en ten uitvoer gelegd is, getuigt bovendien van gewetenloosheid en grove minachting voor het leven van een ander. Het misdrijf betekent een onaanvaardbare inbreuk op de rechtsorde en heeft veel onrust en angst in de samenleving opgeroepen.

Verdachte heeft de nabestaanden van [slachtoffer 1], in het bijzonder diens echtgenote [naam 4] en hun beide kinderen [naam 3] en [naam 5], een onherstelbaar groot leed berokkend, hetgeen laatstgenoemde treffend tot uitdrukking heeft gebracht in haar schriftelijke slachtofferverklaring van 14 juni 2005. Naar de ervaring leert, is het moeten leven met het feit dat een naast familielid is vermoord voor nabestaanden ondraaglijk.

Hetgeen hiervoor is overwogen kan niet tot een ander oordeel leiden dan dat aan verdachte een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van zeer lange duur dient te worden opgelegd, alleen al ter vergelding van de inbreuk op de rechtsorde en het leed dat verdachte de nabestaanden heeft aangedaan.

De moord op [slachtoffer 1] is gepleegd in opdracht van een organisatie die zich richt op het plegen van misdrijven en die daarbij in het kader van een afrekening het plegen van moord op een onschuldig slachtoffer als middel heeft ingezet. Het bestaan van een dergelijke organisatie is naar het oordeel van het hof maatschappelijk intolerabel en vormt een ernstige aantasting van de gevoelens van veiligheid in de samenleving. Verdachte heeft zich in Engeland onttrokken aan de tenuitvoerlegging van een hem opgelegde levenslange gevangenisstraf.

Die omstandigheid zal ertoe hebben bijgedragen dat hij zich, eenmaal in Nederland aangeland, aansloot bij de misdadige organisatie en dat hij in zijn maatschappelijk ontwrichte positie, die geen uitzicht bood op legale bezigheden, gemakkelijk bereid kon worden gevonden mee te werken aan de realisering van de niets ontziende doelstellingen van deze organisatie. Hij heeft verklaard, dat hij geen vragen heeft gesteld over het hoe en waarom van de opdrachten die hij van de leiding kreeg - en dus kennelijk ook niet over de morele merites daarvan - en dat hij zich houdt aan de afgesproken gedragscodes. Die codes brengen onder meer mee dat hij over de identiteit van zijn opdrachtgevers geen informatie verstrekt en weinig tot niets loslaat over de precieze bedoelingen en activiteiten van de organisatie. Verdachte heeft als een ware desperado aangetoond uiterst koelbloedig en gewetenloos te kunnen zijn bij het uitvoeren van de opdrachten die hij kreeg. Het na eerdere bedreigingen in de hal van zijn eigen woning neerschieten van een onschuldige burger onder de omstandigheden van dit geval getuigt van een in ons land tot dusver nog zelden getoonde wreedheid, die kenmerkend is voor de allerergste vormen van criminaliteit.

Naast de vergelding voor de inbreuk op de rechtsorde en voor het leed dat de nabestaanden van [slachtoffer 1] is aangedaan, dringt zich aldus de afschrikking van anderen die zich geroepen zouden voelen hier te lande zulke ernstige misdaden te plegen, als strafdoel op. Ook in dit licht dient in deze zaak een zeer lange gevangenisstraf te worden opgelegd.

Het hof heeft met belangstelling en erkentelijkheid kennis genomen van de uitvoerige beschouwingen van de raadsman van verdachte, mr. W. Anker, over de bezwaren die kunnen worden ingebracht tegen de oplegging en tenuitvoerlegging van een levenslange gevangenisstraf. Het hof is met de raadsman van oordeel, dat veroordeelden tot gevangenisstraf uit humanitaire overwegingen in beginsel het uitzicht op terugkeer en reïntegratie in de samenleving dienen te behouden. Dat geldt ook voor veroordeelden

die zich aan ernstige misdrijven hebben schuldig gemaakt en daarvoor tot zeer lange gevangenisstraffen zijn veroordeeld. De gedachte daarachter is dat een veroordeelde tot inkeer kan komen en dat zijn gedrag en levenshouding ten goede kunnen veranderen. Maar er kunnen ook andere goede redenen zijn om de duur van een lange gevangenisstraf bij de rechterlijke uitspraak te beperken.

Zo leert de ervaring dat alle (andere) doelen die met de strafoplegging worden nagestreefd op enig moment kunnen zijn uitgewerkt. Omdat levenslang in Nederland behoudens de mogelijkheid van gratie - waaromtrent, zo voegt het hof toe, de rechter niet kan en mag speculeren, omdat hij zijn eigen verantwoordelijkheid moet nemen - ook werkelijk levenslang is en niet is voorzien in een toetsing door de onafhankelijke rechter, zoals die voor ter beschikking gestelden wél bestaat, moet aldus de raadsman grote terughoudendheid worden betracht bij het opleggen van deze, in ons recht, ultieme sanctie. Het hof is ook dit met de raadsman eens en voegt hieraan toe zich er van bewust te zijn dat in de laatste jaren vaker levenslang is opgelegd dan vroeger gebruikelijk was. Dit betekent niet zonder meer dat het strafklimaat veranderd is of verhard, in die zin dat de strafrechter zijn terughoudendheid bij het opleggen van levenslange gevangenisstraf heeft laten varen.

Het kan ook iets zeggen over de zwaarte van de misdrijven die worden gepleegd en het ontbreken van alternatieven. Daarbij komt dat de wetgever de levenslange gevangenisstraf niet uit het arsenaal van straffen heeft willen schrappen en dus uitdrukkelijk de mogelijkheid van oplegging van deze ultieme straf heeft willen openlaten.

De hiervoor omschreven grote terughoudendheid van de rechter brengt echter mede dat de levenslange gevangenisstraf in de praktijk van de strafrechtspleging gereserveerd moet blijven voor - kennelijk toch ook door de raadsman mogelijk geachte (pleitnota 19 april 2006, blz. 45, sub 5) - gevallen waarin moet worden geoordeeld dat terugkeer in de samenleving onaanvaardbaar is. Een dergelijk uitzonderlijk geval doet zich hier naar het oordeel van het hof voor. Verdachte heeft na de moord waarvoor hij in 1978 in Engeland tot een levenslange gevangenisstraf is veroordeeld thans wederom een moord gepleegd. Een tijdelijke, zij het zeer lange, gevangenisstraf zou onvoldoende recht zou doen aan het gevaar dat verdachte zich wederom aan soortgelijke ernstige feiten zal schuldig maken. Het hof overweegt hieromtrent nog het volgende.

Het hof is van oordeel dat, in het geval de verdachte uit gevangenschap zou worden ontslagen, er een gerede kans bestaat dat hij zich wederom schuldig zal maken aan een levensdelict of een ander ernstig geweldsdelict. Uit de moord op [slachtoffer 1] is gebleken waartoe verdachte in staat is. Ook de loyaliteit jegens de organisatie waarbij hij zich heeft aangesloten doet het ergste vrezen.

Het hof neemt mede in aanmerking het reeds vermelde gegeven dat verdachte in 1978 in Engeland al is veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf ter zake van een in 1977 gepleegde moord en dat, zoals uit de op verzoek van het hof uit Engeland ontvangen bescheiden blijkt, ten laste van hem ook nog andere ernstige misdrijven zijn bewezen verklaard, waarvoor hem nog afzonderlijke, ofschoon kennelijk gelijktijdig ten uitvoer te leggen, gevangenisstraffen zijn opgelegd. Daarbij komt dat verdachte onvoldoende inzicht heeft willen geven in zijn persoonlijkheid en geestvermogens. Aan een psychologische en/of psychiatrische rapportage heeft hij geen medewerking willen verlenen. Het hof moet het er bij gebreke van aanwijzingen van het tegendeel voor houden dat hem de bewezen verklaarde feiten volledig moeten worden toegerekend. Er is bij dit alles voorshands geen enkel aanknopingspunt voor de verwachting dat de recidivekans door behandeling of door enkel tijdsverloop zal verminderen. Bij deze stand van zaken kan naar de inschatting van het hof geen termijn worden bepaald waarop de kans op herhaling van levensdelicten of andere geweldsdelicten naar redelijke verwachting zal zijn afgenomen en dat verdachte geen gevaar meer oplevert voor de samenleving.

Hieruit volgt dat de bescherming van de maatschappij tegen deze dader voorrang dient te hebben boven het perspectief van vrijlating op enige termijn en dat derhalve terugkeer in de samenleving onaanvaardbaar is. Dit leidt tot de conclusie dat het oordeel van de rechtbank moet worden gevolgd, met dien verstande dat niet met een tijdelijke vrijheidsstraf van zeer lange duur kan worden volstaan, maar dat een levenslange gevangenisstraf moet worden opgelegd.

Verbeurdverklaring

De door het hof verbeurd te verklaren voorwerpen zijn daarvoor vatbaar. Immers met behulp van die voorwerpen zijn de hiervoor onder 1, 2 subsidiair en 4 bewezen verklaarde feiten voorbereid, terwijl uit het onderzoek ter zitting van het hof is gebleken, dat zij toebehoren aan verdachte.

Benadeelde partij

Uit het onderzoek ter zitting van het hof is gebleken, dat de benadeelde partij [benadeelde partij] zich in het geding in eerste aanleg heeft gevoegd en dat haar vordering in eerste aanleg geheel is toegewezen. Derhalve duurt de voeging ter zake van haar gehele vordering tot schadevergoeding in het geding in hoger beroep voort. Blijkens het voegingsformulier benadeelde partij in het strafproces vordert de benadeelde partij vergoeding van schade tot een bedrag van € 7.554,51.

Het hof acht de vordering van de benadeelde partij tot het bedrag van € 7.554,51 toewijsbaar, nu naar het oordeel van het hof voldoende is komen vast te staan dat door het onder 1 bewezen verklaarde feit aan de benadeelde partij tot dat bedrag schade is berokkend en dat de schade aan verdachte kan worden toegerekend.

Gelet op het voorgaande dient verdachte, als de in het ongelijk gestelde partij, te worden veroordeeld in de kosten van het geding door de benadeelde partij gemaakt, tot aan deze uitspraak begroot op nihil en in de kosten ten behoeve van de tenuitvoerlegging nog te maken.

Schadevergoedingsmaatregel

Het hof overweegt dat op grond van het onderzoek ter zitting van het hof vast staat,dat door het onder 1 bewezen verklaarde feit aan het slachtoffer [benadeelde partij] schade is toegebracht, waarvoor verdachte jegens de benadeelde partij naar burgerlijk recht aansprakelijk is. Aan verdachte zal derhalve de verplichting worden opgelegd tot betaling aan de Staat van € 7.554,51 ten behoeve van de benadeelde partij.

Opheffing van de voorlopige hechtenis

Aan het slot van de laatste zittingsdag in hoger beroep heeft de raadsman van verdachte, mr. T. van der Goot, de opheffing van de voorlopige hechtenis van zijn cliënt en als gevolg daarvan diens onmiddellijke invrijheidstelling bepleit. Hij heeft ermee ingestemd dat het hof op dit verzoek bij dit arrest zou beslissen. Uit al het voorgaande volgt dat de verdenking, bezwaren en gronden die tot het bevel tot voorlopige hechtenis hebben

geleid, nog onverkort aanwezig zijn. Het verzoek moet dus worden afgewezen.

Toepassing van wetsartikelen

Het hof heeft gelet op de artikelen 33, 33a, 36f, 47, 57, 140 (oud), 284 en 289 (oud) van het Wetboek van Strafrecht.

De uitspraak

HET HOF,

RECHT DOENDE OP HET HOGER BEROEP:

vernietigt het vonnis, waarvan beroep, voor zover aan hoger beroep onderworpen, en in zoverre opnieuw recht doende:

verklaart het verdachte onder 2 primair ten laste gelegde niet bewezen en spreekt hem daarvan vrij;

verklaart het verdachte onder 1, 2 subsidiair en 4 ten laste gelegde bewezen, kwalificeert dit als hiervoor vermeld en verklaart deze feiten en verdachte strafbaar;

verklaart niet bewezen hetgeen aan verdachte als voormeld onder 1, 2 subsidiair en 4 meer of anders is ten laste gelegd dan hierboven als bewezen is aangenomen en spreekt verdachte daarvan vrij;

veroordeelt verdachte [verdachte] tot levenslange gevangenisstraf;

verklaart verbeurd: een notitieboek, losse papieren en een telefoonboekje IZI GO met nummers;

wijst toe de vordering van de benadeelde partij, [benadeelde partij], Uranusstraat wonende te Groningen, tot een bedrag van zevenduizend vijfhonderdvierenvijftig euro en eenenvijftig cent;

veroordeelt verdachte in de kosten van het geding door de benadeelde partij gemaakt - tot aan deze uitspraak begroot op nihil - en in de kosten ten behoeve van de tenuitvoerlegging nog te maken;

legt aan verdachte tevens de verplichting op tot betaling aan de Staat van zevenduizend vijfhonderdvierenvijftig euro en eenenvijftig cent ten behoeve van het slachtoffer [benadeelde partij], wonende te [woonplaats];

beveelt dat vervangende hechtenis voor de duur van honderdeenenvijftig dagen zal worden toegepast, indien noch volledige betaling noch volledig verhaal van het verschuldigde bedrag volgt;

bepaalt dat indien veroordeelde heeft voldaan aan de verplichting tot betaling aan de Staat van bovenvermeld bedrag, de verplichting om te voldoen aan de vordering van de benadeelde partij komt te vervallen, alsmede dat, indien veroordeelde aan de vordering van de benadeelde partij heeft voldaan, de verplichting tot betaling aan de Staat komt te vervallen;

wijst af het verzoek tot opheffing van de voorlopige hechtenis.

Dit arrest is aldus gewezen door prof. mr. Hermans, vice-president als voorzitter, mr. Roes en mr. Koers-van der Linden, raadsheren, in tegenwoordigheid van mr. Lok als griffier.