2.1 Inleiding

In het vorige hoofdstuk heb ik uiteengezet dat dit boek gaat over de vraag wie in de verhouding tussen partijen, rechter en deskundige bepaalt en zou moeten bepalen welk deskundigenonderzoek naar welke feiten wordt gedaan, tegen de achtergrond dat een deskundigenadvies een optimale bijdrage behoort te leveren aan een zo waarheidsgetrouw mogelijke beslissing in het geschil van partijen. In dit hoofdstuk staat de procesrechtelijke verhouding tussen partijen en de rechter centraal, die het fundament is van de procesrechtelijke verhouding tussen partijen, rechter en deskundige en een belangrijk referentiepunt is bij de beantwoording van de vraagstelling. Eerst maak ik enkele opmerkingen over het doel van de civiele procedure (par. 2.2) en de voornaamste kenmerken van civiele procedures en civiel procesrecht (par. 2.3). Vervolgens sta ik stil bij twee onderdelen van de rolverdeling tussen partijen en de rechter die voor de vraagstelling relevant zijn, namelijk de rolverdeling tussen partijen en de rechter ten aanzien van het procesverloop en hun rolverdeling bij de afbakening van de rechtsstrijd (par. 2.4). Tot slot ga ik nader in op de betekenis en de reikwijdte van waarheidsvinding in de verhouding tussen partijen en de rechter (par. 2.5).

In essentie gaat dit hoofdstuk over de zeggenschap van partijen over de vaststelling en verwezenlijking van hun burgerlijke rechten en de taak van de rechter om een zo waarheidsgetrouw mogelijke beslissing te geven in het geschil van partijen, twee aspecten die in hoofdstuk 8 behoren tot de uitgangspunten van de beantwoording van de vraagstelling. Hiermee gaat het ook over de juiste balans in de verhouding tussen partijen en de rechter, waarover sinds mensenheugenis regelmatig discussie is. Zoals vermeld in par. 1.7.1, is het debat in de afgelopen jaren vooral gevoerd onder de noemer 'Fundamentele herbezinning Nederlands burgerlijk procesrecht', waarop herhaaldelijk zal worden ingegaan.