Hof 's-Gravenhage, 18-10-2011, nr. 105.002.397/01, 105.002.399/01, 105.002.400/01, 105.002.401/01 en 105.002.974/01

Documentgegevens:

ECLI:NL:GHSGR:2011:BU2142

Instantie

Hof 's-Gravenhage

Datum

18-10-2011

Zaaknummer

105.002.397/01, 105.002.399/01, 105.002.400/01, 105.002.401/01 en 105.002.974/01

LJN

BU2142

Vakgebied(en)

Civiel recht algemeen (V)

Brondocumenten en formele relaties

ECLI:NL:GHSGR:2011:BU2142, Uitspraak, Hof 's-Gravenhage, 18‑10‑2011; (Hoger beroep)

Tussenuitspraak: ECLI:NL:GHSGR:2011:BP2953
Tussenuitspraak: ECLI:NL:GHSGR:2011:BP2953
Tussenuitspraak: ECLI:NL:GHSGR:2011:BP2953

Uitspraak 18‑10‑2011

Inhoudsindicatie

Omzetderving leden tuinbouwcooperatie door introductie nieuwe verkoopmethode c.q. prijsvormingssysteem. Benoeming deskundige.

Partij(en)

GERECHTSHOF ’s-GRAVENHAGE

Sector Civiel recht

Zaaknummers : 105.002.397/01, 105.002.399/01, 105.002.400/01,

105.002.401/01 en 105.002.974/01

Rolnummers (oud) : C04/1553, C04/1555, C04/1556, C04/1557 en C05/513

Rolnummers rechtbank : 98/3655, 98/2640, 98/3712, 98/3714 en 00/2149

Arrest van 18 oktober 2011

in de zaken van:

105.002.397/01

1. de vennootschap onder firma V.O.F. [appellant ],

gevestigd te Schipluiden,

waarvan de vennoten zijn:

a. [vennoot],

b. [vennoot]

2. de commanditaire vennootschap Vema C.V.,

gevestigd te 's-Gravenzande,

waarvan de vennoot is: [vennoot]

3. de maatschap Selman-Leenders,

gevestigd te Oosterhout,

waarvan de vennoten zijn:

a. [vennoot],

b. [vennoot]

4. [appellant sub 4]

wonende te Schipluiden,

5. [appellant sub 5]

wonende te Schipluiden,

6. [appellant sub 6],

wonende te Schipluiden,

105.002.399/01

1. MAATSCHAP [appellant],

gevestigd en kantoorhoudende te Oirschot,

waarvan de maten zijn:

1. [maat]

2[maat]

2. de vennootschap onder firma FIRMA VAN VELZEN,

gevestigd en kantoorhoudende te Erica,

3. de commanditaire vennootschap, [appellant sub 2],

gevestigd en kantoorhoudende te Pijnacker,

4. MAATSCHAP [appellant sub 4],

gevestigd en kantoorhoudende te IJsselmuiden,

5. FIRMA [appellant sub 5] & ZN.,

gevestigd en kantoorhoudende te ’s-Gravenhage,

waarvan de vennoten zijn:

1. [vennoot],

2. [vennoot],

6. de vennootschap onder firma KALTER,

gevestigd en kantoorhoudende te IJsselmuiden,

waarvan de vennoten zijn:

1. [vennoot],

2. [vennoot]

3. [vennoot],

7. [appellant sub 7],

wonende te Erica,

8. MAATSCHAP WEZENBERG,

gevestigd en kantoorhoudende te IJsselmuiden,

waarvan de maten zijn:

1. [maat]

2. [maat],

9. [appellant sub 9]

wonende te Breda,

10. [appellant sub 10]

wonende te Sexbierum,

11. MAATSCHAP [appellant sub 11]

gevestigd en kantoorhoudende te Klazienaveen,

waarvan de maten zijn:

1. [maat]

2. [maat]

3. [maat]

12. [appellant sub 10],

wonende te Breda,

13. [appellant sub 11]

wonende te Pijnacker,

14. VAN DEN BAARD B.V.,

gevestigd en kantoorhoudende te Berkel en Rodenrijs,

15. MAATSCHAP A.J. VAN MEER,

gevestigd en kantoorhoudende te Breda,

waarvan de maten zijn:

1. [maat]

2. [maat]

16. [appellant sub 16]

wonende te Huissen,

17. MAATSCHAP VAN DIJKEN-BIJ DE WEG,

gevestigd en kantoorhoudende te Klazienaveen,

waarvan de maten zijn:

1. J[maat]

2. [maat]

18. [appellant sub 18]

wonende te Nijmegen,

19. MAATSCHAP [appellant sub 19],

gevestigd en kantoorhoudende te Etten-Leur,

waarvan de maten zijn:

1. [maat]

2. [maat],

20. MAATSCHAP [appellant sub 20]

gevestigd en kantoorhoudende te Oudenbosch,

waarvan de maten zijn:

1[maat]

2. [maat]

21. MAATSCHAP HOUTEPEN & VAN DER MADEN,

gevestigd en kantoorhoudende te Prinsenbeek,

waarvan de maten zijn:

[maat]

[maat],

22. MAATSCHAP VAN DER MEER DE REGT,

gevestigd en kantoorhoudende te Breda,

waarvan de maten zijn:

1. [maat]

2. [maat]

23. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid [appellant sub 23]

gevestigd en kantoorhoudende te Klazienaveen,

24. de vennootschap onder firma [appellant sub 24],

gevestigd en kantoorhoudende te Pijnacker,

25. MAATSCHAP [appellant sub 25]

gevestigd en kantoorhoudende te Pijnacker,

waarvan de maten zijn:

1. [maat]

2. [maat]

26. de vennootschap onder firma [appellant sub 26] EN ZN.,

gevestigd en kantoorhoudende te Pijnacker,

waarvan de vennoten zijn:

1. [vennoot]

2. [vennoot]

27. MAATSCHAP HEBELS-VAN GEEST,

gevestigd te Klazienaveen,

waarvan de maten zijn:

1. [maat]

2. [maat]

28. [appellant sub 28] handelende onder de naam KWEKERIJ SPEEDY,

te Schipluiden,

105.002.400/01

1. KWEKERIJ DE BREMBERG B.V.,

gevestigd te Etten-Leur,

2. de commanditaire vennootschap VEENRIET C.V.,

gevestigd te IJsselmuiden,

waarvan de vennoten zijn:

[vennoot]

TUINDERIJ VEENRIET B.V., voorheen B. Limburg B.V.,

3. [adres sub 3]

gevestigd te Breda,

4. [appellant sub 4]

wonende te Breda,

5. MAATSCHAP DE VRIES,

gevestigd te Klazienaveen,

waarvan de maten zijn:

[maat],

[maat]

6. MAATSCHAP DE BRUIN,

gevestigd te Klazienaveen,

waarvan de maten zijn:

[maat]

105.002.401/01

1. de maatschap MAATSCHAP [appellant sub 1],

gevestigd te Sappemeer,

waarvan de maten zijn:

[maat],

2. de vennootschap onder firma VOF DE JONG,

gevestigd te Dongen,

waarvan de vennoten zijn:

[vennoot],

[vennoot]

3. de maatschap MAATSCHAP [appellant sub 3]

gevestigd te Vierpolders,

waarvan de maten zijn:

[maat]

4. de maatschap MAATSCHAP [appellant sub 4],

gevestigd te Klazienaveen,

waarvan de maten zijn:

[maat]

5. de vennootschap onder firma V.O.F. BASTIAANSEN,

gevestigd te Breda,

waarvan de vennoten zijn:

[vennoot]

6. de commanditaire vennootschap [appellant sub 6] C.V.,

gevestigd te Bleiswijk,

waarvan de vennoten zijn:

[vennoot]

7. de vennootschap onder firma FIRMA [appellant sub 7]

gevestigd te Pijnacker,

waarvan de vennoten zijn:

[vennoot]

[vennoot],

8. de vennootschap onder firma FIRMA [appellant sub 8]

gevestigd te Pijnacker,

waarvan de vennoten zijn:

[vennoot]

9. de vennootschap onder firma VOF VAN DUIJNE,

gevestigd te Klazienaveen,

waarvan de vennoten zijn:

[vennoot]

10. de maatschap MAATSCHAP VERHOEVEN,

gevestigd te Prinsenbeek,

waarvan de maten zijn:

[maat]

105.002.974/01

1. de vennootschap onder firma TUINBOUWBEDRIJF [appellant sub 1]

gevestigd te Kimswerd, gemeente Wunseradiel,

waarvan de vennoten zijn:

[vennoot]

2. [appellant sub 2],

wonende te Delfgauw, gemeente Pijnacker,

3. de maatschap MAATSCHAP PIJNAKKER BRUIJNS,

gevestigd te Erica, gemeente Emmen,

waarvan de vennoot is:

[vennoot]

appellanten,

advocaat: mr. P.J.L.J. Duijsens te 's-Gravenhage,

tegen

de coöperatieve vereniging COÖPERATIE COFORTA U.A.,

voorheen genaamd COÖPERATIE THE GREENERY U.A.,

voorheen genaamd COÖPERATIE VOEDINGSTUINBOUW NEDERLAND U.A.,

gevestigd te Barendrecht,

geïntimeerde,

hierna te noemen: VTN,

advocaat: mr. F.L. Bolkestein te ‘s-Gravenhage.

Het verdere verloop van het geding

1. Voor het verloop van het geding tot het tussenarrest van 25 januari 2011 verwijst het hof naar dat arrest. Het hof heeft in dat tussenarrest de zaak naar de rol verwezen opdat partijen zich bij akte konden uitlaten over aantal en perso(o)n(en) van de te benoemen deskundige(n) en over de aan deze te stellen vragen. Partijen hebben een akte genomen en daarna andermaal arrest gevraagd.

Verdere beoordeling van het hoger beroep

2. Appellanten hebben aangegeven zich te kunnen verenigen met de door het hof voorgestelde vraagstelling aan de te benoemen deskundige(n), en VTN heeft zich in dit verband gerefereerd aan het oordeel van het hof. De in rechtsoverwegingen 17 tot en met 19 van voormeld tussenarrest geformuleerde vragen zullen daarom aan deze worden voorgelegd.

3. Partijen zijn het erover eens dat één deskundige moeten worden benoemd.

4. Over de persoon van de te benoemen deskundige hebben partijen geen overeenstemming bereikt. In het tussenarrest heeft het hof aangegeven dat in dat geval partijen het hof om een comparitie kunnen verzoeken. VTN heeft zo een verzoek gedaan. Appellanten zijn op de suggestie van het hof om een comparitie te verzoeken evenwel niet ingegaan. Derhalve kan niet worden aangenomen dat er voldoende draagvlak bestaat voor een comparitie. Het verzoek van VTN om een comparitie te gelasten zal daarom niet worden ingewilligd.

5. Het hof zal professor J.A.L. Viaene, emeritus hoogleraar landbouweconomie aan de Universiteit Gent te België, tot deskundige benoemen. Deze, door geen van partijen genoemde, persoon heeft desgevraagd opgegeven niet in relatie tot een van partijen te staan en niet eerder bij de onderhavige zaak te betrokken te zijn geweest.

6. De vraagstelling aan de deskundige houdt, zo blijkt uit het tussenarrest, verband met de vraag of de invoering en wijze van uitvoering van het nieuwe prijsvormingssysteem in de komkommersector voorzienbaar zouden leiden tot een zodanig groot financieel nadeel voor de betrokken telers dat VTN en The Greenery zich, gelet op de gerechtvaardigde (commerciële) belangen van de telers, in redelijkheid van de introductie en wijze van uitvoering van dit systeem hadden moeten onthouden. Ten aanzien van deze vraag hebben appellanten de stelplicht en bewijslast. Zij zullen daarom het voorschot aan de deskundige hebben te voldoen. Dit voorschot zal, overeenkomstig de opgave van de deskundige, worden vastgesteld op het bedrag van € 5.500,-. De deskundige heeft aangegeven dat op grond van Belgisch recht geen BTW van toepassing is.

7. Het hof heeft de raadslieden van partijen per e-mail om een reactie op de persoon van de deskundige en de hoogte van het voorschot gevraagd. Per e-mail hebben beide raadslieden laten weten geen bezwaren te hebben.

8. Iedere verdere beslissing zal worden aangehouden.

Beslissing

Het hof:

-

beveelt een onderzoek door een deskundige teneinde aan het hof bericht uit te brengen omtrent de volgende vragen (zie rechtsoverwegingen 17 tot en met 19 van het tussenarrest van 25 januari 2011):

1.

Welke invloed hebben de volgende omstandigheden gehad op het mislukken van het door VTN geïntroduceerde prijsvormingssyteem (het boardsysteem):

(a): de BPP kon niet worden geheim gehouden, zodat concurrenten daarop konden inspelen (zie rechtsoverweging 15 van voormeld tussenarrest);
(b): bij VTN aangesloten telers verkochten hun producten, in strijd met hun statutaire verplichting, ook buiten VTN om (zie rechtsoverweging 16 van voormeld tussenarrest);
(c): bij VTN aangesloten telers anticipeerden op de BPP door hun levering aan VTN qua moment en/of hoeveelheid daarop af te stemmen;
(d): circa 70 tot 80 % van het aanbod van Nederlandse kwekers werd, of zou moeten worden (zie onder b) verhandeld via VTN;
(e): er was sprake van concurrentie vanuit het buitenland;
(f): er was sprake van een verdringingsmarkt;
(g): er was sprake van overaanbod (een vraagmarkt);
(h): uit de markt genomen komkommers werden een aantal keren uiteindelijk toch op de reguliere markt gebracht;
(i): het boardsysteem is in één keer ingevoerd voor 40-65% van de producten.

2.

In hoeverre waren de onder (c) en (h) genoemde omstandigheden voor VTN voorzienbaar?

3.

In hoeverre was, gegeven de in rechtsoverweging 17 van voormeld tussenarrest weergegeven omstandigheden, de verwachting van VTN dat zij vaste relaties met grote afnemers zou kunnen opbouwen, realistisch?

4.

Hoe groot was de concurrentie vanuit het buitenland, waarbij mede rekening moet worden gehouden met een mogelijk verschil in afzetperiode (seizoenen)?

5.

In hoeverre was, gegeven de vaststellingen in rechtsoverwegingen 15 en 16 van voormeld tussenarrest, voor VTN vooraf voorzienbaar dat het boardsysteem zou noodzaken tot het vernietigen en/of anderszins uit de markt nemen van komkommers, en daardoor zou leiden tot extra kosten, en dus tot een lagere Bruto Uitbetaal Prijs?

6.

Hoe groot is (bij benadering) het nadeel dat appellanten hebben geleden door de invoering van de verkoopmethode met het boardsysteem, afgezet tegen de verkoopmethode waartoe VTN volgens appellanten had moeten overgaan en waartoe VTN na de afschaffing van het boardsysteem ook is overgegaan, te weten contractbemiddeling zonder het boardsysteem?

-

benoemt als zodanig:

prof. dr. J.A.L. Viaene,

emeritus hoogleraar landbouweconomie

postadres: [postadres]

kantooradres: [kantooradres]

telefoon: [telefoon]

fax: [fax]

e-mail: [e-mail]

-

benoemt tot raadsheer-commissaris mr. S.J. Schaafsma;

-

bepaalt dat de deskundige zijn onderzoek in beginsel zelfstandig zal verrichten, doch indien de raadsheer-commissaris daartoe aanleiding ziet, onder diens leiding;

-

bepaalt dat de deskundige bij het verrichten van zijn werkzaamheden naast de normen van zijn beroepsgroep(en) tevens de leidraad deskundigen in civiele zaken in acht dient te nemen;

-

bepaalt dat de deskundige zijn werkzaamheden niet zal behoeven aan te vangen voordat door appellanten als voorschot op de nader te bepalen kosten van het deskundigenonderzoek een bedrag van € 5.500,- zal zijn gestort op bankrekeningnummer 56.99.90.580 ten name van MvJ Arrondissement 's-Graven¬hage, zulks onder vermelding: "voorschot deskundige Gerechtshof 's-Gravenhage" alsmede de namen van partijen (waarbij appellanten verkort kunnen worden weergegeven als ‘komkommertelers’) en de zaaknummers;

-

bepaalt dat de deskundige zijn schriftelijk bericht ter griffie zal deponeren binnen drie maanden na de mededeling van de griffier dat het voorschot is ontvangen. Uit dat bericht moet blijken dat de deskundige partijen in de gelegenheid heeft gesteld opmerkingen te maken en verzoeken te doen waarvan de inhoud eveneens in het bericht vermeld dient te worden;

-

bepaalt dat de deskundige tegelijk met dit bericht een declaratie van loon en kosten ter griffie zal indienen onder vermelding van de namen van partijen (waarbij appellanten verkort kunnen worden weergegeven als ‘komkommertelers’) en de zaaknummers;

-

wijst partijen erop dat indien zij schriftelijke opmerkingen aan de deskundigen doen toekomen, daarvan terstond een afschrift aan de wederpartij dient te worden verstrekt;

-

bepaalt dat appellanten het procesdossier binnen een maand na heden aan de deskundige ter hand zullen stellen;

-

bepaalt dat de zaak weer zal worden uitgeroepen ter rolle van 6 maart 2012 voor memorie na deskundigenbericht aan de zijde van appellanten;

-

bepaalt dat de griffier een afschrift van dit arrest aan de deskundige zendt;

-

houdt iedere verdere beslissing aan.

Dit arrest is gewezen door mrs. T.H. Tanja-van den Broek, M.Y. Bonneur en S.J. Schaafsma, en is uitgesproken ter openbare terechtzitting van 18 oktober 2011 in aanwezigheid van de griffier.