Inleiding

De rechtsbetrekking tussen de partijen beïnvloedt de werking van de redelijkheid en billijkheid. Dit spreekt op het eerste gezicht vanzelf. Een rechtsbetrekking bestaat uit rechten en plichten. De redelijkheid en billijkheid beïnvloedt deze rechten en plichten door aanvulling, beperking en uitleg.1 De rechtsbetrekking is het object van de redelijkheid en billijkheid. Zij bepaalt het uitgangspunt. De redelijkheid en billijkheid werkt vanuit dit uitgangspunt.2

Hiervan wordenwij echter weinig wijzer. Dat de redelijkheid en billijkheid rechtsbetrekkingen beïnvloedt, is immers overbekend. De relevantie vande rechtsbetrekking ishiermee dan ook niet uitgeput.Eenrechtsbetrekking is meer dan een verzameling individuele rechten en plichten. Zij is niet zomaar in het leven geroepen. Zij heeft een geschiedenis en een doel. Ieder aspect van de rechtsbetrekking vervult een eigen rol in deze verborgen wereld. De factoren uit deze subcategorie houden zich bezig met deze achterliggende aspecten.

Maar waarom beïnvloeden deze aspecten de werking van de redelijkheid en billijkheid? In een ideale situatie komen de verschillende rechten en plichten perfect overeen met de achterliggende aspecten. De ‘geest’ van de rechtsbetrekking spreekt luid en duidelijk via de individuele rechten en plichten.

Dit is echter niet altijd het geval. De uiteindelijke inhoud van de rechtsbetrekking komt niet in iedere situatie overeen met de achterliggende aspecten. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat de nakoming van een verplichting in een concreet geval niet bijdraagt aan het bereiken van haar doel. Het is daarnaast mogelijk dat de tekst van de overeenkomst haar doel en totstandkoming niet goed reflecteert. De interpretatie van de tekst van de overeenkomst leidt in dit geval tot een resultaat dat afwijkt van de wil van de partijen. Deze discrepanties tussen de rechtsbetrekking en de achterliggende aspecten kunnen tot onredelijke resultaten leiden. De redelijkheid en billijkheid kijkt daarom voorbij de rechten en plichten die uit een rechtsbetrekking voortvloeien. Zij eist dat er rekening wordt gehouden met de ‘geest’ van de rechtsbetrekking.

Ik bespreek verschillende relevante aspecten van de rechtsbetrekking. Ik behandel achtereenvolgens de invloed van de totstandkoming van de rechtsbetrekking (§ 5.3.1), de kenmerken van de rechtsbetrekking (§ 5.3.2) en de kenmerken van een individueel onderdeel van de rechtsbetrekking (§ 5.3.3).