Rb. Noord-Nederland, 21-02-2018, nr. 5671268 OV VERZ 17-4

De kantonrechter heeft kennis genomen van de volgende stukken:

- de tussenbeschikking van 14 november 2017;

- de akte uitlatingen prejudiciële vragen van 11 december 2017 van Aegean;

- de akte uitlatingen prejudiciële vragen van 13 december 2017 van [verzoekers] ;

- de antwoordakte uitlatingen prejudiciële vragen van 29 december 2017 van Aegean;

- de akte uitlating van 22 januari 2018 van [verzoekers]

[verzoekers] vordert in deze procedure betalingen van Aegean op grond van Verordening (EG) 261/2004 inzake compensatie en bijstand aan luchtreizigers bij instapweigering en annulering of langdurige vertraging van vluchten (hierna ook: Verordening 261/2004). In de tussenbeschikking van 14 november 2017 heeft de kantonrechter de feiten, de vorderingen van [verzoekers] en het verweer van Aegean weergegeven. Ook is daarin op een aantal geschilpunten beslist. Ten aanzien van de vordering van [verzoekers] om Aegean op grond van artikel 8 lid 1 (a) jo artikel 5 van Verordening 261/2004 te veroordelen om aan haar het bedrag terug te betalen dat zij voor haar tickets heeft betaald, heeft de kantonrechter meegedeeld dat zij voornemens is om prejudiciële vragen aan het Europees Hof van Justitie (hierna: het HvJ) te stellen over de uitleg van artikel 8 lid 2. Partijen zijn in de gelegenheid gesteld om zich hierover uit te laten.

[verzoekers] heeft meegedeeld dat zij geen bezwaar heeft tegen het stellen van prejudiciële vragen. Zij heeft verzocht om een vraag toe te voegen, te weten of [verzoekers] Aegean op grond van artikel 19 van het Verdrag van Montréal tot terugbetaling van de tickets kan aanspreken.

De kantonrechter gaat aan dit verzoek voorbij. Zoals Aegean heeft opgemerkt handelt het Verdrag van Montréal over vertraagde vluchten, terwijl het in deze zaak om een annulering gaat. De aanschafprijs van de tickets vormt (dan) ook geen schade die voortvloeit uit een vertraging in de zin van artikel 19 van dat verdrag.

Ook Aegean stemt er mee in dat aan het HvJ vragen worden gesteld over de uitleg van artikel 8 lid 2 van Verordening 261/2004. Aegean verzoekt om als specifieke omstandigheid nog toe te voegen dat de reisorganisator van [verzoekers] , Hellas Travel B.V. (hierna: Hellas) niet heeft voldaan aan de in artikel 7:512 lid 1 van het Burgerlijk wetboek verankerde verplichting om vooraf maatregelen te nemen die nodig zijn om te verzekeren dat, wanneer hij wegens financieel onvermogen zijn verplichtingen jegens reizigers niet meer kan nakomen, wordt zorggedragen hetzij voor overneming van zijn verplichtingen door een ander, hetzij voor terugbetaling van de reissom. De kantonrechter zal dit toevoegen aan de feiten, althans voor zover het de terugbetaling van tickets betreft.

Aegean bepleit verder dat nog er een vraag wordt toegevoegd, te weten of de beantwoording van de door de kantonrechter geformuleerde vragen anders moet luiden indien niet vaststaat of de desbetreffende passagiers in het bezit waren van een geldig ticket of reservering in de zin van artikel 2(f) jo 2 (g) van Verordening 261/2004. Aegean voert onder meer aan dat tussen haar en Hellas geen contractuele relatie heeft bestaan, dat Hellas niet een door Aegean erkende agent was en dat zij (Aegean) dan ook geen geld/vergoeding heeft ontvangen voor hetgeen Hellas aan [verzoekers] heeft verkocht. Daarnaast voert Aegean dat [verzoekers] het in de procedure overgelegde E-ticket niet van Aegean heeft ontvangen en dat er bijvoorbeeld een uniek ticketnummer ontbreekt, zodat niet vaststaat dat [verzoekers] in bezit was van een geldig ticket of reservering.

De kantonrechter zal de aanvullende vraag van Aegean niet overnemen. Zoals in de tussenbeschikking is overwogen richt Verordening 261/2004 zich tot de luchtvaartmaatschappij die de vlucht feitelijk uitvoert. Om de effectieve toepassing van Verordening 261/2004 te waarborgen, rusten de daarin gecreëerde verplichtingen op de luchtvaartmaatschappij die de vlucht zal/zou gaan uitvoeren, ongeacht of sprake is van een geregelde vlucht of een ongeregelde vlucht, met inbegrip van vluchten in het kader van een pakketreis (zie overweging 5 en 7 van Verordening 261/2004). Uit artikel 2 (b) volgt dat de luchtvaartmaatschappij ook verantwoordelijk is indien de voorgenomen vlucht wordt uitgevoerd namens een ander die een overeenkomst heeft met die passagier. Dat er geen rechtstreekse (schriftelijke) overeenkomst bestaat tussen Aegean en (klanten van) Hellas, maakt dan ook niet dat Verordening 261/2004 ten aanzien van Aegean toepassing mist. Ingeval de luchtvaartmaatschappij meent dat betalingen die zij uit hoofde van die verordening aan passagiers heeft moeten doen voor rekening van de reisorganisator of een andere partij behoren te komen, staat het haar - zoals artikel 13 bepaalt - vrij om deze daartoe aan te spreken.

Wat betreft de ticket en reservering: in artikel 3 lid 2 (a) staat dat Verordening 261/2004 van toepassing is onder de voorwaarde dat de passagiers een bevestigde boeking voor de vlucht in kwestie hebben. Onder een boeking wordt blijkens artikel 2 (g) verstaan het feit dat de passagier een ticket heeft of een ander bewijs dat de boeking is aanvaard en geregistreerd door de luchtvaartmaatschappij of de reisorganisator. Dat Hellas de boeking van [verzoekers] als reisorganisator heeft aanvaard en geregistreerd en aan [verzoekers] een document (E-ticket) heeft verstrekt (of laten verstrekken) waarmee zij kon inchecken is genoegzaam onderbouwd, zodat aan die voorwaarde is voldaan.

Voor zover Aegean meent dat geen sprake is van een bevestigde boeking in vorenbedoelde zin omdat Hellas niet een door haar erkende agent is als bedoeld in artikel 2 (f), wordt dat betoog verworpen. Genoemd artikel definieert het begrip 'ticket' als een geldig document dat door de luchtvaartmaatschappij of een door haar erkende agent is uitgegeven of toegestaan. Aegean heeft toegelicht dat zij - tegen betaling - een charterovereenkomst heeft gesloten met G.S. Charter Aviation Services Limited (hierna: G.S. Charter) waarbij zij een overeengekomen bepaalde capaciteit aan vliegtuigstoelen ter beschikking stelde en dat G.S. Charter deze heeft doorverkocht aan derden, waaronder aan Hellas. In het als productie 2 door Aegean overgelegde faillissementsverslag van de curator van Hellas is vermeld dat G.S. Charter en Hellas een "charter agency agreement" zijn aangegaan en dat in een bijlage bij die overeenkomst is opgenomen welke vluchten er voor (klanten van) Hellas zouden worden uitgevoerd. Nu Aegean die vluchten zou gaan uitvoeren en dat blijkens genoemd faillissementsverslag (in mei en juli 2015) ook feitelijk heeft gedaan, moet er vanuit worden gegaan dat het G.S. Charter en Hellas was toegestaan om daarvoor tickets uit te geven. Dat Aegean naar eigen zeggen niet bekend was met de passagiers die zij zou moeten gaan vervoeren, is geen reden om hierover anders te oordelen.

Niet alleen [verzoekers] maar ook andere passagiers hebben vorderingen op grond van Verordening 261/2004 tegen Aegean ingesteld. Aegean heeft verzocht om in die zaken om proces-economische redenen alsnog een gevoegde mondelinge behandeling te bepalen. De kantonrechter ziet daartoe geen aanleiding. De Europese procedure voor geringe vorderingen is een schriftelijke procedure. Nu partijen vóór de tussenbeschikking van 14 november 2017 in twee schriftelijke rondes hun standpunten naar voren hebben gebracht, zij na die beschikking ieder nog twee aktes hebben genomen en er enkel nog rechtsvragen voorliggen, is de kantonrechter van oordeel dat een eerlijke rechtspleging in dit geval geen mondelinge behandeling vergt.

Vanuit oogpunt van proces-economie zullen alle zaken waarin sprake is van een pakketreis en aanspraak wordt gemaakt op terugbetaling van tickets, in afwachting van het antwoord van het HvJ op de prejudiciële vragen worden aangehouden.

Met het oog op de beoordeling door het HvJ zullen de in het tussenvonnis weergegeven feiten, standpunten en overwegingen indien dat voor de beantwoording van de te stellen vragen van belang lijkt, hierna (waar mogelijk samengevat) worden herhaald. Gelet op het debat na de tussenbeschikking, zal de kantonrechter de feiten waar dat nodig of wenselijk is aanvullen.

Aegean is een in Griekenland gevestigde luchtvaartmaatschappij.

Tussen Aegean en G.S. Charter gevestigd in Cyprus bestond een charterovereenkomst, eruit bestaande dat Aegean aan G.S. Charter - tegen betaling van een chartersom - een overeengekomen bepaalde capaciteit aan vliegtuigstoelen ter beschikking stelde. G.S. Charter heeft die vliegtuigstoelen vervolgens doorverkocht aan derden, waaronder aan de in Nederland gevestigde reisorganisator Hellas.

G.S. Charter en Hellas hebben op 24 november 2014 een "charter agency agreement" gesloten. Volgens het als productie 2 door Aegean overgelegde 3e periodiek verslag ex artikel 73a Faillissementswet in het faillissement van Hellas, is in een bijlage bij dat contract overeengekomen dat er elke vrijdag van Corfu (Griekenland) naar Eelde (Nederland) zou worden gevlogen en terug, vanaf 1 mei tot 24 september 2015, dat er een borg van € 56.395,05 zou worden betaald aan Aegean en dat er elke maandag betaald zou worden voor de retourvlucht op de vrijdag daaropvolgende. Aegean heeft blijkens genoemd verslag in mei en juli 2015 daadwerkelijk vluchten uitgevoerd.

[verzoekers] heeft op 19 maart 2015 bij Hellas een vlucht geboekt van Eelde naar Corfu en terug. De vluchten vormden onderdeel van een pakketreis als bedoeld in Richtlijn 90/314/EEG van de Raad van 13 juni 190 betreffende pakketreizen, met inbegrip van vakantiepakketten en rondreispakketten (hierna: Richtlijn 90/314/EEG) [verzoekers] heeft de verschuldigde reissom aan Hellas betaald.

[verzoekers] heeft E-tickets met het logo van Aegean ontvangen voor bovengenoemde vluchten op 17 en 24 juli 2015 met vluchtnummers A3 4443 en

A3 4442. Op de documenten wordt vermeld dat daarmee vanaf 2 uur voor vertrek op de luchthavens kan worden ingecheckt. Hellas is als charterer genoemd.

Hellas heeft te maken gekregen met tegenvallende boekingen. Op 13 juli 2015 heeft Hellas haar klanten - waaronder [verzoekers] - een brief gezonden waarin zij heeft medegedeeld dat (onder meer) de vluchten op 17 en 24 juli 2015 geannuleerd werden. In deze brief staat onder meer het volgende:

"Helaas moeten wij u mededelen, dat wij genoodzaakt zijn geworden om alle vluchten van en naar Corfu/Griekenland te annuleren. De redenen hiervoor zijn gelegen in stilstand in boekingen en annuleringen ten gevolge van de onduidelijkheden en onzekerheden over de status van Griekenland in de laatste maanden. Het plotselinge akkoord met Griekenland van heden is in ieder geval te laat en verwachten wij geen verbeteringen in de boekingen. Afgelopen dagen hebben wij in samenspraak met onze advocaat intensief overleg gevoerd met de feitelijke vervoerder - Aegean Airlines- om tot een aanvaardbare oplossing te komen en behoeve van onze passagiers/cliënten. Helaas heeft het overleg geen positief resultaat opgeleverd, waardoor wij dus genoodzaakt zijn geworden om de vluchten te annuleren. Wij betreuren dit ten zeerste. (…)".

In een (ongedateerde) e-mail van de gemachtigde van Hellas aan [verzoekers] is bovenstaande bevestigd en is verder onder meer het volgende medegedeeld:

"De aanhoudende negatieve berichten over Griekenland hebben echter geleid tot een drastische daling van de gemaakte boekingen en annuleringen van de bestaande boekingen waardoor de geprognosticeerde bezettingsgraden voor de vluchten helaas niet gehaald werden. Het gevolg hiervan is dat de verliezen die gemaakt werden met de initiële (aanloop) vluchten niet gecompenseerd konden worden. Cliënte was niet meer instaat om de overeengekomen vaste (vlucht) prijs aan Aegean Airlines te voldoen. Afgelopen dagen is er intensief overleg gevoerd tussen de vervoerder - Aegean Airlines - en cliënte om een passende oplossing te vinden voor de ontstane problemen. Helaas heeft het overleg niet tot het gewenste resultaat geleid. Aegean Airlines wenste en wenst betaling van de overeengekomen vaste (vlucht) prijs. Door tegenvallende boekingen is cliënte niet in staat om de overeengekomen vaste (vlucht) prijs aan Aegean Airlines te betalen. Als gevolg van het vorenstaande heeft Aegean Airlines besloten om de vluchten vanaf 17 juli aanstaande niet meer uit te voeren. Aegean Airlines zal 17 juli aanstaande wel de passagiers die zich in Corfu bevinden repatriëren maar geen passagiers meer meenemen vanuit Nederland. Cliënte heeft ons kantoor opdracht gegeven om de mogelijkheden te onderzoeken om de door haar betaalde deposito voor de vluchten van de vervoerder terug te krijgen zodat de passagiers die een ticket hebben geboekt hun geld terug kunnen ontvangen. Wij verwachten op korte termijn geen snelle resultaten en vragen daarom uw geduld hiervoor.(…)".

Op 3 augustus 2016 is Hellas op eigen verzoek in staat van faillissement verklaard.

Richtlijn 90/314/EEG is in het Nederlandse recht geïmplementeerd in titel 7A van boek 7 van het Burgerlijk wetboek (BW). Artikel 7:512 lid 1 BW bevat de verplichting voor een reisorganisator om vooraf maatregelen te nemen die nodig zijn om te verzekeren dat, wanneer deze wegens financieel onvermogen zijn verplichtingen jegens een reiziger niet meer kan nakomen, wordt zorggedragen hetzij voor overneming van zijn verplichtingen door een ander, hetzij voor terugbetaling van de reissom. Hellas heeft hieraan waar het de terugbetaling van de tickets betreft, niet voldaan.

[verzoekers] vordert (onder meer):

- € 1.200,00 als compensatie voor de annulering van de vlucht op 17 juli 2015;

- € 558,00 als terugbetaling van tickets.

[verzoekers] grondt haar vorderingen primair op de artikelen 5 lid 1 (c), 7 lid 1 (b) en 8 lid 1 (a) van Verordening (EG) 261/2004 van 11 februari 2004 tot vaststelling van gemeenschappelijke regels inzake compensatie en bijstand aan luchtreizigers bij instapweigering en annulering of langdurige vertraging van vluchten (hierna: Verordening 261/2004) en subsidiair op het Verdrag van Montréal.

Aegean heeft de vorderingen van [verzoekers] betwist. Zij heeft primair bestreden dat Verordening 261/2004 in dit geval van toepassing is, omdat:

- Aegean noch met [verzoekers] noch met Hellas een contractuele relatie heeft;

- Hellas geen door Aegean erkende reisorganisator zou zijn; en

- [verzoekers] niet zou beschikken over een geldige ticket of reservering in de zin van artikel 2 (f) jo 2 (g) van Verordening 261/2004.

Aegean heeft verder een beroep gedaan op artikel 3 lid 6 van die verordening. Zij voert aan dat het financieel onvermogen van Hellas de reden is geweest om de vlucht van [verzoekers] te annuleren en dat Aegean buiten die annulering staat.

Subsidiair heeft Aegean aangevoerd dat sprake is van een pakketreis, zodat ingeval Verordening 261/2004 van toepassing is, uit artikel 8 lid 2 volgt dat zij niet verplicht is om aan [verzoekers] het bedrag terug te betalen dat [verzoekers] voor haar tickets aan Hellas heeft betaald.

Bevoegdheid kantonrecht

In de tussenbeschikking van 14 november 2017 heeft de kantonrechter zich bevoegd verklaard om van het geschil kennis te nemen.

Toepasselijkheid verordening 261/2004

De kantonrechter heeft het primaire verweer van Aegean dat de Verordening 261/2004 in dit geval niet van toepassing is verworpen.

Ten aanzien van het beroep op artikel 3 lid 6 is geconcludeerd dat Verordening 261/2004, gelet op doel en strekking daarvan, voor passagiers met een pakketreis slechts toepassing mist indien de in artikel 3 lid 6 bedoelde annulering los staat van de bereidheid van de luchtvaartmaatschappij om de daarvan deel uitmakende vlucht(en) al dan niet uit te voeren. De kantonrechter heeft daarbij in aanmerking genomen dat de luchtvaartmaatschappij het in de hand heeft onder welke (betalings)condities zij boekingen voor een vlucht aanvaardt en bevestigt of (dit naar aanleiding van de akte van Aegean) een derde toestaat om dat te doen.

De kantonrechter heeft geoordeeld dat uit de hiervoor onder 3.6. aangehaalde berichten die Hellas aan haar klanten heeft gestuurd, genoegzaam volgt dat het initiatief om de vlucht te annuleren in dit geval van Aegean uit is gegaan, nu Aegean blijkbaar slechts bereid was om deze uit te voeren indien Hellas voordien de vaste vluchtprijs aan haar zou voldoen. Dat er andere redenen voor Hellas waren om de passagiers te melden dat hun (pakket)reis werd geannuleerd dan het bericht van Aegean dat zij de vlucht niet zou uitvoeren als betaling uitbleef, is gesteld noch gebleken.

De op grond van artikel 5 lid 1 (c) jo artikel 7 lid 1 (b) van Verordening 261/2004 gevorderde compensatie wegens annulering van de vlucht op 17 juli 2015 is daarom toegewezen.

Uitleg artikel 8 lid 2 van Verordening 261/2004

In afwachting van de beantwoording van de prejudiciële vragen door het HvJ wordt iedere verdere beslissing aangehouden.

De kantonrechter:

verzoekt het Hof van Justitie van de Europese Unie om een prejudiciële beslissing over de volgende vragen:

1. Moet artikel 8 lid 2 van Verordening 261/2004 aldus worden uitgelegd dat een passagier die op grond van de (in het nationale recht geïmplementeerde) Richtlijn 90/134/EEG betreffende pakketreizen het recht heeft om zijn reisorganisator aan te spreken tot terugbetaling van zijn ticket, geen terugbetaling van de luchtvaartmaatschappij meer kan vorderen ?

2. Indien het antwoord op vraag 1 bevestigend luidt, kan een passagier de luchtvaartmaatschappij dan toch tot terugbetaling van zijn ticket aanspreken, indien aannemelijk is dat zijn reisorganisator, ingeval deze aansprakelijk zou worden gesteld, financieel niet in staat is om de ticket daadwerkelijk terug te betalen en die reisorganisator ook geen garantiemaatregelen heeft getroffen om terugbetaling te waarborgen ?

houdt in afwachting hiervan iedere verdere beslissing aan.

Deze beschikking is gegeven door de kantonrechter mr. M.E. van Rossum en in het openbaar uitgesproken op 21 februari 2018.

typ/conc: 536/MER

coll: