HR, 05-04-2016, nr. 15/04244

Het beroep is ingesteld door de Officier van Justitie. Deze heeft bij schriftuur een middel van cassatie voorgesteld. De schriftuur is aan deze beschikking gehecht en maakt daarvan deel uit.

De raadsman van de klager, D.J. Olie, advocaat te Goes, heeft het beroep tegengesproken.

De Advocaat-Generaal A.E. Harteveld heeft geconcludeerd tot vernietiging van de bestreden beschikking en tot zodanige beslissing met betrekking tot verwijzen of terugwijzen als de Hoge Raad gepast zal voorkomen.

Het middel komt met rechts- en motiveringsklachten op tegen de gegrondverklaring van het klaagschrift.

Bij de aan de Hoge Raad toegezonden stukken bevindt zich een "inventarisatie inbeslaggenomen goederen" waaruit blijkt dat onder meer zijn inbeslaggenomen:

- 36 afzuigslangen/koppelstukken

- 48 armaturen

- 142 assimilatielampen

- 40 droogrekken

- 2345 jerrycans en flacons groeimiddelen

- 37 koolstoffilters

- 20 LED-lampen

- 15 luchtafzuigers

- 10 luchtbevochtigers

- 20 schakelborden

- 6 water- en beluchtingspompen

- 7 tijdschakelaars

- 71 transformatoren

- 86 ventilatoren

- 1 rol vijverfolie

- 2 dompelpompen

- 2 klimaatcontrollers en

- 12 combo koolstoffilters en ventilatoren.

Het proces-verbaal van de behandeling in raadkamer op 28 juli 2015 houdt, voor zover hier van belang, in dat aldaar door de Officier van Justitie is aangevoerd:

"Er is sprake van activiteiten die plaatsvinden binnen een onderneming. Volgens de inschrijving bij de Kamer van Koophandel is er sprake van een tuincentrum. In deze stukken wordt niet de term growshop genoemd. De term growshop wordt in kringen van hennepteelt gebruikt. De term tuincentrum zegt ook niets. De kern van het verhaal is dat sprake is van een ernstig vermoeden, dat men weet en dergelijke. Het criterium is de grootschalige teelt. Welke growshops kennen we? Wat is grootschalig? Daarnaast is ook het criterium beroeps of bedrijfsmatig van toepassing. Als men geld wil verdienen dan is men bedrijfsmatig bezig. Belichting, voeding, ruimte, afscherming, ventilatie, verwarming, ziektebestrijding, plantenmateriaal, dit zijn punten die ook terugkomen in de lijst. Deze zijn niet nodig voor de teelt van tomaten en ook niet in een aantal van 142. Veel van de inbeslaggenomen goederen kunnen in verband, gebracht worden met hennepteelt. Ik acht sprake van een growshop. Veel van deze goederen zijn in een groot aantal aanwezig geweest. (...) Het is een voorloper op de strafzaak. Mogelijk zal er een verbeurdverklaring worden uitgesproken."

De Rechtbank heeft het klaagschrift, dat strekt tot teruggave van de onder de klager inbeslaggenomen goederen gegrond verklaard. De Rechtbank heeft daartoe het volgende overwogen:

"De beoordeling

Namens klager is aangevoerd dat op 26 maart 2015 in zijn bedrijfspand [A] aan de [a-straat 1-2] te Terneuzen een groot aantal goederen en een geldbedrag van € 5.395,00 in beslag is genomen in het kader van het nieuwe wetsartikel 11a van de Opiumwet. Het bedrijf staat ingeschreven als tuincentrum dat activiteiten ontplooit op het gebied van tuinieren in eigen tuin/balkon. Het bedrijf is bedoeld voor de zeer kleinschalige tuinderij, waaronder een gering aantal wietplantjes voor eigen gebruik zou kunnen vallen, maar zeker geen grootschalige hennepteelt. Zijn voorraad is verklaarbaar omdat het goedkoper is om in te kopen in grotere hoeveelheden. Nu het steeds om kleine eenheden gaat, zoals bij het groeimiddel, blijkt hier al uit dat dit niet bestemd is voor beroeps- of bedrijfsmatige hennepteelt. Klager heeft geen vergunning gevraagd per 1 maart 2015 aangezien hij van mening was en is dat hij geen growshop in de zin van APV exploiteert. De gemeente en het openbaar ministerie zijn kennelijk een andere mening toegedaan, gezien de brief van de burgemeester van de gemeente Terneuzen d.d. 24 februari 2015 en de daaraan voorafgaande waarschuwing d.d. 2 mei 2013. Klager verzoekt om teruggave van alle goederen en het geldbedrag.

De officier van justitie heeft in raadkamer gesteld dat de goederen die bij de controle bij de [A] werden aangetroffen, in combinatie met elkaar en gezien de aantallen zeker als "hennep gerelateerd" kunnen worden beschouwd. Gelet hierop, is de officier van justitie van mening dat het niet hoogst onwaarschijnlijk is dat de strafrechter, later oordelend, komt tot verbeurdverklaring dan wel onttrekking aan het verkeer van de goederen. Derhalve dient het klaagschrift volgens de officier van justitie ongegrond te worden verklaard.

De raadsman heeft in raadkamer betoogd dat niet is bewezen dat klager zich schuldig heeft gemaakt aan handelen in strijd met artikel 11a van de Opiumwet. Voorts is betoogd dat geen van de in het bedrijfspand aangetroffen verkoopwaar uitsluitend geschikt is voor de beroeps- of bedrijfsmatige hennepteelt. De goederen zijn voor meerdere doeleinden geschikt. Het optreden van de politie, gemeente en justitie is onrechtmatig en strijdig met de letter van de wet en de bedoelingen van de wetgever. Niet iedere illegale hennepteelt is namelijk grootschalig en/of vindt plaats in de uitoefening van een beroep of bedrijf. Bij klager is geen criminele intentie aanwezig. Het winkelassortiment is bestemd voor de kweek en productie van allerlei gewassen op kleine schaal. Als het gaat om materiaal geschikt voor hennepkweek dan is dat uitsluitend bedoeld te worden geleverd voor eigen gebruik.

De rechtbank overweegt als volgt.

De Opiumwet is gewijzigd bij "Wet van 12 november 2014 tot wijziging van de Opiumwet in verband met de strafbaarstelling van handelingen ter voorbereiding of vergemakkelijking van illegale hennepteelt". Hierbij is een nieuw artikel ingevoegd dat luidt:

Artikel 11a

Hij die stoffen of voorwerpen bereidt, bewerkt, verwerkt, te koop aanbiedt, verkoopt, aflevert, verstrekt, vervoert, vervaardigt of voorhanden heeft dan wel vervoermiddelen, ruimten, gelden of andere betaalmiddelen voorhanden heeft of gegevens voorhanden heeft, waarvan hij weet of ernstige reden heeft om te vermoeden dat zij bestemd zijn tot het plegen van een van de in artikel 11, derde en vijfde lid, strafbaar gestelde feiten, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste drie jaar of geldboete van de vijfde categorie.

In artikel 11, derde lid, van de Opiumwet wordt strafbaar gesteld het in de uitoefening van een beroep of bedrijf opzettelijk handelen in strijd met een in artikel 3, onder B, gegeven verbod, terwijl artikel 11, vijfde lid, van de Opiumwet betrekking heeft op het handelen in strijd met (onder meer) een in artikel 3, onder B, gegeven verbod, terwijl het feit betrekking heeft op een grote hoeveelheid van een middel.

Het nieuwe artikel 11a van de Opiumwet is met ingang van 1 maart 2015 in werking getreden.

Het beslag op de goederen is gelegd op grond van artikel 94 Sv.

De rechtbank dient na te gaan of het belang van strafvordering verlangt dat het beslag wordt voortgezet. Hiervan is sprake wanneer het in beslag houden van het voorwerp kan dienen om de waarheid aan de dag te brengen of om wederrechtelijk voordeel aan te tonen dan wel wanneer niet hoogst onwaarschijnlijk is dat de strafrechter, later oordelend, de verbeurdverklaring of onttrekking aan het verkeer van het voorwerp zal bevelen.

De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld dat de goederen vatbaar zijn voor verbeurdverklaring of onttrekking aan het verkeer wegens de verdenking van overtreding van artikel 11a van de Opiumwet.

Vooropgesteld moet worden dat het onderzoek in raadkamer naar aanleiding van een klaagschrift een summier karakter draagt. Dat betekent dat van de rechter niet kan worden gevergd ten gronde in de mogelijke uitkomst van een nog te voeren hoofdzaak of ontnemingsprocedure te treden. Daarvoor is in de beklagprocedure geen plaats, omdat ten tijde van een dergelijke procedure veelal het dossier zoals dat uiteindelijk aan de zittingsrechter in de hoofd- of ontnemingszaak zal worden voorgelegd, nog niet compleet is en omdat voorkomen moet worden dat de beklagrechter vooruitloopt op het in de hoofd- of de ontnemingszaak te geven oordeel (HR 2 juli 2013, NJ 2013, 578).

Bij de beoordeling van de vraag of het al dan niet hoogst onwaarschijnlijk moet worden geacht dat de strafrechter, later oordelend, tot verbeurdverklaring of onttrekking aan het verkeer zal komen, dient de rechtbank na te gaan of er aanwijzingen zijn dat klager de inbeslaggenomen goederen voorhanden had, terwijl hij wist of ernstige reden had om te vermoeden dat de goederen bestemd waren voor de beroeps- of bedrijfsmatige hennepteelt. Blijkens de parlementaire geschiedenis moet sprake zijn van zowel een criminele intentie als de daaruit voortvloeiende handeling.

Alles overziend bevinden zich in het dossier onvoldoende aanwijzingen dat de goederen bestemd waren voor de beroeps- of bedrijfsmatige hennepteelt en dat klager dit wist of ernstige reden had om dit te vermoeden. Zo, gelet op de beperkte informatie in het dossier over de goederen die in beslag zijn genomen en de verklaring van verdachte in raadkamer over deze goederen, al vast zou staan dat klager goederen voorhanden heeft gehad die geschikt zijn voor de beroeps- of bedrijfsmatige hennepteelt, is dit onder deze omstandigheden onvoldoende om een criminele intentie ten aanzien van de bestemming van deze goederen aan te nemen. Daarnaar gevraagd heeft de officier van justitie in raadkamer verklaard dat daar naar ook geen onderzoek is verricht. Gelet daarop acht de rechtbank het op basis van het thans beschikbare dossier hoogst onwaarschijnlijk dat de strafrechter, later oordelend, de inbeslaggenomen goederen zal verbeurd verklaren of zal onttrekken aan het verkeer. Ook overigens is niet gebleken van een strafvorderlijk belang bij handhaving van het beslag. Derhalve dient het klaagschrift gegrond te worden verklaard."

Vooropgesteld moet worden dat het onderzoek in raadkamer naar aanleiding van een klaagschrift als bedoeld in art. 552a Sv een summier karakter draagt. Dat betekent dat van de rechter niet kan worden gevergd ten gronde in de mogelijke uitkomst van een nog te voeren hoofdzaak of ontnemingsprocedure te treden. Daarvoor is in de beklagprocedure geen plaats omdat ten tijde van een dergelijke procedure veelal het dossier zoals dat uiteindelijk aan de zittingsrechter in de hoofd- of ontnemingszaak zal worden voorgelegd, nog niet compleet is en omdat voorkomen moet worden dat de beklagrechter vooruitloopt op het in de hoofd- of de ontnemingszaak te geven oordeel (vgl. HR 28 september 2010, ECLI:NL:HR:2010:BL2823, NJ 2010/654).

Gelet op de - onder 2.4 weergegeven - overwegingen, inhoudende dat "[a]lles overziend zich in het dossier onvoldoende aanwijzingen [bevinden] dat de goederen bestemd waren voor de beroeps- of bedrijfsmatige hennepteelt en dat klager dit wist of ernstige reden had om dit te vermoeden" en dat "[z]o (...) al vast zou staan dat klager goederen voorhanden heeft gehad die geschikt zijn voor de beroeps- of bedrijfsmatige hennepteelt, (...) dit onder deze omstandigheden onvoldoende [is] om een criminele intentie ten aanzien van de bestemming van deze goederen aan te nemen", heeft de Rechtbank onderzocht of de gedragingen die aan de klager worden verweten voldoende blijken uit het dossier en op grond daarvan geoordeeld dat "het op basis van het thans beschikbare dossier hoogst onwaarschijnlijk [is] dat de strafrechter, later oordelend, de inbeslaggenomen goederen zal verbeurd verklaren of zal onttrekken aan het verkeer". Daarmee is de Rechtbank te ver vooruitgelopen op de mogelijke uitkomst van een nog te voeren procedure in de hoofdzaak. De beslissing van de Rechtbank is niet begrijpelijk.

Het middel is terecht voorgesteld.

Hetgeen hiervoor is overwogen brengt mee dat de bestreden beschikking niet in stand kan blijven en als volgt moet worden beslist.

De Hoge Raad:

vernietigt de bestreden beschikking;

wijst de zaak terug naar de Rechtbank Zeeland-West-Brabant, zittingsplaats Middelburg, opdat de zaak op het bestaande klaagschrift opnieuw wordt behandeld en afgedaan.

Deze beschikking is gegeven door de vice-president W.A.M. van Schendel als voorzitter, en de raadsheren Y. Buruma en A.L.J. van Strien, in bijzijn van de waarnemend griffier A.C. ten Klooster, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 5 april 2016.