Rb. Amsterdam, 01-12-2009, nr. 13/127381-04 (PROMIS)

Uit het dossier en het verhandelde ter terechtzitting leidt de rechtbank het volgende af.

Op 08 oktober 2004 is verdachte alleen met de dan 5 maanden oude baby [slachtoffer] thuis.i. De moeder van [slachtoffer] is 's ochtends rond 08:00 uur van huis vertrokken om naar haar werk te gaan. Op het moment dat moeder het huis verlaat, ligt [slachtoffer] in zijn wipstoeltje te slapen, naast het bed waarin verdachte ligt.ii. Rond 09:00 uur heeft [slachtoffer] nog een voeding gehad.iii.

Verdachte heeft verklaard dat [slachtoffer] omstreeks 11:30 uur wakker werd en dat hij [slachtoffer] heeft gevoed. Toen [slachtoffer] het flesje op had merkte verdachte dat er voeding uit zijn neusje kwam. Ook hoort hij een soort stikgeluid. Even later ziet verdachte dat de lippen van [slachtoffer] blauw zijn, dat zijn mondje strak staat, dat zijn ogen dicht zijn en dat hij helemaal slap is. Hierop is verdachte met [slachtoffer] in zijn armen naar de huisartsenpraktijk in de buurt gerend.iv.

Rond 12:30 uur komt verdachte met [slachtoffer] bij de huisartsenpraktijk aan. Zowel de huisartsen [huisartsen], als de doktersassistente [doktersassistente], verklaren dat zij ervan uitgingen dat het kind gestikt was in de flesvoeding. De vader had hen namelijk gezegd dat hij [slachtoffer] flesvoeding gaf, en dat [slachtoffer] toen zo slap werd. Vader zei hen dat zijn kindje stikte in de voeding. Verder verklaren de huisartsen en de doktersassistente dat de vader boos was en in paniek. Er wordt direct geprobeerd om [slachtoffer] te reanimeren. Omdat de ademhaling echter niet op gang komt, wordt besloten om 112 te bellen.v.

Bij aankomst neemt het ambulancepersoneel de reanimatie direct over. [slachtoffer] wordt meegenomen naar het Onze Lieve Vrouw Ziekenhuis. Nog steeds op 08 oktober 2004 wordt [slachtoffer] vervolgens in comateuze toestand overgeplaatst naar de intensive care van het AMC.vi. In het AMC wordt een subdurale bloeding onder het schedeldak en worden retinabloedingen in beide ogen geconstateerd. Er vind een gesprek plaats met de ouders van [slachtoffer]. Deze kunnen op dat moment geen verklaring geven voor het geconstateerde letsel.vii. Omdat dergelijke bloedingen, bij het ontbreken van alternatieve verklaringen, kunnen duiden op kindermishandeling in de zin van het ‘shaken baby syndroom’ wordt er een formele melding gedaan bij het Advies en Meldpunt Kindermishandeling.viii. Dit heeft ertoe geleid dat er op 22 oktober 2004 door een vertrouwensarts van het AMK aangifte wordt gedaan van (zware) mishandeling.ix. De situatie van [slachtoffer] is lange tijd levensbedreigend. Uiteindelijk is [slachtoffer] ten gevolge van voornoemd letsel spastisch invalide gebleven.x.

[slachtoffer] wordt uit huis geplaatst en verblijft vanaf 17 mei 2005, met zijn moeder, in zorgcentrum het [zorgcentrum]. Iets meer dan twee jaar later, op 12 juni 2007, wordt [slachtoffer] vanwege een botbreuk in het Flevoziekenhuis te Almere behandeld. Hier is [slachtoffer] op 28 juni 2007 komen te overlijden.xi.

Omdat er twijfel bestaat over de aard van het overlijden en de voorgeschiedenis wordt er door de Divisie recherche, afdeling Technische Recherche een onderzoek niet natuurlijk overlijden ingesteld. Tijdens de lijkschouwing worden geen bijzonderheden geconstateerd.xii.

Op 29 juni 2007 wordt in het Nederlands Forensisch Instituut te Den Haag sectie verricht op het stoffelijk overschot van [slachtoffer] door de arts-patholoog dr. V. Soerdjbalie-Maikoe. Deze concludeert dat het intreden van de dood dient te worden verklaard door het verlies van (een deel van) de hersenstamfuncties, zoals vitale functies, ten gevolge van langer bestaande hersenafwijking.xiii.

Op 6 september 2005 heeft de officier van justitie dr. R.A.C. Bilo, forensisch geneeskundige/consulent forensische pediatrie bij het Nederlands Forensisch Instituut, benoemd tot deskundige. In die hoedanigheid is hem gevraagd om te analyseren wat de mogelijke oorzaken zouden kunnen zijn van het bij [slachtoffer] op 08 oktober 2004 geconstateerde hersenletsel. Voorts is de vraag gesteld of de hersenafwijking is veroorzaakt door een acceleratie-deceleratie trauma (schudden).

Bilo heeft op 6 maart 2006 een rapport uitgebracht.xiv. Hij komt op grond van zijn onderzoek tot de conclusie dat de meest waarschijnlijke verklaring voor de bij [slachtoffer] aangetroffen afwijkingen het zogenaamde ‘shaken baby syndrome’ is.

Bilo heeft zijn rapport opgebouwd door allereerst te vermelden welke hersenafwijking er bij [slachtoffer] is geconstateerd. Subdurale bloedingen vormen de primaire en retinale bloedingen de secondaire afwijking. Vervolgens beschrijft Bilo de mogelijke verklaringen voor het ontstaan van subdurale bloedingen, te weten: een geboortetrauma, een accidenteel trauma (zoals bijvoorbeeld een val), of schudden, dan wel stompen. Gezien de leeftijd van [slachtoffer] en de omstandigheid dat er geen aanwijzingen zijn gevonden voor problematiek rondom de geboorte van [slachtoffer], wordt een geboortetrauma uitgesloten. Ook de val die de moeder van [slachtoffer] gemeld heeft, is om twee redenen geen plausibele verklaring. Allereerst vanwege het moment van de val en op de tweede plaats omdat het buitengewoon onwaarschijnlijk is dat bij een dergelijke val (uit handen van moeder gegleden) ernstig intracranieel letsel ontstaat. Daarnaast wordt een infectueuze aandoening niet waarschijnlijk geacht en ook kunnen de aangetroffen afwijkingen niet worden verklaard op basis van de vaccinaties die [slachtoffer] op 07 oktober 2004 heeft gekregen. Indien bij een kind geen plausibele verklaring wordt gevonden voor het ontstaan van een subdurale bloeding, is kindermishandeling in de vorm van schudden of een stomp zeer waarschijnlijk.

Ten aanzien van de retinale bloedingen worden als mogelijke oorzaken beschreven: een geboortetrauma, accidenteel trauma, of schudden, dan wel stompen. Net als bij de subdurale bloeding wordt ook voor het ontstaan van de retinale bloeding uitgesloten dat er sprake was van een geboortetrauma. Daarnaast komen de bij [slachtoffer] beschreven retinabloedingen niet overeen met hetgeen in de literatuur bekend is over accidenteel ontstane bloedingen. Nu daarnaast ook het door de vader naar voren gebracht verslikken, dan wel verstikken, geen plausibele verklaring biedt voor het ontstaan van retinabloedingen, is schudden of stompen de enige waarschijnlijke verklaring.

Ook de soort bloedingen, de lokalisatie van de subdurale bloedingen tussen de beide hemisferen en de combinatie van subdurale en retinale bloedingen, bevestigen volgens Bilo in hoge mate de waarschijnlijkheid van het bestaan van een niet-accidentele oorzaak.

Bilo concludeert tenslotte dat het tijdstip van het ontstaan van de schade moet zijn gelegen na het moment van de eerste fles (rond 09:00 uur 's ochtends) en vóór het moment dat verdachte hulp is gaan zoeken bij de huisartsen. Gezien de ernst van de klinische verschijnselen en de ernst van de uiteindelijk geconstateerde afwijkingen in het hoofd en de ogen, is de schade volgens Bilo ontstaan kort voor het ontstaan van de klinische verschijnselen.

Uit het rapport van de deskundige Bilo leidt de rechtbank af dat indien bij een kind geen plausibele verklaring wordt gevonden voor het ontstaan van een subdurale en/of retinale bloeding, kindermishandeling in de vorm van schudden of een stomp trauma zeer waarschijnlijk is. De rechtbank stelt vast dat Bilo alle door de verdachte en de moeder van [slachtoffer] aangedragen oorzaken voor het ontstaan van het hersenletsel heeft uitgesloten. Zo kan het letsel niet veroorzaakt zijn door de val die [slachtoffer] gemaakt zou hebben toen hij uit de handen van moeder glipte, bieden de vaccinaties die [slachtoffer] heeft gehad geen plausibele verklaring en kan de geconstateerde schade ook geen gevolg zijn geweest van het stikken.

Daarbij komt dat Bilo in zijn rapport — en ook op de terechtzitting — heeft verklaard dat in dit geval ook de soort bloedingen, de lokalisatie van de bloedingen en de specifieke combinatie van de bloedingen (subduraal en retinaal), tot de conclusie leiden dat de meest waarschijnlijke verklaring voor het ontstaan van de hersenafwijking het ‘shaken baby syndrome’ is.

Uit de verklaringen van verdachte en zijn vriendin, zoals als afgelegd tegenover de politie, leidt de rechtbank af dat verdachte op de ochtend van 8 oktober 2004 vanaf 8.00 uur alleen is geweest met [slachtoffer] voordat hij rond 12.30 uur naar de huisartsenpost is gerend. Gelet daarnaast op de conclusie van Bilo dat het hersenletsel moet zijn veroorzaakt vlak voor het ontstaan van de klinische verschijnselen, is de rechtbank van oordeel dat het bij [slachtoffer] ontstane letsel in die korte periode is ontstaan dat verdachte met [slachtoffer] alleen thuis was.

De rechtbank kan op grond van het voorgaande tot geen ander oordeel komen dan dat verdachte het bij [slachtoffer] geconstateerde hersenletsel heeft toegebracht en dat dit letsel door krachtig schudden is veroorzaakt. Naar het oordeel van de rechtbank is aldus komen vast te staan dat verdachte verantwoordelijk is voor de hersenafwijking die bij [slachtoffer] is ontstaan ten gevolge hij uiteindelijk is overleden.

De rechtbank is met de officier van justitie van oordeel dat niet kan worden bewezen dat verdachte opzet had op de dood van [slachtoffer], ook niet in die zin dat verdachte daartoe willens en wetens de aanmerkelijke kans heeft aanvaard. De rechtbank zal verdachte daarom vrijspreken van het primair tenlastegelegde.

Dan rest de vraag of er sprake is geweest van schuld aan de kant van verdachte, in de zin dat verdachte roekeloos, onvoorzichtig of onachtzaam heeft gehandeld. De rechtbank is van oordeel dat het een feit van algemene bekendheid is dat baby's dusdanig kwetsbaar zijn, dat er met het schudden van een baby ernstig letsel kan ontstaan. Behoudens bijzondere omstandigheden, zou het schudden van een baby daarom als aanmerkelijk onvoorzichtig gekwalificeerd moeten worden. Het onderzoek heeft geen bijzondere omstandigheden opgeleverd. Verdachte heeft bij het eerste verhoor op 24 oktober 2004 een verklaring afgelegd, maar zich bij alle volgende verhoren zeer terughoudend opgesteld, dan wel een beroep gedaan op zijn zwijgrecht. Deze opstelling heeft tot gevolg dat de rechtbank niet in staat is geweest om met verdachte alle mogelijke scenario's door te nemen die enig licht kunnen werpen op de omstandigheden rond zijn handelen op de bewuste ochtend van 8 oktober 2004. De rechtbank blijft dan ook geen andere duiding voor het handelen van verdachte dan: aanmerkelijk onvoorzichtig en onachtzaam. Daarmee is het subsidiair tenlastegelegde bewezen.