CRvB, 21-03-2014, nr. 13-5274 ANW

Voorop moet worden gesteld dat het de wetgever vrijstaat op grond van - wellicht begrijpelijke - nieuwe en gewijzigde inzichten ervoor te kiezen wetten zodanig te wijzigen dat het toe te kennen bedrag van uitkeringen die zijn bedoeld om te voorzien in een minimumbestaansniveau, wordt gerelateerd aan de kosten van levensonderhoud in het land waar de betrokkene woont. Bij de vormgeving van dergelijke wetgeving zal echter rekening gehouden moeten worden met de verplichtingen die voortvloeien uit verdragen en andere internationale instrumenten.

De Associatieraad is ingesteld bij de overeenkomst waarbij een associatie tot stand wordt gebracht tussen de Europese Economische Gemeenschap en Turkije, die op

12 september 1963 te Ankara is ondertekend door de Turkse Republiek enerzijds en door de lidstaten van de EEG en de Gemeenschap anderzijds, en die namens de Gemeenschap is gesloten, goedgekeurd en bevestigd bij besluit 64/732/EEG van de Raad van 23 december 1963, PB 1964, blz. 3685 (Associatieovereenkomst). In artikel 22, eerste lid, van de Associatieovereenkomst is bepaald dat de Associatieraad voor de verwezenlijking van de in de overeenkomst vermelde doelstellingen en in de overeenkomst bedoelde gevallen bevoegd is tot het nemen van besluiten. In artikel 12 van de overeenkomst is neergelegd dat partijen zich laten leiden door de artikelen 48, 49 en 50 van het Verdrag tot oprichting van de Gemeenschap teneinde onderling geleidelijk het vrije verkeer van werknemers tot stand te brengen. Artikel 36 van het Aanvullend Protocol bepaalt voorts dat het vrije verkeer van werknemers tussen de lidstaten van de Gemeenschap en Turkije geleidelijk tot stand wordt gebracht overeenkomstig de in artikel 12 van de Associatieovereenkomst neergelegde beginselen, tussen het einde van het twaalfde en het tweeëntwintigste jaar na de inwerkingtreding van genoemde overeenkomst en dat de hiertoe nodige regels door de Associatieraad worden bepaald.

Appellant gaat er ten onrechte van uit dat Besluit 3/80 uitsluitend is gegrond op

artikel 39 van het Aanvullend Protocol en dat dit besluit in de situatie van betrokkenen niet toepasbaar is. Door appellant wordt miskend dat Besluit 3/80 berust op de in artikel 22 van de Associatieovereenkomst neergelegde bevoegdheid besluiten te nemen ter verwezenlijking van de in deze overeenkomst vermelde doelstellingen en dat de doelstelling waaraan Besluit 3/80 uitvoering geeft, is te vinden in artikel 22 van de Associatieovereenkomst en artikel 36 van het Aanvullend Protocol, namelijk de (geleidelijke) realisatie van het vrij verkeer van werknemers.

Dit standpunt vindt steun in de rechtspraak van het Hof van Justitie van de EU. In diverse arresten, laatstelijk in het arrest Akdas e.a. van 26 mei 2011, C-485/07, is het Hof ook in die gevallen waarin de betrokkene slechts in één lidstaat van de Unie werkzaam was geweest, uitgegaan van de toepasselijkheid van Besluit 3/80. In die arresten is steeds gewezen op de artikelen 12 en 22 van de Associatieovereenkomst. In enkele arresten, waaronder het arrest Akdas, is voorts gewezen op artikel 36 van het Aanvullend Protocol. Uit het arrest Kocak en Örs, 14 maart 2000, C-102/98 en C-211/98, punt 33, blijkt dat het Hof zich daarbij heeft gerealiseerd dat de betrokkenen slechts in één lidstaat werkzaam waren geweest.

Uit het onder 4.2.1 tot en met 4.2.3 overwogene vloeit voort dat betrokkenen een beroep op artikel 6 van Besluit 3/80 toekomt.

Getoetst dient dus te worden of toepassing van Besluit 3/80 in deze concrete zaken mogelijk is en zo ja, tot welk resultaat dat leidt.

In artikel 2 van Besluit 3/80 is de personele werkingssfeer geregeld. Dit artikel luidt:

“Dit besluit is van toepassing:

- op werknemers op wie de wetgeving van een of meer Lid-staten van toepassing is of geweest is, en die onderdaan van Turkije zijn,

- op de gezinsleden van deze werknemers die op het grondgebied van een van de Lidstaten wonen,

- op de nagelaten betrekkingen van deze werknemers.”

Tussen partijen is niet in geding, en ook de Raad gaat hiervan uit, dat elk van betrokkenen weduwe is van een Turkse werknemer die in Nederland gewerkt heeft en verzekerd is geweest. Hiermee voldoen betrokkenen aan het bepaalde bij het derde streepje van artikel 2 en vallen zij dus onder de personele werkingssfeer van Besluit 3/80.

De materiële werkingssfeer is geregeld in artikel 4 van Besluit 3/80. In lid 1, aanhef en onder d, van dit artikel is bepaald dat het besluit van toepassing is op alle wettelijke regelingen betreffende uitkeringen aan nagelaten betrekkingen. De ANW is een dergelijke regeling, zodat Besluit 3/80 van toepassing is.

Nu Besluit 3/80 dus ingeroepen kan worden in deze zaken, is de vraag of de rechtbank terecht de beroepen gegrond heeft verklaard.

Artikel 6, eerste lid, eerste alinea, van Besluit 3/80 luidt als volgt:

“Tenzij in dit besluit anders is bepaald, kunnen de uitkeringen bij invaliditeit, ouderdom of de uitkeringen aan nagelaten betrekkingen alsmede de renten bij arbeidsongevallen en beroepsziekten, verkregen op grond van een wettelijke regeling van een of meer lidstaten, op generlei wijze worden verminderd, gewijzigd, geschorst, ingetrokken of verbeurdverklaard op grond van het feit dat de rechthebbende in Turkije woont of op het grondgebied van een andere lidstaat dan die, op het grondgebied waarvan zich het orgaan bevindt dat deze uitkering verschuldigd is.”

De nabestaandenuitkeringen die aan betrokkenen zijn toegekend met toepassing van de ANW zoals die gold voor de inwerkingtreding van de Wwsz op 1 juli 2012, moeten worden aangemerkt als ‘uitkeringen verkregen op grond van een wettelijke regeling van een of meer lidstaten’ zoals in dit artikel bedoeld. Artikel 6 van Besluit 3/80 verbiedt dat door

- aangepaste - nationale wetgeving deze uitkeringen op grond van het wonen in Turkije op een lager bedrag worden vastgesteld. Toepassing van de Wwsz leidt er voor betrokkenen toe dat zij feitelijk minder uitkering ontvangen dan voorheen. De stelling van appellant dat deze vermindering niet voortvloeit uit het wonen in Turkije, maar rechtstreeks uit het kostenniveau aldaar, kan de Raad niet overtuigen. Immers, dit kostenniveau is onlosmakelijk verbonden met het wonen in Turkije. In artikel 17, derde lid, van de ANW wordt ook gesproken over ‘het kostenniveau van het land waar de nabestaande woonachtig is’. Het bepalende criterium is derhalve het wonen in een ander land dan Nederland, een andere lidstaat van de EU, een andere staat die partij is bij de EER, dan wel Zwitserland. Het gaat dus om de vraag in welk land iemand woont en welk percentage van het brutobedrag dat in Nederland in beginsel toegekend zou worden, bij dat land hoort.

Voor zover appellant stelt dat betrokkenen geen recht hadden op een bepaald bedrag aan nabestaandenuitkering, maar dat zij recht hebben op het bedrag ter grootte van het bestaansminimum in het land waar zij wonen, moet geconcludeerd worden dat die stelling geen steun vindt in de ANW. In de ANW wordt niet gesproken over de toekenning van een uitkering naar het bestaansminimum, laat staan het bestaansminimum van het land waar men woont. In het eerste lid van artikel 17 van de ANW, zoals die bepaling voor 1 juli 2012 luidde en ook thans nog luidt, staat dat de bruto nabestaandenuitkering op een zodanig bedrag wordt vastgesteld, dat het na inhouding van de van toepassing zijnde belastingen en premies uitkomt op 70% van het nettominimumloon. Er is aan betrokkenen derhalve een bedrag toegekend ter hoogte van 70% van het (Nederlandse) nettominimumloon. Op grond van het derde lid van artikel 17 van de ANW zoals dat sedert 1 juli 2012 luidt, wordt door de toepassing van het woonlandbeginsel slechts een percentage van dat bedrag uitbetaald. Dit kan niet anders worden gezien dan als een vermindering van het toegekende bedrag.

Het onder 4.4.2 en 4.4.3 overwogene leidt tot het oordeel dat de vermindering van de nabestaandenuitkering van betrokkenen in strijd is met artikel 6 van Besluit 3/80. Op de stelling van appellant dat dit artikel niet mag worden uitgelegd met inachtneming van de rechtspraak van het Hof van Justitie van de EU met betrekking tot artikel 7 van Vo 883/2004, voorheen artikel 10 van Vo 1408/71, behoeft derhalve niet meer te worden ingegaan. Daarbij zij ten overvloede nog opgemerkt dat artikel 11 van het Europees Verdrag inzake Sociale Zekerheid vrijwel gelijkluidend is aan artikel 6 van Besluit 3/80. Ook in dit artikel is, kort gezegd, opgenomen dat (specifieke) verkregen uitkeringen niet mogen worden verminderd, gewijzigd, geschorst, ingetrokken of verbeurdverklaard op grond van het feit dat iemand niet woont in het land dat de uitkering verstrekt.

Uit 4.1 tot en met 4.4.4 volgt dat het hoger beroep vergeefs is ingesteld en dat de aangevallen uitspraak bevestigd dient te worden.