10.5.2 Pot- en poolovereenkomsten

In het maatschappelijk verkeer komen overeenkomsten voor die als “pot- en poolovereenkomsten” worden aangeduid. Uit de civielrechtelijke en fiscaalrechtelijke wetgeving en jurisprudentie is echter niet precies af te leiden wat onder “pot- of poolovereenkomst” moet worden verstaan. Ook de literatuur is hierover niet eenduidig (zie deel IV, hoofdstuk 19). Uit de literatuur wordt echter wel duidelijk dat de kern van een pot- of poolovereenkomst wordt gevormd door de afspraak van de betrokken partijen dat er iets in een pot of een pool wordt gestopt, in gemeenschap wordt gebracht, of wordt samengevoegd, met het oog op de loutere (her)verdeling van het bijeengebrachte op een later moment.

Zo bezien kunnen pot- en poolovereenkomsten op een hogere trede van de samenwerkingstrap worden geplaatst dan kartelovereenkomsten (in beperkte zin). Is de samenwerking bij die overeenkomsten nog beperkt tot het maken van afspraken over het elkaar niet beconcurreren, bij pot- en poolovereenkomsten gaat de samenwerking al zover, dan partijen iets bijeen wensen te brengen.

In het geval van een (zuivere, onbenoemde) pot- en poolovereenkomst handelen de participanten met het bijeen gebrachte echter niet voor gezamenlijke rekening en risico. Zij streven niet naar het behalen van gezamenlijk vermogensrechtelijk voordeel. Daarvoor is een verdergaande samenwerking nodig.

Het bijeenbrengen van iets, is niet slechts kenmerkend voor pot- of poolovereenkomsten. Andere, verdergaande vormen van samenwerking dragen dikwijls elementen van pot- of poolovereenkomsten in zich. Wanneer deze overeenkomsten nader geduid kunnen worden, noem ik het “benoemde pot- of poolovereenkomsten”. Deze benoemde pot- of poolovereenkomsten zijn aan te treffen in volgende fases van het samenwerkingsproces.