8.1 Inleiding

463. De onderzochte rechtspraak laat zien dat de eisen van een goede procesorde of rechtspleging ten grondslag worden gelegd aan een grote diversiteit van beslissingen en regels. Uit de aangetroffen toepassingen van de eisen bleek dat de specifieke omstandigheden van het geval sterk bepalend zijn voor wat de goede procesorde in dat geval meebrengt. Veelal volstaat de Hoge Raad ter motivering van een op de goede procesorde gebaseerde beslissing met een verwijzing naar de omstandigheden van het geval, zonder eerst uit die eisen een regel af te leiden waaraan hij de omstandigheden van het geval toetst.

De sterke betrokkenheid van toepassingen van de eisen van een goede procesorde op de omstandigheden van het geval brengt mee dat uit die toepassingen moeilijk abstractere regels kunnen worden gedestilleerd dan de enkele regels die de Hoge Raad zelf heeft geëxpliciteerd. In het navolgende wordt dan ook niet getracht om de aangetroffen toepassingen te 'vangen' in een beperkt aantal algemene 'regels van een goede procesorde.' Wel wordt getracht aan de hand van de onderzochte rechtspraak in beeld te brengen welke eisen, welke argumenten achter een verwijzing naar de goede procesorde schuilgaan. Enig zicht daarop, of ten minste op de belangen die de rechter met een beroep op de eisen van een goede procesorde beoogt te beschermen, is vereist om op voorhand te kunnen inschatten wat de eisen van een goede procesorde in een concrete kwestie meebrengen. De partij die wil weten of de rechter een bepaalde, op zichzelf door de wet niet verboden, wijze van bevoegdheidsuitoefening zal toestaan, is gediend met kennis van de eisen en achterliggende belangen aan de hand waarvan de rechter de toelaatbaarheid zal beoordelen.

Tevens wordt in dit hoofdstuk ingegaan op de weg waarlangs in een concreet geval vastgesteld kan worden wat een goede procesorde inhoudt. Daarbij komen ook enkele omstandigheden aan bod die van bijzonder belang lijken te zijn voor die inhoud.