Hof Arnhem, 11-05-2010, nr. TBS P10/0114

Het beroep is ingesteld tegen de beslissing van de rechtbank Amsterdam van 10 februari 2010, houdende afwijzing van de vordering van de officier van justitie tot verlenging van de terbeschikkingstelling.

Overwegingen:

De vraag die in casu aan de orde is, is in hoeverre daarvoor de maatregel tot terbeschikkingstelling nodig is en dan met name of een als minder ingrijpend aangemerkte maatregel zoals een BOPZ-maatregel ook voldoende waarborgen kan bieden. De beide deskundigen die in het kader van de zogenaamde zesjaarsrapportage in augustus 2009 hun visie hebben gegeven, zijn van oordeel dat betrokkene moet worden gezien als een psychiatrische patiënt die eigenlijk thuishoort in een GGZ-instelling. Beiden vragen zich echter ook af of een dergelijke instelling —gezien betrokkenes problematiek en bewerkelijkheid— bereid en in staat zal zijn betrokkene (nu reeds) op te nemen. De getuige-deskundige heeft ter zitting van het hof verklaard dat volgens hem en het behandelteam van de GGZ-[plaats] een civielrechtelijk kader in de vorm van een rechterlijke machtiging voldoende waarborgen biedt. Betrokkene kan in het kader van een rechterlijke machtiging op grond van de wet BOPZ verblijven waar hij thans verblijft, zodat er geen grote veranderingen zullen optreden in de situatie van betrokkene.

In het kader van een rechterlijke machtiging is er in de bejegening meer ruimte voor begrenzing en ondersteuning tegelijk. Door de duidelijkheid, voorspelbaarheid, maar ook de versoepeling van de regels zullen zich naar verwachting minder incidenten en ontregelingen voordoen. Gezien de chronische handicap is betrokkene niet in staat zich te conformeren aan de eisen die het TBS kader stelt om bijvoorbeeld verlof te krijgen. Ook zal hij niet in staat zijn om voorwaarden bij een eventuele voorwaardelijke beëindiging van de dwangverpleging na te komen.

Het hof deelt de opvatting van voornoemde deskundigen dat de benodigde structuur voor betrokkene alsmede de benodigde beveiliging van de samenleving afdoende gewaarborgd kan zijn door een opname in de GGZ. Hierbij heeft het hof in zijn oordeel betrokken hetgeen de getuige-deskundige heeft verklaard omtrent de feitelijke uitvoering van de rechterlijke machtiging, onder meer inhoudende dat betrokkene ook dan zal verblijven binnen dezelfde setting van de GGZ-[plaats].

Bij de beslissing van de rechtbank te Assen van 1 februari 2010 is de vordering tot verlening van een voorlopige machtiging toegewezen, onder de opschortende voorwaarde dat de terbeschikkingstelling onvoorwaardelijk wordt beëindigd.

De rechtbank Amsterdam heeft, gelet op deze verleende machtiging, de vordering tot verlenging van de terbeschikkingstelling afgewezen.

De officier van justitie is in appel gegaan en stelt zich onder meer op het standpunt dat als gevolg van het instellen van het hoger beroep de BOPZ-machtiging van de rechtbank inmiddels is verlopen en dat het niet verlengen van de TBS-maatregel tot gevolg zou hebben dat betrokkene vrij in de maatschappij zou komen te verkeren.

Met het oog op het door de officier van justitie ingenomen standpunt is opnieuw een voorlopige machtiging op grond van de wet BOPZ aangevraagd bij de rechtbank Assen. De rechtbank Assen heeft bij beschikking van 27 april 2010 de officier van justitie niet ontvankelijk verklaard in het hernieuwde verzoek en daarbij aangegeven dat deze — nu de opschortende voorwaarde van de eerder verleende machtiging niet is vervuld en de machtiging loopt tot en met 31 juli 2010 — bij vervulling van de opschortende voorwaarde nog steeds kan worden tenuitvoergelegd, zodat de officier van justitie geen belang heeft.

De advocaat-generaal heeft aangegeven het standpunt van de officier van justitie in deze te delen. De verdediging heeft aangevoerd dat de voorlopige machtiging nog tenuitvoer kan worden gelegd.

Vooropgesteld dient te worden dat de wetgever bij de totstandingkoming van de wettelijke regeling rondom de voorlopige machtiging op grond van de wet BOPZ geen regeling heeft getroffen voor de verlening van de voorlopige machtiging onder de opschortende voorwaarde. Ook maakt de wetsgeschiedenis geen melding van deze variant in het kader van de al dan niet verlenging van een terbeschikkingstelling. Het te volgen kader is in de jurisprudentie uiteengezet zonder dat daarbij expliciet aandacht is besteed aan het vraagpunt of de ‘geldigheidsduur’ van veertien dagen van de voorlopige maatregel zoals genoemd in artikel 10 lid 1 van de wet BOPZ ook geldt wanneer een voorwaardelijke machtiging is verleend onder opschortende voorwaarde en zo ja of de termijn van veertien dagen dan (ook) ingaat na dagtekening van de voorlopige machtiging of eerst na vervulling van de opschortende voorwaarde.

Het hof heeft in eerdere uitspraken waarbij vorenbedoelde werkwijze is toegepast bij een beslissing tot het niet verlengen van de TBS-maatregel met het doel verder verblijf binnen de GGZ te realiseren, niet uitdrukkelijk een uitgangspunt geformuleerd met ingang van welk tijdstip en/of op welk tijdstip uiterlijk de voorlopige machtiging zou moeten worden tenuitvoergelegd. Het hof heeft niet de eis gesteld (en ook niet kunnen stellen) dat deze tenuitvoerlegging diende plaats te vinden binnen veertien dagen na dagtekening van de verleende voorlopige machtiging onder opschortende voorwaarde.

Gelet op de praktische uitvoerbaarheid van een en ander, gaat het hof er vanuit dat de Hoge Raad in zijn uitspraak waarbij het te volgen kader is uiteengezet deze zienswijze ook niet heeft gevolgd.

Gelet voorts op de specifieke context waarin in de jurisprudentie de voorlopige machtiging onder opschortende voorwaarde is ontwikkeld, legt het hof de toepasselijke regelgeving zo uit dat tenuitvoerlegging van een in deze context verleende voorlopige BOPZ-machtiging dient te geschieden binnen veertien dagen nadat zich de in de opschortende voorwaarde genoemde gebeurtenis, in casu het onvoorwaardelijk eindigen van de TBS, heeft voorgedaan.

Immers, bij het opnemen van de in artikel 10 lid 1 van de wet BOPZ genoemde termijn is de gedachte geweest dat rekening gehouden dient te worden met mogelijk zich voordoende wijzigingen in de omstandigheden van betrokkene, waardoor wellicht na enkele weken een tenuitvoerlegging van de verleende machtiging niet meer gerechtvaardigd zou zijn. Met het oog daarop dient een beoordeling van de noodzaak van een te verlenen machtiging zo kort mogelijk voor een eventuele tenuitvoerlegging te geschieden.

Ingeval van een in het kader van de overgang van TBS-maatregel naar BOPZ-maatregel te effectueren BOPZ-maatregel wordt aan deze voorwaarde steeds voldaan: in de context waarin de voorlopige machtiging op grond van de BOPZ onder opschortende voorwaarde is ontwikkeld en wordt toegepast, is er steeds voorafgaand aan de in de voorwaarde genoemde gebeurtenis (het onvoorwaardelijk eindigen van de TBS) een toets van de TBS-verlengingsrechter.