Rb. Amsterdam, 25-07-2012, nr. 448812 - HA ZA 10-231

1.1.

-

het tussenvonnis van 7 juli 2010,

-

het proces-verbaal van comparitie van 1 november 2010, met de daarin genoemde stukken en/of proceshandelingen.

1.2.

2.1.

2.2.

2.3.

2.4.

2.5.

2.6.

2.7.

2.8.

1.

dat op alle leveringen van goederen en diensten onze bijgaande verkoopvoorwaarden van toepassing zijn;

2.

dat op ons (en ook op u zelf) niet meer rust dan een inspanningsverplichting om de zaken zo goed mogelijk op orde te krijgen c.q. te houden; wij aanvaarden geen aansprakelijkheid voor vertragingen en andere zaken die mis gaan gedurende de Overgangsperiode;

3.

(a)

ofwel Kia Dealer en/of Kia Reparateur wordt op basis van (een) met Kia Motors Nederland B.V. te sluiten distributieovereenkomst(en), zulks indien Kia Motors Nederland B.V. besluit u (een) dergelijke overeenkomst(en) ter ondertekening voor te leggen en op voorwaarde dat deze overeenkomst(en) door u vóór het aflopen van Overgangsperiode zijn ondertekend en aan Kia Motors Nederland B.V. zijn geretourneerd;

(b)

ofwel geen Kia Dealer bent, omdat Kia Motors Nederland B.V. voordien een (bij brief van 12 mei 2009 gewijzigd in “geen”, rechtbank) distributieovereenkomst(en) ter ondertekening heeft voorgelegd of omdat u (een) dergelijke distributieovereenkomst(en) niet vóór het aflopen van de Overgangsperiode ondertekend aan de afzender heeft geretourneerd;

4.

5.

2.9.

In de verkoop- en leveringsvoorwaarden waarnaar KIA Motors in haar brief van 8 mei 2009 verwijst is onder meer het volgende opgenomen:

“XIII Geen Dealerovereenkomst

XIII.1. De wederpartij erkent dat het feit dat wij producten verkopen en leveren niet

impliceert dat tussen ons en de wederpartij voor wat betreft die producten een

dealerovereenkomst bestaat. Dit wordt niet anders indien wij de wederpartij gedurende de overgangsperiode op enig moment als “dealer” aanduiden.

XIII.2. Indien tussen ons en de wederpartij voor het einde van de Overgangsperiode op initiatief van ons geen dealerrelatie ontstaat zal de wederpartij niet langer gerechtigd zijn enig product van ons af te nemen, onmiddellijk elk gebruik van elk handelsmerk staken en gestaakt houden en worden op dat moment alle openstaande betalingsverplichtingen jegens ons onmiddellijk opeisbaar.”

2.10.

De Reparateurs hebben het in deze brief vermelde aanbod aanvaard. Aldus is een overeenkomst tot stand gekomen tussen ieder van hen en KIA Motors die hierna zal worden aangeduid als de “voorlopige overeenkomst”.

2.11.

Bij brief van 25 juni 2009 (in het geval van [B V.O.F.] 29 juni 2009) heeft KIA Motors aan De Reparateurs onder meer het volgende bericht:

“Hiermee bevestig ik dat het contract met u inzake Kia Erkend Reparateur per 31 juli 2009 eindigt. Een nieuw contract wordt niet aangeboden.”

2.12.

Op 8 juli 2009 is in de e-mailnieuwsbrief Automotive online een artikel verschenen waarin staat dat namens KIA is verklaard:

“Tussen de tien en twintig bestaande dealers en alle tien de erkend reparateurs krijgen geen nieuw contract aangeboden (…) In het nieuwe netwerk is geen plaats meer voor erkend reparateurs.”

2.13.

De Reparateurs hebben KIA Motors begin juli 2009 schriftelijk meegedeeld dat zij van mening zijn dat KIA Motors gehouden is de contractuele verhouding met hen voort te zetten. KIA Motors heeft in reactie hierop laten weten bij haar besluit te blijven, in welk standpunt zij ook na sommatie door de advocaat van De Reparateurs heeft volhard.

2.14.

Partijen zijn vervolgens overeengekomen dat met het oog op een door De Reparateurs aan te spannen kort geding de situatie zoals die onder de voorlopige overeenkomst bestond vooralsnog gehandhaafd zou blijven.

2.15.

Op 18 september 2009 hebben De Reparateurs KIA Motors gedagvaard in kort geding, te houden op 28 september 2009 voor de voorzieningenrechter van de rechtbank Amsterdam. In dit geding hebben De Reparateurs, kort samengevat, gevorderd dat KIA Motors zal worden veroordeeld om de (contractuele) relatie met hen voort te zetten.

2.16.

Bij vonnis van 16 oktober 2010 heeft de voorzieningenrechter ex artikel 44a Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (hierna: Rv) de Nederlandse Mededingingsautoriteit (hierna: de NMA) verzocht antwoord te geven op – kort gezegd – de vraag of de door KIA Motors gehanteerde contracten mededingingsbeperkende bedingen bevatten, of het door KIA Motors gehanteerde beleid met betrekking tot het selecteren van erkende reparateurs in strijd is met het kartelverbod dan wel misbruik van machtspositie oplevert en, zo ja wat daarvan de civielrechtelijke en mededingingsrechtelijke gevolgen kunnen zijn.

2.17.

Op 6 november 2009 heeft de NMA de voorzieningenrechter, door middel van beantwoording van de bij het tussenvonnis gestelde vragen, in deze procedure geadviseerd. In dit advies staat – kort gezegd – dat:

-

indien de Voorzieningenrechter zou vaststellen dat KMN een distributiestelsel vormgeeft waarbij geen erkende reparateurs worden toegelaten die niet tevens dealer zijn, KMN in strijd met artikel 81 lid 1 van het EG-Verdrag (hierna: EG) zou handelen. Een koppeling van beide contracten zou een hardcore mededingingsbeperking opleveren, nu artikel 4 onder h van de groepsvrijstelling voor verticale overeenkomsten in de motorvoertuigensector Vo. 1400/2002 (hierna: de groepsvrijstelling 1400/2002) bepaalt dat een erkende reparateur niet mag worden verplicht tot het wederverkopen van auto’s.

-

als de Voorzieningenrechter zou vaststellen dat het gelet op de specifieke kenmerken van de (hier relevante markten binnen de) motorvoertuigensector van belang is om erkend reparateur te zijn en dat niet-erkende reparateurs vanwege het ontbreken van erkenning beperkt zijn in hun mogelijkheden te concurreren met wel erkende reparateurs, de NMA het aannemelijk acht dat artikel 81 lid 1 EG is overtreden doordat KIA Motors niet iedereen toelaat tot haar netwerk van erkende reparateurs die wel aan de daarvoor geldende kwaliteitseisen voldoet.

-

het volgens de NMA niet zonder meer aannemelijk is dat misbruik van een machtspositie plaatsvindt. Indien reserveonderdelen, know-how, gereedschap, trainingen etc. verkrijgbaar zijn via erkende reparateurs of dealers en voor het behouden van garantie niet de eis wordt gesteld dat after sales diensten enkel bij erkende reparateurs worden afgenomen, lijkt de weigering om reparateurs toe te laten tot het netwerk geen misbruik op te leveren. Ook het enkele feit dat niet erkende reparateurs een hogere prijs voor onderdelen moeten betalen dan erkende reparateurs hoeft niet te wijzen op een misbruik, als het verschil wordt verklaard door een vergoeding voor redelijke kosten voor handeling.

-

discriminatie een mogelijke vorm van misbruik is, indien als gevolg daarvan nadeel bij de mededinging wordt berokkend. De in deze vraag door de Voorzieningenrechter genoemde omstandigheden zijn op het eerste gezicht niet voldoende zwaarwegend om van nadeelsberok¬kening te kunnen spreken. Het is inherent aan ieder systeem van erkende reparateurs dat er een bepaalde mate van verschil bestaat tussen hen en onafhankelijke reparateurs, omdat anders het onderscheid tussen beide categorieën zou vervagen.

-

in algemene zin uit schending van het Europese mededingingsrecht geen contracteerplicht voortvloeit. Slechts in uitzonderlijke situaties ontstaat een contracteerplicht, bijvoorbeeld bij een leveringsweigering in geval van een essential facility (artikel 82 EG). Ook een overtreding van artikel 81 EG leidt niet automatisch tot een contracteerplicht. Als de Voorzieningenrechter na onderzoek zou vaststellen dat sprake is van een merkbare mededingingsbeperking en dus dat KIA Motors in strijd met artikel 81 lid 1 EG handelt, dan dient KIA Motors dit probleem op te lossen hetgeen op tal van manieren kan.

2.18.

De voorzieningenrechter heeft bij vonnis van 3 december 2009 – samengevat – overwogen dat er voorshands van moet worden uitgegaan dat KIA Motors in strijd met het mededingingsrecht handelt omdat zij geen reparateurs tot haar netwerk toelaat die niet tevens dealer zullen worden (hierna: stand alone reparateurs). Voor een definitief oordeel over de vraag of sprake is van een koppeling van de dealer- en reparateurovereenkomsten, die volgens de NMA in strijd met artikel 81 lid 1 EG zou zijn, is echter volgens het oordeel van de voorzieningenrechter een nader onderzoek naar de feiten nodig. Op grond daarvan heeft de voorzieningenrechter geoordeeld dat, nu niet is gebleken op welke andere wijze deze ongeoorloofde situatie kan worden beëindigd, de bestaande situatie, waarbij KIA Motors De Reparateurs blijft erkennen als KIA-reparateurs, moet worden gehandhaafd, totdat in een bodemprocedure is beslist dat KIA Motors daartoe niet gehouden is.

2.19.

Het huidige netwerk van KIA Motors bestaat uit zesennegentig marktdeelnemers, waarvan er vierennegentig zowel erkend dealer als erkend reparateur zijn en (naast De Reparateurs op grond van het vonnis van de voorzieningenrechter) twee stand alone reparateurs door KIA Motors zijn erkend. KIA Motors koos daarbij op basis van een blue print de locaties waar (bedrijfseconomisch gezien) een KIA-(sub)dealer zou moeten zitten inclusief – indien door deze (sub)dealer gewenst – een (daarin geïntegreerde) KIA-reparateur, die allen aan de eisen van KIA Motors dienden te voldoen. De leden van het netwerk van KIA Motors zijn vrij om ten aanzien van de after sales diensten KIA-producten of -diensten door te leveren aan wederverkopers of reparateurs die geen lid zijn van het KIA-netwerk.

2.20.

Zowel in de thans door KIA Motors gebruikte dealerovereenkomst (hierna: de dealerovereenkomst) als in de thans door KIA Motors gebruikte reparateurovereenkomst (hierna: de reparateurovereenkomst) is opgenomen dat de wederpartij zich ervan bewust is dat KIA Motors gedurende de looptijd van de overeenkomst gerechtigd is nieuwe reparateurs en/of dealers tot het KIA netwerk toe te laten, ongeacht hun locatie.

3.1.

1.

voor recht verklaart dat de (contractuele) relatie tussen hen en KIA Motors voor onbepaalde tijd voortduurt, althans dat KIA Motors gehouden is een contract met hen aan te gaan dat vergelijkbaar is met:

-

het contract dat De Reparateurs in het verleden met KIA Nederland hebben gesloten, althans

-

de reparateurovereenkomst, met toevoeging van de bepaling dat KIA Motors andere partijen als KIA (erkend) reparateur kan aanstellen op voorwaarde dat de betrokken kandidaat voldoet aan alle geldende KIA-aftersalesstandards en met dien verstande dat de reparateurovereenkomst in overeenstemming wordt gebracht met de bepalingen van de dealerovereenkomst die betrekking hebben op de verkoop van reserveonderdelen en de reparatie en het onderhoud van KIA-voertuigen, althans

-

de reparateurovereenkomst met dien verstande dat de reparateurovereenkomst in overeenstemming wordt gebracht met de bepalingen van de dealerovereenkomst die betrekking hebben op de verkoop van reserveonderdelen en de reparatie en het onderhoud van KIA-voertuigen, althans

-

de reparateurovereenkomst;

2.

KIA Motors veroordeelt om de (contractuele) relatie met De Reparateurs voor onbepaalde tijd voort te zetten, althans de (contractuele) relatie met De Reparateurs voort te zetten totdat deze rechtsgeldig is beëindigd, en in dat kader KIA Motors te gebieden De Reparateurs op non-discriminatoire wijze te blijven erkennen als KIA (erkend) reparateur en al het nodige te verrichten, waaronder het formaliseren van de afspraken in een contract dat vergelijkbaar is met:

-

het contract dat De Reparateurs in het verleden met KIA Nederland hebben gesloten, althans

-

de reparateurovereenkomst, met toevoeging van de bepaling dat KIA Motors andere partijen als KIA (erkend) reparateur kan aanstellen op voorwaarde dat de betrokken kandidaat voldoet aan alle geldende KIA-aftersalesstandards en met dien verstande dat de reparateurovereenkomst in overeenstemming wordt gebracht met de bepalingen van de dealerovereenkomst die betrekking hebben op de verkoop van reserveonderdelen en de reparatie en het onderhoud van KIA-voertuigen, althans

-

de reparateurovereenkomst met dien verstande dat de reparateurovereenkomst in overeenstemming wordt gebracht met de bepalingen van de dealerovereenkomst die betrekking hebben op de verkoop van de reserveonderdelen en de reparatie en het onderhoud van KIA-voertuigen, althans

-

de reparateurovereenkomst, althans

KIA Motors (anderszins) te verbieden inbreuk te maken op artikel 6 lid 1 Mededingingswet (hierna: Mw) en/of artikel 101 lid 1 Verdrag betreffende de Werking van de Europese Unie (hierna: VwEU) en/of artikel 24 Mw en/of artikel 102 VwEU, althans zodanige maatregel te treffen als de rechtbank geraden acht, alles zoveel mogelijk op straffe van verbeurte van een dwangsom aan elke Reparateur van € 50.000,-- voor iedere overtreding en van € 10.000,-- voor iedere dag dat deze voortduurt, althans op verbeurte van een dwangsom van

€ 50.000,-- voor iedere overtreding en van € 10.000,-- voor iedere dag dat deze voortduurt, althans in goede justitie te bepalen bedragen;

subsidiair

KIA Motors veroordeelt de schade, nader op te maken bij staat, te vergoeden die De Reparateurs lijden als gevolg van de beëindiging van de (contractuele) relatie met KIA Motors;

primair en subsidiair

KIA Motors veroordeelt in de kosten van deze procedure.

3.2.

3.3.

3.4.

3.5.

3.6.

3.7.

-

zij geen garantiereparaties mogen uitvoeren;

-

de garantiedekking met betrekking tot door hen uitgevoerd regulier onderhoud of door hen uitgevoerde reparaties beperkter is;

-

zij geen coulance kunnen aanvragen bij KIA Motors voor reparaties na afloop van de garantietermijn;

-

zij geen reparaties in het kader van (stille of openbare) recall acties mogen uitvoeren;

-

de KIA Internationale Wegenhulpgarantie vereist dat het KIA-voertuig wordt onderhouden door een erkende reparateur;

-

KIA Motors de consument informeert dat onderhoud en reparaties moeten worden verricht door een erkende reparateur;

-

zij alleen toegang hebben tot technische informatie van KIA Motors als ze een overeenkomst sluiten op grond waarvan ze alle beschikbare informatie dienen af te nemen tegen een prijs die zo hoog is dat het hen daarvan zal weerhouden;

-

zij meer moeten betalen voor de KIA onderdelen en bovendien kosten moeten maken om die onderdelen op te halen.

Hierdoor is het voor niet erkende reparateurs, gezien het hiervoor omschreven gedrag van eigenaren van nieuwe auto’s, de facto vrijwel onmogelijk om in elk geval gedurende de garantietermijn (die in sommige gevallen zeven jaar bedraagt) KIA-voertuigen in onderhoud te hebben. Bovendien zullen de niet erkende reparateurs worden uitgesloten van de mogelijkheid om reserveonderdelen door te verkopen aan derden.

3.8.

3.9.

3.10.

3.11.

3.12.

4.1.

4.2.

4.3.

4.4.

4.5.

4.6.

4.7.

4.8.

4.9.

4.10.

4.11.

4.12.

4.13.

6.2.

Op grond van artikel 6 lid 1 Mw zijn alle overeenkomsten tussen ondernemingen, alle besluiten van ondernemingsverenigingen en alle onderling afgestemde feitelijke gedragingen van ondernemingen, die ertoe strekken of ten gevolge hebben dat de mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan merkbaar wordt verhinderd, beperkt of vervalst, verboden (hierna: het kartelverbod) en dientengevolge van rechtswege geheel of deels nietig.

6.3.

Het kartelverbod lijdt uitzondering indien de daarin beschreven overeenkomst, besluit of onderling afgestemde feitelijke gedraging bijdraagt tot verbetering van de productie of van de distributie of tot bevordering van de technische of economische vooruitgang, mits een billijk aandeel in de daaruit voortvloeiende voordelen de gebruikers ten goede komt en zonder nochtans aan de betrokken ondernemingen beperkingen op te leggen die voor het bereiken van deze doelstellingen niet onmisbaar zijn of de mogelijkheid te geven voor een wezenlijk deel van de betrokken goederen en diensten de mededinging uit te schakelen (hierna: de individuele vrijstelling) (vergl. art. 6 lid 3 Mw).

6.4.

Op grond van artikel 13 jo. artikel 12 Mw wordt het bestaan van de uitzondering van artikel 6 lid 3 Mw aangenomen indien de daarin genoemde overeenkomst, besluit of onderling afgestemde feitelijke gedraging aan de materiële voorwaarden voldoet voor vrijstelling zoals voorheen neergelegd in de Verordening (EU) nr. 2790/1999 en thans in Verordening (EU) nr. 330/2010 van de Commissie van 20 april 2010 betreffende de toepassing van artikel 101, lid 3 VwEU op groepen verticale overeenkomsten en onderling afgestemde feitelijke gedragingen (hierna: de algemene verticale groepsvrijstelling) in samenhang met voorheen de Verordening (EU) nr. 1400/2002 en thans de Verordening (EU) nr. 461/2010 betreffende de toepassing van artikel 101 lid 3 VwEU op groepen verticale overeenkomsten en onderling afgestemde feitelijke gedragingen in de motorvoertuigensector (hierna: de groepsvrijstelling motorvoertuigen). De algemene verticale groepsvrijstelling en de groepsvrijstelling motorvoertuigen worden hierna gezamenlijk aangeduid als: de groepsvrijstellingen.

6.5.

Gelet op deze wettelijke systematiek dient eerst aan de hand van de criteria van artikel 6 Mw te worden getoetst of het kartelverbod van toepassing is. Als dit het geval is dan dient vervolgens beoordeeld te worden of de betreffende mededingingsbeperkende overeenkomst of onderling afgestemde feitelijke gedraging van de toepassing van het kartelverbod moet worden vrijgesteld op grond van de groepsvrijstellingen of, zo nee, op een andere grond van de individuele vrijstelling. Anders dan waar De Reparateurs vanuit lijken te gaan volgt uit het enkele feit dat een overeenkomst of gedraging niet in aanmerking komt voor een vrijstelling van het kartelverbod omdat niet voldaan is aan de voorwaarden die de groepsvrijstellingen of een individuele vrijstelling daaraan stellen, niet de conclusie dat die afspraak of gedraging in strijd is met het kartelverbod. Voor die conclusie is immers vereist dat eerst wordt geoordeeld dat de betreffende afspraak of gedraging onder de reikwijdte van het kartelverbod valt.

Toetsing aan het kartelverbod

6.6.

Het beroep van De Reparateurs op artikel 6 Mw slaagt indien vast komt te staan dat er sprake is van een overeenkomst of een onderling afgestemde feitelijke gedraging tussen KIA Motors en de erkende reparateurs die ertoe strekt of tot gevolg heeft dat de mededinging op (een deel van) de Nederlandse markt ten opzichte van de erkende reparateurs onderling (inter-brand concurrentie) dan wel ten opzichte van de onafhankelijke reparateurs (intra-brand concurrentie) merkbaar wordt verhinderd, beperkt of vervalst.

6.7.

De rechtbank stelt hierbij voorop dat het enkele feit dat in het door KIA Motors gehanteerde after sales distributiestelsel (hierna: het distributiestelsel) onderscheid wordt gemaakt tussen erkende marktdeelnemers en onafhankelijke marktdeelnemers, op zichzelf niet het kartelverbod schendt. Dat eigenaren van een jonge auto er de voorkeur aan geven om onderhoud en reparatie door een erkende reparateur te laten verrichten, maakt dat niet anders. Met KIA Motors is de rechtbank van oordeel dat deze consumentenvoorkeur een bijzonder kenmerk is van de markt, welke niet op grond van het mededingingsrecht kan worden opgelost. Om tot toepassing van het kartelverbod te kunnen concluderen is daarom - naast het feit dat KIA Motors slechts een selectie van marktpartijen tot haar netwerk toelaat - vereist dat er sprake is van merkbare beperking van de mededinging naar doel of effect. Dit moet worden beoordeeld op basis van de door De Reparateurs gestelde karakteristieken van de door KIA Motors gehanteerde overeenkomsten en de kenmerken van het distributiestelsel.

Bevatten de overeenkomsten naar strekking of gevolg mededingingsbeperkende bepalingen?

6.8.

De eerste vraag die beantwoord dient te worden is of de voorlopige overeenkomst, de reparateurovereenkomst en/of de dealerovereenkomst contractuele bepalingen bevatten die ertoe strekken of het gevolg hebben dat de inter-brand mededinging dan wel de intra-brand mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan merkbaar wordt verhinderd, beperkt of vervalst.

6.9.

Zoals door KIA Motors terecht is aangevoerd, hebben De Reparateurs nagelaten te stellen welke bepalingen uit deze overeenkomsten naar de letter een dergelijke mededingingsbeperkende strekking zouden hebben. Ook overigens is hiervan niet gebleken. Op grond van de bewoordingen van de voorlopige overeenkomst, de reparateurovereenkomst en de dealerovereenkomst kan dus niet worden geoordeeld dat (één van) deze overeenkomsten tot doel hebben de mededinging te beperken. Dit sluit echter niet uit dat er wel sprake kan zijn van een mededingingsbeperkend effect, hetgeen hierna aan de orde komt.

6.10.

De Reparateurs stellen dat de voorlopige overeenkomst de mededinging beperkt omdat deze overeenkomst onder het toepassingsgebied van de groepsvrijstellingen valt althans – bij gebreke van een andersluidende mededeling van KIA Motors – geacht moet worden daaronder te vallen, maar niet voldoet aan de daarin opgenomen voorwaarde voor vrijstelling van het kartelverbod dat de overeengekomen looptijd onbepaald dan wel minstens vijf jaar moet zijn. Deze stelling kan op grond van hetgeen hiervoor onder rov. 6.5 is overwogen, geen stand houden. Het feit dat de voorlopige overeenkomst niet voldoet aan een bepaalde voorwaarde om in aanmerking te komen voor vrijstelling van het kartelverbod op grond van de groepsvrijstellingen, kan op zichzelf niet tot de conclusie leiden dat het kartelverbod is overtreden. Toetsing aan het kartelverbod gaat immers vooraf aan de toetsing aan de groepsvrijstellingen.

6.11.

Met KIA Motors is de rechtbank van oordeel dat de overige daartoe door De Reparateurs aangevoerde omstandigheden met betrekking tot de voorlopige overeenkomst evenmin tot het oordeel kunnen leiden dat daardoor het kartelverbod is geschonden.

De omstandigheid dat KIA Motors de voorlopige overeenkomst alleen met leden van het voormalige netwerk van KIA Nederland is aangegaan, resulteert – ongeacht of dat het gevolg is van beleid, hetgeen door KIA Motors wordt betwist – op zichzelf niet in toepasselijkheid van het kartelverbod. Dat geldt eveneens voor de omstandigheid dat KIA Motors de reparateurs met wie zij de voorlopige overeenkomst heeft gesloten met “erkend reparateur” heeft aangeduid. Het beginsel van contractsvrijheid brengt immers met zich dat het KIA Motors in principe vrij staat de leden van haar netwerk te kiezen en onderscheid te maken tussen erkende reparateurs en onafhankelijke reparateurs (vergl. rov. 6.7). Nu De Reparateurs overigens geen feiten of omstandigheden hebben gesteld ter onderbouwing van het gestelde mededingingsbeperkende effect van de voorlopige overeenkomst en daarvan evenmin is gebleken, kan niet worden geoordeeld dat de voorlopige overeenkomst onder de reikwijdte van het kartelverbod valt.

6.12.

Gelet op voorgaande conclusie kan in het midden blijven of KIA Motors zich ter zake van de voorlopige overeenkomst met succes op de groepsvrijstellingen kan beroepen en, zo niet, wat daarvan de gevolgen zijn. Evenmin komt de rechtbank toe aan de beoordeling of ter zake van de voorlopige overeenkomst aan de voorwaarden voor een andere, individuele vrijstelling ex artikel 6 lid 3 Mw is voldaan.

6.13.

De gevorderde verklaring voor recht dat de voorlopige overeenkomst tussen KIA Motors en ieder van De Reparateurs voor onbepaalde tijd voortduurt, kan niet worden toegewezen op basis van de stellingen van De Reparateurs die zijn gegrond op het kartelverbod. Dit geldt eveneens voor de door De Reparateurs op dezelfde stellingen gebaseerde vordering tot conversie van de in de voorlopige overeenkomst overeengekomen looptijd van 13 weken in een looptijd die voldoet aan de voorwaarden voor vrijstelling zoals opgenomen in de groepsvrijstellingen.

Is het distributiestelsel in strijd met het kartelverbod?

6.14.

De Reparateurs beroepen zich op het Galec-arrest van het Gerecht van Eerste Aanleg van de Europese Gemeenschap (GvEA EG 12 december 1996, LJN BE0758). In dit arrest is bepaald dat een systeem van selectieve distributie verenigbaar is met het kartelverbod indien aan vier voorwaarden wordt voldaan, namelijk dat:

(i)

er sprake is van louter kwalitatieve selectie;

(ii)

de aard van het betrokken product het gebruik van een selectief distributiestelsel noodzakelijk moet maken, in die zin dat een dergelijk stelsel vanwege de aard van het betrokken product een rechtmatig vereiste moet zijn om de kwaliteit van het product te bewaren en het correcte gebruik ervan te garanderen;

(iii)

de distributeurs of reparateurs geselecteerd moeten worden op basis van objectieve kwaliteitscriteria die op eenvormige wijze voor alle kandidaatdistributeurs of -reparateurs worden vastgesteld en zonder discriminatie worden toegepast; en

(iv)

de vastgestelde selectiecriteria niet verder mogen gaan dan noodzakelijk.

6.15.

Partijen zijn het er over eens dat het distributiestelsel niet aan deze voorwaarden voldoet, maar verschillen van mening over wat daarvan het gevolg is. De Reparateurs stellen dat dit betekent dat het distributiestelsel in strijd is met het kartelverbod. KIA Motors is van mening dat dit betekent dat het distributiestelsel niet bij voorbaat buiten de reikwijdte van het kartelverbod valt, maar dat het distributiestelsel verder nog steeds aan art. 6 Mw moet worden getoetst om te beoordelen of het kartelverbod van toepassing is.

6.16.

De rechtbank volgt hierin het standpunt van KIA Motors. Als voldaan wordt aan de voorwaarden van het Galec-arrest volgt daaruit dat een distributiestelsel over het algemeen geacht wordt buiten het toepassingsgebied van het kartelverbod te vallen omdat geen concurrentiebeperkende effecten in de zin van artikel 6 Mw optreden. Anders dan waar De Reparateurs vanuit lijken te gaan, valt uit het Galec-arrest niet af te leiden dat het kartelverbod per definitie van toepassing is indien een distributiestelsel niet aan de daarin geformuleerde voorwaarden voldoet. Om tot die conclusie te kunnen komen dient immers eerst vast komen te staan dat het distributiestelsel aan alle voorwaarden voor toepassing van artikel 6 Mw (zoals uiteengezet in rov. 6.6 hiervoor) voldoet, hetgeen moet worden beoordeeld op basis van de door De Reparateurs gestelde kenmerken van dat stelsel.

6.17.

Deze systematiek wordt - anders dan De Reparateurs menen - eveneens door de NMA gehanteerd in haar advies. Nadat de NMA vast stelt dat het distributiestelsel niet voldoet aan de voorwaarden van het Galec-arrest, omdat KIA Motors van de reparateurs die aan de kwaliteitseisen voldoen slechts een aantal tot het netwerk toelaat (en dus niet voldoet aan de Galec-voorwaarde (ii)), en dit distributiestelsel daarom niet buiten het kartelverbod valt, vervolgt de NMA immers met:

“De beoordeling of sprake is van een (merkbare) mededingingsbeperking (naar doel of effect) is vervolgens afhankelijk van een aantal feiten en omstandigheden […]” (onderstreping, rechtbank)

Hieruit volgt eveneens dat indien een distributiestelsel niet voldoet aan de voorwaarden van het Galec-arrest, dit noopt tot toetsing van dat distributiestelsel aan de voorwaarden voor toepassing van het kartelverbod en niet leidt tot automatische toepassing van dat verbod. De door De Reparateurs in het geding gebrachte e-mailcorrespondentie met een medewerker van de Europese Commissie doet aan het voorgaande niet af. De rechtbank zal hierna beoordelen of de door De Reparateurs gestelde feiten en omstandigheden tot gevolg hebben dat het kartelverbod van toepassing is.

Koppeling van dealerschap en reparateurschap

6.18.

In dit verband moet de vraag worden beantwoord of het distributiebeleid tot gevolg heeft dat geen erkende reparateurs tot het netwerk van KIA Motors worden toegelaten die niet tevens dealer zijn. Indien komt vast te staan dat een erkend reparateur wordt verplicht ook nieuwe motorvoertuigen te verkopen, is het waarschijnlijk dat deze overeenkomsten onder de toepassing van het kartelverbod vallen. Het is immers niet in te zien dat de verplichting om nieuwe motorvoertuigen te verkopen vanwege de aard van de after sales diensten vereist zou zijn om de kwaliteit van deze diensten en het correcte gebruik van de KIA motorvoertuigen te garanderen. Dit neemt niet weg dat er op basis van de concrete omstandigheden ook in dat geval ruimte kan zijn voor toepassing van een individuele vrijstelling zoals uiteengezet in rov. 6.3 hiervoor.

6.19.

Ten overvloede merkt de rechtbank op dat het door De Reparateurs gestelde vermoeden dat het distributiebeleid onder het kartelverbod valt als blijkt dat erkende reparateurs beperkt worden in hun mogelijkheid hun activiteiten te beperken tot after sales diensten, inmiddels is achterhaald omdat deze zogenaamde “hardekernbeperking” uit de destijds voor de after sales diensten geldende groepsvrijstelling zoals neergelegd in Vo (EG) 1400/2002 niet in de huidige groepsvrijstelling motorvoertuigen is overgenomen.

6.20.

De Reparateurs stellen dat KIA Motors weigert reparateurs tot haar netwerk toe te laten die niet tevens dealer willen worden. Met KIA Motors is de rechtbank van oordeel dat een dergelijk beleid niet kan worden aangenomen op basis van een uitlating van die strekking van een journalist, zonder dat daarbij (gemotiveerd) is gesteld op grond waarvan die uitlating aan KIA Motors moet worden toegerekend. De rechtbank zal dan ook aan de in het artikel uit e-mailnieuwsbrief Automotive online opgetekende uitlatingen (zie rov. 2.12 hiervoor) voorbij gaan.

6.21.

De rechtbank volgt De Reparateurs evenmin in hun stelling dat KIA Motors in de procedure bij de voorzieningenrechter van deze rechtbank feitelijk erkend zou hebben dat de verkoop van nieuwe auto’s met de after sales diensten gecombineerd moet worden. In alinea 4.1 van haar akte uitlating na het NMA advies staat dat na selectie van de dealers gebleken is dat zij ook reparateur wilden worden hetgeen automatisch resulteerde in een representatief reparateurnetwerk met landelijk dekking zodat aanstelling van stand alone reparateurs vooralsnog niet nodig was, waarbij KIA Motors aangeeft stand alone reparateurs te benoemen als daar in de toekomst wel ruimte voor ontstaat. Een erkenning van KIA Motors dat zij feitelijk weigert stand alone reparateurs tot het netwerk toe te laten, is hierin niet te lezen.

6.22.

Dat er (naast de voorlopige toelating van De Reparateurs op basis van het vonnis van de voorzieningenrechter) tot voor kort geen en thans slechts twee stand alone reparateurs deel uitmaken van het netwerk terwijl er vierennegentig erkende reparateurs zijn die ook dealer zijn, is onvoldoende om te kunnen concluderen dat KIA Motors een erkend reparateur beperkt in zijn mogelijkheid om alleen after sales diensten te verrichten. Deze ratio is immers ook te verklaren door de door KIA Motors gestelde – en door De Reparateurs onbetwist gelaten – voorkeur van dealers om de niet-lucratieve verkoop van nieuwe auto’s te combineren met het verrichten van lucratieve after sales diensten. Voorts is hierbij van belang dat tussen partijen niet in geschil is dat KIA Motors expliciet met haar dealers en (stand alone) reparateurs overeen komt dat zij te allen tijde nieuwe (stand alone) reparateurs aan kan stellen, ongeacht waar die nieuwe reparateur zich zal vestigen (zie rov. 2.20 hiervoor). In het licht hiervan komt aan de feitelijke verhouding binnen het netwerk op zichzelf onvoldoende gewicht toe om te kunnen oordelen dat KIA Motors, in afwijking van de door haar gesloten overeenkomsten, de mogelijkheid om after sales diensten aan te bieden heeft beperkt tot dealers.

6.23.

Nu niet is vast komen te staan dat KIA Motors alleen reparateurs tot haar netwerk toelaat indien zij ook nieuwe KIA-voertuigen zullen gaan verkopen, faalt de stelling van De Reparateurs dat het distributiestelsel wordt gekenmerkt door een koppeling van erkend reparateurschap en erkend dealerschap die op grond van het kartelverbod niet is toegestaan.

Kenmerken van het garantiestelsel

6.24.

Bij de beoordeling van het door KIA Motors gehanteerde garantiestelsel moet onderscheid worden gemaakt tussen de garantiedekking en de uitvoering van garantiereparaties.

6.25.

Ten aanzien van de garantiedekking staat vast dat gebreken die het gevolg zijn van een door een onafhankelijke reparateur verrichte reparatie, niet gedekt zijn onder de garantie van KIA Motors. Verder is de garantieperiode op onderdelen die door een onafhankelijke reparateur worden gemonteerd korter dan in geval van montage door een erkende reparateur. Ten slotte worden de kosten van montage en demontage niet vergoed als deze werkzaamheden door een onafhankelijke reparateur worden uitgevoerd, in tegenstelling tot de kosten van die werkzaamheden indien die door een erkend reparateur worden uitgevoerd.

6.26.

Ten aanzien van de garantiereparaties staat vast dat die alleen mogen worden uitgevoerd door erkende reparateurs. Het is onafhankelijke reparateurs evenwel toegestaan de KIA-motorvoertuigen ter reparatie aan te nemen van hun klanten en de reparatie vervolgens uit te besteden aan een erkend reparateur. KIA Motors licht toe dat de mogelijkheid dat niet alle overige reparaties door erkende reparateurs zijn uitgevoerd, geen beletsel is om garantiereparaties uit te (laten) voeren door een erkende reparateur.

6.27.

Met KIA Motors is de rechtbank van oordeel dat deze kenmerken van het garantiestelsel een logisch gevolg zijn van het feit dat KIA Motors alleen kan instaan voor de manier waarop haar erkende reparateurs de reparaties uitvoeren. Er blijkt niet uit dat de klant zijn garantie verspeelt als hij het onderhoud van zijn KIA-motorvoertuig door een onafhankelijke reparateur laat verrichten. Ook overigens is niet gebleken dat deze kenmerken het gevolg hebben dat De Reparateurs in hun concurrentie met de erkende reparateurs worden beperkt. Zo staat het De Reparateurs vrij zelf garantie te verlenen op de door hen uitgevoerde reparaties. Ook hoeven zij hun klanten niet voor garantiewerkzaamheden naar een erkende reparateur te verwijzen, omdat zij het motorvoertuig ter reparatie van de klant kunnen aannemen en vervolgens de reparatie aan de erkende reparateur kunnen uitbesteden. De enkele stelling van De Reparateurs dat dit systeem logistieke problemen veroorzaakt waardoor de reparaties langer duren dan de klant wenst, kan op zichzelf niet leiden tot het oordeel dat de garantievoorwaarden in strijd zijn met het kartelverbod. Daar komt bij dat zelfs indien zou komen vast te staan dat het feit dat garantiewerkzaamheden alleen door erkende reparateurs mogen worden verricht een mededingingsbeperkend effect heeft, aannemelijk is dat aan de voorwaarden van de wettelijk uitzondering uit hoofde van artikel 6 lid 3 Mw is voldaan. Het feit dat de stand alone reparateurs de reparatiewerkzaamheden niet zelf mogen verrichten maar moeten uitbesteden aan de erkende reparateurs is naar het oordeel van de rechtbank ondergeschikt aan het belang van de consument om zekerheid te hebben dat hij zijn aanspraken uit hoofde van de door KIA Motors aangeboden garantieregeling geldend kan maken. Deze garantieverplichting kan KIA Motors alleen aangaan als zij de zekerheid heeft dat de garantiewerkzaamheden worden verricht door ondernemingen waarvoor zij kan instaan.

Coulance reparaties en recall acties

6.28.

Hetgeen hiervoor is overwogen ten aanzien van de door de dealer of erkende reparateur uit te voeren garantiewerkzaamheden, geldt mutatis mutandis voor de coulance regeling en de zogenaamde recall acties. De coulance regeling houdt in dat bepaalde reparaties ook na afloop van de garantietermijn nog worden vergoed door KIA Motors. Een recall actie houdt in dat er (al dan niet tijdens een reguliere onderhoudsbeurt) een reparatie aan het KIA-motorvoertuig wordt verricht die vanuit de optiek van de fabrikant noodzakelijk is en waar de consument al dan niet voor wordt opgeroepen. Dat de klant zich voor deze uitzonderlijke reparaties - die ten opzichte van regulier onderhoud en reguliere reparaties een ondergeschikt belang vertegenwoordigen - direct tot een erkende reparateur moet wenden een merkbare beperking van de mededinging tot gevolg zou hebben, is door De Reparateurs onvoldoende met redenen omkleed en de rechtbank volgt De Reparateurs hierin dan ook niet. Bovendien zijn zowel de coulance regeling als de recall acties naar het oordeel van de rechtbank een uitvloeisel van het garantiestelsel. Uit het feit dat KIA Motors haar garantieverplichting alleen aan kan gaan als de reparaties onder de garantie worden uitgevoerd door ondernemingen waar zij invloed op heeft (vergl. rov. 6.24 – 6.27), volgt dat het eveneens gerechtvaardigd is dat de reparaties in het kader van de coulance regeling en de recall acties alleen door dealers of erkende reparateurs mogen worden verricht.

KIA Internationale Wegenhulpgarantie

6.29.

De Reparateurs hebben niet betwist dat de door KIA Motors in het geding gebrachte versie van algemene voorwaarden voor de KIA Internationale Wegenhulpgarantie (hierna: KIW) de thans geldende versie is en de rechtbank zal daar dus ook vanuit gaan. Daarnaast hebben De Reparateurs een voor de erkende KIA-dealer bestemde algemene beschrijving van de KIW en de daarvoor geldende procedures in het geding gebracht. Uit deze documenten, in onderlinge samenhang bezien, vloeit voort dat deze internationale wegenwachtservice door KIA Motors voor een periode van drie jaar gratis en zonder nadere voorwaarden wordt aangeboden aan eigenaren van een nieuw KIA-voertuig en dat de erkende KIA-dealer aan eigenaren van KIA-voertuigen die ouder zijn dan drie jaar de KIW eveneens kosteloos kan aanbieden mits het onderhoud volgens de fabrieksvoorschriften door de erkende KIA-dealer wordt verricht en daarbij KIA-onderdelen worden gebruikt.

6.30.

Anders dan De Reparateurs is de rechtbank van oordeel dat de eisen die gesteld worden aan het onderhoud van een KIA-voertuig om in aanmerking te komen voor gratis pechhulp, kwalificeren als commerciële afspraken die op zichzelf niet een mededingingsbeperking vormen. De Reparateurs hebben ook niet voldoende (onderbouwd) gesteld wat het effect is van deze afspraken om tot een ander oordeel te kunnen komen. Bij gebreke van een nadere toelichting, die ontbreekt, houdt de rechtbank het er voor dat dat effect gering is. Dit is mogelijk anders ten opzichte van aanbieders van (betaalde) pechhulp diensten, maar gesteld noch gebleken is dat De Reparateurs dergelijke diensten aan hun klanten aanbieden.

6.31.

Ten overvloede merkt de rechtbank over de vergelijking die De Reparateurs maken met het standpunt van de Europese Commissie dat de verplichting om tijdens de garantieperiode originele reserveonderdelen te gebruiken bij onderhoud en niet-garantie reparaties een hardekernbeperking is, het volgende op. Zelfs al zou deze vergelijking nog betrekking hebben op een bestaande hardekernbeperking – wat niet het geval is vanwege dezelfde redenen als uiteengezet in rov. 6.19 – dan gaat zij mank omdat het standpunt van de Europese Commissie terzake betrekking heeft op de plicht originele reserveonderdelen te gebruiken bij regulier onderhoud en reguliere niet-garantie reparaties op straffe van verval van de fabricage garantie. Zonder nadere toelichting, die ontbreekt, is niet in zien hoe een gratis internationale wegenwachtservice als de KIW zich laat vergelijken met een garantie op de deugdelijkheid van de fabricage van het motorvoertuig.

Sturing naar erkende reparateur in informatie

6.32.

De Reparateurs stellen in dit verband dat de consument in de door KIA Motors verstrekte informatie naar de erkende reparateur wordt gedirigeerd voor onderhoud en reparaties onder of buiten de garantie. Hierbij verwijzen De Reparateurs naar het instructieboekje, de oude en de huidige garantievoorwaarden en een e-mail van een consument aan een voormalig erkend KIA-dealer.

6.33.

De rechtbank stelt voorop dat er slechts sprake kan zijn van mededingingsbeperking indien uit deze informatie volgt dat de consument nadeel ondervindt indien hij zijn KIA- motorvoertuig bij een onafhankelijke reparateur laat onderhouden of repareren, bijvoorbeeld omdat de consument daardoor geen beroep meer kan doen op de door de fabrikant aangeboden garantie.

6.34.

Van dergelijke sancties is de rechtbank niet gebleken. De enkele aanwijzing (bepaald) onderhoud door de erkende dealer te laten verrichten beperkt de onafhankelijke reparateur niet in zijn mogelijkheid om dat onderhoud uit te voeren. Een gesanctioneerde verplichting voor de consument om dat onderhoud alleen bij de erkende dealer uit te laten voeren volgt uit die aanwijzing immers niet.

6.35.

Evenmin kan worden geoordeeld dat de in voornoemde e-mail opgenomen voorwaarde dat onderhoud door een onafhankelijk reparateur volgens de KIA-specificaties moet worden uitgevoerd om aanspraak te kunnen blijven maken op de garantie van KIA Motors, De Reparateurs beperkt in hun mogelijkheid te concurreren met erkende reparateurs op de after sales markt. Immers, gesteld noch gebleken is dat De Reparateurs niet in staat zouden zijn om de betreffende specificaties te volgen bij de door hen uitgevoerde onderhoudswerkzaamheden, waarbij eveneens wordt verwezen naar hetgeen hierna omtrent de verkrijgbaarheid van de technische informatie en onderdelen wordt overwogen.

6.36.

Zoals reeds hiervoor in rov. 6.27 uiteen is gezet, is de garantieprocedure waarbij de consument wordt verplicht de garantiereparaties uit te laten voeren door een erkend KIA- dealer of -reparateur niet in strijd met het kartelverbod en zelfs al zou dat anders zijn dan is die procedure gerechtvaardigd vanuit het oogpunt dat KIA Motors haar garantieverplichting alleen kan aangaan als zij de zekerheid heeft dat de garantiewerkzaamheden worden verricht door ondernemingen waarvoor zij kan instaan. Het opschrijven van deze procedure in het garantie- en onderhoudsboekje is dan ook evenmin in strijd met het kartelverbod.

Verkrijgbaarheid technische informatie

6.37.

De Reparateurs zijn van mening dat de door KIA Motors gehanteerde overeenkomst tot verlening van toegang tot technische informatie inzake KIA-motorvoertuigen onder het kartelverbod valt omdat zij op basis daarvan gedwongen worden meer informatie aan te schaffen dan zij nodig hebben en de prijs daarvoor bovendien zo hoog is dat het hen van de aanschaf van die informatie zal weerhouden. De Reparateurs verwijzen daarbij naar de eisen die in de ontwerp-mededeling van de Europese Commissie met betrekking tot aanvullende richtsnoeren betreffende verticale beperkingen in overeenkomsten voor de verkoop en reparatie van motorvoertuigen en voor de distributie van reserve onderdelen voor motorvoertuigen, worden gesteld aan de beschikbaarheid van technische informatie.

6.38.

KIA Motors bepleit dat zij onafhankelijke reparateurs niet verplicht tot het sluiten van de overeenkomst tot verlening van toegang tot technische informatie inzake KIA-motorvoertuigen. Op basis van deze overeenkomst krijgen onafhankelijk reparateurs voor € 400 per kwartaal toegang tot alle beschikbare technische informatie, maar het is desgewenst ook mogelijk om slechts een deel van de technische informatie aan te schaffen tegen een lagere prijs. Geen enkele onafhankelijke reparateur heeft echter nog van deze mogelijkheid gebruik gemaakt, aldus KIA Motors.

6.39.

De Reparateurs hebben hier slechts tegen ingebracht dat KIA Motors de technische informatie nooit in gedeelten heeft aangeboden aan onafhankelijke reparateurs. Zij hebben echter niet gesteld op welke grond zij een verplichting van KIA Motors om in dezen actief te handelen, baseren.

6.40.

Het betoog van De Reparateurs faalt omdat zij, in het licht van het gemotiveerde verweer van KIA Motors, hun stelling dat de benodigde technische informatie onvoldoende beschikbaar is voor de onafhankelijke marktdeelnemer onvoldoende met redenen hebben omkleed. De rechtbank houdt het er dus voor dat de benodigde technische informatie buiten de overgelegde overeenkomst om in voldoende mate verkrijgbaar is voor de onafhankelijke reparateurs. Aan de beoordeling van mogelijke mededingingsbeperkende effecten van de overeenkomst tot verlening van toegang tot technische informatie inzake KIA-motorvoertuigen komt de rechtbank dus niet toe.

Inkoop van reserveonderdelen

6.41.

Als onafhankelijke reparateurs dienen De Reparateurs de benodigde KIA-reserveonderdelen bij een erkende KIA-dealer of -reparateur in te kopen in plaats van rechtstreeks bij KIA Motors. Omdat de erkende KIA-dealer of -reparateur een marge berekent op deze onderdelen en De Reparateurs deze onderdelen zelf moeten ophalen, is de inkoop van deze onderdelen voor De Reparateurs duurder waardoor ze in hun mogelijkheden worden beperkt om deze reserveonderdelen aan derden te verkopen, aldus De Reparateurs.

6.42.

KIA Motors heeft er terecht op gewezen dat voldaan is aan de maatstaf dat alle reserveonderdelen vrij beschikbaar zijn voor de onafhankelijke reparateurs, er is immers geen doorleververbod meer. Het feit dat deze onderdelen met een bepaalde marge door de erkende KIA-dealer of -reparateur worden doorverkocht aan een onafhankelijke reparateur, maakt dat niet anders. Nu De Reparateurs niet (gemotiveerd) hebben betwist dat de gehanteerde marge een vergoeding is voor redelijke kosten voor handeling, is het geoorloofd dat die marge aan de onafhankelijke reparateurs in rekening wordt gebracht. Voorts is niet in te zien dat het feit dat de onafhankelijke reparateurs de reserveonderdelen zelf moeten ophalen er aan in de weg staat dat deze goederen vrij verkrijgbaar zijn.

Territoriale exclusiviteit en marktverdeling

6.43.

Het standpunt van De Reparateurs dat KIA Motors haar deelnemers aan het erkende netwerk ten aanzien van after sales diensten territoriale exclusiviteit biedt, borduurt voort op hun stelling dat KIA Motors weigert stand alone reparateurs op het netwerk toe te laten. Zoals in rov. 6.18 – 6.23 overwogen, kan die stelling niet worden gevolgd en heeft KIA Motors zich uitdrukkelijk het recht voorbehouden nieuwe reparateurs aan te stellen ongeacht waar die nieuwe reparateur zich zal vestigen. Daarbij geldt dat KIA Motors onweersproken heeft aangevoerd dat het iedere bestaande dealer of erkende reparateur vrij staat een extra vestiging te openen op iedere gewenste vestigingsplaats. Er kan dus niet worden geoordeeld dat het distributiebeleid erop is gericht iedere dealer of erkende reparateur territoriale exclusiviteit te bieden.

6.44.

De stelling van De Reparateurs dat KIA Motors de markt heeft verdeeld waardoor de deelnemers aan haar netwerk een lokaal monopolie hebben, baseren zij met name op de afstand die een consument bereid zou zijn af te leggen voor onderhoud. Dat een consument in de regel naar een garage in de buurt gaat, betekent echter niet dat er daardoor sprake is van marktverdeling. Ook overigens is niet gebleken van afspraken op basis waarvan de deelnemers aan het netwerk hun diensten exclusief kunnen aanbieden binnen een bepaald gebied. Zoals door KIA Motors onweersproken is gesteld staat het de deelnemers van het netwerk vrij om hun diensten aan elke afnemer aan te bieden ongeacht diens woon- of vestigingsplaats.

6.45.

Nu ook overigens niet gebleken is van marktverdeling dan wel territoriale exclusiviteit voor de deelnemers van het KIA-netwerk, kunnen de daarop gebaseerde stellingen van De Reparateurs niet tot het oordeel leiden dat het distributiestelsel onder de reikwijdte van het kartelverbod valt.

6.46.

Uit het voorgaande vloeit voort dat niet geoordeeld kan worden dat de door De Reparateurs gestelde kenmerken van het distributiestelsel tot gevolg hebben dat de mogelijkheid voor De Reparateurs om te concurreren met de erkende KIA-dealer of -reparateur noch de mogelijkheid voor de leden van het netwerk van KIA Motors om met elkaar te concurreren merkbaar wordt beperkt, verhinderd of vervalst. Reeds hierom valt het distributiestel niet onder de reikwijdte van het kartelverbod.

6.47.

Aldus kan in het midden blijven of het distributiestelsel kwalificeert als een unilateraal besluit van KIA Motors dan wel een als een onderling afgestemde gedraging tussen KIA Motors en de deelnemers van haar netwerk. Evenmin komt de rechtbank toe aan de toetsing van het distributiestelsel aan de groepsvrijstellingen en de individuele vrijstelling van art. 6 lid 3 Mw. Ook hoeft de rechtbank in dit verband de relevante markt niet te bepalen. Tenslotte bestaat er geen aanleiding om te oordelen over de vraag of het relativiteitsvereiste aan toewijzing van de vordering tot schadevergoeding van De Reparateurs in de weg staat.

6.48.

Ten overvloede merkt de rechtbank het volgende op. Zelfs als zou geoordeeld zijn dat KIA Motors in strijd met het kartelverbod handelt dan kan dat nog niet tot toewijzing leiden van de vordering die strekt tot het toelaten van De Reparateurs tot het netwerk van erkende reparateurs van KIA Motors. Een gebod tot contracteren is alleen toewijsbaar als het niet contracteren op zichzelf in strijd is met het mededingingsrecht. Gelet op het beginsel van contractsvrijheid – hetgeen ook door de Europese Commissie tot uitgangspunt wordt genomen – kan dit slechts bij uitzondering worden aangenomen, bijvoorbeeld indien er sprake is misbruik van een economische machtspositie door het onthouden van een essentiële faciliteit (vergl. art. 24 Mw). Een inbreuk op de contractsvrijheid kan in het bijzonder niet worden gerechtvaardigd wanneer er verschillende manieren bestaan om een einde aan de inbreuk te maken. Dat is het geval met inbreuken op art. 6 Mw die verband houden met toepassing van een distributiestelsel, de inhoud van de informatie of de voorwaarden voor garanties. Dergelijke inbreuken kunnen immers ook worden beëindigd door het distributiestelsel, de informatie dan wel de garantievoorwaarden te wijzingen.

6.49.

Aan het voorgaande doet het door De Reparateurs overgelegde vonnis van de Rechtbank Leeuwarden (4 oktober 2006, LJN AY 9813) niet af. Terecht heeft KIA Motors daarover opgemerkt dat daar sprake was van een onrechtmatige beëindiging van een contract, waardoor het contract geacht moest worden te hebben blijven bestaan. Een contracteerplicht vanwege schending van het kartelverbod valt daaruit niet af te leiden. Dit geldt eveneens ten aanzien van de door De Reparateurs in het geding gebrachte uitspraken van het Oberlandsgericht München en het Landsgericht Braunschweig, aangezien deze uitspraken betrekking hebben op Duits recht en De Reparateurs niet hebben toegelicht waarom deze uitspraken voor deze beoordeling naar Nederlands recht relevant zouden zijn.

7.

Verbod van misbruik economische machtspositie

7.1.

Het is op grond van artikel 24 Mw aan ondernemingen verboden om misbruik te maken van een economische machtspositie. Hiertoe moet worden bezien of de verweten gedraging is begaan door een onderneming in de zin van de Mededingingswet. Daarnaast moet worden vastgesteld wat de relevante product- of dienstenmarkten en geografische markten zijn waarop de onderneming acteert (hierna: de relevante markt). Verder moet worden vastgesteld of de betrokken onderneming op deze markt(en) een economische machtspositie inneemt. En tot slot moet worden beoordeeld of de betrokken onderneming misbruik maakt van deze economische machtspositie.

7.2.

Dat KIA Motors een onderneming is in de zin van artikel 24 lid 1 jo. 1 lid 1 sub f Mw en artikel 81 EG is tussen partijen niet in geschil.

7.3.

De beantwoording van de vraag wat de relevante markt is en of KIA Motors daarop een economische machtspositie inneemt kan achterwege blijven. Ook indien wordt vastgesteld dat KIA Motors op de betrokken relevante markt een economische machtspositie heeft, kan niet worden geoordeeld dat KIA Motors daarvan misbruik maakt. Ter toelichting geldt het volgende.

7.4.

Anders dan De Reparateurs hebben gesteld is, zoals hiervoor onder rov. 6.24 – 6.27 reeds is overwogen, niet komen vast te staan dat de garantie op KIA-auto’s alleen kan worden behouden indien after sales diensten bij erkende reparateurs worden afgenomen. Integendeel, de klant kan – zonder risico voor zijn fabrieksgarantie – zowel voor onderhoud en niet-garantiereparaties als voor garantiewerkzaamheden bij de niet erkende reparateur terecht indien laatstgenoemde reparaties vervolgens worden uitbesteed aan een erkend reparateur. Dat de garantiewerkzaamheden in dat geval langer duren in vergelijking met de situatie dat de klant daarvoor direct naar een erkend reparateur gaat is onvoldoende om te kunnen concluderen dat KIA Motors, indien komt vast te staan dat zij een machtspositie inneemt, daarvan misbruik maakt. Als geoordeeld kan worden dat het kunnen aanbieden van garantiewerkzaamheden als een objectief onmisbare dienst geldt om op de after sales markt te kunnen concurreren, dan hebben De Reparateurs onvoldoende (onderbouwd) gesteld om te kunnen oordelen dat een langere reparatieduur waarschijnlijk leidt tot een uitschakeling van de daadwerkelijke mededinging op die markt.

7.5.

De Reparateurs worden ook niet gevolgd in hun stelling dat KIA Motors geen goede toegang tot technische informatie geeft. Uit hetgeen hiervoor onder rov. 6.37 – 6.40 is overwogen volgt immers dat het, bij gebreke van een voldoende onderbouwde betwisting door De Reparateurs, ervoor moet worden gehouden dat de benodigde technische informatie voor het herstel van een KIA-motorvoertuig in voldoende mate verkrijgbaar is voor de onafhankelijke reparateurs. Gelet op deze omstandigheid kan dus evenmin worden geoordeeld dat sprake is van een situatie waarin KIA Motors weigert een objectief onmisbare dienst aan de niet erkende reparateurs te leveren, laat staan dat dat kwalificeert als misbruik van (een beweerde) machtspositie.

7.6.

Ten slotte voeren De Reparateurs aan dat KIA Motors misbruik van haar machtspositie maakt omdat zij bepaalde reparateurs wel toelaat tot haar netwerk van erkende reparateurs en andere reparateurs die evengoed aan de daartoe te stellen eisen voldoen niet en KIA Motors zich aldus schuldig maakt aan discriminatie. Vooropgesteld zij dat ook in het geval dat KIA Motors een economische machtspositie op de betreffende relevante markt inneemt, aan KIA Motors in de eerste plaats de vrijheid toekomt om te contracteren met wie zij wil. Dat er een bepaalde mate van onderscheid bestaat tussen erkende- en niet erkende reparateurs is inherent aan het systeem van een erkend netwerk en is op zichzelf niet voldoende om van misbruik van machtspositie te kunnen spreken. Dit kan, in het kader van artikel 24 Mw, anders zijn in het geval KIA Motors ten opzichte van gelijkwaardige handelspartners ongelijke voorwaarden hanteert waardoor bepaalde handelspartners in een nadelige concurrentiepositie komen te verkeren. Zelfs als geoordeeld kan worden dat niet erkende reparateurs en erkende reparateurs in dit verband als gelijkwaardige handelspartners van KIA Motors hebben te gelden, dan stuit de stelling van De Reparateurs af op het feit dat zij – zoals hiervoor in het kader van artikel 6 Mw reeds is overwogen – voldoende in staat moeten worden geacht om met de door KIA Motors erkende reparateurs te kunnen concurreren. Zij kunnen immers alle reparatiediensten aan hun klanten aanbieden, vrijelijk reserveonderdelen en gereedschappen verkrijgen en zij hebben toegang tot de benodigde technische informatie. Er kan dan ook niet worden geconcludeerd dat het door KIA Motors gehanteerde onderscheid tussen erkende- en niet erkende reparateurs waarschijnlijk leidt tot schade bij de consument. Dat – zoals De Reparateurs hebben gesteld – rijders van een (jonge) KIA er waarde aan hechten dat hun motorvoertuig wordt onderhouden door een erkend reparateur, leidt niet tot een ander oordeel. Als dit vast komt te staan, dan is dat immers een kenmerk van de markt en niet het gevolg van het door KIA Motors gehanteerde onderscheid tussen erkende- en niet erkende reparateurs.

7.7.

Dat er nog andere gronden zijn dan hiervoor aan de orde gekomen op grond waarvan het niet sluiten van een reparateurovereenkomst met De Reparateurs als misbruik van een economische machtspositie moet worden aangemerkt, is door De Reparateurs niet gesteld, noch gebleken.

7.8.

Hetgeen hiervoor onder rov. 7.4 – 7.7 is overwogen leidt ertoe dat niet kan worden geoordeeld dat KIA Motors in strijd met artikel 24 Mw handelt en de door De Reparateurs ingestelde vorderingen kunnen dan ook niet op die grond worden toegewezen.

8.

Conclusie en proceskosten

8.1.

Hetgeen De Reparateurs aan hun vorderingen ten grondslag hebben gelegd, leidt niet tot toewijzing van de vorderingen. De vorderingen zullen daarom worden afgewezen. De Reparateurs zullen, als de in het ongelijk gestelde partij, worden veroordeeld in de kosten van deze procedure, aan de zijde van KIA Motors tot op heden begroot op EUR 262,-- aan vastrecht en EUR 904,-- (2 punten x tarief EUR 452,--) aan salaris advocaat. KIA Motors heeft veroordeling van De Reparateurs in de nakosten gevorderd. Deze vordering zal, als hierna in het dictum vermeld, worden toegewezen.

8.2.

Hetgeen naar voren is gebracht met betrekking tot de inhoud van het proces verbaal van de comparitie van partijen behoeft gelet op het voorgaande geen bespreking.