HR, 19-02-2010, nr. 08/02056

Onderdeel I richt zich met een motiveringsklacht tegen het oordeel van de rechtbank (in rov. 6) dat [eiser] c.s. de gestelde waardedaling als gevolg van mogelijke verdroging niet, althans onvoldoende aannemelijk hebben gemaakt. Het onderdeel betoogt dat dit oordeel van de rechtbank onbegrijpelijk is nu de rechtbank niet in gaat op de bevindingen zoals neergelegd in het KIWA rapport5., welke bevindingen het standpunt van [eiser] ondersteunen. Het onderdeel betoogt dat dit rapport aan de rechtbank is overgelegd voor de behandeling van de bezwaren en dat het daarom onbegrijpelijk is dat de rechtbank in rov. 6 van het bestreden vonnis geoordeeld heeft dat [eiser] c.s. de gestelde waardedaling als gevolg van de verdroging niet voldoende aannemelijk heeft gemaakt.

De motiveringsklacht van onderdeel 1 kan niet slagen. De rechtbank heeft in rov. 6 van het bestreden vonnis geoordeeld dat [eiser] c.s. de gestelde waardedaling als gevolg van mogelijke verdroging niet, althans onvoldoende, aannemelijk hebben gemaakt, zodat er geen plaats is voor nadere bewijslevering. De rechtbank is hierbij niet inhoudelijk ingegaan op de bevindingen van het KIWA rapport waarop [eiser] c.s. een beroep hebben gedaan maar heeft het voorshands niet aannemelijk geacht dat er sprake is van een verdroging die een waardedaling van het bosperceel met zich mee zou brengen. De rechtbank heeft in dit kader gewezen op de modelberekening die aan de orde is geweest bij de behandeling van de klachten door de Landinrichtingscommissie. Daaruit blijkt dat de verlaging van de grondwaterstand zo gering is dat wortelstelsels van bomen zich daaraan moeiteloos kunnen aanpassen zodat de feitelijke situatie nauwelijks veranderd is. De rechter is hiermee uitgegaan van een feitelijk vermoeden dat er geen sprake is van een verdroging die kan leiden tot een waardedaling van het bosperceel en heeft in het KIWA rapport geen aanleiding gezien om hierover van mening te veranderen. De rechtbank heeft dit (feitelijke) oordeel in rov. 6 van het bestreden vonnis voldoende inzichtelijk gemaakt zodat de motiveringsklacht in onderdeel I niet kan slagen.

De bezwaren 11, 20 en 22 hebben betrekking op de grote hoeveelheid bomen die zijn gekapt in het kader van de kavelaanvaardingswerkzaamheden. Om hun toedeling voor agrariërs acceptabel te maken, zijn bomen en houtwallen gekapt. [Eiser] c.s. betogen dat zij als gevolg hiervan tweeledig schade hebben geleden.

Onderdeel II bestaat uit twee subonderdelen. Subonderdeel A richt zich met een rechtsklacht tegen het oordeel van de rechtbank (in rov. 8) dat de omvang van de kavelaanvaardingswerken worden bepaald door de inhoud van het plan van toedeling en dat zulks betekent dat over de omvang van die werkzaamheden niet meer kan worden geklaagd in het kader van de lijst der geldelijke regelingen. Subonderdeel B richt zich met een rechtsklacht tegen het oordeel van de rechtbank (in rov. 8) dat de door [eiser] c.s. geclaimde waardedaling van hun eigendommen als gevolg van de boomkap niet voor vergoeding via de lijst der geldelijke regelingen in aanmerking komt.

Onderdeel III richt zich met een motiveringsklacht tegen de vaststelling door de rechtbank in rov. 13 van het bestreden vonnis dat aannemer [betrokkene 1] de ontbrekende compensatieverplichting inmiddels heeft aangebracht. Het onderdeel betoogt dat deze vaststelling onbegrijpelijk is in het licht van hetgeen [eiser] c.s. blijkens de pleitnota van 17 december 2007, sub 77, heeft aangevoerd. Het onderdeel betoogt dat [eiser] c.s. hierbij de vraag aan de orde hebben gesteld of het planten van bomen, waartoe toch al besloten was in het landschapsplan, mag worden aangemerkt als compensatie voor bomen waarvan, naar [eiser] c.s. blijkens de pleitnota van 17 december 2007, sub 55–62 heeft gesteld, de kap niet alleen niet in het landschapsplan was voorzien, maar die in dat plan bovendien als ‘te handhaven’ waren aangemerkt. De rechtbank, zo betoogt het onderdeel, heeft deze vraag ten onrechte onbeantwoord gelaten waardoor zijn oordeel in rov. 13 onbegrijpelijk gemotiveerd is.

Deze motiveringsklacht in onderdeel III kan niet slagen. De klacht mist feitelijke grondslag voor zover deze betoogt dat de vaststelling van de rechtbank dat de ontbrekende compensatieverplichting reeds is aangebracht door aannemer [betrokkene 1] onbegrijpelijk gemotiveerd is gezien de door [eiser] c.s. opgeworpen vraag met betrekking tot de kap van de bomen in sub 77 van de pleitnota van 17 december 2007. Uit nr. 21 op blz. 14 van het procesverbaal van de behandeling van de bezwaren door de Landinrichtingscommissie d.d. 31 mei 2007 kan worden opgemaakt dat ter zitting bij de Landinrichtingscommissie is vastgesteld dat aannemer [betrokkene 1] de ontbrekende compensatiebeplanting inmiddels heeft aangebracht met uitzondering van de strook beplanting langs de Zoddebeek. [eiser] c.s. hebben deze feitelijke vaststelling niet bestreden maar slechts in sub 78 van de pleitnota d.d. 17 december 2007 aangevoerd dat de oplossing die gekozen is voor compensatieverplichting voor de strook langs de Zoddebeek de aantasting van het landschap als gevolg van het kappen van grote eiken niet compenseert. De rechtbank heeft in rov. 13 van het bestreden vonnis geconstateerd dat door de Landinrichtingscommissie is vastgesteld dat aannemer [betrokkene 1] de ontbrekende compensatiebeplanting inmiddels heeft aangebracht met uitzondering van de strook langs de Zoddebeek maar dat ten aanzien hiervan ter zitting bij de Landinrichtingscommissie onweersproken is gesteld dat in overleg met het waterschap en de provincie is besloten om de inplantverplichting te laten vervallen omdat is gekozen voor een andere oplossing. Deze vaststelling is geenszins onbegrijpelijk gemotiveerd in het licht van de stellingen van [eiser] c.s. in de pleitnota van 17 december 2007 omdat [eiser] c.s. hierbij niet bestrijden dat de inplantverplichting ten aanzien van de strook langs de Zoddebeek is komen te vervallen als gevolg van de afspraak tussen het waterschap en de provincie maar slechts aanvoeren dat deze oplossing de aantasting van het landschap niet compenseert. De rechtbank was niet verplicht om in te gaan op deze stelling van [eiser] c.s. omdat deze buiten de rechtsstrijd tussen partijen ligt.

Onderdeel IV richt zich met een motiveringsklacht tegen de overweging van de rechtbank in rov. 9 dat [eiser] c.s. zich ter zitting niet meer hebben uitgelaten over bezwaarnumer 13. Het onderdeel betoogt dat [eiser] c.s. in sub 33 t/m 38 van de pleitnota van 17 december 2007 bezwaarnummer 13 ook uitgebreid besproken hebben en dat de rechtbank dus ten onrechte in rov. 9 heeft overwogen dat [eiser] c.s. zich niet meer over bezwaar 13 hebben uitgelaten. Het onderdeel betoogt verder dat de rechtbank hierdoor ten onrechte de argumenten die [eiser] c.s. in dit verband bij pleidooi naar voren hebben gebracht onbesproken heeft gelaten.

Naar mijn mening mist de klacht in onderdeel IV belang in cassatie. De rechtbank heeft in rov. 9 inderdaad ten onrechte overwogen dat [eiser] c.s. zich niet meer hebben uitgelaten over bezwaarnummer 13 terwijl uit de pleitnota van 17 december 2007 blijkt dat [eiser] c.s. zich inhoudelijk hebben uitgelaten over bezwaar 13 en dit bezwaar hebben gehandhaafd. Maar uit rov. 9 van het bestreden vonnis blijkt ook dat de rechtbank ervan uit is gegaan dat [eiser] c.s. dit bezwaar hebben gehandhaafd in de procedure bij de rechtbank. De rechtbank heeft immers in rov. 9 aangenomen dat [eiser] c.s. bezwaar 13 hebben gehandhaafd en heeft dit bezwaar inhoudelijk behandeld alvorens het ongegrond te verklaren.

Het onderdeel betoogt dat, nu de rechtbank in rov. 11 van het bestreden vonnis van oordeel is dat bezwaarnummer 16 gegrond is, de rechtbank de lijst der geldelijke regelingen op grond van de artt. 216 aanhef en onder c jo. 185 lid 4 Liw had moeten wijzigen. Verder betoogt het onderdeel dat voor zover de rechtbank in rov. 11 er voor heeft gekozen om de Landinrichtingscommissie alsnog een deugdelijke met de inbrengsituatie vergelijkbare ontsluiting te laten aanleggen, zij heeft nagelaten de Landinrichtingscommissie daartoe in het dictum ook daadwerkelijk te veroordelen.

Naar mijn mening kan de klacht in onderdeel V, voor zover deze betoogt dat de rechtbank ten onrechte heeft nagelaten de Landinrichtingscommissie in het dictum te veroordelen zorg te dragen voor een deugdelijke met de inbrengsituatie vergelijkbare ontsluiting, niet slagen. De rechtbank heeft in rov. 11 van het bestreden vonnis geoordeeld dat bezwaarnummer 16 gegrond is en dat de waardering voor ontsluiting bij inbreng met 20 punten niet gerechtvaardigd is. De rechtbank overwoog verder dat nu het bezwaar gegrond is de Landinrichtingscommissie dient zorg te dragen voor een deugdelijke met de inbrengsituatievergelijkbare ontsluiting. In het dictum heeft de rechtbank de Landinrichtingscommissie echter niet veroordeeld om zorg te dragen voor een deugdelijke ontsluiting maar slechts geoordeeld dat bezwaar 16 gegrond is. In de schriftelijke toelichting aan de zijde van [eiser] c.s. wordt er op gewezen dat het dictum in casu niet bruikbaar zou zijn omdat er sprake is van onduidelijkheid in de formulering en een discrepantie tussen de aangekondigde beslissing en het dictum. Naar mijn mening missen deze klachten feitelijke grondslag omdat er geen sprake is van een discrepantie of onduidelijkheid in de formulering van het dictum. De rechtbank heeft in rov. 11 het bezwaar met het nr. 16 gegrond verklaard en geoordeeld dat de Landinrichtingscommissie dient zorg te dragen voor een deugdelijke met de inbrengsituatie vergelijkbare ontsluiting. Het feit dat de rechtbank in het dictum slechts heeft opgenomen dat bezwaar 16 gegrond is doet niet af aan de veroordeling van de Landinrichtingscommissie door de rechtbank om zorg te dragen voor een deugdelijke ontsluiting.

Naar mijn mening kan de klacht in onderdeel V, voor zover deze betoogt dat de rechtbank ten onrechte heeft nagelaten de lijst der geldelijke regelingen te wijzigingen nu zij bezwaar 16 gegrond heeft verklaard, niet slagen. De rechtbank heeft er voor gekozen om niet de lijst der geldelijke regelingen aan te passen op dit punt maar de Landinrichtingscommissie op te dragen voor een deugdelijke met de inbrengsituatie vergelijkbare ontsluiting te zorgen. De rechtbank is niet verplicht om de lijst der geldelijke regelingen aan te passen indien zij dit niet nodig acht teneinde tegemoet te komen aan het ingediende bezwaar. Art. 185 lid 4 Liw bepaalt immers dat de rechtbank zonodig het register van schattingsuitkomsten wijzigt, in dit geval achtte de rechtbank een wijziging niet nodig wanneer de Landinrichtingscommissie zou zorg dragen voor een verbeterde ontsluiting en heeft de rechtbank er voor gekozen de Landinrichtingscommissie hiertoe te veroordelen. Naar mijn mening getuigt dit oordeel van de rechtbank niet van een onjuiste rechtsopvatting.

Onderdeel VI richt zich met een rechtsklacht tegen het oordeel van de rechtbank, in rov. 12 van het bestreden vonnis, dat de Landinrichtingscommissie heeft voldaan aan de verplichtingen als bedoeld in art. 213 Liw. Het onderdeel betoogt dat op grond van de artt. 212 lid 1 jo. 210 lid 1 onder a, jo. art. 223 lid 1 de lijst der geldelijke regelingen een zo nauwkeurig mogelijk opgave van de kosten van landinrichting voor de betrokken eigenaren moet bevatten. Het onderdeel betoogt dat zich daarmee niet verhoudt dat in casu geen sluitende verantwoording is verstrekt van de kosten die de kavelinrichtings- en kavelaanvaardingswerken met zich hebben meegebracht zodat niet na te gaan is welke bedragen waaraan zijn besteed. Betoogd wordt dat waneer de eigenaar niet kan nagaan wat de kosten van landinrichting zijn geweest, de rechtsbescherming van de eigenaar illusoir wordt.

De rechtbank heeft zich in rov. 12 aangesloten bij het standpunt van de Landinrichtingscommissie dat uit art. 213 Liw niet de verplichting voortvloeit voor de Landinrichtingscommissie om alle gegevens met betrekking tot de vaststelling van de kosten van de ruilverkaveling ter inzage te leggen. De Landinrichtingscommissie heeft zich op het standpunt gesteld dat op grond van art 213 Liw de Landinrichtingscommissie slechts verplicht is om de lijst der geldelijke regelingen gedurende één maand voor een ieder ter inzage te leggen. De rechtbank heeft dit standpunt overgenomen. Naar mijn mening heeft de rechtbank hiermee geen blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting ten aanzien van het bepaalde in art. 213 Liw. Op grond van art. 213 lid 2 Liw is de Landinrichtingscommissie slechts verplicht om de lijst der geldelijke regelingen en het in art. 210 lid 3 Liw bedoelde proces-verbaal met de door de centrale commissie aan de schatters verstrekte aanwijzingen voor het uitvoeren van de tweede schatting ter inzage te leggen. Uit art. 213 Liw vloeit niet de verplichting voort voor de Landinrichtingscommissie om alle gegevens met betrekking tot de berekening van de landinrichtingskosten ter inzage te leggen. Naar het oordeel van de rechtbank heeft de Landinrichtingscommissie voldaan aan de verplichtingen in art. 213 Liw door de lijst der geldelijke regelingen ter inzage te leggen en door via brieven de omvang van de kavelaanvaardingswerken en de daaraan verbonden kosten voldoende inzichtelijke te maken aan [eiser] c.s. Naar mijn mening getuigt dit oordeel van de rechtbank niet van een onjuiste rechtsopvatting.