HvJ EG, 11-06-2009, nr. C-521/07

Een van de belangrijkste doelstellingen van de EER-Overeenkomst is een zo volledig mogelijke verwezenlijking van het vrije verkeer van goederen, personen, diensten en kapitaal in de gehele EER, zodat de op het grondgebied van de Gemeenschap verwezenlijkte interne markt wordt uitgebreid naar de EVA-staten. In die optiek streven meerdere bepalingen van deze Overeenkomst ernaar een zo uniform mogelijke interpretatie ervan te waarborgen in de gehele EER (zie advies 1/92 van 10 april 1992, Jurispr. blz. I-2821). Het staat aan het Hof om er in dit kader over te waken dat de regels van de EER-Overeenkomst, die in wezen gelijk zijn aan deze van het Verdrag, uniform worden uitgelegd in de lidstaten (arrest Ospelt en Schlössle Weissenberg, reeds aangehaald, punt 29).

Hieruit volgt dat de beperkingen van het vrije verkeer van kapitaal tussen ingezetenen van staten die partij zijn bij de EER-Overeenkomst, weliswaar moeten worden getoetst aan artikel 40 en bijlage XII bij deze Overeenkomst, doch dat deze bepalingen dezelfde juridische strekking hebben als de in wezen identieke bepalingen van artikel 56 EG (zie in die zin arrest Ospelt en Schlössle Weissenberg, reeds aangehaald, punt 32).

Bovendien blijven de lidstaten bij gebreke van communautaire unificatie- of harmonisatiemaatregelen bevoegd om, met inachtneming van het gemeenschapsrecht, door het sluiten van overeenkomsten of unilateraal, de criteria voor de verdeling van hun heffingsbevoegdheid vast te stellen teneinde, met name, dubbele belastingheffing af te schaffen (zie in die zin arrest Amurta, reeds aangehaald, punten 16 en 17).

Deze bevoegdheid betekent evenwel niet dat zij maatregelen mogen treffen die in strijd zijn met de door het Verdrag of door overeenkomende bepalingen van de EER-Overeenkomst gewaarborgde vrijheden van verkeer (zie in die zin arrest Amurta, reeds aangehaald, punt 24).

In casu voorzien de artikelen 4 en 4a van de Wet DB juncto artikel 13 van de Wet Vpb in een vrijstelling van inhouding van bronbelasting op dividenden voor ontvangende vennootschappen waarvan de zetel zich in een lidstaat bevindt. Overeenkomstig artikel 4, lid 2, 2^o, van de Wet DB is de vrijstelling van toepassing op dividenden die worden uitbetaald aan vennootschappen waarvan de zetel zich in een andere lidstaat bevindt en die in het bezit zijn van aandelen die ten minste 5 % van het nominaal gestorte kapitaal van de ingezeten uitkerende vennootschap vertegenwoordigen.

Op basis van de verdragen ter voorkoming van dubbele belastingheffing die het Koninkrijk der Nederlanden heeft gesloten met de Republiek IJsland en het Koninkrijk Noorwegen, die EER-staten zijn, kan de vrijstelling van inhouding van bronbelasting op dividenden enkel worden toegepast op dividenden uitbetaald aan IJslandse of Noorse vennootschappen, indien deze vennootschappen ten minste 10 %, respectievelijk 25 % van de aandelen van de Nederlandse uitkerende vennootschap in bezit hebben. In dit verband moet worden vastgesteld dat deze vennootschappen, in tegenstelling tot vennootschappen waarvan de zetel zich in een lidstaat bevindt, dus niet worden beschermd tegen het risico van dubbele belastingheffing, wanneer zij meer dan 5 %, doch minder dan 10 % respectievelijk 25 % van de aandelen van de Nederlandse uitkerende vennootschap bezitten.

Dit verschil tussen de fiscale voorschriften die van toepassing zijn op, enerzijds, vennootschappen gevestigd in lidstaten van de Gemeenschap en, anderzijds, vennootschappen gevestigd in de twee betrokken EER-staten, die zich op dezelfde wijze kunnen beroepen op artikel 40 van de EER-Overeenkomst als eerstgenoemde vennootschappen zich kunnen beroepen op artikel 56 EG, benadeelt, wat de belastingheffing op dividenden betreft, IJslandse vennootschappen die tussen de 5 % en 10 % van het kapitaal van een Nederlandse vennootschap in bezit hebben en Noorse vennootschappen die tussen de 5 % en 25 % van dit kapitaal bezitten.

Een dergelijk verschil in behandeling wat de wijze van belastingheffing betreft over dividenden die worden uitbetaald aan in IJsland en Noorwegen gevestigde ontvangende vennootschappen, vergeleken met die welke worden uitbetaald aan ontvangende vennootschappen gevestigd in de lidstaten van de Gemeenschap, kan de in IJsland en Noorwegen gevestigde vennootschappen ervan doen afzien in Nederland te investeren. Dit verschil maakt het bovendien moeilijker voor een Nederlandse vennootschap om kapitaal uit IJsland en Noorwegen aan te trekken dan uit Nederland of een andere lidstaat van de Gemeenschap. Het vormt dus een beperking van het vrije kapitaalverkeer die in beginsel verboden is bij artikel 40 van de EER-Overeenkomst.

Evenwel moet worden nagegaan of deze beperking van het vrije kapitaalverkeer kan worden gerechtvaardigd op basis van de bepalingen van het Verdrag, die in essentie in de EER-Overeenkomst zijn overgenomen.

Het Koninkrijk der Nederlanden is van mening dat in IJsland en Noorwegen gevestigde ontvangende vennootschappen zich in een van de ongelijke situaties bevinden bedoeld in artikel 58, lid 1, sub a, EG, krachtens hetwelk het bepaalde in artikel 56 EG niets afdoet aan het recht van de lidstaten de ter zake dienende bepalingen van hun belastingwetgeving toe te passen die onderscheid maken tussen belastingplichtigen die niet in dezelfde situatie verkeren met betrekking tot hun vestigingsplaats.

Volgens vaste rechtspraak kan een nationale belastingregeling enkel verenigbaar met de verdragsbepalingen betreffende het vrije kapitaalverkeer worden geacht, indien het daaruit voortvloeiende verschil in behandeling betrekking heeft op situaties die niet objectief vergelijkbaar zijn of wordt gerechtvaardigd door een dwingende reden van algemeen belang (zie arrest Amurta, reeds aangehaald, punt 32 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Nagegaan moet dus worden of in een lidstaat gevestigde ontvangende vennootschappen, enerzijds, en in IJsland en Noorwegen gevestigde ontvangende vennootschappen, anderzijds, zich, wat de vrijstelling van inhouding van bronbelasting op dividenden betreft, in vergelijkbare situaties bevinden.

Het Koninkrijk der Nederlanden betoogt dat het verschil in situatie waarop het zich baseert, is gelegen in de omstandigheid dat krachtens de met de twee betrokken EER-staten gesloten bilaterale verdragen niet kan worden verzekerd dat de desbetreffende ontvangende vennootschappen daadwerkelijk voldoen aan de voorwaarden die bij artikel 4, lid 2, van de Wet DB aan de vennootschappen van de lidstaten worden gesteld, te weten, enerzijds, dat zij een van de in richtlijn 90/435 opgenomen rechtsvormen, of een bij ministeriële regeling aangewezen rechtsvorm hebben en, anderzijds, dat zij in hun lidstaat van vestiging, zonder keuzemogelijkheid en zonder ervan te zijn vrijgesteld, zijn onderworpen aan belasting over de winst.

Het Koninkrijk der Nederlanden baseert zijn redenering op de bepalingen van richtlijn 77/799. Krachtens die richtlijn, bedoeld om internationale belastingfraude en -ontduiking te bestrijden, moeten de bevoegde autoriteiten van de lidstaten alle inlichtingen uitwisselen die hun van nut kunnen zijn voor een juiste vaststelling van de belastingschuld op het gebied van, met name, de belastingen naar het inkomen.

Aangezien deze richtlijn niet van toepassing is op de Republiek IJsland en het Koninkrijk Noorwegen, stelt het Koninkrijk der Nederlanden dat er geen dwingende regel bestaat op grond waarvan het de inlichtingen kan inwinnen die zijn bedoeld om na te gaan of aan de in artikel 4, lid 2, van de Wet DB gestelde voorwaarden is voldaan.

Opgemerkt zij echter dat een dergelijk verschil in het juridische stelsel van verplichtingen van de betrokken staten op belastinggebied ten opzichte van dat van de lidstaten van de Gemeenschap, er weliswaar een rechtvaardiging voor vormt dat het Koninkrijk der Nederlanden de vrijstelling van inhouding van bronbelasting op dividenden voor IJslandse en Noorse vennootschappen afhankelijk stelt van het bewijs dat zij daadwerkelijk voldoen aan de in de Nederlandse wettelijke regeling neergelegde voorwaarden, doch dat dit nog niet kan rechtvaardigen dat deze wettelijke regeling deze vrijstelling afhankelijk stelt van het bezit van een grotere deelneming in het kapitaal van de uitkerende vennootschap.

Dit laatste vereiste houdt immers geen verband met de andere voorwaarden die aan alle vennootschappen zijn opgelegd om aanspraak te kunnen maken op deze vrijstelling, te weten dat zij een bepaalde vennootschapsvorm hebben, dat zij zijn onderworpen aan belasting over de winst en dat zij de uiteindelijke ontvangers zijn van de uitbetaalde dividenden, van welke voorwaarden de Nederlandse belastingdienst inderdaad moet kunnen nagaan of zij zijn vervuld.

Met betrekking tot dit laatste punt bevat het dossier geen enkele aanwijzing, en toont het Koninkrijk der Nederlanden niet aan, dat het bezit van een deelneming in het kapitaal van een vennootschap van minder dan 10 % of 25 % op enigerlei wijze van invloed zou zijn op het risico dat aan de bevoegde instantie onjuiste gegevens worden verstrekt over met name de fiscale regeling voor vennootschappen gevestigd in de twee betrokken EER-lidstaten, en dat het vereiste van deelnemingen van deze omvang dus gerechtvaardigd zou zijn, hoewel het niet geldt voor vennootschappen gevestigd in lidstaten van de Gemeenschap.

Bijgevolg kan niet worden aanvaard het argument ontleend aan het verschil tussen de situatie van, enerzijds, vennootschappen die hun zetels in de lidstaten van de Gemeenschap hebben en, anderzijds, IJslandse en Noorse vennootschappen, welk argument het Koninkrijk der Nederlanden aanvoert ter rechtvaardiging van het vereiste dat laatstgenoemde vennootschappen een grotere deelneming moeten bezitten in het kapitaal van Nederlandse dividenduitkerende vennootschappen, teneinde net als eerstgenoemde vennootschappen in aanmerking te kunnen komen voor een vrijstelling van inhouding van bronbelasting op dividenden die zij ontvangen van deze Nederlandse vennootschappen.

Deze slotsom wordt impliciet bevestigd door het feit dat de bilaterale overeenkomsten die het Koninkrijk der Nederlanden heeft gesloten met de Republiek IJsland en het Koninkrijk Noorwegen, de vrijstelling van inhouding van bronbelasting op dividenden die worden uitbetaald aan IJslandse en Noorse vennootschappen, enkel afhankelijk stellen van de voorwaarde van het bestaan van een deelneming van een zekere omvang in het kapitaal van de Nederlandse uitkerende vennootschap, zonder te vereisen dat zij daarnaast voldoen aan de andere in artikel 4, lid 2, van de Wet DB gestelde voorwaarden.

Uit het voorgaande volgt dat het Koninkrijk der Nederlanden, door dividenden uitbetaald door Nederlandse vennootschappen aan vennootschappen gevestigd in IJsland of Noorwegen niet onder dezelfde voorwaarden vrij te stellen van inhouding van bronbelasting op dividenden als dividenden uitbetaald aan Nederlandse vennootschappen of aan vennootschappen die zijn gevestigd in andere lidstaten van de Gemeenschap, de verplichtingen niet is nagekomen die op hem rusten krachtens artikel 40 van de EER-Overeenkomst.