HR, 05-10-2010, nr. 09/00751 B

De militaire raadkamer van de Rechtbank te Arnhem heeft op 9 februari 2009 het klaagschrift van betrokkene, strekkende tot teruggave aan hem van drie onder hem onbeslaggenomen cd-roms, ongegrond verklaard en de onmiddellijke teruggave van de cd-roms aan het Ministerie van Defensie gelast. Het klaagschrift is ingediend als reactie op een mededeling van de officier van justitie van 30 november 2007 waarin deze aan de betrokkene zijn voornemen kenbaar maakte de cd-roms aan de rechthebbende terug te zullen geven.

Mr. S.S. Zijderveld, advocaat te Wageningen, heeft cassatie ingesteld. Mr. J.C. Oudijk, advocaat te Venlo, heeft een schriftuur ingezonden, houdende twee middel van cassatie.

Het eerste middel klaagt dat art. 552a Sv is geschonden doordat het ervoor gehouden moet worden dat de behandeling door de militaire raadkamer op 26 januari 2009 niet in het openbaar heeft plaatsgevonden.

Het middel slaagt. Uit het proces-verbaal van de militaire raadkamer van 26 januari 2009 kan niet worden opgemaakt dat het onderzoek in de raadkamer in het openbaar heeft plaatsgevonden, zodat het ervoor moet worden gehouden dat dit niet is gebeurd. Ingevolge het zesde lid van art. 552a Sv, welke bepaling op het beklag van toepassing is, vindt de behandeling van een klaagschrift plaats in het openbaar.1. In afwijking daarvan kan de raadkamer onder de in art. 22, tweede lid, Sv genoemde omstandigheden bevel geven tot gehele of gedeeltelijke sluiting van de deuren. Een dergelijke bevel wordt niet gegeven dan nadat de raadkamer het openbaar ministerie, de klager alsmede andere procesdeelnemers, zonodig met gesloten deuren, heeft gehoord. Dit brengt mee dat een bevel tot sluiting van deuren niet kan worden gegeven dan nadat het onderzoek in de raadkamer in het openbaar is aangevangen en de genoemde procesdeelnemers over de sluiting der deuren zijn gehoord. Het proces-verbaal houdt niets in waaruit kan volgen dat op deze wijze toepassing is gegeven aan art. 22, tweede en derde lid, Sv, zodat het er voor moet worden gehouden dat dit niet is geschied. Het voorschrift van art. 552a, vijfde lid, Sv is van zodanige betekenis dat, indien geen toepassing is gegeven aan art. 22, tweede en derde lid, Sv, de niet-naleving daarvan tot nietigheid van het onderzoek in raadkamer en van de bestreden beschikking moet leiden.2.

Hoewel het tweede middel geen bespreking behoeft, besteed ik er volledigheidshalve toch nog aandacht aan.

Het tweede middel klaagt dat de motivering van de ongegrondverklaring van het klaagschrift ontoereikend is. Ten eerste heeft de raadkamer de onjuiste maatstaf aangelegd door in het midden te laten of het strafvorderlijk belang zich tegen teruggave verzet. Voorts is onduidelijk hoe de raadkamer tot het oordeel is gekomen dat het ministerie van defensie redelijkerwijs als rechthebbende van alle drie de inbeslaggenomen cd-roms zou kunnen worden aangemerkt. Tot slot baseert de raadkamer haar oordeel mede op een uitlating die klager in het onderzoek in raadkamer zou hebben gedaan, terwijl klager zich niet aldus heeft uitgelaten.

De officier van justitie heeft bij schrijven van 30 november 2007 aan betrokkene medegedeeld:

Het proces-verbaal van de raadkamer van 26 januari 2009 houdt voor zover hier van belang in:

De bestreden beschikking houdt, onder meer, in:

Vooropgesteld hecht ik eraan erop te wijzen dat de strafzaak tegen klager inmiddels in een onherroepelijke uitspraak is geëindigd. De drie cd's zijn kennelijk in het vooronderzoek dat tot die uitspraak heeft geleid in beslag genomen. De rechtbank had zich op de voet van artikel 353 Sv dienen uit te laten over het lot van de in beslag genomen voorwerpen. Zij had de verbeurdverklaring of onttrekking aan het verkeer kunnen uitspreken, de teruggave van de cd's aan de beslagene kunnen gelasten, de teruggave aan een ander of de bewaring ten behoeve van de rechthebbende. De rechtbank die in de strafzaak oordeelde had zich over de in beslag genomen cd's moeten uitspreken,3. tenzij het bezit van deze cd's geen onderdeel uitmaakte van de tenlastelegging, noch als ad info gevoegd feit is meegenomen in de strafoplegging.4. Maar omdat de beslissing van de rechtbank in de strafzaak tegen klager onherroepelijk is zal ik met die beslissing geen rekening houden.

Het gaat hier om een klaagschrift dat is gericht tegen het voornemen van de Officier van Justitie om de inbeslaggenomen cd-roms terug te geven aan een ander dan aan betrokkene. Gelet op het bepaalde in art. 116, eerste lid, Sv ligt reeds in dat voornemen besloten dat het belang van de strafvordering zich niet meer tegen teruggave verzet.5. Bovendien heeft de Officier van Justitie dit in het voornemen expliciet aangegeven. Bij deze stand van zaken stond het de raadkamer niet vrij bij de beoordeling van het klaagschrift te treden in de vraag of zodanig belang aan de teruggave in de weg staat.6. Door slechts te beoordelen wie redelijkerwijs als rechthebbende op de cd-roms kan worden aangemerkt, heeft de raadkamer anders dan de steller van het middel meent, de juiste maatstaf gehanteerd.

De omstandigheid dat het subsidiaire verzoek van de Officier van Justitie — onttrekking aan het verkeer, hetgeen juist wel een strafvordelijk belang inhoudt — niet strookt met het standpunt ingenomen in het voornemen, raakt het oordeel van de raadkamer niet. Aan het subsidiaire verzoek is de raadkamer niet toegekomen nu het conform het primaire verzoek heeft geoordeeld dat het Ministerie van Defensie redelijkerwijs als rechthebbende van de inbeslaggenomen cd-roms kan worden aangemerkt. Voor toetsing aan begrijpelijkheid van verzoeken van de Officier van Justitie is in cassatie geen plaats.

De steller van het middel heeft voorts de klacht opgeworpen dat onduidelijk is hoe de raadkamer tot het oordeel is gekomen dat het Ministerie van Defensie redelijkerwijs als rechthebbende van alle drie de inbeslaggenomen cd-roms zou kunnen worden aangemerkt.

De beschikking luidt, voor zover hier van belang, als volgt:

De raadkamer verwijst naar een verklaring van getuige [getuige]. Onder de aan de Hoge Raad gezonden dossierstukken bevindt zich een proces-verbaal, nummer G-MOETF60-001, van het verhoor van getuige [getuige], medewerker Bureau Veiligheid. Over de onderhavige cd-roms verklaart Moet dat op een cd-rom documenten staan, waarvan op een document de tekst staat ‘NATO Secret’, hetgeen volgens Moet wil zeggen dat de gehele Cd-rom dit label krijgt. Over de twee andere cd-roms verklaart hij dat beide cd-roms een document met daarop de tekst ‘Nur für den Dienstgebrauch’ bevatten, hetgeen volgens Moet wil zeggen dat het voor de Duitse autoriteiten departementaal vertrouwelijk is. Geen van de drie cd's mocht klager in zijn bezit hebben. Zij dienen te worden bewaard op de voorgeschreven wijze bij de Koninklijke Luchtmacht. Het Ministerie van Defensie is daarom naar mijn mening als rechthebbende aan te merken.

Nu de raadkamer dit proces-verbaal onder het kopje ‘de feiten’ heeft genoemd, heeft de raadkamer voldoende inzichtelijk gemaakt waarop het oordeel is gebaseerd en dit oordeel is gelet op de verklaringen van getuige Moet niet onbegrijpelijk.

Dat klager in de raadkamer zou hebben bevestigd bij zijn indiensttreding een veiligheidsverklaring te hebben getekend die onder meer een geheimhoudingsclausule bevatte is aan het proces-verbaal van het onderzoek in raadkamer niet te ontlenen. Maar dit onderdeel van de motivering van de raadkamer is mijns inziens slechts van ondergeschikte betekenis.

Ambtshalve merk ik nog op dat de rechtbank ten onrechte teruggave aan het Ministerie van Defensie heeft gelast. De rechtbank had het moeten laten bij een ongegrondverklaring van het klaagschrift.7.

Het eerste middel is gegrond. Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden beschikking en tot verwijzing van de zaak naar het Gerechtshof Arnhem, militaire kamer, teneinde op het klaagschrift opnieuw te worden afgedaan.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden