HvJ EU, 06-09-2016, nr. C-182/15

Artikel 19, lid 2, van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie2. bepaalt, onder het opschrift ‘Bescherming bij verwijdering, uitzetting en uitlevering’, het volgende:

Artikel 98, derde volzin, van de Letse Grondwet luidt:

Artikel 4 van de Krimināllikums (wetboek van strafrecht; hierna: ‘Lets wetboek van strafrecht’) bepaalt het volgende:

Hoofdstuk 66 van de Kriminālprocesa likums (wetboek van strafvordering; hierna: ‘Lets wetboek van strafvordering’), met als opschrift ‘Overlevering aan andere landen’, bepaalt in artikel 696, leden 1 en 2, ervan het volgende:

Artikel 697, lid 2, van het Lets wetboek van strafvordering luidt:

Het Verdrag van 3 februari 1993 tussen de Republiek Letland en de Russische Federatie betreffende de rechtshulp en de rechtsbetrekkingen op het gebied van civiel recht, familierecht en strafrecht bepaalt in de artikelen 1 en 62 ervan het volgende:

Artikel 1, lid 1, van het Verdrag betreffende de rechtshulp en de rechtsbetrekkingen tussen de Republiek Litouwen, de Republiek Estland en de Republiek Letland, ondertekend te Tallinn op 11 november 1992, luidt:

Met zijn eerste en zijn tweede vraag, die gezamenlijk moeten worden onderzocht, wenst de verwijzende rechter in wezen van het Hof te vernemen of artikel 18, eerste alinea, en artikel 21, lid 1, VWEU aldus moeten worden uitgelegd dat aan een onderdaan van een lidstaat die zich op het grondgebied van een andere lidstaat bevindt en om wiens uitlevering door een derde land wordt verzocht, dezelfde bescherming tegen uitlevering moet worden geboden als aan onderdanen van deze andere lidstaat.

Eerst moet worden nagegaan of de situatie van Petruhhin binnen de werkingssfeer van het Unierecht, in het bijzonder de bepalingen van het VWEU inzake het burgerschap van de Unie, valt.

Alle regeringen die bij het Hof opmerkingen hebben ingediend, met uitzondering van de regering van het Verenigd Koninkrijk, zijn van mening dat de regels inzake uitlevering, in een situatie waarin de Unie geen verdrag ter zake met een derde staat heeft gesloten, onder de bevoegdheid van de lidstaten vallen en niet tot de werkingssfeer van het Unierecht behoren.

Ik ben het daar niet mee eens. Ik deel veeleer het standpunt dat door de regering van het Verenigd Koninkrijk ter terechtzitting is ingenomen, te weten dat artikel 18, eerste alinea, en artikel 21, lid 1, VWEU van toepassing zijn, aangezien Petruhhin gebruik heeft gemaakt van het recht van vrij verkeer en verblijf dat het Unierecht hem biedt, zodat hij, in beginsel, recht heeft op dezelfde behandeling als de onderdanen van de lidstaat van ontvangst.

Er zij namelijk op gewezen dat Petruhhin, als Ests staatsburger, overeenkomstig artikel 20, lid 1, VWEU de status van burger van de Unie heeft en zich dus ten opzichte van zowel zijn lidstaat van herkomst als de lidstaat van bestemming kan beroepen op de bij die status horende rechten.

Zoals het Hof herhaaldelijk heeft geoordeeld, dient de hoedanigheid van burger van de Unie de primaire hoedanigheid van de onderdanen van de lidstaten te zijn en verleent zij degenen onder deze onderdanen die zich in dezelfde situatie bevinden, ongeacht hun nationaliteit en onverminderd de uitdrukkelijk vastgestelde uitzonderingen, ter zake van de werkingssfeer ratione materiae van het VWEU aanspraak op een gelijke behandeling rechtens.9.

Aangezien het burgerschap van de Unie, neergelegd in artikel 20 VWEU, niet tot doel heeft om de materiële werkingssfeer van het Verdrag uit te breiden tot interne situaties die geen enkele aanknoping met het Unierecht hebben10., moet worden onderzocht of sprake is van dergelijke aanknopingspunten.

Dienaangaande hebben de regeringen van de lidstaten, in het kader van de onderhavige procedure, het in dit soort zaken klassieke standpunt herhaald, namelijk dat de bepalingen van het VWEU inzake het burgerschap van de Unie enkel van toepassing zijn wanneer de feiten van het hoofdgeding betrekking hebben op een aangelegenheid die onder het Unierecht valt; het enkele feit dat de betrokken Unieburger gebruik heeft gemaakt van zijn recht van vrij verkeer volstaat niet.

Ik wil evenwel benadrukken dat volgens vaste rechtspraak tot de situaties die binnen de werkingssfeer van het Unierecht vallen, die behoren welke de uitoefening betreffen van de door het VWEU gewaarborgde fundamentele vrijheden, met name van de in artikel 21 VWEU neergelegde vrijheid om op het grondgebied van de lidstaten te reizen en te verblijven.11. Aldus kan, in aangelegenheden die onder de bevoegdheid van de lidstaten vallen, de uitoefening door een onderdaan van een lidstaat van zijn recht om zich vrij op het grondgebied van een andere lidstaat te verplaatsen en er vrij te verblijven een relevant aanknopingspunt met het Unierecht vormen.12. Wordt daarentegen het Hof geconfronteerd met een situatie, waarin, enerzijds, de aangelegenheid waarover het gaat onder de bevoegdheid van de lidstaten valt en, anderzijds, de persoon die zich beroept op het Unierecht geen gebruik heeft gemaakt van zijn in artikel 21 VWEU neergelegde recht van vrij verkeer, dan dient het zich onbevoegd te verklaren om zich bij wijze van prejudiciële beslissing uit te spreken.13.

Het staat vast dat Petruhhin, die in Letland is aangehouden, gebruik heeft gemaakt van de in artikel 21, lid 1, VWEU neergelegde vrijheid om op het grondgebied van een andere lidstaat te reizen en te verblijven.

Ook zij erop gewezen dat, bij gebreke van Unierechtelijke regels inzake de uitlevering van onderdanen van de lidstaten aan Rusland14., deze staten de bevoegdheid houden om dergelijke regels vast te stellen en om met de Russische Federatie verdragen ter zake van deze materie te sluiten.

Niettemin moeten de lidstaten deze bevoegdheid uitoefenen onder eerbiediging van het Unierecht en met name van de verdragsbepalingen betreffende het bij artikel 21, lid 1, VWEU aan elke burger van de Unie verleende recht om vrij op het grondgebied van de lidstaten te reizen en te verblijven. Hierbij gaat het om de toepassing, op het gebied van uitlevering, van vaste rechtspraak, volgens welke de lidstaten hun bevoegdheden moeten uitoefenen onder eerbiediging van het Unierecht en met name van de bepalingen van het VWEU betreffende het aan elke burger verleende recht om vrij op het grondgebied van de Unie te reizen en te verblijven.15.

Dit betekent dus dat zelfs op gebieden die onder de bevoegdheid van de lidstaten vallen, deze lidstaten verplicht zijn om, zodra een bepaalde situatie een toereikend aanknopingspunt biedt met het Unierecht — wat het geval is zodra een Unieburger gebruik maakt van zijn recht om vrij op het grondgebied van de lidstaten te reizen en te verblijven — , een ongelijke behandeling van de eigen onderdanen en de onderdanen van andere lidstaten op basis van objectieve redenen te rechtvaardigen.16.

Thans dient te worden onderzocht of de regel dat de Republiek Letland geen eigen onderdanen uitlevert een met artikel 18, eerste alinea, VWEU strijdige discriminatie op grond van nationaliteit vormt.

Petruhhin is in Letland aangehouden en heeft tot 26 maart 2015 in voorlopige hechtenis gezeten. Op 21 oktober 2014 is bij het openbaar ministerie van de Republiek Letland een van de procureur-generaal van de Russische Federatie afkomstig verzoek om uitlevering binnengekomen. Bijgevolg zijn de bepalingen van het Letse recht en die van het Verdrag van 3 februari 1993 tussen de Republiek Letland en de Russische Federatie betreffende de rechtshulp en de rechtsbetrekkingen op het gebied van civiel recht, familierecht en strafrecht van toepassing.

Wat de onderhavige zaak betreft is de regel dat Letse onderdanen niet vanuit Letland kunnen worden uitgeleverd aan een derde staat, opgenomen in artikel 98, derde volzin, van de Letse Grondwet, artikel 697, lid 2, punt 1, van het Lets wetboek van strafvordering, en artikel 62, lid 1, punt 1, van het Verdrag van 3 februari 1993 tussen de Republiek Letland en de Russische Federatie betreffende de rechtshulp en de rechtsbetrekkingen op het gebied van civiel recht, familierecht en strafrecht.

Nu overeenkomstig deze regel een dergelijke bescherming tegen uitlevering enkel aan Letse onderdanen wordt geboden, volgt hieruit dat er sprake is van een ongelijke behandeling van op het Letse grondgebied verblijvende onderdanen van andere lidstaten om wier uitlevering door een derde staat is verzocht.

Aangezien Petruhhin gebruik heeft gemaakt van de in artikel 21, lid 1, VWEU neergelegde vrijheid om op dit grondgebied te reizen en te verblijven, moet uit het oogpunt van artikel 18, eerste alinea, VWEU worden nagegaan of de regel dat de Republiek Letland geen eigen onderdanen aan Rusland uitlevert verenigbaar is met het beginsel dat elke vorm van discriminatie op grond van nationaliteit verboden is.

Dienaangaande is het vaste rechtspraak dat ingevolge het non-discriminatiebeginsel vergelijkbare situaties niet verschillend en verschillende situaties niet gelijk mogen worden behandeld. Een dergelijke behandeling zou enkel gerechtvaardigd kunnen zijn indien zij gebaseerd was op objectieve overwegingen die losstaan van de nationaliteit van de betrokken personen en evenredig zijn aan de rechtmatig nagestreefde doelstelling.17.

Bijgevolg moet in een context als die van het hoofdgeding de situatie van Unieburgers die geen Lets onderdaan zijn en in Letland verblijven, worden vergeleken met die van Letse onderdanen.

De niet-uitlevering door een lidstaat van personen die de nationaliteit van die lidstaat bezitten, is een traditioneel beginsel van het uitleveringsrecht. Het vindt zijn oorsprong in de soevereiniteit van staten over hun onderdanen, de wederzijdse verplichtingen die hen binden en het gebrek aan vertrouwen in de rechtsstelsels van andere staten. Zo is ter rechtvaardiging van dit beginsel met name verwezen naar de plicht van de staat om zijn burgers te beschermen tegen de toepassing van een vreemd strafrechtstelsel, waarvan zij de procedure noch de taal kennen en in het kader waarvan zij zich moeilijk kunnen verdedigen.18.

Bezien in het licht van het Unierecht en de hierin opgenomen gelijke behandeling blijken de pijlers waarop het beginsel van niet-uitlevering van nationale onderdanen rust betrekkelijk wankel. Zo bijvoorbeeld met betrekking tot de verplichting die een lidstaat zou hebben om zijn onderdanen te beschermen. Ik zie niet in waarom een dergelijke verplichting niet ook voor onderdanen van andere lidstaten zou moeten gelden. Bovendien lijkt artikel 20, lid 2, onder c), VWEU hiervoor te pleiten, aangezien hierin wordt bepaald dat de burgers van de Unie ‘het recht [hebben] op bescherming van de diplomatieke en consulaire instanties van iedere andere lidstaat op het grondgebied van derde landen waar de lidstaat waarvan zij onderdaan zijn, niet vertegenwoordigd is, onder dezelfde voorwaarden als de onderdanen van die lidstaat’.

Hetzelfde geldt voor het argument dat het beginsel van de niet-uitlevering van onderdanen berust op het wantrouwen dat staten koesteren met betrekking tot buitenlandse rechtsstelsels. Dienaangaande is terecht opgemerkt dat ‘[d]it wantrouwen ongetwijfeld een van de wezenlijke fundamenten vormt van de wijze waarop uitlevering tegenwoordig wordt toegepast — en vooral wordt geweigerd. Dit gebrek aan vertrouwen mag dan misschien wel rechtvaardigen waarom een staat een verzoek om uitlevering afwijst, maar biedt nauwelijks een verklaring voor het feit dat deze afwijzing enkel geldt voor een verzoek om uitlevering van een onderdaan op grond van zijn nationaliteit. Wanneer dit wantrouwen een weigering van uitlevering kan rechtvaardigen, dient deze rechtvaardiging voor eenieder en niet enkel voor nationale onderdanen te gelden.’19.

Hoewel de grondslagen van de regel dat een staat geen eigen onderdanen uitlevert dus met de nodige terughoudendheid moeten worden bejegend wanneer zij tegen het licht van het beginsel van non-discriminatie op grond van nationaliteit worden gehouden, bestaat er mijns inziens evenwel een objectieve reden om — met het oog op een door een derde staat ingediend verzoek om uitlevering — een onderscheid te maken tussen de situatie waarin de onderdanen van de aangezochte lidstaat zich bevinden en die waarin onderdanen van andere lidstaten zich bevinden.

In een context als die van het hoofdgeding moet namelijk de situatie van Unieburgers die geen Lets onderdaan zijn en die in Letland verblijven worden vergelijken met die van Letse onderdanen wat betreft het doel dat in het kader van de onderhavige procedure aan de orde is gesteld door verschillende lidstaten alsmede door de Europese Commissie, te weten het doel van de bestrijding van straffeloosheid van personen die ervan worden verdacht een strafbaar feit te hebben gepleegd. Een dergelijk doel is in het Unierecht ongetwijfeld rechtmatig van aard.20.

Ik wijs er dienaangaande op dat uitlevering een procedure is die het mogelijk maakt om een strafbaar feit te vervolgen of een straf ten uitvoer te leggen. Anders gezegd, het betreft een procedure die intrinsiek tot doel heeft de straffeloosheid te bestrijden van een persoon die zich op een ander grondgebied bevindt dan dat waarop een strafbaar feit is gepleegd.21.

Gelet op een dergelijke doelstelling kan de situatie waarin zich de hiervoor genoemde twee categorieën Unieburgers bevinden enkel als vergelijkbaar worden aangemerkt wanneer zij beide in Letland voor in een derde staat gepleegde strafbare feiten kunnen worden vervolgd.

Met andere woorden, om te kunnen beoordelen of de situatie waarin zich de onderdanen van de aangezochte lidstaat bevinden vergelijkbaar is met die van de onderdanen van andere lidstaten, moet worden nagegaan of, overeenkomstig het adagium aut dedere aut judicare (uitleveren of vervolgen), de Unieburgers die niet aan een derde staat worden uitgeleverd strafrechtelijk kunnen worden vervolgd in de aangezochte lidstaat voor in deze derde staat gepleegde strafbare feiten. Het gaat er dus om vast te stellen of het traditionele uitgangspunt dat de aangezochte staat die weigert zijn onderdanen uit te leveren in staat moet zijn om laatstgenoemden te vervolgen, in het onderhavige geval in acht is genomen.

Hugo de Groot definieerde het beginsel aut dedere aut punire (uitleveren of straffen) als volgt: ‘Wanneer een staat hierom wordt verzocht, moet hij de schuldige hetzij zijn verdiende straf opleggen, hetzij hem overdragen aan de verzoekende staat’.22. In plaats van het begrip ‘straffen’ wordt tegenwoordig gebruik gemaakt van het begrip ‘vervolgen’ als alternatief voor uitleveren, teneinde rekening te houden met het vermoeden van onschuld van personen die worden verdacht van het plegen van een strafbaar feit.

Het adagium aut dedere aut judicare is terug te vinden in talrijke bi- en multilaterale uitleveringsverdragen.23. De verplichting tot uitlevering of vervolging komt bijvoorbeeld tot uitdrukking in artikel 6 van het Europees Verdrag betreffende uitlevering, ondertekend te Parijs op 13 december 1957. Artikel 6, lid 1, onder a), van dit verdrag bepaalt in die zin dat ‘[i]edere Verdragsluitende Partij […] bevoegd [is] de uitlevering van haar onderdanen te weigeren’. Artikel 6, lid 2, van dit verdrag vult deze bepaling aan door voor te schrijven dat ‘[i]ndien de aangezochte Partij haar onderdaan niet uitlevert, […] zij op verzoek van de andere Partij de zaak aan haar bevoegde autoriteiten [moet] voorleggen, opdat, indien daartoe aanleiding bestaat, een strafvervolging kan worden ingesteld’.

Zoals blijkt uit het eindrapport van de Verenigde Naties van 2014, getiteld ‘Verplichting tot uitlevering of vervolging (aut dedere aut judicare)’, berusten deze verdragen op algemene wederzijdse inzet van de verdragsluitende staten om personen tegen wie de bevoegde autoriteiten van de verzoekende staat vervolging hebben ingesteld of die worden gezocht het oog op de tenuitvoerlegging van een vrijheidsstraf of een tot vrijheidsbeneming strekkende maatregel, uit te leveren. Deze verplichting tot uitlevering kent evenwel een aantal uitzonderingen, in het bijzonder wanneer de persoon om wiens uitlevering wordt verzocht een onderdaan van de aangezochte staat is. Teneinde straffeloosheid te voorkomen, leggen deze verdragen aan de aangezochte staat het tweede alternatief op, te weten de verplichting om in geval van weigering van uitlevering de pleger van het strafbare feit te vervolgen.24.

Bijgevolg is, krachtens de verplichting tot uitlevering of vervolging, de aangezochte staat, wanneer deze geen gevolg geeft aan een verzoek om uitlevering, verplicht om de verdachte te vervolgen25., teneinde de doeltreffendheid van de internationale samenwerking tussen de staten te waarborgen en te voorkomen dat hij zijn straf ontloopt.

Juist wat dit laatste element betreft bevinden Letse onderdanen en onderdanen van andere lidstaten zich — in de context van de onderhavige zaak — niet in een vergelijkbare situatie.

Van een gevaar dat de persoon om wiens uitlevering wordt verzocht zijn straf ontloopt, kan sprake zijn wanneer de aangezochte staat in zijn interne recht niet heeft voorzien in een rechtelijke bevoegdheid die de berechting mogelijk maakt van een onderdaan van een andere lidstaat die ervan wordt verdacht op het grondgebied van een derde staat een strafbaar feit te hebben gepleegd.

Dienaangaande wijs ik, met de Commissie, erop dat ingevolge artikel 4, lid 1, van het Lets wetboek van strafrecht, ‘Letse onderdanen en niet-onderdanen[26.], alsmede vreemdelingen die houder zijn van een permanente verblijfstitel in Letland […], op het Letse grondgebied uit hoofde van deze wet, aansprakelijk [zijn] voor handelingen die op het grondgebied van een andere staat of buiten enig nationaal grondgebied zijn begaan, ongeacht of deze handelingen wel of niet als strafbaar feit worden aangemerkt en strafbaar zijn op de plaats waar zij zijn begaan’.

Uit deze bepaling volgt dat Letse onderdanen die in een derde staat een strafbaar feit hebben gepleegd, in Letland strafrechtelijk kunnen worden vervolgd. Dit geldt eveneens voor vreemdelingen die houder zijn van een permanente verblijfstitel op het grondgebied van Letland.

Wanneer het daarentegen gaat om vreemdelingen zonder een dergelijke verblijfstitel, beperkt artikel 4, lid 3, van het Lets wetboek van strafrecht de uitoefening door de Letse strafgerechten van hun bevoegdheid ten aanzien van op het grondgebied van een andere staat gepleegde strafbare feiten tot ‘ernstige of zeer ernstige strafbare feiten […] die ingaan tegen de belangen van de Republiek Letland of haar inwoners’.

Bijgevolg lijkt uit deze bepalingen van het Letse wetboek van strafrecht te volgen dat een onderdaan van een andere lidstaat dan de Republiek Letland, zoals Petruhhin, ten aanzien van wie vaststaat dat hij niet over een permanente verblijfstitel voor het grondgebied van Letland beschikt, in Letland niet strafrechtelijk vervolgd kan worden voor een strafbaar feit dat hij in Rusland zou hebben gepleegd. Dit betekent dat, met het oog op het doel van de bestrijding van straffeloosheid van personen die ervan worden verdacht in een derde staat een strafbaar feit te hebben gepleegd, deze onderdaan zich niet in een met die van Letse onderdanen vergelijkbare situatie bevindt.

Om die reden vormt het verschil in behandeling tussen in Letland verblijvende Unieburgers die geen Lets onderdaan zijn en Letse onderdanen, geen door artikel 18, eerste alinea, VWEU verboden discriminatie, aangezien het gerechtvaardigd is door het doel van de bestrijding van straffeloosheid van personen die ervan worden verdacht in een derde staat een strafbaar feit te hebben gepleegd.

Bijgevolg moeten, in omstandigheden zoals die in het hoofdgeding, de artikelen 18, eerste alinea, en 21, lid 1, VWEU aldus worden uitgelegd dat zij niet de verplichting inhouden dat aan een onderdaan van een lidstaat die zich op het grondgebied van een andere lidstaat bevindt en om wiens uitlevering door een derde staat wordt verzocht, dezelfde bescherming tegen uitlevering moet worden geboden als aan een onderdaan van de betrokken lidstaat.

Met zijn derde vraag wenst de verwijzende rechter in wezen van het Hof te vernemen of, in de eerste plaats, een lidstaat die een Unieburger aan een derde staat uitlevert moet nagaan of is voldaan aan de waarborgen van artikel 19, lid 2, van het Handvest en, in de tweede plaats, wat een dergelijke verificatie moet inhouden.

Uit het dossier waarover het Hof beschikt blijkt dat deze vraag voortkomt uit de beweringen van Petruhhin dat het risico bestaat dat hij na uitlevering aan Rusland aan folteringen wordt onderworpen.

Ingevolge artikel 19, lid 2, van het Handvest ‘[mag] [n]iemand […] worden verwijderd of uitgezet naar, dan wel worden uitgeleverd aan een staat waar een ernstig risico bestaat dat hij aan de doodstraf, aan folteringen of aan andere onmenselijke of vernederende behandelingen of bestraffingen wordt onderworpen’.

In de toelichtingen bij het Handvest van de grondrechten27. valt te lezen dat deze bepaling ‘de relevante jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens over[neemt] met betrekking tot artikel 3 van het [op 4 november 1950 te Rome ondertekende Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden28.]’.29.

Aangezien de situatie van een onderdaan van een lidstaat die, zoals Petruhhin, gebruik heeft gemaakt van zijn vrijheid om op het grondgebied van een andere lidstaat te reizen en te verblijven, zoals wij eerder hebben gezien, onder het Unierecht valt, ben ik van mening dat artikel 19, lid 2, van het Handvest in een dergelijke situatie van toepassing kan zijn.

Bijgevolg is een rechterlijke instantie van een lidstaat die verzocht is om uitlevering van een onderdaan van een andere lidstaat, welke onderdaan gebruik heeft gemaakt van de door artikel 21, lid 1, VWEU verleende rechten, gehouden om na te gaan of is voldaan aan de waarborgen van artikel 19, lid 2, van het Handvest.

Met betrekking tot de vraag wat een dergelijke verificatie moet inhouden, moet, overeenkomstig de toelichtingen bij artikel 19, lid 2, van het Handvest, worden verwezen naar de relevante rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (hierna: ‘EHRM’) met betrekking tot artikel 3 EVRM.

Het is vaste rechtspraak van het EHRM dat de bescherming tegen door artikel 3 EVRM verboden behandelingen absoluut is en dat bijgevolg de verwijdering van een persoon van het grondgebied van een verdragsluitende partij problematisch kan zijn uit het oogpunt van deze bepaling, en daarom kan leiden tot de aansprakelijkheid van de betrokken staat uit hoofde van het EVRM, wanneer er ernstige, op feiten berustende gronden zijn om aan te nemen dat de betrokkene, wanneer hij naar het land van bestemming wordt uitgezet, een reëel risico zal lopen om op een met deze bepaling strijdige wijze te worden behandeld.30. In dat geval houdt artikel 3 EVRM ‘de verplichting in om de betrokkene niet naar dit land uit te zetten, ook al is dit een derde staat’.31. Het EHRM verklaart dat het ‘geen onderscheid maakt naargelang de wettelijke grondslag van de verwijdering; het Hof volgt dezelfde redenering, ongeacht of het gaat om uitzetting of uitlevering’.32.

Bij de beantwoording van de vraag of een verzoeker wordt blootgesteld aan het reëel risico van mishandeling in het derde land van bestemming beoordeelt het EHRM ‘in de eerste plaats de algemene mensenrechtensituatie in het land van bestemming, en in de tweede plaats, de elementen die eigen zijn aan de zaak van de verzoeker. Heeft de staat van ontvangst garanties afgegeven, dan vormen deze een bijkomende relevante factor waarmee het Hof rekening houdt’.33. Afgezien van de algemene situatie in het land van bestemming, moet het reëel risico om een behandeling te ondergaan die strijdig is met artikel 3 EVRM dus worden geïndividualiseerd.

Teneinde vast te stellen of er ernstige, op feiten berustende gronden zijn voor de aanname van een reëel risico op een met artikel 3 EVRM strijdige behandeling, neemt het EHRM alle elementen in aanmerking die aan hem worden voorgelegd of die het zich, op eigen initiatief, verschaft.34. Met betrekking tot de algemene situatie in een land heeft het EHRM vaak belang gehecht aan informatie in recente rapporten van onafhankelijke internationale mensenrechtenorganisaties, zoals Amnesty International, of regeringsbronnen.35.

Behalve met de zojuist weergegeven rechtspraak van het EHRM moet — in het verlengde daarvan — ook rekening worden gehouden met hetgeen het Hof recentelijk heeft verklaard in zijn arrest van 5 april 2016, Aranyosi en Căldăraru (C-404/15 en C-659/15 PPU, EU:C:2016:198), waarin het ging om kaderbesluit 2002/584/JBZ, zoals gewijzigd bij kaderbesluit 2009/299.

Het Hof heeft namelijk in dit arrest naar aanleiding van artikel 4 van het Handvest verklaard dat ‘teneinde te verzekeren dat [dit artikel] wordt geëerbiedigd in het individuele geval van de persoon tegen wie een Europees aanhoudingsbevel is uitgevaardigd, de uitvoerende rechterlijke autoriteit die wordt geconfronteerd met objectieve, betrouwbare, nauwkeurige en naar behoren bijgewerkte gegevens die duiden op dergelijke gebreken, [bijgevolg] verplicht [is] om na te gaan of er, in de omstandigheden van het geval, zwaarwegende en op feiten berustende gronden bestaan om aan te nemen dat de betrokkene na zijn overlevering aan de uitvaardigende lidstaat een reëel gevaar zal lopen te worden onderworpen aan een onmenselijke of vernederende behandeling, in de zin van [dit] artikel’.36.

De aldus door het Hof geformuleerde aanpak kan mijns inziens worden toegepast op de situatie, waarin, nadat een derde staat heeft verzocht om de uitlevering van een Unieburger, de gerechtelijke autoriteit van de aangezochte lidstaat nagaat of de waarborgen van artikel 19, lid 2, van het Handvest in acht zijn genomen.