HR, 12-10-2010, nr. 09/01402

12 oktober 2010

Strafkamer

nr. 09/01402

Hoge Raad der Nederlanden

Arrest

op het beroep in cassatie tegen een arrest van het Gerechtshof te 's-Gravenhage van 19 februari 2009, nummer 22/001926-08, in de strafzaak tegen:

[Verdachte], geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1977, wonende te [woonplaats].

1. Geding in cassatie

Het beroep is ingesteld door de verdachte. Namens deze heeft mr. C.J. Berghout, advocaat te Delft, bij schriftuur een middel van cassatie voorgesteld. De schriftuur is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

Bij de Hoge Raad is een geschrift van de verdachte ingekomen. Omdat volgens art. 437, tweede lid, Sv uitsluitend een raadsman namens de verdachte middelen van cassatie kan indienen, kan de Hoge Raad dit geschrift niet beschouwen als een schriftuur houdende middelen van cassatie.

De Advocaat-Generaal Knigge heeft geconcludeerd tot vernietiging van het bestreden arrest en tot terugwijzing van de zaak naar het Hof dan wel verwijzing naar een aangrenzend hof teneinde op het bestaande hoger beroep opnieuw te worden berecht en afgedaan.

2. Beoordeling van het middel

2.1. Het middel klaagt over de verwerping door het Hof van het beroep op noodweer c.q. noodweerexces.

2.2. Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard dat:

"hij op 31 december 2007 te Delft opzettelijk een persoon (te weten [slachtoffer]) in het gezicht heeft geslagen, tengevolge waarvan deze lichamelijk letsel heeft bekomen en pijn heeft ondervonden."

2.3. Deze bewezenverklaring steunt op de volgende bewijsmiddelen:

a. de verklaring van de verdachte ter terechtzitting in hoger beroep, voor zover inhoudende:

"Op 31 december 2007 kwam ik op straat in Delft een Nederlandse man tegen, wiens uiterlijk door de politie als 'Turks' wordt omschreven. Ik ben naar de winkel van C1000 gelopen. Voor de winkel van C1000 kwamen we elkaar wederom tegen. Eenmaal in de winkel kwamen [slachtoffer] en zijn vriendin verhaal halen bij mij. Ik heb hem een duw gegeven. Ik heb hem naar de grond gewerkt. Terwijl hij op de grond lag, heb ik uit een reflex mijn knie op hem gezet. Ik heb geprobeerd hem van mij af te roffelen. Het is mogelijk dat ik hem daarbij op zijn hoofd heb geraakt. Met roffelen bedoel ik met mijn vuisten rond draaien en slaande bewegingen maken."

b. de verklaring van de getuige [slachtoffer] ter terechtzitting in hoger beroep, voor zover inhoudende:

"Op 31 december 2007 was ik in Delft. Nu ik de verdachte hier in de zittingzaal zie, herken ik hem.

Ik liep met mijn vriendin in een drukke winkelstraat. De verdachte kwam op mij af en zei: "Met jullie samen zal het nooit goed gaan".

Ik kwam de verdachte daarna wederom tegen voor de winkel van C1000. Toen we eenmaal binnen waren, heb ik hem aangesproken. Daarop zei de verdachte tegen mij dat ik moest oprotten naar mijn eigen land en dat het niet zou lukken met mijn vriendin. Mijn toenmalige vriendin was namelijk van Nederlandse afkomst. De verdachte werd steeds agressiever en deed discriminerende uitlatingen. Hij begon mij te duwen. Op een gegeven moment lag ik op de grond. De verdachte kwam bovenop mij zitten. De verdachte boog zich over mij heen en begon met zijn vuisten op mijn hoofd te slaan. Hij roffelde met zijn vuisten. Dat ging maar door. Het is de verdachte gelukt om mij te raken. Zijn laatste roffel kwam op mijn neus terecht en hierdoor kon ik niets meer doen van de pijn. Ik heb twee operatieve ingrepen aan mijn neus gehad. De arts heeft gezegd dat het tussenschot van mijn neus niet meer voor 100% recht komt te staan."

c. een proces-verbaal van politie, voor zover inhoudende als verklaring van [slachtoffer]:

"Op 31 december 2007 ben ik de C1000 te Delft ingelopen. Ik zag in de winkel de man staan die eerder tegen mijn vriendin en mij had gesproken. Ik hoorde dat de man steeds feller en harder tegen mij begon te praten. Ik voelde dat ik een stomp tegen de linkerkant van mijn voorhoofd kreeg. Ik voelde hierdoor een hevige pijn. Door de stomp tegen mijn voorhoofd viel ik achterover. Ik kwam op mijn rug terecht. Terwijl ik op de grond lag, voelde en zag ik dat de man mij met zijn handen in mijn gezicht en op mijn hoofd stompte. Ik zag dat de vuisten van de man gebald waren terwijl hij mij sloeg. Ik voelde dat ik een keiharde stomp op mijn neus kreeg. Ik voelde dat mijn lichaam stijf werd door de stomp op mijn neus. Ik kon mijn lichaam niet meer bewegen. Ik kon op dat moment niet opstaan omdat ik heel erg veel pijn had. Ik voelde dat er bloed uit mijn neus liep. Ik had heel erg veel pijn.

In het ziekenhuis constateerde de dokter dat mijn neus gebroken was. Ik had ook diverse bulten op mijn hoofd van de stompen.

Ik verbalisant zag dat de neus van aangever heel erg dik was en een beetje scheef stond. Ik zag dat aangever onder allebei zijn ogen blauwe plekken had."

d. een proces-verbaal van politie, voor zover inhoudende als verklaring van [slachtoffer]:

"Nadat ik op 2 januari 2 008 aangifte heb gedaan, blijkt dat mijn neusbotje gebroken is doordat de man mij heeft geslagen. De KNO-arts heeft gezegd dat ik geopereerd moet worden aan mijn neus omdat mijn neus door de mishandeling scheef staat. Op dit moment heb ik nog steeds pijn aan mijn neus."

e. een proces-verbaal van politie, voor zover inhoudende als verklaring van [betrokkene 1]:

"Op 31 december 2 007 bevond ik mij in de supermarkt van de C1000 gevestigd te Delft. Ik hoorde op dat moment een discussie die op een ruzie leek. Ik liep vervolgens die kant op en zag een blanke man en een Turks uitziende man tegenover elkaar staan. Ik hoorde de blanke man tegen de waarschijnlijk Turkse man zeggen: "Je hoort hier niet en jullie passen niet bij elkaar". De blanke man werkte de Turkse man naar de grond en gaf hem nog een paar stompen met gebalde vuist in het gezicht."

2.4. Ter terechtzitting in hoger beroep heeft de raadsvrouwe van de verdachte blijkens de aan het proces-verbaal gehechte pleitnotities onder meer het volgende aangevoerd:

"Strafbaarheid cliënt

Ik verzoek u cliënt te ontslaan van alle rechtsvervolging, omdat sprake is van noodweer dan wel noodweerexces. Cliënt heeft zich verdedigd tegen een ogenblikkelijke en wederrechtelijke aanranding van zijn lijf. Bij de verdediging daarvan heeft cliënt, gelet op het letsel dat bij de aangever is ontstaan, disproportioneel geweld toegepast.

(...)

Cliënt heeft nimmer ontkend de aangever te hebben geslagen. Waar het cliënt om gaat is dat uit de videobeelden blijkt dat hij zich verdedigd heeft. Cliënt blijft erbij dat deze beelden daar meer duidelijkheid hierover hadden kunnen verschaffen.

(...)

Ik verzoek u daarom bij de beoordeling van het noodweer- of noodweerexcesverweer van cliënt in belangrijke mate uit te gaan van de printjes, welke van de videobeelden zijn gemaakt (p. 31 tot en met 37 van het proces-verbaal van de politie).

(...)

Kortom u dient bij de beoordeling of sprake is geweest van noodweer dan wel noodweerexces hoofdzakelijk uit te gaan van de printjes van de videobeelden.

Voor het noodweer- of noodweerexcesverweer van cliënt is het hele gebeuren van belang en niet alleen het moment waarop is geslagen. Ik verzoek u daarbij wel uw gedachtes over de opmerkingen die cliënt over de afkomst van de aangever zou hebben gemaakt buiten beschouwing gelaten. Cliënt wordt niet terzake discriminatie, maar mishandeling vervolgd. Overigens heeft cliënt ontkend dergelijke opmerkingen te hebben gemaakt.

Cliënt en de aangever, alsmede [betrokkene 2] hebben verklaard dat ze elkaar in de Choorstraat tegen kwamen. Cliënt kwam vanaf het Vrouw Juttenland en de aangever en diens vriendin vanaf de Hypolitusbuurt. Beide zijn straten en staan haaks op de Choorstraat, waar de C1000 toen was gevestigd. Cliënt hoorde de aangever hard lachen en maakte daarover een opmerking. Vervolgens ging cliënt in de C1000 boodschappen doen.

In de C1000 zagen de aangever en diens vriendin cliënt staan en besloten hem op zijn eerdere opmerking aan te spreken. Het is dus niet cliënt die het contact heeft gezocht, maar de aangever. Cliënt was boodschappen aan het doen en wilde niet over zijn opmerking praten en zei dat zijn opmerking niet iets was om ruzie over te maken.

De aangever stond erop om het buiten uit te praten, zoals hij en zijn vriendin bij de politie hebben verklaard. Cliënt heeft verklaard dat de aangever naar buiten wilde om het uit te vechten. Cliënt weigerde, omdat hij bang was in elkaar te zullen worden geslagen en werd vervolgens door de aangever geduwd. Dit is overigens niet op de printjes te zien, maar wordt wel verklaard door [betrokkene 2]. De aangever heeft het over elkaar een beetje duwen. Hij zegt echter niet te weten wie met het duwen is begonnen.

Uitgaande van de verklaring van cliënt en [betrokkene 2] is de aangever met het duwen begonnen. Op het moment dat cliënt de aangever terugduwde werd cliënt door de aangever bij de keel gepakt en hardhandig tegen de schappen geduwd. Dat is op twee van de printjes van de videobeelden te zien (p. 36 en 37). De aangever heeft verklaard door cliënt op het voorhoofd te zijn geslagen. Door de klap zou de aangever achterover zijn gevallen tegen de schappen. Dit is echter niet te zien op de printjes. Wat wel te zien is is dat de aangever cliënt aanvliegt en dat hij vervolgens met zijn rug op de vloer ligt met cliënt boven hem.

Cliënt kon geen kant op en heeft de aangever naar de vloer gewerkt. De aangever probeerde cliënt steeds bij de keel beet te pakken, waarop cliënt hem een aantal keer in het gezicht heeft geslagen.

Cliënt heeft zich ernstig bedreigd gevoeld. Hij kon niet bij de aangever weg komen. De aangever wilde persé naar buiten. Cliënt wilde dat pertinent niet. En op het moment dat cliënt door de aangever werd aangevlogen kon hij niet anders dan zich verweren. Gelet op het letsel dat bij de aangever is ontstaan zou gezegd kunnen worden dat cliënt niet proportioneel heeft gehandeld. Dit is echter het gevolg van een hevige gemoedsbeweging geweest. Cliënt heeft hierbij niet nagedacht. Het enige wat hij wilde was wegkomen. De aangever liet cliënt echter niet gaan, hij wilde cliënt maar niet loslaten en probeerde cliënt steeds bij de keel vast te grijpen.

Ik moet zeggen dat de aangever als bewaarder in een Penitentiaire Inrichting beter met deze situatie had moeten omgaan. Als hij zich door cliënt gediscrimineerd voelde, had hij aangifte moeten doen bij de politie en niet voor eigen rechter moeten spelen.

Ik verzoek u cliënt derhalve vanwege noodweer dan wel noodweerexces te ontslaan van alle rechtsvervolging."

2.5. Het Hof heeft dit verweer als volgt samengevat en verworpen:

"Beroep op noodweer dan wel noodweerexces

De verdediging heeft ter terechtzitting in hoger beroep het verweer gevoerd dat de verdachte heeft gehandeld in een situatie van noodweer dan wel noodweerexces, een en ander zoals weergegeven in de door de raadsvrouw overlegde pleitnotities.

Het hof verwerpt dit verweer en overweegt daartoe als volgt.

Uit het onderzoek ter terechtzitting in hoger beroep is komen vast te staan dat de verdachte het slachtoffer en zijn vriendin met racistisch getinte opmerkingen heeft benaderd en toen het slachtoffer de verdachte daarop aansprak in de winkel waar zij zich toen bevonden, het slachtoffer door toedoen van de verdachte op de grond heeft gewerkt en vervolgens met beide vuisten middels herhaalde 'roffels' in het gezicht van dat slachtoffer heeft geslagen en aldus letsel en pijn heeft toegebracht.

Naar het oordeel van het hof is niet aannemelijk geworden dat de verdachte op enig moment moest handelen ter noodzakelijke verdediging van zijn lijf, eerbaarheid of goed. Van noodweerexces kan dan ook geen sprake zijn."

2.6. Deze verwerping van het beroep op noodweer en noodweerexces laat in het ongewisse of het Hof de feiten en omstandigheden die de raadsvrouwe aan het verweer ten grondslag heeft gelegd niet aannemelijk geworden acht, dan wel naar het oordeel van het Hof die feiten en omstandigheden een beroep op noodweer en/of noodweerexces niet rechtvaardigen. Het verweer is dus onvoldoende gemotiveerd verworpen.

2.7. Het middel slaagt.

3. Slotsom

Hetgeen hiervoor is overwogen brengt mee dat de bestreden uitspraak niet in stand kan blijven en als volgt moet worden beslist.

4. Beslissing

De Hoge Raad:

vernietigt de bestreden uitspraak;

wijst de zaak terug naar het Gerechtshof te 's-Gravenhage, opdat de zaak op het bestaande hoger beroep opnieuw wordt berecht en afgedaan.

Dit arrest is gewezen door de vice-president F.H. Koster als voorzitter, en de raadsheren C.H.W.M. Sterk en M.A. Loth, in bijzijn van de waarnemend griffier J.D.M. Hart, en uitgesproken op 12 oktober 2010.