Rb. Rotterdam, 05-02-2007, nr. BC 06/875-PEE, BC 06/872- PEE en BC 06/870-PEE

Standpunt van eiseressen

Eisers kunnen zich niet verenigen met de bestreden besluiten waarbij de aan eiseressen afzonderlijke opgelegde heffingen voor 2005 uit hoofde van de Regeling bekostiging financieel toezicht zijn gehandhaafd. Eiseressen hebben de volgende grieven tegen de bestreden besluit opgeworpen:

Standpunt van verweerster

Verweerster heeft hetgeen door eiseressen is gesteld gemotiveerd weersproken. Verweerster heeft zich op het standpunt gesteld dat de Regeling bekostiging financieel toezicht en de Vaststellingsregeling 2005 niet in strijd komen met hogere regelgeving en dat bij de oplegging van de heffing juiste toepassing is gegeven aan deze regelingen.

Aan eiseressen zijn geen kosten in rekening gebracht die de vereiste wettelijke grondslag ontberen. Verweerster heeft hierbij aangegeven voldoende inzichtelijk te hebben gemaakt welke kosten zij per toezichtstaak heeft gemaakt en hoe vervolgens op basis van de (sub)categorieën, heffingsmaatstaven, bandbreedtes en verdeelsleutels tot de heffingen is gekomen.

Verweerster merkt op dat ter voorbereiding op de Regeling bekostiging financieel toezicht, en indirect ook de Vaststellingsregeling 2005 de Minister een rapport heeft opgesteld waarin aanbevelingen zijn gedaan voor de herziening van de financiering van het toezicht, dat vervolgens na uitvoerige discussie met de brancheorganisaties als regelgeving is vastgesteld. In het overleg tussen verweerster en de marktpartijen is gesproken over heffingsmaatstaven. Uit het daaruit volgende advies, van 27 oktober 2003, aan de Minister blijkt onder meer dat het overleg heeft geresulteerd ten aanzien van de subcategorie "effecteninstellingen met een publieksfunctie" in een andere heffingsmaatstaf op te nemen in de Regeling bekostiging financieel toezicht, zodat sprake is van een zorgvuldige voorbereiding.

Verweerster heeft betwist dat de bestreden besluiten in strijd met het evenredigheidsbeginsel zijn genomen. In 2003 heeft verweerster op voorspraak van vertegenwoordigende organisaties - waaronder de REB die effecteninstellingen vertegenwoordigde - de Minister geadviseerd om voor enerzijds kredietinstellingen die effectendiensten verrichten en anderzijds effecteninstellingen met een publieksfunctie twee verschillende maatstaven op te nemen in de Regeling bekostiging financieel toezicht. In 2005 is gebleken dat dit tot ongewenste effecten leidt: toezichtskostenarbitrage omdat een instelling door te kiezen voor een Wte- of Wtk-vergunning de hoogte van de heffing kan beïnvloeden en een ongewenste ontwikkeling in de heffingtarieven ten gevolge van toezichtkostenarbitrage. Als gevolg hiervan is besloten dat met ingang van 1 januari 2006 voor zowel de subcategorieën effecteninstellingen met publieksfunctie als kredietinstellingen die effectendiensten verrichten, dezelfde heffingsmaatstaf gaan gelden. In 2005 is ervoor gekozen om de bandbreedtes en verdeelsleutels zodanig vast te stellen dat ongewenste effecten reeds zoveel mogelijk zouden worden weggenomen. Het standpunt van eiseressen dat aan hen een lagere heffing zou zijn opgelegd indien zij zouden worden aangemerkt als een kredietinstelling die effectendiensten verricht is niet juist, omdat kredietinstellingen die effectendiensten verrichten naast de heffing ingevolge de Wte 1995 ook een heffing wordt opgelegd op grond van de Wtk 1992. Verweerster heeft ook nog gewezen op de uitspraken van de rechtbank Rotterdam van 18 juli 2005 (LJN: AT 9578) en 21 mei 2003 (LJN: AH 8591).

Voorts heeft verweerster aangevoerd dat sprake is van gebonden beslissingen, zodat voor een belangenafweging geen plaats is. Verweerster betwist dat de heffingen met een percentage van 4.282 zijn gestegen ten aanzien van het jaar 2004. Tot slot heeft verweerster opgemerkt dat van onvoorzienbaarheid bij eiseressen geen sprake is, omdat jaarlijks aan hen heffingen worden opgelegd, zodat zij bekend zijn met het feit dat de heffing jaarlijks wordt vastgesteld.

Ten aanzien van de beweerde nadeelcompensatie overweegt verweerster dat voorzover al zou kunnen worden gesteld dat de heffingen 2005 bij eiseressen tot schade dan wel tot nadeel zou hebben geleid, dit, met inachtneming van alle belang zijnde omstandigheden van het geval, binnen het normale maatschappelijke risico respectievelijk het normale bedrijfsrisico van eiseressen valt. Voorts is verweerster niet gebleken dat eiseressen anders zijn behandeld dan andere effecteninstellingen met een publieksfunctie.

Beoordeling

Tussen partijen is niet in geschil dat eiseressen dienen te worden aangemerkt als in Nederland gevestigde effecteninstelling waaraan een vergunning is verleend als bedoeld in artikel 7, eerste lid van de Wte 1995 en die niet of niet uitsluitend voor eigen rekening in of vanuit Nederland effectendiensten aanbieden of verrichten ("publieke effecteninstelling").

Evenmin is in geschil dat de Minister van Financiën op grond van artikel 40 van de Wte 1995 taken en bevoegdheden aan verweerster heeft overgedragen, zodat verweerster in beginsel bevoegd is de kosten die samenhangen met de uitvoering van die taken en de uitoefening van die bevoegdheden in rekening te brengen bij effecteninstellingen zoals eiseressen.

De in geding zijnde heffingen over 2005 strekken tot het in rekening brengen van de kosten van het door verweerster uit te oefenen (gedrags)toezicht ten aanzien van eiseressen.

In de Regeling bekostiging financieel toezicht, welke door de Minister op grond van zijn bevoegdheid ingevolge artikel 42 van de Wte 1995 is vastgesteld, is voor publieke effecteninstellingen de maatstaf vastgesteld op het aantal effectencliënten per jaar. In de Vaststellingsregeling 2005 heeft de Minister de bandbreedtes, verdeelsleutels en bedragen vastgelegd.

Op grond de Regeling bekostiging financieel toezicht en de Vaststellingsregeling 2005 heeft verweerster de heffing 2005 ten laste van eiseres 1 vastgesteld op een bedrag van

€ 788.658,--, de heffing 2005 ten laste van eiseres 2 vastgesteld op een bedrag van

€ 571.392,--, en de heffing 2005 ten laste van eiseres 3 vastgesteld op een bedrag van

€ 44.914,--.

Terzake van verbindendheid van de Regeling bekostiging financieel toezicht en de Vaststellingsregeling 2005, overweegt de rechtbank, in navolging van vaste jurisprudentie van het College van beroep voor het bedrijfsleven, dat de vraag of de Minister in redelijkheid van zijn bevoegdheid tot het stellen van regels gebruik heeft gemaakt door algemeen verbindende voorschriften vast te stellen, zeer terughoudend dient te worden getoetst. De vraag of in casu de Regeling bekostiging financieel toezicht en de Vaststellingsregeling 2005 buiten toepassing gelaten dienen te worden kan alleen dan bevestigend worden beantwoord

indien de Minister bij het vaststellen van die Regelingen zijn wettelijke bevoegdheden heeft overschreden, dan wel

indien de Minister bij het vaststellen van de Regelingen in strijd is gekomen met het bepaalde in artikel 3:4, tweede lid, van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: Awb). Daarvan is slechts sprake indien bij afweging van alle betrokken belangen niet in redelijkheid tot die vaststelling heeft kunnen komen.

Van strijdigheid met de door artikel 42 van de Wte 1995 gestelde grenzen aan de regelgevende bevoegdheid van de Minister dan wel van willekeur in de zojuist bedoelde zin is de rechtbank niet gebleken.

Artikel 42 van de Wte 1995 geeft de Minister de bevoegdheid nadere regels te stellen om de kosten die worden gemaakt door de Minister, dan wel - indien toepassing wordt gegeven aan artikel 40 van de Wte 2005 - door het toezichthoudende orgaan, in casu, verweerster, bij uitvoering van de taken en de uitoefening van de bevoegdheden op grond van de Wte 1995, in rekening te brengen bij onder meer publieke effecteninstellingen, zoals eiseressen.

De rechtbank merkt op dat blijkens de redactie van artikel 42 van de Wte 1995 en de parlementaire geschiedenis door de wetgever niet is beoogd de heffingsbevoegdheid van de Minister te beperken zuiver tot retributie. De wet vereist derhalve niet dat er een zodanig rechtstreeks verband bestaat tussen de heffing en de gemaakte kosten dat de heffingen ten aanzien van effecteninstelling uitsluitend kunnen zien op aan de effecteninstellingen concreet geleverde individueel te herleiden diensten. De in de heffing betrokken kosten dienen wel voort te vloeien uit de taken en bevoegdheden van de Minister of het toezichthoudende orgaan.

Uit de wetsgeschiedenis van artikel 42 Wte 1995 en de toelichting op artikel 11 van de Regeling bekostiging financieel toezicht leidt de rechtbank af dat beoogd is het begrip 'kosten' een ruime betekenis te geven. In ieder geval ruimer dan de door eiseressen voorgestane betekenis die beperkt is tot de kosten van uitvoering. Verweerster heeft zich terecht op het standpunt gesteld dat onder het kostenbegrip als bedoeld in artikel 42 van de Wte 1995 ook de voorbereidingskosten verbonden aan nieuwe toezichtstaken vallen. Verweerster heeft voldoende aannemelijk gemaakt dat in de heffing slechts betrokken zijn kosten die in ruime zin voortvloeien uit de uitvoering van taken en de uitoefening van bevoegdheden die aan verweerster zijn overgedragen. Niet is gebleken dat de heffingen in die zin in strijd zijn met artikel 42 van de Wte 1995. Niet is gebleken dat de begroting op basis waarvan de kosten zijn geraamd kostenposten omvat die niet tot de toezichtskosten in ruime zin gerekend kunnen worden.

Voorzover eiseressen zich hebben beroepen dat de kostendoorberekening in de heffingen in strijd is met het rapport 'Maat Houden' overweegt de rechtbank, dat het kostenbegrip als bedoeld in artikel 42 van de Wte 1995 ruimer is dan het kostenbegrip waarop dit rapport betrekking heeft.

Hoewel een rechtvaardiger en fijnmaziger heffingsstelsel denkbaar is, kan aan de Minister binnen het kader van artikel 42 van de Wte 1995 en artikel 3:4, tweede lid, van de Awb niet de bevoegdheid worden ontzegd om een heffingsstelsel te kiezen als neergelegd in de Regeling bekostiging financieel toezicht.

De rechtbank laat hierbij wegen dat de Minister tot de heffingsmaatstaf is gekomen na overleg met representatieve vertegenwoordigende organisaties, waaronder die van effecteninstellingen. Blijkbaar werd de van toepassing zijnde maatstaf door de betrokken organisaties onderschreven. Dat deze in de praktijk minder bruikbaar is gebleken doet er niet aan af dat aan het vaststellen van de maatstaf een zorgvuldige voorbereiding vooraf is gegaan.

Niet gezegd kan worden gezegd dat de Regeling bekostiging financieel toezicht leidt tot onevenredige benadeling van eiseressen, gelet op de verhouding tussen de heffing en de inkomsten uit effectendienstverlening. Nu de maatstaf niet langer wordt gevormd door de inkomsten uit effectendienstverlening komt aan de verhouding tussen de heffing en genoemde inkomsten een geringe betekenis toe, daargelaten dat eiseressen hun stelling dienaangaande niet met stukken hebben onderbouwd.

Dat de Minister met ingang van 1 januari 2006 door aanpassing van de Regeling bekostiging financieel toezicht een andere maatstaf heeft gekozen - daarmee tegemoet komen aan een aantal bezwaren - leidt evenmin tot een ander oordeel. Dat voor het jaar 2005 al maatregelen zijn genomen om de ongewenste effecten reeds zoveel mogelijk weg te nemen maakt niet dat de regelingen buiten toepassing dienen te blijven.

De Minister heeft de Regeling bekostiging financieel toezicht en de daaraan in de Vaststellingsregeling 2005 gekoppelde tarieven in redelijkheid kunnen vaststellen.

De Regeling bekostiging financieel toezicht en de Vaststellingsregeling 2005 biedt verweerster geen enkele beleidsvrijheid of beoordelingsvrijheid, zodat verweerster aan een belangenafweging niet toekomt. Mitsdien falen de grieven van eiseressen op dit punt.

Nu de bestreden besluiten niet onevenredig zijn met de daarmee te dienen doelen en niet is gebleken dat eiseressen in verhouding tot andere instellingen onevenredig zijn getroffen door de heffing, een aan ander in het licht van de gekozen heffingssystematiek, bestaat er geen grond voor nadeelcompensatie.

Evenmin is de rechtbank gebleken van andere feiten en omstandigheden op grond waarvan moet worden geoordeeld dat het bestreden besluit onrechtmatig is.

Uit het vorenstaande volgt dat verweerster terecht de heffingen 2005 ten laste van eiseressen op grond van de Regeling bekostiging financieel toezicht en de Vaststellingsregeling 2005 heeft opgelegd.

De beroepen van eiseressen dienen derhalve ongegrond te worden verklaard.

Voor een veroordeling in de proceskosten ziet de rechtbank geen aanleiding.