Hof Amsterdam, 30-05-2013, nr. 06/00464 en 11/00465

Aan belanghebbende zijn met dagtekening 15 april 2004 voor de jaren 1992 tot en met 2000 de volgende navorderingsaanslagen inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen, vermogensbelasting en verhogingen/boetebeschikkingen opgelegd.

Navorderingsaanslag Totaal IB

Bedrag navordering IB Verhoging/Boete

IB 1992 f 4.490 f 4.490

IB 1993 f 3.571 f 3.571

IB 1994 f 2.212 f 2.212

IB 1995 f 1.734 f 1.734

IB 1996 f 1.155 f 1.155

IB 1997 f 769 f 769

IB 1998 f 1.081 f 1.081

IB 1999 f 724 f 724

IB 2000 f 1.276 f 1.276

Navorderingsaanslag Totaal VB

Bedrag navordering VB Verhoging/Boete

VB 1993 f 952 f 952

VB 1994 f 968 f 968

VB 1995 f 981 f 981

VB 1996 f 986 f 986

VB 1997 f 680 f 680

VB 1998 f 490 f 490

VB 1999 f 553 f 553

VB 2000 f 553 f 553

Bij in één geschrift vervatte uitspraken op bezwaar, gedagtekend 16 maart 2005, heeft de inspecteur belanghebbendes bezwaren tegen de hiervoor vermelde navorderingsaanslagen en verhogingen/boetebeschikkingen afgewezen.

Bij uitspraak van 26 september 2006 heeft de rechtbank Haarlem (hierna: de rechtbank) (kenmerken AWB 05/1409 en 05/1411) het beroep ongegrond verklaard.

Belanghebbende heeft hoger beroepen ingesteld tegen de uitspraak van de rechtbank. Het Hof heeft het aan het Hof voorgelegde geschil als volgt omschreven:

“1. Heeft de inspecteur terecht gebruik gemaakt van zijn in artikel 16, vierde lid, van de AWR gegeven bevoegdheid?

Belanghebbende stelt zich op het standpunt dat de inspecteur na de ontvangst van de Mitteilungen niet voldoende voortvarend heeft gehandeld, zodat de navorderingstermijn niet op basis van genoemd artikel kan worden verlengd. De inspecteur betwist deze stelling.

Heeft de inspecteur de nagevorderde vermogens per 1 januari 1993, 1994 en 1995 op de juiste bedragen vastgesteld?

De inspecteur heeft - naar eigen zeggen - vanwege onbekendheid met de werkelijke gegevens bij het opleggen van de navorderingsaanslagen vermogensbelasting 1993, 1994 en 1995 verondersteld dat de primitieve aanslagen naar een vermogen van ten minste de belastingvrije som zijn opgelegd. Belanghebbende betwist de juistheid van die veronderstelling.

Heeft de inspecteur de verhogingen/boeten terecht op 100% vastgesteld? Belanghebbende - zo begrijpt het Hof hem - bestrijdt dat er sprake is van strafverzwarende omstandigheden. De inspecteur meent dat er voldoende gronden waren om de verhogingen/boeten vast te stellen op 100%.

Is met betrekking tot de verhogingen/boeten sprake van overschrijding van de redelijke termijn als bedoeld in artikel 6 van het Europees verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (hierna: EVRM); en zo ja, wat zijn daarvan de gevolgen voor de (hoogte van de) opgelegde verhogingen/boeten?

Belanghebbende meent dat die termijn is overschreden. De inspecteur meent dat dat niet het geval is omdat hem geen verwijt met een eventuele overschrijding van de termijn kan worden gemaakt.

Tot slot is in geschil of belanghebbende, gelet op de behandelingsduur van het hoger beroep, recht heeft op een immateriële schadevergoeding.

Belanghebbende betoogt onder verwijzing naar het arrest van de Hoge Raad van 10 juni 2011, nr. 09/2639, LJN BO5046, dat in de hoger beroepsfase de redelijke termijn is overschreden en dat hij op die grond recht heeft op vergoeding van zijn immateriële schade. Met betrekking tot dit punt refereert de inspecteur zich aan het oordeel van het Hof.”

Het Hof heropent het onderzoek ter voorbereiding van een nadere uitspraak over de immateriële schadevergoeding en merkt de Staat (de Minister van Veiligheid en Justitie) aan als partij in deze procedure.”

Hetgeen onder 6.1 van de uitspraak is opgenomen zal hierna ook worden aangeduid als uitspraak in de hoofdzaak.

Het verzoek strekt tot vergoeding van immateriële schade geleden door overschrijding van de redelijke termijn in hoger beroep.

Partijen doen hun standpunten steunen op de gronden welke door hen zijn aangevoerd in de van hen afkomstige stukken.

De Minister stelt zich primair op het standpunt dat er geen aanleiding is aan belanghebbende een vergoeding aan te bieden voor de overschrijding van de redelijke termijn en subsidiair tot toewijzing van het verzoek om vergoeding van immateriële schade tot een bedrag van € 1.000.

De gemachtigde van belanghebbende schrijft in zijn brief van 14 maart 2013 onder meer:

“Middels dit schrijven bericht ik u namens opgemelde belanghebbende dat hij zich refereert aan uw oordeel en dat er dezerzijds geen verweer gevoerd zal worden.”

Voorts verwijst hij voor de door hem voorgestane berekeningswijze naar een uitspraak van het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch van 21 december 2012 (kenmerk 04/01515) en verzoekt het Hof “om op overeenkomstige wijze als het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch de aan [zijn] cliënt toekomende vergoeding van immateriële schade wegens overschrijding van de redelijke termijn vast te stellen”.

Zoals is overwogen in de uitspraak van 5 juli 2012 wordt voor de beantwoording van de vraag of de redelijke termijn is overschreden aangesloten bij de uitgangspunten die zijn neergelegd in HR 22 april 2005, nr. 37984, LJN AO9006, BNB 2005/337.

In dit arrest is, voor zover van belang, overwogen:

“4.3. (…) Voor de berechting van de zaak in hoger beroep heeft als uitgangspunt te gelden dat het gerechtshof, behoudens bijzondere omstandigheden als hierna in 4.5 vermeld, uitspraak doet binnen twee jaar nadat het rechtsmiddel is ingesteld.

(…)

Het moment van de ontvangst door het Hof van het door belanghebbende ingediende rechtsmiddel (het pro forma hoger beroepschrift) is 3 november 2006. De uitspraak dateert van 5 juli 2012 en dit is de datum waarop de in aanmerking te nemen termijn eindigt (op dat moment komt aan de bij belanghebbende als gevolg van de overschrijding van de redelijke termijn veronderstelde spanning en frustratie een einde).

Het Hof vindt onvoldoende aanleiding bijzondere omstandigheden die de lange behandelingsduur geheel of gedeeltelijk rechtvaardigen (vgl. HR 22 april 2005, nr. 37984, LJN AO9006, BNB 2005/337) aanwezig te achten. Zo is er is geen sprake van een dermate grote mate van ingewikkeldheid dat deze als bijzondere omstandigheid zou hebben te gelden. Ook het procesverloop, waaronder twee verzoeken om uitstel van belanghebbende (van 19 maart 2007 waarin uitstel wordt verzocht voor het indienen van de conclusie van repliek tot 2 april 2007 in plaats van 21 maart 2007 en het verzoek om een andere zittingsdatum dan 13 maart 2012), geeft hiertoe geen aanleiding. De daaruit voortvloeiende vertraging is dermate gering dat hieraan in redelijkheid geen conclusies met betrekking tot de redelijkheid van de lengte van de hoger beroepsfase kunnen worden verbonden. Voorts is het Hof, kennelijk anders dan de Minister, van oordeel dat de uitstelverzoeken van de Belastingdienst (genoemd onder 2.2) niet omstandigheden vormen die een termijnverlenging - in het nadeel van belanghebbende - rechtvaardigen. Het Hof kan de Minister evenmin volgen in zijn standpunt dat de omstandigheid dat het Hof in zijn uitspraak verwijst naar de criteria zoals geformuleerd in de uitspraak van de Hoge Raad van 26 februari 2010, nr. 43050bis, LJN BJ9092 (uitspraak naar aanleiding van het antwoord van het HvJ EU op de door de Hoge Raad gestelde prejudiciële vraag of de verlengde navorderingstermijn van artikel 16, vierde lid, van de AWR, in strijd is met het EU-Verdrag) een termijnverlening zou rechtvaardigen. Uit het dossier volgt niet dat de prejudiciële procedure in dezen heeft bijgedragen aan de lange behandelingsduur.

Zoals onder 4.3 is overwogen is met de uitspraak in de hoofdzaak aan de bij belanghebbende veronderstelde spanning en frustratie een einde gekomen. De in aanmerking te nemen termijn eindigt derhalve op het moment waarop die uitspraak is gedaan. Aldus bedraagt de termijnoverschrijding circa drie jaar en acht maanden.

Het Hof stelt voorts voorop dat een belastingplichtige die in de hoofdzaak op hetzelfde onderwerp betrekking hebbende geschillen over meerdere belastingjaren aanhangig heeft gemaakt, recht heeft op beslechting van al die geschillen binnen een redelijke termijn. Dit brengt als uitgangspunt mee dat, indien de redelijke termijn voor de beslechting van die geschillen is overschreden, voor elk van die geschillen een schadevergoeding wordt toegekend overeenkomstig de uitgangspunten van de arresten van 10 juni 2011. Een belastingplichtige die in de hoofdzaak op hetzelfde onderwerp betrekking hebbende en gezamenlijk behandelde geschillen over meerdere belastingjaren aanhangig heeft gemaakt, zal in het algemeen meer spanning en frustratie ondervinden van de overschrijding van de redelijke termijn dan de belastingplichtige die procedeert over één belastingjaar. Er zal in het algemeen echter geen strikte evenredigheid bestaan tussen de mate van spanning en frustratie die dientengevolge wordt ondervonden en het aantal aanhangige geschillen. De ter zake van die geschillen in totaal toegekende schadevergoeding dient in redelijke mate van evenredigheid te staan tot de door de belastingplichtige geleden schade. Dit kan meebrengen dat in een concreet geval, waarbij de in hoofdzaak op hetzelfde onderwerp betrekking hebbende zaken gezamenlijk zijn behandeld, wordt volstaan met toekenning van een schadevergoeding, overeenkomstig de uitgangspunten van de arresten van 10 juni 2011, in één of enkele zaken van dezelfde belastingplichtige, terwijl in de overige wordt volstaan met de constatering dat de redelijke termijn is overschreden.

Het Hof neemt in het onderhavige geval in aanmerking dat de geschillen in hoger beroep (zie de beschikkingen zoals opgesomd onder 1.1 en de geschilomschrijving in hoger beroep opgenomen onder 1.4) tussen de inspecteur en dezelfde belastingplichtige betreft welke inhoudelijk sterk verwant zijn doordat zij de belastingheffing ter zake van hetzelfde of vergelijkbare feit(en) betreffen in meerdere tijdvakken en die geschillen in één procedure gezamenlijk zijn behandeld. Gelet op de geschetste omstandigheden van het onderhavige geval en op de hiervóór in 4.5.1 weergegeven uitgangspunten, kan naar het oordeel van het Hof worden volstaan met de toekenning van een schadevergoeding van éénmaal € 500 per half jaar wegens de overschrijding van de redelijke termijn in de hoger beroepsfase betreffende alle onderwerpelijke beschikkingen.

De redelijke termijn is, zoals hiervoor is geconstateerd, overschreden met circa 3 jaren en acht maanden, hetgeen door het Hof wordt afgerond op 4 jaren. Het Hof zal het vorenstaande in aanmerking nemend, op de voet van artikel 8:73 van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: Awb) de Minister veroordelen tot het betalen van een schadevergoeding van acht maal € 500, zijnde in totaal € 4.000, voor de overschrijding in de hoger beroepsfase.

Het Hof acht termen aanwezig de Minister te veroordelen in de door belanghebbende voor de verzoekprocedure gemaakte kosten. Het Hof stelt deze kosten, op de voet van artikel 8:75 van de Awb in verbinding met het Besluit proceskosten bestuursrecht en de daarbij behorende bijlage, voor de onderhavige zaken vast op € 236 wegens beroepsmatig verleende rechtsbijstand in de procedure bij het Hof [schriftelijke reactie x 0,5 punt à € 472 x 1 (gewicht van de zaak)].

Het Hof: