Hof Leeuwarden, 15-10-2004, nr. 24-000348-04

onder water gehouden, tengevolge van welk één en ander voornoemde [slachtoffer] is overleden;

Het hof acht niet bewezen hetgeen aan verdachte als voormeld meer subsidiair meer of anders is tenlastegelegd dan hierboven als bewezen is aangenomen.

Bewijsmiddelen:

Het hof bezigt met betrekking tot hetgeen aldus aan verdachte is tenlastegelegd de navolgende bewijsmiddelen.

Een schriftelijk stuk, opgemaakt door dr. A.D. Kloosterman, gerechtelijk deskundige en verbonden aan het Nederlands Forensisch Instituut te Rijswijk, d.d. 29 april 2003, nr. 02.09.23.027, - zakelijk weergegeven - inhoudende:

Ontvangen van Afdeling Pathologie van het Nederlands Forensisch

Instituut via R. Visser van het slachtoffer [slachtoffer]:

Sectienummer Identiteitszegel Omschrijving

2002-470 ACG443 een referentiemonster bloed

Van de referentiemonsters wangslijmvlies van verdachte [verdachte] [RDC520] en van het referentiemonster bloed van het slachtoffer [slachtoffer] [ACG443] zijn DNA-profielen geanalyseerd.

Een proces-verbaal, nr. PL016A/02-673372, d.d. 23 september 2002, op ambsteed respectievelijk ambtsbelofte op opgemaakt door B.P. van der Veen en A.D. Haveman, beiden brigadier van Regiopolitie Groningen, District Midden/Oost(dossierpagina's BM1 t/m BM4 van het onder 1. vermelde dossierproces-verbaal), zakelijk weergegeven - inhoudende:

als verklaring van verdachte:

Iedereen kent mij als [roepnaam verdachte]. Dat is mijn roepnaam.

Een proces-verbaal, nr. PL016A/02-673372, d.d. 10 december 2002, respectievelijk op ambtseed en ambtsbelofte opgemaakt door J.C. Kalverla, brigadier van Regiopolitie Groningen, Divisie Regionale Recherche en G. Visser, voornoemd (dossierpagina's AZ1 en AZ2 van het onder 1. vermelde dossierproces-verbaal), zakelijk weergegeven - inhoudende:

als verklaring van [broer verdachte]:

Op 23 september 2002, de dag waarop [slachtoffer] dood in haar woning is aangetroffen werd ik gebeld door mijn broer [roepnaam verdachte] of door mijn zus. Ik denk dat het mijn broer [roepnaam verdachte] was. Ik herinner mij niet precies wat hij heeft gezegd. Ik meende dat hij iets zei over zelfmoord van [slachtoffer] of in bad gevallen.... zoiets.

Een proces-verbaal, nr. PL016A/02-673372, d.d. 1 april 2003, op ambtseed opgemaakt door J. Westerhof, hoofdagent van Regiopolitie Groningen, District Midden/Oost en Kalverla voornoemd,(dossierpagina AZ8 van het onder 1. vermelde dossierproces-verbaal), zakelijk weergegeven - inhoudende:

Als verklaring van [broer verdachte]:

Op de 23e september 2002 heb ik omstreeks 14.00 uur gebeld naar mijn broer [verdachte]. Ik belde met mijn vaste telefoonaansluiting in mijn woning. U vraagt mij of ik buiten het contact dat ik de 23e september 2002 telefonisch s'middags omstreeks 14.00 uur met [roepnaam verdachte] heb gehad nog meer contact heb gehad met [roepnaam verdachte] die dag. Ik kan mij dat niet herinneren.

Een proces-verbaal, nr. PL016A/02-673372, d.d. 17 december 2002, op ambtseed opgemaakt door J. van Houten, voornoemd, op ambtsbelofte opgemaakt door G. Visser, brigadier van regiopolitie Groningen, District Groningen/Haren en op ambtseed opgemaakt door H. Koenen, brigadier van Regiopolitie Groningen, Divisie Regionale Recherche(dossierpagina's BM18 en BM19 van het onder 1. vermelde dossierproces-verbaal), zakelijk weergegeven - inhoudende:

als verklaring van verdachte:

Op 23 september 2002 belde mijn broer mij om 14.00 uur. Ik was boven. Ik heb wel een nummermelder, maar als er wordt gebeld en ik neem boven op kun je niet zien wie belt. Op de vaste huislijn zijn 3 toestellen aangesloten. De nummermelder staat beneden.

Een proces-verbaal, nr. PL016A/02-673372, d.d. 8 april 2003, opgemaakt door Severs, officier van justitie in het arrondissement Groningen, (dossierpagina's BM184 t/m BM189 het onder 1. vermelde dossierproces-verbaal), zakelijk weergegeven - inhoudende:

het verhoor van verdachte door de officier van justitie Severs, in bijzijn van raadsman Klopstra:

Inleiding: Officier van justitie=OVJ

Verdachte =V

Een schriftelijk stuk, opgemaakt door dr. R. Visser voornoemd, d.d. 16 februari 2004, - zakelijk weergegeven - inhoudende:

als verklaring van Visser voornoemd:

Geachte heer Severs,

In reactie op uw brief van 4 februari 2004 stuur ik de beantwoording van de vragen:

De verklaring van dr. R. Visser voornoemd - als toelichting op het sectieverslag van [slachtoffer] - ter terechtzitting van het hof als deskundige gehoord - zakelijk weergegeven - inhoudende:

De letsels van het slachtoffer zijn aangebracht door mechanisch, uitwendig, samendrukkend, hevig geweld. De letsels kunnen niet zijn veroorzaakt door een arm om de nek. Het slachtoffer is niet gewurgd. De letsels zijn veroorzaakt door een langwerpig voorwerp met massa, iets vlaks met een stevig oppervlak, bijvoorbeeld een badrand. Dit soort letsels kunnen niet onstaan zijn door een val van- of op de trap.

Nadere bewijsoverweging:

Het hof bezigt de onder 15. opgenomen verklaring van verdachte, voor zover weergegeven onder a. en inhoudende met name dat hij gedurende de ochtend van 23 september 2002 voor de tweede keer naar de woning is toegegaan en [slachtoffer] daar aantrof rechtstreeks voor het bewijs. De onder 15. opgenomen verklaring van verdachte voor zover weergegeven onder b. (inhoudende dat [slachtoffer] op de ochtend van 23 september 2002 van- of op de onderste trede van de trap is gevallen en dat zij door die val het leven zou hebben gelaten) bezigt het hof niet rechtstreeks voor het bewijs, maar slechts de leugenachtigheid daarvan.

Immers, gelet op de inhoud van de onder 4., 16. en 17. opgenomen verklaringen van dr. Visser, is naar het oordeel van het hof duidelijk, dat verstikking als gevolg van massaal samendrukkend geweld ter plaatse van de hals ofwel op zichzelf ofwel in combinatie met het onder water houden van het hoofd de oorzaak is geweest van het intreden van de dood van [slachtoffer]. Het hof is van oordeel dat verdachte met de verklaring over de val van of op de trap heeft beoogd de waarheid te verdoezelen, namelijk dat hij [slachtoffer] om het leven heeft gebracht en daarbij massaal samendrukkend geweld heeft toegepast. Het hof leidt dat ook af uit het navolgende.

Het hof acht de onder 12., 13. en 14. weergegeven verklaringen redengevend voor het bewijs, omdat hieruit blijkt dat verdachte op 23 september 2002 reeds rond 14.00 beschikte over zogenaamde daderinformatie. Zowel verdachte als zijn broer, [broer verdachte], verklaren dat zij op 23 september 2002 rond twee uur 's middags met elkaar hebben gebeld via de vaste telefoon. De broer van verdachte verklaart zich niet te kunnen herinneren dat hij verdachte die dag nogmaals heeft gesproken en voorts blijkt dit ook niet uit de opgevraagde printgegevens of overigens uit het dossier.

Het telefoongesprek waar beiden over verklaren moet begonnen zijn om 13.57, nu uit de opgevraagde printgegevens blijkt, dat alleen op dat tijdstip op 23 september 2002 met de vaste telefoon van [broer verdachte] naar de vaste telefoon van verdachte is gebeld. In dat gesprek heeft verdachte volgens zijn broer iets gezegd over "de zelfmoord van [slachtoffer] of in bad gevallen.... zoiets". Hieruit blijkt dat verdachte op dat tijdstip beschikte over informatie, waarover hij volgens zijn eigen verklaring en de overige stukken van het dossier op dat tijdstip niet via derden kon beschikken.

Het hof acht de leugenachtigheid van de onder 15b. weergegeven verklaring van verdachte derhalve mede redengevend voor de bewezenverklaring van het meer subsidiair ten laste gelegde.

Het hof verstaat onder "onder water houden" ook het geval dat de verdachte - zoals in casu - iemand in (respectievelijk op de rand van het bad en met het hoofd naar beneden) een ongevuld bad legt en vervolgens het bad zodanig laat vol lopen dat het hoofd onder water komt en verder niets doet om dit te verhinderen.

Kwalificatie.

Hetgeen het hof als bewezen heeft aangenomen levert op het misdrijf:

meer subsidiair: doodslag.

Strafbaarheid.

Door J.M.J.F. Offermans, psychiater en A.T. Spangenberg, psycholoog, beiden gerechtelijk deskundige en verbonden aan het Pieter Baan Centrum(PBC) te Utrecht, is een onderzoek ingesteld naar de geestvermogens van verdachte. Hun bevindingen, alsmede de daaruit getrokken conclusies, zijn neergelegd in hun PBC-rapport van 28 november 2003. Offermans voornoemd vermeldt onder meer het volgende in zijn in dit rapport opgenomen beschouwing:

Het PBC-rapport houdt onder meer als conclusie in:

Gelet op de inhoud van het voornoemd PBC-rapport en de indruk die het hof op de terechtzitting van (de persoon) van verdachte heeft gekregen, kan het hof zich verenigen met deze conclusies, neemt die over en maakt die tot de zijne. Het hof is derhalve van oordeel, dat het bewezen verklaarde feit de verdachte slechts in verminderde mate kan worden toegerekend.

Het hof acht verdachte te dezer zake strafbaar, nu ten opzichte van hem geen strafuitsluitingsgronden aanwezig worden geacht.

Strafmotivering.

De rechtbank heeft verdachte ter zake van "doodslag" veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van acht jaren en heeft voorts de maatregel van terbeschikkingstelling met dwangverpleging opgelegd. Zowel de verdachte als de officier van justitie zijn tegen dit vonnis in hoger beroep gekomen. Ter terechtzitting van het hof heeft de advocaat-generaal gevorderd dat verdachte ter zake van het meer subsidiair ten laste gelegde "doodslag" zal worden veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van twaalf jaren en dat hem daarnaast voornoemde maatregel wordt opgelegd.

Het hof heeft in hoger beroep - met een bewezenverklaring ter zake van "doodslag" - de op te leggen straf bepaald op grond van de aard en ernst van het feit, de omstandigheden waaronder dit is begaan en de persoon van de verdachte. Het hof heeft daarbij in het bijzonder het navolgende in aanmerking genomen.

Verdachte heeft op 23 september 2002 in de gemeente Veendam de 14-jarige [slachtoffer] opzettelijk van het leven beroofd.

Op de ochtend van 23 september 2002 is verdachte - al dan niet met behulp van een sleutel - de woning van het slachtoffer binnengegaan, terwijl hij wist dat de overige familieleden niet thuis waren. Op enig moment heeft verdachte - vermoedelijk omdat hij na een woordenwisseling boos werd -de keel van [slachtoffer] dicht gedrukt, water in het bad laten lopen en haar naakte lichaam in bad gelegd. Het genoemde sectieverslag, opgemaakt door dr. R. Visser, voornoemd, houdt in dat het slachtoffer, blijkens de bevindingen uit het onderzoek van haar lichaam(bloedstuwing in het hoofdgebied, massale bloeduitstortingen in de weke delen van de hals; vlekkig-rode slijmvliesverandering van de luchtpijp, juist onder de stembanden, oppervlakkige breuk van de halswervelkolom) als gevolg van uitwendig mechanisch, samendrukkend geweld op de hals door verstikking om het leven is gekomen. Daarbij is niet uitgesloten, dat het slachtoffer in de terminale fase te water is geraakt en verdrinking een bevorderende factor is geweest.

Naar wat zich tijdens de laatste momenten van het leven van [slachtoffer] precies heeft afgespeeld kan - zolang verdachte niet daaromtrent verklaart - slechts gegist worden.

Het hof tilt zwaar aan dit door verdachte gepleegde feit. Hij heeft het leven aan een jong meisje - dat in de bloei van haar leven was en nog bijna een heel leven voor zich had - ontnomen. Dit getuigt van grove minachting voor het leven van een ander. Daar komt bij dat dit op gruwelijke wijze is gebeurd. Dr. Visser, de patholoog die de uit - en inwendige schouwing heeft verricht van het stoffelijk overschot van het slachtoffer heeft ter terechtzitting van het hof verklaard, dat het op het lichaam toegepaste geweld - gelet op de verwondingen - zeer indrukwekkend en buitengewoon ernstig moet zijn geweest. Hij voegde eraan toe dat hij zelden een lichaam heeft onderzocht waarop zoveel geweld is uitgeoefend.

Het slachtoffer moet vreselijk veel pijn en angst hebben gevoeld gedurende de laatste momenten van haar leven.

Daarnaast heeft verdachte door zijn handelen de nabestaanden van [slachtoffer] veel leed berokkend. In de slachtofferverklaring d.d. 29 september 2004 heeft de familie blijk gegeven van de gevolgen die de dood van [slachtoffer] voor het gezin heeft gehad. De leegte die [slachtoffer] achter laat is voor het gezin ondraaglijk. Niemand in het gezin is sinds haar dood in staat om goed te functioneren. Bij de ouders overheerst angst, pijn en verdriet en ze voelen zich niet meer thuis in hun eigen huis. [zusje slachtoffer], het zusje van [slachtoffer], heeft haar zusje gevonden in de badkuip. Ze hoopt nog steeds dat het een nachtmerrie is en dat ze hieruit zal ontwaken. Ze heeft hierdoor een trauma opgelopen en heeft een zeer lage prikkelgrens. Zij mist haar zus heel erg en leeft teruggetrokken. Het broertje van [slachtoffer], [broertje slachtoffer], is sinds de dood van zijn zus erg verdrietig en boos. Hij maakt alleen nog tekeningen over boos zijn, vechten en geweld. Het hele gezin komt niet toe aan de verwerking en is sindsdien nog steeds bezig met overleven. Ook tijdens de behandeling ter terechtzitting van het hof, heeft het hof deze heftige gevoelens bij het gezin waargenomen.

Naast hetgeen het hof hiervoor heeft overwogen, heeft het hof bij de straftoemeting voorts in aanmerking genomen, dat het slachtoffer in haar eigen leefomgeving om het leven is gebracht. Elk individu moet van de veiligheid in de eigen woning uit kunnen gaan.

Dit maakt het voor het gezin des te erger. Geen van de gezinsleden voelt zich nog thuis in de woning waar [slachtoffer] om het leven is gebracht. De badkamer is de meest traumatische plek van het huis. De woorden van de moeder spreken voor zich: "Mijn man heeft vrijwel direct de badkuip verwijderd. Nog altijd slapen we op één kamer."

Daar komt nog bij, dat verdachte misbruik heeft gemaakt van de vertrouwensrelatie die hij had als "vriend" van de familie. Hij deed zich voor als iemand die bezorgd was om de kinderen van de familie [familie slachtoffer].

Hij stelt dat hij op de ochtend van 23 september 2002 uit bezorgdheid wilde kijken of de kinderen wel naar school waren.

Voorts heeft de dood van [slachtoffer] grote maatschappelijke onrust veroorzaakt.

Het hof houdt er tenslotte rekening mee, dat het bewezenverklaarde feit verdachte in verminderde mate kan worden toegerekend.

Gelet op het voorgaande in onderling samenhang beschouwd is het hof van oordeel dat een gevangenisstraf van zeer lange duur een passende straf is, mede gelet op het opleggen van hierna te noemen maatregel.

Terbeschikkingstelling.

Het PBC-rapport d.d. 28 november 2003, opgemaakt door Offermans en Spangenberg voornoemd, houdt als advies in:

Gelet op de indruk die het hof van verdachte heeft gekregen alsmede diens persoon voor zover daarvan uit de stukken blijkt, kan het hof zich met de in voormeld rapport opgenomen conclusies en adviezen verenigen, zodat het hof deze overneemt en tot de zijne maakt.

Nu gebleken is dat bij verdachte ten tijde van het plegen van het hiervoor bewezenverklaarde feit een zodanige ontwikkeling van zijn geestvermogens bestond dat dit feit hem slechts in verminderde mate kan worden toegerekend, het bewezenverklaarde feit een misdrijf betreft waarop naar de wettelijke omschrijving een gevangenisstraf van vier jaar of meer is gesteld, en er ook naar s' hofs oordeel groot recidivegevaar aanwezig is, is het hof - met de advocaat-generaal van oordeel - dat de veiligheid van anderen en/of de algemene veiligheid van personen, het opleggen van de maatregel van terbeschikkingstelling met dwangverpleging eist.

Het hof zal derhalve naast voormelde gevangenisstraf de maatregel van terbeschikkingstelling opleggen, nu de veiligheid van anderen en/of de algemene veiligheid het opleggen van die maatregel eist en bevelen dat verdachte van overheidswege zal worden verpleegd, nu de veiligheid van anderen en/of de algemene veiligheid van personen die verpleging eist.

Het hof is zich bewust van de nadelen die verbonden zijn aan het opleggen van deze langdurige gevangenisstraf in combinatie met het opleggen van de maatregel van terbeschikkingstelling met dwangverpleging, zeker nu het het hof ambtshalve bekend is dat een verpleging in het kader van een TBS niet eerder pleegt aan te vangen, dan nadat (het grootste deel van) de gevangenisstraf is ondergaan.

De buitengewone ernst van het gepleegde feit echter maakt dat alleen oplegging van een zeer lange gevangenisstraf een duidelijke genoegdoening kan bieden aan de maatschappij en de direct betrokkenen. Het hof merkt hierbij nog op, dat het hof het zeer wenselijk acht - vanuit behandelingsperspectief - dat de behandeling van verdachte reeds op korte termijn zal plaatsvinden.

Toepassing van wetsartikelen.

Het hof heeft gelet op de artikelen 37a, 37b en 287 van het Wetboek van Strafrecht.

De uitspraak.

HET HOF,

RECHTDOENDE OP HET HOGER BEROEP:

vernietigt het vonnis, waarvan beroep, en opnieuw rechtdoende:

verklaart het verdachte als voormeld primair en subsidiair ten laste gelegde niet bewezen en spreekt hem daarvan vrij;

verklaart het verdachte als voormeld meer subsidiair ten laste gelegde bewezen en te kwalificeren als voormeld en verklaart dit feit en verdachte deswege strafbaar;

veroordeelt verdachte [verdachte] tot gevangenisstraf voor de duur van tien jaren;

beveelt dat de tijd door de veroordeelde voor de tenuitvoerlegging van deze uitspraak in verzekering en in voorlopige hechtenis doorgebracht, bij de uitvoering van de hem opgelegde gevangenisstraf geheel in mindering wordt gebracht;

gelast dat verdachte ter beschikking wordt gesteld en beveelt dat de ter beschikking gestelde van overheidswege zal worden verpleegd:

gelast de teruggave aan verdachte van de navolgende inbeslaggenomen voorwerpen:

broek, t-shirt, shirt, schrijfblok, horloge(merk Claudio Calli Quartz), horloge(merk Rolex), horloge(merk Nike), styling gel, leren jas met inhoud(twee handschoenen, aansteker, twee formulieren Alfa ì Collega, boekje met telefoonnummers, diverse visitekaartjes, transactiebon ì ABN-AMRO jaar 2000, agenda 2001, agenda 2002, twee schrijfblokjes, agenda ì Environmental & Industrial, agenda Avebe), Soapy Balsem, luchtverfrisser, blok met notitieblaadjes, muts, een paar leren handschoenen, schrijfblok, horloge(merk Giovanni), horloge (merk Casio), horloge (merk Hema), horloge (merk Breitling), gouden ring, krantenknipsels over moord [slachtoffer], agenda Rabobank 2001, schrijfpapier, creditcardbonnen, rekeningoverzicht creditcard ANWB-Visa, parkeerticket d.d. 23 september 2002, plakstrips i.v.m. vezelonderzoek, creditcardhouder met diverse pasjes, bankpas SNS-Bank en bankpas ABN-AMRO, schuldbekentenissen, mobiele telefoon, brief, twee zeepblokjes, tijdschrift, twee sleutels, notitieboekje, twee delen van een notitieboek;

gelast de teruggave aan de familie [familie slachtoffer] van de navolgende inbeslaggenomen voorwerpen:

stiletto, zwart adresboekje, computer, mobiele telefoon, rood adresboekje, twee witte agenda's, telefoontoestel, reisdocument, paspoort, mes, blauw boekje, twee papieren, wit adresboekje, boekje gebruiksaanwijzing Panasonic, dagboek, foto, goudkleurige sieraden;

verklaart niet bewezen hetgeen aan verdachte als voormeld meer subsidiair meer of anders is telastegelegd dan hierboven als bewezen is aangenomen en spreekt hem daarvan vrij.