HR, 07-05-2010, nr. 08/04479

Op 12 december 1994 heeft de rechtbank Almelo het register van schattingsuitkomsten in de ruilverkaveling ‘Den Ham-Lemele’ (hierna ook: de ruilverkaveling) gesloten, overeenkomstig de ter visie gelegde uitkomsten van de eerste schatting, met inachtneming van de bij de bezwarenbehandeling door de LC en de rechter-commissaris overeengekomen wijzigingen, alsmede de wijzigingen die de rechtbank bij vonnis van 25 november 1994 had aangebracht1..

[Eiser] en zijn echtgenote ([betrokkene 1]) hebben tegen het plan van toedeling van 18 december 1997 bezwaar gemaakt. De rechtbank Almelo heeft dat bezwaar bij vonnis van 13 oktober 1999 ongegrond verklaard2..

[Eiser] heeft voorts bezwaar gemaakt tegen de lijst der geldelijke regelingen. Het bezwaarschrift werd — voor twee van de drie bezwaren — naar de door de rechtbank Almelo benoemde rechter-commissaris doorverwezen.

Op 6 december 2007 heeft de behandeling van de bezwaren door de rechter-commissaris plaatsgevonden. De rechter-commissaris heeft de zaak — gelet op de nog bestaande geschillen — naar (de meervoudige kamer van) de rechtbank verwezen3..

Op 3 april 2008 heeft de mondelinge behandeling voor de rechtbank plaatsgevonden. Hierbij zijn door de rechtbank gehoord:

Bij vonnis van 3 september 2008 heeft de rechtbank de bezwaren van [eiser] ongegrond verklaard. De rechtbank heeft hiertoe — onder meer — overwogen:

[Eiser] heeft tijdig5. cassatieberoep doen instellen. De LC heeft verweer gevoerd. Beide partijen hebben hun standpunten schriftelijk doen toelichten, waarna [eiser] nog heeft gerepliceerd.

Met ingang van 1 januari 2007 is de Liw ingetrokken en vervangen door de Wet inrichting landelijk gebied (Wilg)6.. Op grond van de overgangsbepaling van art. 95 lid 2 Wilg is de Liw in de onderhavige zaak, die een landinrichtingsproject betreft dat reeds voor 1 januari 2007 in voorbereiding of in uitvoering was, van toepassing gebleven.

De Liw kent vier landinrichtingsvormen: de herinrichting, de ruilverkaveling, de aanpassingsinrichting en de ruilverkaveling bij overeenkomst7.. Wanneer een besluit tot ruilverkaveling is genomen, wordt door de landinrichtingscommissie een lijst van eigenaren opgesteld aan de hand van bij het kadaster bekend staande eigenaren. De registratie van (stemgerechtigde) pachters geschiedt op verzoek van de pachter door inzending van de pachtovereenkomst8..

Hoofdelementen in de ruilverkaveling zijn de inbreng, toedeling en geldelijke regelingen. Voor de vaststelling van de inbreng moet men niet alleen de ingebrachte rechten, maar ook de waarden daarvan kennen. Deze vaststelling geschiedt aan de hand van de lijst van rechthebbenden, het register van schattingsuitkomsten en de afzonderlijke pachtregistratie. Op basis van de aldus verkregen juridische en economische gegevens en voorts op grondslag van wettelijke normen, algemene richtlijnen en individuele wensen voor de toedeling wordt vervolgens een plan van toedeling opgesteld. Dit plan doorloopt een soortgelijke procedure als de lijst van rechthebbenden en het register van schattingsuitkomsten, te weten tervisielegging, eventuele bezwaren en behandeling daarvan, achtereenvolgens door landinrichtingscommissie, rechter-commissaris en rechtbank. Daarna volgen de akte van toedeling en overschrijving in de openbare registers. Ten slotte vindt een tweede schatting plaats en wordt de lijst der geldelijke regelingen vastgesteld, een en ander met het oog op de kostenverdeling, de schadevergoedingen en een aantal geldelijke verrekeningen tussen de eigenaren. Ook die lijst ondergaat een procedure van tervisielegging, bezwaren en behandeling daarvan door landinrichtingscommissie, rechter-commissaris en rechtbank9..

Iedere eigenaar heeft aanspraak op het verkrijgen van een recht van dezelfde aard als hij heeft ingebracht en wel tot een waarde die in gelijke verhouding staat tot de totale waarde van alle toe te delen gronden als de waarde van zijn inbreng stond tot de totale waarde van alle ingebrachte gronden, voor zover niet ter onteigening aangewezen10..

Iedere pachter van tot het blok behorende onroerende goederen heeft recht op het in pacht verkrijgen van een waarde in kavels naar dezelfde maatstaven als voor de toedeling in eigendom zijn bepaald11.. De in art. 150 Liw bedoelde aanspraak voor de pachter bestaat slechts, indien de pachtovereenkomst aan de landinrichtingscommissie ter registratie is ingezonden. Deze registratie moet overigens worden onderscheiden van de pachtersregistratie die eerder met het oog op de toekenning van het stemrecht heeft plaatsgehad12..

Zoals gezegd wordt het laatste procedureonderdeel van de herverkaveling gevormd door de lijst der geldelijke regelingen en de daarmee samenhangende tweede schatting. Met de lijst der geldelijke regelingen wordt de omslag van de voor rekening van de eigenaren komende kosten en worden de geldelijke verrekeningen voor de betrokken eigenaren vastgesteld. Daarvoor is een tweede schatting nodig. Als basis voor de kostenomslag over de eigenaren dient volgens art. 223 lid 1 Liw de mate van het nut dat de landinrichting blijkens de tweede schatting voor de eigenaar heeft gehad13..

Bij de eerste schatting wordt de waarde van de inbreng bepaald. Bij de tweede schatting gaat het om het nut, de waardevermeerdering als gevolg van de ruilverkaveling en dus de maatstaf voor de verdeling van de kosten over de eigenaren14.. De pachter draagt niet rechtstreeks bij in de kosten15.. De kosten die ten laste van de eigenaren16. gezamenlijk komen, worden aan de hand van de resultaten van de tweede schatting over hen omgeslagen (art. 212 lid 1 onder a en art 223 lid 1 Liw). De eigenaar of beperkt gerechtigde die verpacht, mag zijn lasten ten gevolge van landinrichting ten dele ten laste van de pachter brengen17.. Bij de tweede schatting worden voorts de verrekenposten tussen de oude en de nieuwe eigenaar, waaronder andere dan agrarische waarden, geschat18..

De geldelijke verrekeningen zoals die ingevolge art. 212 lid 1 onder b-d Liw in de lijst der geldelijke regelingen worden opgenomen, omvatten twee categorieën. De eerste betreft de verrekeningen tussen de betrokken eigenaren en de gezamenlijke rechthebbenden via de herverkavelingskas als geheel van baten en lasten aan de herverkaveling verbonden, vermeld onder b en c:

De tweede categorie (vermeld onder d) betreft de verrekeningen tussen de oude en de nieuwe eigenaar in verband met de overgang van percelen19..

Als maatstaf voor niet-agrarische waarde geldt of een redelijk handelend koper ten tijde van de terinzagelegging van het plan van toedeling bereid zou zijn geweest om, uitgaande van redelijke verwachtingen omtrent de toekomstige planologische ontwikkelingen, een hogere prijs te betalen dan de agrarische. Alle omstandigheden die in objectieve zin op het ontstaan van dergelijke verwachtingen van invloed kunnen zijn, dienen daarbij in aanmerking te worden genomen. De niet-agrarische meerwaarde komt — zo die er al is — toe aan de eigenaar in de zin van art. 1 Liw20..

Iedere eigenaar binnen het blok kan als belanghebbende in de zin van art. 214 Liw worden beschouwd, zodat hij het recht heeft op te komen tegen iedere beslissing op de lijst der geldelijke regelingen waarvan hij nadeel vreest21.. Ook pachters kunnen vergoeding claimen van schade die zij hebben geleden omdat hun aanspraken in het plan van toedeling niet volledig zijn gehonoreerd22..

Het gaat in deze zaak om bezwaren van [eiser] (als pachter van de ingebrachte percelen) tegen de lijst der geldelijke regelingen met betrekking tot zijn echtgenote (als verpachter/eigenaar van de ingebrachte percelen)23.. Daarbij betreft het bezwaar waarop de klachten in cassatie betrekking hebben de taxatie van de niet-agrarische waarde van de ingebrachte houtopstanden, welke waarde mijns inziens aan de eigenaar en niet aan de pachter toekomt24..

In de stukken vind ik geen aanwijzingen dat [eiser] heeft bedoeld (althans mede) namens zijn echtgenote op te treden. Dat is opmerkelijk, temeer nu [eiser] en zijn echtgenote het eerdere bezwaarschrift tegen het plan van toedeling wél gezamenljk hadden ingediend25.. De stukken in de onderhavige zaak wijzen veeleer op de intentie van [eiser] om louter pro se op treden. Zo wordt in de cassatiedagvaarding in verband met de litigieuze houtopstanden gesproken van ‘de eigendom van reclamant’ (p. 4/5) en ‘het eigendomsverlies van de bomen door eiser’ (p. 5, vierde alinea).

Naar mijn mening kan [eiser], in het geval dat hij naar het oordeel van de Hoge Raad louter pro se is opgetreden, niet in zijn beroep in cassatie worden ontvangen. Bij een aantasting van de ongegrondverklaring van het betrokken bezwaar heeft [eiser] immers geen belang, als de aanspraak die hij met dat bezwaar beoogt te realiseren (te weten de aanspraak op een — hogere — vergoeding voor de waarde van de houtopstanden op het ingebrachte perceel), hem überhaupt niet toekomt.

Bij dit een en ander teken ik overigens aan dat blijkens het proces-verbaal van de zitting van de rechtbank van 3 april 2008 [betrokkene 3] (als vertegenwoordiger van het Ministerie van Landbouw) zich aldus heeft uitgelaten dat hij de zaak zo ziet ‘dat meneer bezwaar maakt namens zijn echtgenote’ en dat [betrokkene 2] als adviseur van [eiser] heeft opgemerkt ‘dat (…) ([Eiser]) in gemeenschap van goederen is gehuwd met [betrokkene 1]’26.. Dat laatste is naar mijn mening niet relevant met het oog op de vraag wie rechthebbende is op de niet-agrarische meerwaarde van de litigieuze houtopstanden, terwijl het eerste niet zonder meer doorslaggevend is. Daarbij wijs ik erop dat de belangen van meer partijen bij de lijst der geldelijke regelingen zijn betrokken en dat die belangen zich ertegen verzetten dat derden, zonder een toereikend eigen belang en zonder (ondubbelzinnig) op te treden namens een partij met een wel toereikend belang, wijzigingen in de lijst der geldelijke regelingen zouden kunnen bewerkstelligen. Waar dit laatste naar mijn mening prevaleert, zal ik tot niet-ontvankelijkverklaring concluderen. Voor het geval dat de Hoge Raad [eiser] niettemin in zijn cassatieberoep zal ontvangen, zal ik de voorgestelde cassatiemiddelen ook inhoudelijk bespreken.

[Eiser] heeft twee middelen van cassatie voorgesteld. Tegen de rov. 1–5 zijn geen klachten gericht, zodat het oordeel van de rechtbank met betrekking tot het eerste bezwaar van [eiser] thans onherroepelijk vaststaat.

Het eerste middel klaagt dat de rechtbank ten onrechte tot het bestreden vonnis is gekomen zonder blijk te geven de nieuwe eigenaar van de houtopstanden als bedoeld in de rov. 6–9 te hebben opgeroepen aan de procedure deel te nemen, zulks terwijl art. 212 lid 1, aanhef en onder d, Liw bepaalt dat er verrekening plaatsheeft tussen de oude en de nieuwe eigenaar. De nieuwe eigenaar is dus op grond van art. 185 lid 2 Liw kenbare partij in het geding en de rechtbank had hem in de gelegenheid moeten stellen aan het proces deel te nemen, aldus de klacht.

De klacht kan reeds bij gebrek aan belang niet tot cassatie leiden. Zonder nadere toelichting, die ontbreekt, valt niet in te zien in welk belang [eiser] zou zijn geschaad doordat de nieuwe eigenaar van de houtopstanden niet is gehoord en welk belang [eiser] erbij zou hebben dat zodanig verhoor alsnog zal plaatsvinden. Nog daargelaten dat uit de stukken niet blijkt dat [eiser] op het verhoor van de nieuwe eigenaar heeft aangedrongen (hetgeen voor de hand zou hebben gelegen als zodanig verhoor daadwerkelijk in zijn belang zou zijn geweest), is bepaald onaannemelijk dat de nieuwe eigenaar (van wie niet blijkt dat hij zelf tegen de in de lijst der geldelijke regelingen vervatte taxatie van de houtopstanden is opgekomen) zich voor een niet op de economische waarde van de houtopstanden gebaseerde en voor hem uiterst nadelige taxatie van de houtopstanden, zoals door [eiser] voorgestaan, zou hebben uitgesproken, nog daargelaten dat de rechtbank daaraan niet zonder meer gebonden zou zijn geweest.

Voor zover het middel tot uitgangspunt neemt dat het horen van bekende belanghebbenden op straffe van nietigheid is voorgeschreven, kan het overigens ook daarom niet tot cassatie leiden, omdat de Liw niet in een dergelijke nietigheid voorziet.

Ook voor zover het middel veronderstelt dat het bestreden vonnis wegens strijd met art. 6 EVRM zou moeten worden vernietigd, faalt het. Art. 6 EVRM is door het niet horen van de nieuwe eigenaar in elk geval niet jegens [eiser] geschonden. Bij die stand van zaken kan in het midden blijven of van zodanige schending jegens de nieuwe eigenaar wél sprake is, ofschoon de rechtbank niet ten nadele van de nieuwe eigenaar van de lijst der geldelijke regelingen is afgeweken (vergelijk in dat verband art. 185 lid 4 Liw) en de nieuwe eigenaar ook zelf tegen de lijst der geldelijke regelingen had kunnen opkomen, maar dat kennelijk niet heeft gedaan.

Het tweede middel keert zich tegen rov. 8 en bevat — verspreid over evenveel doch niet genummerde alinea's — tien klachten. Samengevat komen die klachten erop neer dat de rechtbank art. 1 EP niet, althans onvoldoende, in acht heeft genomen, door in te stemmen met de aan de lijst der geldelijke regelingen ten grondslag liggende methode van waardering van de houtopstanden.

De klacht kan bij gebrek aan belang niet tot cassatie leiden. Weliswaar wordt het eigendomsrecht in de zin van art. 1 EP ruim opgevat27., maar een pachter kan zich niet beroepen op de eigendomsrechten van de grondeigenaar. Bovendien gaat het — in het bezwaar van [eiser] — slechts om de wijze waarop tussen de oude en de nieuwe eigenaar dient te worden verrekend, hetgeen mijns inziens los staat van een (ontoelaatbare) ontneming van eigendom of een regulering van een gebruik daarvan door de overheid.

Indien en voor zover wél sprake zou zijn van een eigendomsrecht waarop [eiser] zich terecht beroept, heeft het volgende te gelden. Een eigendomsrecht is niet absoluut; het kan worden ontnomen of beperkt. Daarvoor dient wel een rechtvaardigingsgrond te bestaan. Indien eenmaal is vastgesteld dat van een inmenging in het eigendomsrecht sprake is, beziet het Europese Hof voor de rechten van de mens (EHRM) volgens een vast algemeen toetsingskader of deze kan worden gerechtvaardigd. In de eerste plaats moet de inmenging bij wet zijn voorzien. Voorts moet de inmenging een algemeen belang dienen, hetgeen in de rechtspraak meestal wordt aangenomen. Ten slotte is het de vraag of de inmenging ‘proportioneel’ is, dat wil zeggen of er een ‘fair balance’ c.q. een rechtvaardig evenwicht bestaat tussen de eisen van het algemene belang en de bescherming van de fundamentele rechten van het individu. Dit betekent dat een inmenging in het algemeen belang moet plaatsvinden en geen onevenredige last (‘excessive burden’) op de betrokkene mag leggen28..

Bij ontneming van eigendom is het uitgangspunt een ‘full market value’, dat wil zeggen een volledige schadevergoeding. Vergoedingen die in geringe mate van dit uitgangspunt afwijken, worden echter in bepaalde gevallen door het EHRM geaccepteerd. Bovendien laat het EHRM de lidstaten staten een ruime beoordelingsvrijheid bij het taxeren van de waarde van een eigendom volgens het genoemde uitgangspunt29..

De omvang of hoogte van de vergoeding dient redelijkerwijze in overeenstemming te zijn met de waarde van het desbetreffende goed, maar het EHRM laat de lidstaten ter zake een ruime appreciatiemarge30.. Een verzoeker kan bijvoorbeeld geen recht claimen op toepassing van een welbepaald systeem om de waarde van een hem ontnomen goed te bepalen31.. Het hof zal nagaan of de modaliteiten die door de lidstaat voor het bepalen van de compensatie zijn vastgelegd, de ‘margin of appreciation’ waarover die staat beschikt, niet te buiten gaan32..

Uit het voorgaande volgt dat het uitgangspunt van de rechtbank — taxatie op basis van de economische waarde — onjuist noch onbegrijpelijk is. Voor zover [eiser] zich als pachter al op eigendomsontneming kan beroepen, kan het tweede middel derhalve niet tot cassatie leiden. De afzonderlijke klachten worden in het navolgende dan ook slechts ten overvloede besproken.

De eerste klacht (p. 4, tweede alinea, van de cassatiedagvaarding) luidt dat de rechtbank ten onrechte geen uitsluitsel heeft gegeven of de waarborgen van art. 1 EP bij onvrijwillig bezitsverlies van onroerende zaken in een ruilverkaveling dan wel bij een onvrijwillig eigendomsverlies van onroerende zaken als gevolg van het passeren van de akte van toedeling als publiekrechtelijke leveringshandeling rechtstreeks van toepassing zijn.

De klacht faalt omdat de rechtbank hierover geen uitsluitsel behoefde te geven. De rechtbank heeft geoordeeld dat in het midden kan blijven of art. 1 EP van toepassing is, omdat zowel in het bevestigende als in het ontkennende geval de economische waarde als uitgangspunt voor de taxatie kan en mag gelden.

De tweede klacht (p. 4, derde alinea, van de cassatiedagvaarding) houdt in dat de rechtbank ten onrechte heeft geoordeeld dat een ruilverkaveling van een ander karakter is dan een onteigening. De klacht kan niet tot cassatie leiden, reeds omdat zij niet is gericht tegen een dragende overweging (‘8(…), doch de rechtbank kan zich zeer wel voorstellen dat reclamant dit standpunt inneemt, hoewel een ruilverkaveling duidelijk van een ander karakter is dan een onteigening (…)’). Overigens lees ik, kennelijk anders dan de klacht, in rov. 8 niet het oordeel dat het door de rechtbank bedoelde verschil in karakter tussen een ruilverkaveling en een onteigening (welk verschil volgens de rechtbank hierin is gelegen dat bij een onteigening de eigendom naar een onteigenende overheidsinstantie overgaat) toepasselijkheid van art. 1 EP a priori zou uitsluiten. Ondanks dat verschil is de rechtbank immers van oordeel dat, als men [eiser] volgt in zijn standpunt (welk standpunt de rechtbank ‘zich zeer wel (kan) voorstellen’), van eigendomsontneming kan worden gesproken.

De derde klacht (p. 4, vierde alinea, van de cassatiedagvaarding) strekt ertoe dat de rechtbank ten onrechte heeft overwogen dat het EHRM de voorlopige overdracht van gronden in het kader van een door de overheid opgezet ruilverkavelingsplan niet beschouwt als onteigening, omdat het in casu niet gaat om de voorlopige overdracht van gronden, maar om het definitief verlies van eigendom. Ook deze klacht is niet tegen een dragende overweging gericht (‘In een aantal zaken heeft het Europese Hof weliswaar gesteld dat de voorlopige overdracht van gronden in het kader van een (…) ruiverkavelingsplan niet beschouwd wordt als een onteigening, maar de rechtbank kan zich zeer wel voorstellen (…)’) en kan reeds daarom niet tot cassatie leiden.

De vierde klacht (p. 4, vijfde alinea, van de cassatiedagvaarding) houdt in dat de rechtbank de houtopstanden ten onrechte met winbare bestanddelen als zand en grind vergelijkt. Het is volgens de klacht onbegrijpelijk dat de rechtbank de schadeloosstelling voor het verlies van eigendom van de bomen uitdrukkelijk aan het (virtueel) omzagen van die bomen relateert.

De klacht faalt. De rechtbank heeft als uitgangspunt de economische waarde van de bomen gekozen. Tegen die achtergrond is de vergelijking met winbare bestanddelen en het hypothetische scenario dat (het hout van) de bomen te gelde worden (wordt) gemaakt nadat de bomen zijn gekapt, onjuist noch onbegrijpelijk.

De vijfde klacht (p. 5, tweede alinea, van de cassatiedagvaarding) luidt dat de rechtbank ten onrechte en op onbegrijpelijke gronden de taxatie van de ‘economische waarde’ van de bomen in stand laat.

De klacht faalt omdat de overheid bij het bepalen van de omvang of de hoogte van de (volledige) compensatie een ruime ‘margin of appreciation’ toekomt, de verzoeker geen recht op toepassing van een welbepaalde taxatiewijze heeft en de overheid ook overigens niet is gehouden steeds de volledige waarde te vergoeden33.. In het oordeel van de rechtbank dat de LC terecht heeft gesteld dat van de economische waarde moet worden uitgegaan, ligt besloten dat de rechtbank zich bij de onderbouwing van dat standpunt door de LC heeft aangesloten. Deze onderbouwing — die naar de kern genomen erop neerkomt dat in ruilverkavelingen de door [eiser] voorgestane taxatiemethode (de kosten van uitplant en opkweek van een gelijkwaardige houtopstand) niet wordt gehanteerd, omdat zij onvoldoende aansluit bij art. 24 Regeling herverkaveling, dat van de waarde in het maatschappelijk verkeer uitgaat — is onjuist noch onbegrijpelijk34..

De zesde klacht (p. 5, derde alinea, van de cassatiedagvaarding) strekt ten betoge dat de rechtbank ten onrechte niet de maatschappelijke waarde maar de economische waarde als schadeloosstelling hanteert. De klacht faalt op dezelfde gronden als hiervoor onder 4.18 uiteengezet. Hierbij kan nog worden aangetekend dat een ruilverkaveling niet noodzakelijkerwijs tot het tenietgaan van de daarbij betrokken houtopstanden leidt, en dat, zo die houtopstanden in stand blijven, ook hun maatschappelijke waarde als levende landschapselementen behouden blijft, niet slechts voor de nieuwe maar ook voor de oude eigenaar. Overigens rijst de vraag waarom de maatschappelijke waarde van een houtopstand, bij het tenietgaan daarvan, aan de juridische eigenaar zou moeten worden vergoed. Tenietgaan van een maatschappelijke waarde leidt tot een maatschappelijke schade, die de maatschappij als zodanig lijdt en niet slechts de juridische eigenaar van het betrokken object.

De zevende klacht (p. 5, vierde alinea, van de cassatiedagvaarding) luidt dat de rechtbank ten onrechte de houtopstanden niet heeft gewaardeerd tegen de achtergrond van het eigendomsverlies van de bomen door [eiser] als de afgaande eigenaar, terwijl bij onvrijwillig eigendomsverlies door overheidsmaatregelen de schadeloosstelling op de kosten van vervanging dient te zijn gebaseerd.

De klacht faalt, reeds omdat [eiser] niet de afgaande eigenaar is. Overigens strandt ook deze klacht op de gronden als hiervoor onder 4.18 weergegeven.

De achtste klacht (p. 5, vijfde alinea, van de cassatiedagvaarding) houdt in dat de rechtbank ten onrechte en op onbegrijpelijke gronden niet de taxatiemethode van taxateur [betrokkene 13] heeft gevolgd.

De klacht faalt op dezelfde gronden als hiervoor onder 4.18 weergegeven.

De negende klacht (p. 5, zesde alinea, van de cassatiedagvaarding) strekt ertoe dat de rechtbank haar onbegrijpelijke oordeel niet heeft gemotiveerd door zich te beroepen op wettelijke bepalingen en/of jurisprudentie.

De klacht faalt. De eisen van een behoorlijke rechtspleging brengen mee dat elke rechterlijke beslissing ten minste zodanig moet worden gemotiveerd, dat zij voldoende inzicht geeft in de aan haar ten grondslag liggende gedachtegang om de beslissing zowel voor partijen als voor derden — in geval van openstaan van hogere voorzieningen: de hogere rechter daaronder begrepen — controleerbaar en aanvaardbaar te maken35.. Daartoe is niet vereist dat de rechter zich — uitdrukkelijk — op wettelijke bepalingen en/of jurisprudentie beroept.

De tiende klacht ten slotte (p. 5, laatste alinea, van de cassatiedagvaarding) verwijt de rechtbank een onbegrijpelijk oordeel, doordat zij de rentevordering heeft afgewezen onder verwijzing naar de weerlegging van het eerste bezwaar, waarin [eiser] met betrekking tot de gevorderde rente slechts wordt verweten niet schadebeperkend te zijn opgetreden. Volgens de klacht kan van enig verband tussen deze motivering en het bezwaar omtrent schadeloosstelling voor verloren houtopstanden geen sprake zijn.

Door te verwijzen naar haar beslissing op het eerste bezwaar heeft de rechtbank kennelijk tot uitdrukking willen brengen dat het aan [eiser] is te wijten dat de schadeloosstelling voor het verlies van de bomen nog niet kon worden betaald. Dat oordeel is, mede in het licht van de ongegrondbevinding van de bezwaren van [eiser], niet onbegrijpelijk. Weliswaar is, zoals in de schriftelijke repliek van mr. Garretsen onder 1.4 op zichzelf terecht wordt betoogd, onzeker of en in hoeverre de bezwaren van [eiser] daadwerkelijk tot vertraging in de effectuering van de voorziene verrekening hebben geleid, maar dat is naar mijn mening niet hetgeen aan de betrokken klacht ten grondslag is gelegd. Bij die stand van zaken kan in het midden blijven of de Landrichtingswet (die in art. 210 van een tweede schatting van de in lid 1 onder c sub 10, 20 en 30 bedoelde waarden naar het tijdstip van terinzagelegging van het plan van toedeling uitgaat) überhaupt ruimte voor een in de lijst der geldelijke regelingen op te nemen rentevergoeding zoals door [eiser] geclaimd laat.

De conclusie strekt tot niet-ontvankelijkverklaring van [eiser] in zijn beroep.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden,

Advocaat-Generaal