Hof 's-Hertogenbosch, 13-11-2006, nr. 20-012145-05

Op vrijdag 4 maart 2005 heeft, tegen de achtergrond van een lang lopend familieconflict, onder leiding van een therapeut een gesprek plaats gehad tussen enerzijds [getuige 1], de echtgenote van de verdachte en anderzijds [slachtoffer 1], de zus van [getuige 1], en haar echtgenoot [slachtoffer 2]. [slachtoffer 1] stelt dat zij en [slachtoffer 2] omstreeks 21:00 uur thuiskwamen na dit gesprek (verklaringen [getuige 1] p. 17 en [slachtoffer 1] p. 12);

De verdachte was bij dit gesprek niet aanwezig. Toen zijn echtgenote [getuige 1] thuiskwam en hem inlichtte over het resultaat van het gesprek - te weten dat er een vervolggesprek zou komen - is de verdachte boos geworden omdat het juist de bedoeling van hem en [getuige 1] was geweest om met dit gesprek het contact met [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] te beëindigen. De verdachte heeft toen tegen [getuige 1] gezegd: "Dan los ik het wel op", en is te voet naar de woning van [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] gegaan, omstreeks 15 minuten lopen. (Verklaringen van [getuige 1] p. 18, verdachte p. 31 en verdachte ter zitting in hoger beroep);

Bij de woning van [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] heeft de verdachte bij de voordeur in de sneeuw het woord "DOOD" geschreven en heeft hij met een stanleymes een remleiding van de auto van [slachtoffer 1] doorgesneden (verklaringen verdachte p. 31 en verdachte ter zitting in hoger beroep);

Vervolgens is de verdachte teruggelopen naar huis. Naar hij heeft verklaard ter zitting in hoger beroep realiseerde hij zich al lopend het gevaarlijke van zijn daad. Thuis heeft hij erover gesproken met zijn echtgenote, waarna hij heeft besloten om [slachtoffer 1] te bellen om haar te vertellen wat hij had gedaan. Juist toen hij wilde bellen, werd hij gebeld door [slachtoffer 1]. (Verklaringen van [getuige 1] p. 18, verdachte p. 32 en verdachte ter zitting in hoger beroep);

De schoonmoeder van [slachtoffer 1] was die avond in de woning van [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2]. Zij vertrok daar omstreeks 23:00 uur en heeft toen het woord "DOOD" in de sneeuw bij de voordeur zien staan. Zij is naar haar huis gegaan en heeft omstreeks 24:00 uur [slachtoffer 1] gebeld om te melden wat zij had gezien. (Verklaring [getuige 2] p. 23);

[slachtoffer 1] heeft vervolgens gebeld naar de verdachte (het onder iv genoemde telefoontje). In het telefoongesprek heeft de verdachte erkend dat hij het woord "DOOD" in de sneeuw had geschreven. Tevens heeft hij verteld dat hij een remleiding van de auto van [slachtoffer 1] had doorgesneden en haar gezegd dat ze niet met deze auto moest rijden. (Verklaringen van [slachtoffer 1] p. 13, [getuige 1] p. 18 en verdachte p. 32).

Het hof overweegt als volgt.

Als feit van algemene bekendheid kan worden aangenomen dat het doorsnijden van een remleiding van een auto het remvermogen van de auto aanmerkelijk doet afnemen. Zoals zowel de advocaat-generaal als de raadsman hebben gesteld, heeft een auto een dubbel (gescheiden) remcircuit waarbij een remleiding de remmen op twee wielen bedient. Het doorsnijden van één remleiding heeft aldus tot gevolg dat de remmen op twee (van de vier) wielen niet meer werken.

Naar het oordeel van het hof ontstaat hierdoor - naar de algemene ervaring leert - de aanmerkelijke kans op een verkeersongeval met dodelijke afloop, met name indien de bestuurder krachtig moet remmen om een ongeval te voorkomen. Zulke verkeerssituaties zijn niet ongebruikelijk.

De raadsman heeft aangevoerd dat de kans op een dodelijk ongeval niet aannemelijk is, nu een auto veelal een waarschuwingssysteem tegen verminderde remdruk heeft, zodat de bestuurder tijdig wordt gewaarschuwd. Het hof is echter van oordeel dat, nog afgezien van het feit dat niet is vastgesteld dat de auto van [slachtoffer 1] zo'n waarschuwingssysteem had, geenszins is uit te sluiten dat de bestuurder een eventueel waarschuwingslampje over het hoofd ziet of negeert. De kans op een ongeval blijft aanmerkelijk.

De verdachte heeft er op de zitting in hoger beroep blijk van gegeven dat hij wist hoe het remsysteem van een auto werkt en dat hij de functie van de remleiding in het remsysteem kende. Hij is zich bewust geweest van het gevaarlijke van zijn gedraging, zoals blijkt uit het gestelde onder (iv) en (vi). Hij heeft deze gedraging bewust uitgevoerd. In plaats van zijn woede te koelen op een simpeler manier heeft hij moeten bukken en naar de remleiding gezocht en deze met een mes doorgesneden. Daarmee heeft hij gekozen voor een levensgevaarlijke sabotage van het remsysteem, mede in aanmerking genomen dat het feit dat een remleiding is doorgesneden niet snel opvalt aan degene die met de auto gaat rijden.

De verdachte heeft zich aldus willens en weten blootgesteld aan de aanmerkelijke kans dat [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2], gebruik makend van de auto, betrokken zouden raken bij een ongeval met dodelijke afloop.

Het verweer dat geen sprake is van opzet van de verdachte op de dood van de slachtoffers wordt dan ook verworpen.

Strafbaarheid van het bewezen verklaarde

Het bewezen verklaarde onder 1 primair is voorzien en strafbaar gesteld bij artikel 287 juncto artikel 45 (oud) van het Wetboek van Strafrecht.

Het bewezen verklaarde onder 2 is voorzien en strafbaar gesteld bij artikel 285 (oud), eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht.

Er zijn geen feiten of omstandigheden aannemelijk geworden die de strafbaarheid van de feiten uitsluiten.

Het wordt gekwalificeerd zoals hierna in de beslissing wordt vermeld.

Strafbaarheid van de verdachte

De raadsman heeft betoogd dat de verdachte ter zake van het onder 1 primair ten laste gelegd dient te worden ontslagen van alle rechtsvervolging. Daartoe heeft hij aangevoerd dat sprake is geweest van vrijwillige terugtred van de verdachte doordat de verdachte zelf de voltooiing van het misdrijf heeft voorkomen door kort na zijn daad [slachtoffer 1] daarvan op de hoogte te stellen en haar te waarschuwen niet met de auto te rijden. Het misdrijf (doodslag) is derhalve niet voltooid door omstandigheden van de wil van de verdachte afhankelijk.

Onder verwijzing naar de hiervoor onder (i) tot en met (vi) vastgestelde feiten overweegt het hof als volgt.

Met het doorsnijden van de remleiding en het weggaan bij de auto was de poging voltooid. Ook in geval van een voltooide poging kan een handeling van de dader, verricht om het intreden van het gevolg te beletten, onder omstandigheden nog een tot straffeloosheid leidende vrijwillige terugtred opleveren.

In casu heeft verdachte weliswaar een zodanige handeling verricht (het telefonisch waarschuwen van [slachtoffer 1]), maar dit was pas ruim een uur na het doorsnijden van de remleiding. In de tussenliggende tijd bestond de mogelijkheid dat [slachtoffer 1] en haar echtgenoot [slachtoffer 2] van de auto gebruik zouden maken. Het gevorderde uur doet daaraan niet af. Dat het gevaar zich in deze tijdspanne niet heeft verwerkelijkt, is een omstandigheid die onafhankelijk was van de wil van de verdachte.

Anders gezegd: de verdachte is niet op zijn schreden teruggekeerd toen hij, naar huis lopend zoals beschreven in de feitenvaststelling onder (iv), zich het gevaarlijke van zijn handeling realiseerde, maar hij is doorgelopen naar huis en hij heeft daar pas na ruim een uur na het doorsnijden van de remleiding aanstalten gemaakt de slachtoffers te waarschuwen.

Onder deze omstandigheid kan het telefonisch waarschuwen van [slachtoffer 1] niet meer als tot straffeloosheid leidende vrijwillige terugtred worden gekwalificeerd.

Het verweer wordt derhalve verworpen. Wel is het feit dat de verdachte de slachtoffers op de hoogte heeft gebracht, een omstandigheid die de ernst van het gepleegde misdrijf vermindert.

Er zijn ook overigens geen feiten of omstandigheden aannemelijk geworden die de strafbaarheid van verdachte uitsluiten.

De verdachte is daarom strafbaar voor het hiervoor bewezen verklaarde.

Op te leggen straf of maatregel

De advocaat-generaal heeft de oplegging van een (gedeeltelijk voorwaardelijke) gevangenisstraf gevorderd. Het hof overweegt hieromtrent het volgende.

Bij de bepaling van de op te leggen straf is gelet op de aard en de ernst van hetgeen bewezen is verklaard, op de omstandigheden waaronder het bewezenverklaarde is begaan en op de persoon van de verdachte, zoals een en ander bij het onderzoek ter terechtzitting naar voren is gekomen.

Enerzijds is er de grote ernst van de feiten en het leed dat daardoor is aangedaan aan de slachtoffers.

Anderzijds neemt het hof in aanmerking:

dat sprake lijkt van een eenmalige woede-uitbarsting in een conflict dat de verdachte niet wilde en waaraan hij zich wilde onttrekken, maar waarin door anderen grote druk op hem en zijn echtgenote werd uitgeoefend om het conflict uit te praten;

dat de verdachte niet lang na de bewezenverklaarde feiten de slachtoffers heeft verteld wat hij had gedaan en aldus verder gevaar heeft voorkomen;

dat, mede gelet op het reclasseringsrapport en op het feit dat na het delict de contacten met de slachtoffers zijn verbroken, de kans op herhaling niet groot moet worden geacht.

Vanwege de ernst van de feiten legt het hof een werkstraf op van de maximale duur van 240 uren. Vanwege de strafmatigende factoren zal het hof geen gevangenisstraf opleggen. Ook een voorwaardelijke gevangenisstraf acht het hof niet noodzakelijk, nu de recidivekans klein is te achten.

Schadevergoeding

De benadeelde partij [slachtoffer 1] heeft in eerste aanleg en opnieuw in hoger beroep een vordering tot schadevergoeding ingediend wegens immateriële schade, groot EUR 298,00 (inclusief de wettelijke rente vanaf 4 maart 2005).

Het hof heeft kennis genomen van verschillende toelichtingen op deze vordering, waaronder een tweetal schriftelijke slachtofferverklaringen van [slachtoffer 1]. Hieruit komt duidelijk naar voren dat het psychische leed van [slachtoffer 1] in belangrijke mate is veroorzaakt door de totale problematiek van wat hierboven onder (i) is aangeduid als een langlopend familieconflict. Dit neemt niet weg dat het hof het aannemelijk acht dat de bewezenverklaarde feiten - bedreiging met de dood en poging tot doodslag, beide ernstige strafbare feiten die moeten worden bezien tegen de achtergrond van dat conflict - het leed hebben vergroot en bij [slachtoffer 1] onder meer grote en langdurige angstgevoelens hebben veroorzaakt. Het hof acht de vordering naar billijkheid toewijsbaar (inclusief de wettelijke rente vanaf 4 maart 2005).

Het hof ziet aanleiding terzake de maatregel van artikel 36f Wetboek van Strafrecht op te leggen als na te melden.

Toepasselijke wettelijke voorschriften

De beslissing is gegrond op de artikelen 9, 22c, 22d, 24c, 36f, 45, 57, 285 en 287 van het Wetboek van Strafrecht, zoals deze luidden ten tijde van het bewezen verklaarde.