CRvB, 21-03-2023, nr. 20 / 4217 PW

Appellant heeft aangevoerd dat de kosten niet meer dan twee maanden voorafgaand aan de aanvraag zijn opgekomen. De kosten van de eigen bijdrage voor rechtsbijstand doen zich namelijk pas voor bij facturering van de eigen bijdrage door de rechtsbijstandverlener. De gehoudenheid tot betaling van het griffierecht ontstaat pas nadat dit door het Landelijk Dienstencentrum voor de Rechtspraak aan de rechtsbijstandverlener of de belanghebbende is gefactureerd. Deze grond slaagt niet.

Het moment waarop de kosten van rechtsbijstand opkomen is namelijk de dag waarop de rechtsbijstandverlener het besluit van de Raad voor Rechtsbijstand tot verlening van de aangevraagde toevoeging heeft ontvangen. Dit betekent dat bijzondere bijstand voor een bij een toevoeging vastgestelde, door de rechtzoekende te betalen, eigen bijdrage uiterlijk op deze dag moet worden aangevraagd. Op deze dag wordt de rechtzoekende geacht op de hoogte te zijn van de toevoeging met daarbij de eigen bijdrage, omdat die ook namens hem door de rechtsbijstandverlener is aangevraagd. Dit is vaste rechtspraak.1.Appellant heeft geen redenen aangevoerd waarom daarover in dit geval anders moet worden geoordeeld.

Voor de kosten van griffierecht geldt dat deze opkomen op de datum waarop het beroepschrift of hoger beroepschrift wordt ingediend bij de bestuursrechter. Ook dit is vaste rechtspraak.2.Appellant heeft geen redenen aangevoerd waarom daarover in dit geval anders moet worden geoordeeld.

Appellant heeft verder aangevoerd, zo begrijpt de Raad, dat zijn recht op toegang tot de rechter als bedoeld in artikel 6 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden is geschonden. Door een termijn van twee maanden aan te houden voor het indienen van een aanvraag om bijzondere bijstand in verband met advocaatkosten en griffierecht, is de kans reëel dat de aanvraag om bijzondere bijstand het geldelijke belang van € 500,- niet te boven gaat, omdat, zo begrijpt de Raad, toevoegingen voor procedures over bedragen kleiner dan € 500,- dan niet opgespaard kunnen worden voor een aanvraag van bijzondere bijstand. Bij een geschil over de afwijzing van die aanvraag om bijzondere bijstand kan appellant in dat geval geen gebruik maken van de diensten van een toegevoegde advocaat. De Raad voor de Rechtsbijstand zal dan immers geen toevoeging verlenen omdat artikel 4, tweede lid, van het Besluit rechtsbijstand- en toevoegcriteria (Brt) bepaalt dat rechtsbijstand op basis van een toevoeging (…) niet wordt verleend indien het op geld waardeerbare belang beneden een bedrag van € 500,- blijft. Deze grond slaagt ook niet.

De beleidsregel van het college dat bijzondere bijstand kan worden verleend als de aanvraag is gedaan binnen twee maanden nadat de kosten zijn opgekomen, is te kwalificeren als buitenwettelijk begunstigend beleid. Volgens vaste rechtspraak van de Raad3.moet de bestuursrechter het bestaan en de inhoud van buitenwettelijk begunstigend beleid als een gegeven aanvaarden. De rechterlijke toetsing is dan beperkt tot de vraag of het bestuursorgaan het beleid consistent heeft toegepast en de vraag of fundamentele rechten waarop de betrokkene zich beroept niet zijn geschonden.

Niet meer in geschil is dat het college het beleid consistent heeft toegepast.

Het fundamentele recht op toegang tot de rechter is in dit geval niet geschonden. In het algemeen wordt daarover overwogen dat de ondergrens in artikel 4, tweede lid, van de Brt op zichzelf niet de toegang tot de rechter beperkt. Dit bedrag wordt immers niet gehanteerd bij de toegang tot de rechter maar bij het krijgen van gefinancierde rechtshulp. Ook is in de omstandigheden van dit geval geen grond gelegen om aan te nemen dat het recht op toegang tot de rechter in de kern is aangetast. Dat een betrokkene mogelijk geen toevoeging zal krijgen in een procedure over de afwijzing van zijn aanvraag om bijzondere bijstand voor de kosten van de eigen bijdrage voor rechtsbijstand voor minder dan € 500,-, maakt immers niet dat hij zijn zaak niet aan de rechter kan voorleggen, omdat voor een bestuursrechtelijke procedure de bijstand door een advocaat niet is vereist. Dit is vaste rechtspraak van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State.4.

In dit concrete geval had appellant bovendien met het oog op de genoemde grens van € 500,- ook niet tot 28 december 2018 hoeven te wachten met zijn aanvraag, waarin hij voor 18 toevoegingen met data tussen 8 februari 2018 en 25 december 2018 om bijzondere bijstand heeft verzocht. Hij had namelijk met inachtneming van de termijn van twee maanden ervoor kunnen kiezen om in diverse aanvragen om bijzondere bijstand te verzoeken. Gelet op de data van de toevoegingen had hij daarmee kunnen bereiken dat hij telkens de ondergrens van € 500,- zou hebben bereikt.