5.0 Introductie

In hoofdstuk 3 en 4 is bekeken hoe de Nederlandse regeling van de buitenlandse belastingplicht ter zake van inkomen uit aanmerkelijk belang zich verhoudt tot het OESO-modelverdrag en de belastingverdragen. Daarbij richtte hoofdstuk 3 zich op bilaterale situaties, terwijl in hoofdstuk 4 triangular cases zijn behandeld. In dit hoofdstuk komen situaties aan de orde waarin de Belastingregeling voor het Koninkrijk1 (BRK) van toepassing is. De BRK geldt voor Nederland, de Nederlandse Antillen en Aruba, die tezamen het Koninkrijk der Nederlanden vormen. De staatkundige rechtsorde van het Koninkrijk is vastgelegd in het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden. De BRK is een rijkswet gebaseerd op artikel 38 van het Statuut, en regelt de onderlinge betrekkingen op belastinggebied. De BRK heeft een bijzonder karakter; hoewel formeel een nationale rijkswet, werkt de BRK met haar bepalingen ter voorkoming van dubbele belasting in wezen als een belastingverdrag. De regering merkte hierover in de aanloop tot de herziening van de BRK in 1997 het volgende op:

De Hoge Raad past de BRK toe als een lex specialis, die daarmee strijdige nationale bepalingen opzijzet.3 De bepalingen in de BRK hebben derhalve voorrang op de nationale wet.

De indeling van dit hoofdstuk is als volgt. Eerst zal aandacht worden besteed aan de bilaterale situatie waarin de aanmerkelijkbelanghouder en de vennootschap zich beide naar de Nederlandse Antillen of Aruba verplaatsen. Vervolgens komen triangular cases aan bod, waarin de aanmerkelijkbelanghouder respectievelijk de vennootschap emigreert naar de Nederlandse Antillen, en de vennootschap respectievelijk de aanmerkelijkbelanghouder naar een andere staat dan wel naar een ander land binnen het Koninkrijk. Het betreft telkens een vennootschap die ten minste vijf jaar in Nederland gevestigd is geweest, zodat zij ingevolge de vestigingsplaatsfictie van artikel 7.5, lid 6, Wet IB 2001 nog tien jaar na de zetelverplaatsing geacht wordt in Nederland te zijn gevestigd. Ervan uitgaande dat het land waarnaar de feitelijke leiding wordt verplaatst, de vennootschap eveneens als inwoner beschouwt, is derhalve steeds sprake van een dual resident company. De vraag die moet worden beantwoord is dan in hoeverre de vestigingsplaatsfictie succesvol is, zodat Nederland het inkomen uit aanmerkelijk belang bij de buitenlands belastingplichtige aanmerkelijkbelanghouder op basis van de toewijzingsbepalingen in de BRK dan wel het verdrag met de derde staat daadwerkelijk in de heffing kan betrekken.