HR, 22-01-2008, nr. 00835/07

Namens requirante is in hoger beroep toegelicht dat uit de door [naam 1] (namens het slachtoffer optredend) opgetekende getuigenverklaringen een totaal ander beeld komt dan uit de getuigenverklaringen ter zitting.

Zo laat [naam 1] bij brief van 8 oktober 2004 weten dat de heer [getuige 1] heeft verklaard het ongeval te hebben gehoord (dus niet gezien) en direct daarna na de ongevalplaats is gegaan. Ter zitting verklaart deze getuige echter eerst gezien te hebben dat de auto net voordat de motorrijder aankwam de weg op reed. Daarna verklaart deze de klap gehoord te hebben en toen pas te hebben gekeken. Wederom in weerwil van zijn eerdere verklaring verklaart de heer [getuige 1] ter zitting dat hij niet direct daarna naar de ongevalplaats is gegaan, maar eerst de hond naar huis heeft gebracht.

Voorts is het vreemd dat de heer [getuige 1] verklaart het slachtoffer uit de sloot te hebben gehaald en daarna verklaart dat het slachtoffer in de berm lag, dat de heer [getuige 1] verklaart dat hij wel 112 zou hebben gebeld, maar desondanks eerst naar huis zou zijn gegaan (het is onlogisch om te oordelen dat het ongeval ernstig genoeg is om 112 te bellen, maar niet te gaan kijken of dat werkelijk zo is, laat staan om dan geen bijstand te verlenen), dat de heer [getuige 1] ter zitting aangeeft de snelheid van de motor te hebben beoordeeld. Ten aanzien van het laatste: in het licht van het feit dat [naam 1] vooral onderzoek deed naar de snelheid van de motor, is het onwaarschijnlijk dat de heer [getuige 1] tegenover [naam 1] heeft aangegeven de snelheid van de motor te hebben beoordeeld, terwijl het wel zo moet zijn dat [naam 1] hier naar heeft gevraagd. De heer [getuige 1] kan zich derhalve enkele maanden na het ongeval veel minder herinneren en ook andere feiten (!) dan twee jaar na het ongeval. De verklaring van de heer [getuige 1] wijkt in ieder geval op kenmerkende punten af.

Bij brief van 8 oktober 2004 laat [naam 1] weten dat de heer [getuige 2] zat te wachten om te worden opgehaald en na het ongeval, welke hij kennelijk niet heeft gezien omdat hij slechts de motorrijder zag vallen, naar buiten is gelopen. Ter zitting verklaart de heer [getuige 2] stellig dat hij buiten stond te wachten en voorts het ongeval in zijn geheel heeft waargenomen. [naam 1] laat tevens weten dat de heer [getuige 2] heeft verklaard met de automobilist heeft gesproken en deze heeft laten weten ‘zo de weg te zijn opgereden’ en het niet nodig te achten om de politie te bellen. Ter zitting verklaart de heer [getuige 2] echter stellig dat hij niemand ter plekke heeft gesproken. Aldus [naam 1] heeft de heer [getuige 2] verklaard dat hij heeft gezien dat de auto licht naar links stond gedraaid, richting Zundert. Ter terechtzitting verklaart de heer [getuige 2] echter stellig dat hij heeft gezien dat de auto in de richting België (hetgeen de andere kant op is) stond gedraaid. Ten aanzien van de snelheid van de motor verklaart de heer [getuige 2] dat hij de motorrijder altijd in een rustig tempo voorbij zag komen, waaruit moge blijken dat dit (historische gegevens en dus niet de actuele gegevens) de enige wijze is waarop hij de snelheid van de motor ten tijde van het ongeval kan inschatten. Ter zitting verklaart de heer [getuige 2] echter dat hij de motor heeft zien aankomen. Anders gezegd: de verklaring ter zitting staat op alle punten haaks op de eerdere verklaring. Ook de heer [getuige 2] weet enkele maanden na het ongeval veel minder details te vermelden dan na twee jaar.

Het moge duidelijk zijn dat met de loop van de tijd getuigenissen minder betrouwbaar worden. Het Gerechtshof heeft de brief van [naam 1] niet tot de bewijsmiddelen willen rekenen, maar had de informatie die hierin stond niet volledig mogen negeren. Uit het stuk van [naam 1] blijkt zonder enige twijfel dat beide getuigen het ongeval niet hebben zien gebeuren en dat zij van vele details enkele maanden na het ongeval niet op de hoogte zijn. Wel zijn zij er zeker van dat de auto (deels) op de Meirseweg stond. Dit is echter een niet ongebruikelijk fenomeen bij getuigen die zaken niet hebben waargenomen. Niet waargenomen zaken worden dan ‘logisch’ ingevuld. Er is een ongeval geweest waarbij een motorrijder die op de Meirseweg reed een auto heeft geraakt. Normaliter houdt zulks in dat de auto dan ook op de Meirseweg moet hebben gereden, nu voor het gevoel het onlogisch is dat de motor op de Rustenburgstraat zou zijn terechtgekomen.

Wat daarvan ook moge zijn, de getuigenverklaringen ter zitting wijken op essentiële punten compleet af van de verklaringen eerder tegenover [naam 1]. Door de verdediging is aangevoerd dat hieruit moge blijken dat de getuigen zich het voorval niet meer voor de geest kunnen halen. Zulks had niet van tafel mogen worden geveegd met de enkele constatering dat zij in de kern consistent zijn. Die kern kan niet anders zijn dan de stelling dat de auto op de Meirseweg stond. Een kern die iedere getuige die het ongeval niet heeft gezien wel zal melden.

Wat daarvan ook moge zijn, de getuigen zijn allesbehalve consistent in hun verklaringen. Met name spreken zij hun eerdere verklaringen op meerdere punten tegen. Het is derhalve onbegrijpelijk dat het Hof tot het oordeel is gekomen (arrest Gerechtshof, pagina 3, laatste alinea) dat de getuigen een geloofwaardig beeld hebben geschetst van het gebeurde. Op die grond heeft het Hof ten onrechte, althans onvoldoende met redenen omkleed het feit bewezen verklaard.

Zoals in punt 1.5 reeds aangegeven zijn getuigenissen met de loop van de tijd minder betrouwbaar. Het Gerechtshof heeft de brief van [naam 1] niet tot de bewijsmiddelen willen rekenen, maar had de informatie die hierin stond niet volledig mogen negeren, zeker niet, nu hieruit naar voren komt dat getuigen [getuige 2] en [getuige 1] het ongeval niet hebben gezien (brief [naam 1], d.d. 8 oktober 2004) en zij ook beiden impliciet aangeven de snelheid van de motor op de dag van het ongeval niet hebben beoordeeld. Hieruit volgt dat de getuigen slechts hebben kunnen verklaren over de situatie na het ongeval, welke niets zegt over de omstandigheden van het ongeval zelf.

Het Gerechtshof komt ondanks de brief van [naam 1], nota bene geschreven door een belangenbehartiger van het slachtoffer, tot het onbegrijpelijke oordeel het niet aannemelijk is dat getuigen [getuige 2] en [getuige 1] het ongeval niet hebben gezien (arrest Gerechtshof, pagina 3, laatste alinea). Toch is dat nu precies wat zij tegen [naam 1] hebben verklaard enkele maanden na het ongeval. Het is derhalve onbegrijpelijk dat het Hof tot het oordeel is gekomen dat het niet aannemelijk is dat getuigen het ongeval niet hebben gezien. Ook op die grond heeft het Hof ten onrechte, althans onvoldoende met redenen omkleed het feit bewezen verklaard.

Het Gerechtshof acht bewezen dat verdachte zich met zijn auto minstens voor een belangrijk gedeelte op de Meirseweg heeft bevonden op het moment van de aanrijding. Dit dient aldus het Gerechtshof te gelden als aanmerkelijk onachtzaam rijden. Vervolgens oordeelt het Gerechtshof dat het letsel van het slachtoffer aan verdachte is te wijten.

Het Gerechtshof heeft kennelijk niet onderzocht of er ook een causaal verband is tussen het onachtzaam rijden van verdachte en het ongeval en het daarmee samenhangende letsel. Immers, door het Gerechtshof is niet onderzocht waar de motor de auto heeft geraakt, ondanks in hoger beroep door de verdediging uitgebreid bepleit en toegelicht is dat de auto niet is geraakt op de Meirseweg, maar op de Rustenburgstraat.

Dat de motor ten tijde van het ongeval inmiddels op de Rustenburgstraat terecht was gekomen blijkt uit meerdere bewijsmiddelen. Zo is er de verklaring van het slachtoffer ter zitting dat hij het parallel aan de Meirseweg lopende fietspad op wilde rijden achter de auto van verdachte door (PV terechtzitting, d.d. 27 februari 2006, pagina 2 onderaan). Zulks lukte niet, maar was naar de mening van het slachtoffer wel gelukt indien verdachte was doorgereden. Ook verklaart het slachtoffer ‘rechtdoor’ te zijn gereden (PV terechtzitting, d.d. 27 februari 2006, pagina 3 halverwege, hetgeen ook meermaals door verdachte is gesteld). Een enkele blik op de foto's leert dan bij rechtdoor rijden de motor op de Rustenburgstraat terecht moet zijn gekomen.

Ook uit de schade van de auto blijkt dat de auto is geraakt ter hoogte van de deur. Zelfs indien de auto deels op de Meirseweg zou hebben gestaan, dan nog zou de motor op de Rustenburgstraat moeten hebben gereden om de auto hier te raken. Daarnaast volgt uit de vindplaats van de motor en het slachtoffer dat de motor op de Rustenburgstraat heeft gereden ten tijde van het ongeval.

Daarnaast heeft ook verdachte meermaals ter zitting verklaard dat de motor hem heeft geraakt terwijl deze inmiddels op de Rustenburgstraat heeft gereden.

Het Hof had derhalve moeten onderzoeken of en in hoeverre het ongeval niet zou zijn veroorzaakt indien verdachte niet op de Meirseweg terecht was gekomen. Immers, hoe minder de auto op de Meirseweg zou staan, hoe groter de kans dat de motorrijder, gelet op de gekozen route, de auto van verdachte zou raken. Juist door wel volledig op de Meirseweg pas tot stilstand te komen zou de motorrijder de auto van verdachte niet hebben geraakt.

Nu niet is onderzocht in hoeverre het ongeval en het daarmee gepaard gaande letsel te wijten is aan het rijgedrag van verdachte is het bestreden arrest onvoldoende met redenen omkleed (vide Uw arrest d.d. 18 mei 2004, NJ 2004/512).

Namens requirant is in hoger beroep uitgebreid bepleit en toegelicht dat verdachte zich bevond in een verontschuldigbare onmacht. Immers, verdachte heeft gehandeld zoals mag worden verwacht van een voorzichtig verkeersdeelnemer. Hij is gestopt (ook het slachtoffer verklaart op 27 februari 2006 dat verdachte heeft geremd alvorens hij weer de Meirseweg op wilde rijden, alsmede op 22 juli 2004 dat de auto ‘opeens weer ging rijden’), heeft gekeken en daarna pas opgereden.

Uit het feit dat verdachte is gestopt kan worden afgeleid dat hij ook heeft gekeken. Immers, niemand stopt om vervolgens zonder te kijken de weg weer op te rijden. Nu het daarmee op zijn minst aannemelijk is dat verdachte heeft gekeken, is daarmee eveneens aannemelijk dat verdachte in een verontschuldigbare onmacht verkeerde. Wat kan een bestuurder nog meer doen dan stoppen en kijken of er iets aan komt alvorens de weg op te rijden? Dat verdachte de motor niet heeft gezien kan hem slechts verweten worden indien hij niet of niet op de juiste wijze heeft gekeken (men kan hier denken aan vluchtig kijken zonder te stoppen).

Uit het arrest van het Hof blijkt niet van enig onderzoek naar aanleiding van het aangevoerde verweer. Reeds op grond hiervan dient het arrest van het Hof als onvoldoende met redenen omkleed te worden gecasseerd.

Het oordeel van het Gerechtshof steunt vooral op de getuigenverklaring van het slachtoffer, die alle belang heeft bij het verklaren niet te hard te hebben gereden, alsmede op de getuigenverklaringen van de heren [getuige 2] en [getuige 1], die, zoals eerder aangegeven, enkele maanden na het ongeval nog niets konden verklaren over de snelheid van de motor vlak vóór het ongeval. Daarnaast is het voor leken al zo goed als onmogelijk om de snelheid van een voertuig in te schatten, hetgeen inhoudt dat het Gerechtshof niet had mogen afgaan op de verklaringen van de getuigen die zo zij de motor reeds hebben zien rijden voorafgaand aan het ongeval, niet meer dan een zeer ruwe schatting van de snelheid van de motor konden maken. Zeker nu een klein verschil al de kans op een ongeval aanmerkelijk vergroot (1 km/u snelheidsverschil vergroot de kans op een ongeval met 3%, Finch et al., 1994), had het Gerechtshof de stellig van de verdediging niet mogen passeren op basis van alleen de getuigenverklaringen.

De verdediging heeft uitvoerig en met schriftelijke stukken onderbouwd waarom de motor wel te hard moet hebben gereden (pleitnotitie, onder 2.7). Kort gezegd blijkt uit de schade aan de auto, de verklaring van het slachtoffer dat hij om de auto heen wilde sturen (hetgeen aangeeft dat voor zover het de afstand tot het voertuig betreft het slachtoffer het aannemelijk achtte dat er nog om de auto heen kon worden gestuurd), en de verklaring van verdachte dat de motor en vele tientallen meters moet hebben gehad om te remmen en dat de impactsnelheid van de motor zonder meer hoog lag. Het is derhalve onbegrijpelijk dat het Hof tot het oordeel is gekomen dat het niet aannemelijk is dat de motor te hard zou hebben gereden en zulks geen bevestiging vindt in het onderzoek ter terechtzitting, alsmede dat de berekening is gebaseerd op speculatieve aannames, terwijl nota bene een deugdelijk uitgevoerde test ter zake als productie is overgelegd. Op die grond heeft het Hof ten onrechte, althans onvoldoende met redenen omkleed geoordeeld dat het niet aannemelijk is dat de motor te hard zou hebben gereden.

In de procedure voor het Hof is namens requirant bepleit dat de persoonlijke omstandigheden van verdachte nopen tot een gereduceerde strafmaat, met name daar waar het de financiële component betreft (pleitnotitie, punt 5).

Uit het arrest van het Hof blijkt niet van enig onderzoek naar aanleiding van het aangevoerde verweer, ondanks de impliciete verwerping daarvan. Hiermee heeft het Hof de jurisprudentiële responsieplicht geschonden (vide Uw arresten van 18 april 1978, NJ 1978, 365 m.nt. ThWvV en 12 december 1978, NJ 1979, 142, m.nt. GEM). Reeds op grond hiervan dient het arrest van het Hof als onvoldoende met redenen omkleed te worden gecasseerd.