HR, 16-08-2005, nr. 03534/04B

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

Volgens de toelichting op de middelen heeft de Rechtbank ten onrechte aan haar beslissing ten grondslag gelegd dat ingevolge het bepaalde in art. 126 Sv voor het verlenen van een machtiging tot het instellen van een strafrechtelijk financieel onderzoek vereist is dat niet alleen sprake is van een verdenking ter zake van een misdrijf waarvoor een geldboete van de vijfde categorie kan worden opgelegd, maar ook van verdenking ter zake van de in art. 36e lid 3 Sr bedoelde "andere feiten".

8.

De eerste twee leden van art. 126 Sv luiden:1.

"1.

In geval van verdenking van een misdrijf, waarvoor een geldboete van de vijfde categorie kan worden opgelegd en waardoor op geld waardeerbaar voordeel van enig belang kan zijn verkregen, kan overeenkomstig de bepalingen van deze afdeling een strafrechtelijk financieel onderzoek worden ingesteld.

2.

Een strafrechtelijk financieel onderzoek is gericht op de bepaling van het door de verdachte wederrechtelijk verkregen voordeel, met het oog op de ontneming daarvan op grond van artikel 36e van het Wetboek van Strafrecht.

(...)."

9.

Genoemde leden van art. 126 Sv hebben deze redactie sinds de Wet van 10 december 1992, Stb. 1993, 11 met dien verstande dat het eerste lid tot de inwerkingtreding op 1 februari 20002. van de Wet van 27 mei 1999, Stb. 243 nog sprak over een "strafbaar feit" in plaats van een "misdrijf".3.

10.

Art. 36e lid 3 Sr luidt:4.

"Op vordering van het openbaar ministerie kan bij een afzonderlijke rechterlijke beslissing aan degene die is veroordeeld wegens een misdrijf, waarvoor een geldboete van de vijfde categorie kan worden opgelegd, en tegen wie als verdachte van dat misdrijf een strafrechtelijk financieel onderzoek is ingesteld, de verplichting worden opgelegd tot betaling van een geldbedrag aan de staat ter ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel, indien gelet op dat onderzoek aannemelijk is dat ook dat feit of andere strafbare feiten er op enigerlei wijze toe hebben geleid dat de veroordeelde wederrechtelijk voordeel heeft verkregen."

11.

De memorie van toelichting bij het ontwerp dat leidde tot de hiervoor genoemde Wet van 10 december 1992, houdt onder meer in:5.

"Het instellen van een s.f.o. is een ingrijpende aangelegenheid, waartoe niet lichtvaardig besloten dient te worden. Als wettelijke voorwaarde daartoe is voorgesteld het bestaan van verdenking van een strafbaar feit, waarvoor een geldboete van de vijfde categorie kan worden opgelegd, hetzelfde criterium als in het derde lid van artikel 36e Sr is opgenomen. Deze bepaling en art. 126 Sv hangen in dit opzicht rechtstreeks samen.

Bovendien kwalificeert niet ieder feit dat met een geldboete van de vijfde categorie is bedreigd voor het instellen van een s.f.o. Slechts die delicten, die gelet op hun aard en de feiten en omstandigheden waarop in het concrete geval de verdenking berust het vermoeden rechtvaardigen dat daarmee - (...) - door de verdachte op geld waardeerbaar voordeel van enig belang kan zijn verkregen, kunnen aanleiding vormen voor de instelling van het bijzondere onderzoek."

12.

Noch uit de tekst van het bepaalde in art. 126 Sv noch uit de wetsgeschiedenis valt af te leiden dat pas tot het verlenen van een machtiging tot een strafrechtelijk financieel onderzoek kan worden overgegaan, wanneer niet alleen sprake is van verdenking van een misdrijf, waarvoor een geldboete van de vijfde categorie kan worden opgelegd en waardoor op geld waardeerbaar voordeel van enig belang kan zijn verkregen, maar ook van verdenking ter zake van de in art. 36e Sr genoemde "andere feiten". Een dergelijke uitleg ligt ook niet voor de hand omdat het strafrechtelijk financieel onderzoek er mede op is gericht na te gaan of ook door andere feiten dan die waarop de vereiste verdenking betrekking heeft wederrechtelijk voordeel is verkregen.6. Ook indien immers de betrokkene geen voordeel heeft verkregen door middel van of uit de baten van het strafbare feit waarvoor hij is veroordeeld, doch aannemelijk is dat andere strafbare feiten er op enigerlei wijze toe hebben geleid dat hij wederrechtelijk voordeel heeft verkregen, kan hem op grond van art. 36e lid 3 Sr de verplichting worden opgelegd tot betaling van een geldbedrag aan de Staat ter ontneming van dat voordeel (HR 26 februari 2002, LJN AD5368, rov. 3.5).

13.

De Rechtbank heeft in zijn beslissing mede verwezen naar de motivering die de rechter-commissaris aan de afwijzing van de vordering tot het verlenen van een machtiging tot een strafrechtelijk financieel onderzoek ten grondslag heeft gelegd. In de beschikking van de Rechter-Commissaris ontbreekt echter iedere motivering. Derhalve moet er in cassatie van worden uitgegaan dat de Rechtbank aan haar afwijzende beslissing uitsluitend ten grondslag heeft gelegd dat de Officier van Justitie de ingevolge art. 126 lid 1 Sv vereiste verdenking ten aanzien van andere feiten als bedoeld in art. 36e lid 3 Sr onvoldoende heeft geconcretiseerd. Nu de Rechtbank aldus een eis stelt die de wet niet kent, kan de beslissing van de Rechtbank niet in stand blijven.

14.

Het middel slaagt.

15.

Het tweede middel klaagt dat de Rechtbank zich ten onrechte heeft verenigd met de door de Rechter-Commissaris gegeven motivering.

16.

Zoals ik hiervoor reeds heb uiteengezet ontbreekt in de beslissing van de Rechter-Commissaris iedere motivering. De verwijzing in de beslissing van de Rechtbank naar die motivering is dus zonder betekenis. Blijkens de toelichting richt het middel zich niettemin tegen de inhoud van die motivering. De klacht over die motivering mist dus feitelijke grondslag. Nu mag het zo zijn geweest, zoals in de toelichting op het middel wordt uiteengezet, dat de Rechter-Commissaris mondeling aan de Officier van Justitie heeft laten weten waarom hij diens vordering heeft afgewezen, maar die motivering is niet kenbaar in cassatie en kan dus geen voorwerp zijn van onderzoek in cassatie.

17.

Het middel faalt.

18.

Het slagen van het eerste middel roept de vraag op of de Hoge Raad, zoals art. 448 Sv voorschrijft, kan bevelen hetgeen overeenkomstig de bepalingen der wet behoort of had behoren te geschieden. In cassatie kan worden vastgesteld, dat de vordering van de Officier van Justitie mede is gebaseerd op een misdrijf waarvoor een geldboete van de vijfde categorie kan worden opgelegd (art. 2 lid 1 onder B j° 10 lid 3 Opiumwet). Naar de verdenking ter zake van dat misdrijf heeft de Rechtbank - voor zover valt op te maken uit de onderhavige beslissing - geen enkel onderzoek ingesteld. Dat onderzoek kan wegens zijn uitgesproken feitelijke aard niet in cassatie geschieden. Daarom dient de zaak te worden teruggewezen naar de Rechtbank.7. Uiteraard zou het ook mogelijk zijn de zaak te verwijzen naar een andere Rechtbank maar daaraan geef ik op praktische gronden niet de voorkeur. Verwijzen zou immers betekenen dat de onderhavige zaak voor één onderzoekshandeling zou moeten worden overgedragen aan een ander arrondissementsparket met alle nadelen van dien.

19.

Ambtshalve heb ik geen gronden aangetroffen waarop de bestreden beschikking zou dienen te worden vernietigd.

20.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden beschikking en terugwijzing naar de Rechtbank teneinde op het bestaande hoger beroep opnieuw te worden berecht en afgedaan.8.