HR, 01-06-2004, nr. 02578/03B

Documentgegevens:

ECLI:NL:HR:2004:AO5857

Instantie

Hoge Raad (Strafkamer)

Datum

01-06-2004

Zaaknummer

02578/03B

Conclusie

Mr. Vellinga

LJN

AO5857

Vakgebied(en)

Strafprocesrecht (V)

Brondocumenten en formele relaties

ECLI:NL:PHR:2004:AO5857, Conclusie, Hoge Raad (Advocaat-Generaal), 01‑06‑2004

Arrest Hoge Raad: ECLI:NL:HR:2004:AO5857

ECLI:NL:HR:2004:AO5857, Uitspraak, Hoge Raad (Strafkamer), 01‑06‑2004; (Cassatie)

Wetingang

art. 116 Wetboek van Strafvordering; art. 134 Wetboek van Strafvordering; art. 552a Wetboek van Strafvordering

Vindplaatsen

JOL 2004, 292

NJ 2004, 403

JOW 2005, 48

NbSr 2004/232

Conclusie 01‑06‑2004

Mr. Vellinga

Partij(en)

Nr. 02578/03 B

Mr. Vellinga

Zitting: 16 maart 2004

Conclusie inzake:

[klager]

1.

De Rechtbank te Haarlem heeft klager niet-ontvankelijk verklaard in zijn beklag strekkende tot teruggave aan hem van de op de lijsten I en II omschreven goederen. Voorts heeft de Rechtbank het klaagschrift ten aanzien van de goederen, vermeld op lijst III, ongegrond verklaard.

2.

Namens klager heeft mr. D.W.H.M. Wolters, advocaat te Hoofddorp, één middel van cassatie voorgesteld.

3.

Het middel bevat de klacht dat de Rechtbank klager ten onrechte niet-ontvankelijk heeft verklaard in het beklag en wel omdat het beslag ten tijde van het beklag nog niet was geëindigd.

4.

Blijkens het proces-verbaal van het in het openbaar gehouden onderzoek in raadkamer van 7 augustus 2003 is aldaar onder meer het volgende voorgevallen, voor zover voor de beoordeling van het middel van belang:

"De rechter vraagt de raadsman wat het standpunt van klager is met betrekking tot de ontvankelijkheid van het klaagschrift ten aanzien van de goederen, waarop de kennisgevingen van de officier van justitie ex artikel 116, derde lid Sv d.d. 7 februari 2003 en 18 april 2003 betrekking hebben.

De raadsman voert met betrekking tot de ontvankelijkheid van het klaagschrift namens klager aan, dat een klaagschrift ex artikel 552a Sv te allen tijde ingediend kan worden, zolang het beslag nog voortduurt, zodat klager daarin ontvankelijk is ook voor wat betreft die goederen ten aanzien waarvan een schriftelijke kennisgeving ex artikel 116, derde lid Sv aan klager is uitgegaan en klager niet binnen de termijn van veertien dagen ter griffie van de rechtbank een klaagschrift ten aanzien van het daarin geuite voornemen heeft ingediend.

Voorts betoogt de raadsman dat hij namens klager op 19 februari 2003 schriftelijke bezwaar heeft gemaakt bij de officier van justitie tegen de voorgenomen beslissing.

De officier van justitie stelt zich op het standpunt dat het klaagschrift ontvankelijk is, omdat hij als officier van justitie een doorzendplicht heeft bij verkeerd ingediende klaag- dan wel bezwaarschriften.

De officier van justitie deelt mede dat, omdat er geen bezwaar is gemaakt tegen teruggave van de goederen vermeld op de lijst behorende bij de 2e tranche en er geen afschrift van het klaagschrift tegen de 3e tranche bij het parket is ingediend, het openbaar ministerie reeds twee auto's heeft doen teruggeven aan de redelijkerwijs rechthebbende en dat het bij drie andere auto's al opdracht had gegeven deze terug te geven, maar dat het deze opdracht heeft kunnen terugdraaien."

5.

De beschikking van de Rechtbank houdt onder meer het volgende in:

"2. Beoordeling

Vast is komen te staan, dat de op vorenbedoelde aan het klaagschrift gehechte bijlage vermelde goederen op rechtmatige wijze onder klager in beslag zijn genomen en dat het beslag op die goederen met uitzondering van de in beslaggenomen Fiat Marea, gekentekend [AA-00-AA], en Hyundai, gekentekend [BB-00-BB] nog voortduurt.

Door de officier van justitie is op 7 februari 2003, 18 april 2003 respectievelijk op 23 april 2003 schriftelijk aan klager en diens raadsman kennis gegeven ten aanzien van de goederen vermeld op de aan deze kennisgevingen gehechte lijsten I, II en III, dat hij voornemens is die onder klager in beslaggenomen goederen, waarvan geen afstand is gedaan, terug te geven aan degenen die redelijkerwijs als rechthebbenden op die goederen kunnen worden aangemerkt en dat klager tegen dat voornemen binnen 14 dagen bezwaar kan maken bij de rechtbank te Haarlem.

Vast is ook komen te staan dat klager bij de griffie van de rechtbank te Haarlem tegen het telkens in die schriftelijke kennisgevingen geuite voornemen geen bezwaar heeft gemaakt.

Wel heeft klager - voor ommekomst van de termijn van 14 dagen ten aanzien van de schriftelijke kennisgeving van 23 april 2003 - te weten op 7 mei 2003 een klaagschrift ex artikel 552a van het Wetboek van Strafvordering (Sv) ter griffie van deze rechtbank ingediend.

2.1

Ontvankelijkheid

Met betrekking tot de ontvankelijkheid van het klaagschrift heeft de raadsman namens klager aangevoerd dat het klaagschrift ex artikel 552a Sv te allen tijde ingediend kan worden zolang het beslag nog voortduurt, zodat klager daarin ontvankelijk is ook voor wat betreft die goederen ten aanzien waarvan een schriftelijke kennisgeving ex artikel 116, derde lid Sv aan klager is uitgegaan en klager niet binnen de termijn van veertien dagen ter griffie van de rechtbank een klaagschrift ten aanzien van het daarin geuite voornemen heeft ingediend.

De rechtbank heeft hiertoe het navolgende overwogen.

Artikel 116, derde lid Sv geeft de officier van justitie de bevoegdheid een inbeslaggenomen voorwerp, waarvan door degene onder wie het inbeslaggenomen is, geen afstand is gedaan, terug te geven aan degene die redelijkerwijs als rechthebbende op dat goed kan worden aangemerkt, indien de beslagene niet binnen veertien dagen, nadat hem schriftelijk kennis is gegeven van het voornemen tot vorenbedoelde teruggave, zich beklaagt over het voornemen tot zodanige beslissing of het door hem ingestelde beklag ongegrond is verklaard.

Nu klager niet tijdig beklag heeft gedaan door het binnen de wettelijke termijn van veertien dagen indienen van een klaagschrift ter griffie van de rechtbank ten aanzien van de goederen, waarop de schriftelijke kennisgevingen van 7 februari 2003 en 18 april 2003 betrekking hebben, kan hij - in aanmerking genomen dat de officier van justitie in raadkamer te kennen heeft gegeven dat hij nog steeds voornemens is ten aanzien van de hier bedoelde goederen gebruik te maken van bovenbedoelde bevoegdheid - niet worden ontvangen in zijn op 7 mei 2003 ter griffie van de rechtbank ingekomen klaagschrift ex artikel 552a Sv ten aanzien van die goederen.

Voorzover klager zou menen dat de brief van zijn raadsman van 19 februari 2003 aan de officier van justitie, waarin bij de officier van justitie bezwaar wordt gemaakt tegen het voornemen als neergelegd in de schriftelijke kennisgeving van 7 februari 2003, als klaagschrift ex artikel 116, derde lid Sv moet worden aangemerkt, miskent die opvatting dat deze aan de officier van justitie gerichte brief, waarin overigens enige motivering van het beklag ontbreekt, nu die van de rechtsgeleerde raadsman van klager afkomstig is, niet kan worden aangemerkt als een op de voet van artikel 552a, tweede lid Sv, juncto artikel 116, derde lid Sv ter griffie ingediend klaagschrift.

Klager moet daarom niet ontvankelijk worden verklaard in zijn beklag ten aanzien van de inbeslaggenomen goederen, vermeld op de lijsten I en II, waarop de schriftelijke kennisgevingen van 7 februari 2003 en 18 april 2003 betrekking hebben."1.

6.

Bij de stukken van het geding bevindt zich een schrijven van 7 februari 2003 van de Officier van Justitie, gericht aan klager, omtrent inbeslaggenomen goederen die op de aan dat schrijven gehechte lijst (hierna verder lijst I) worden vermeld. Het schrijven houdt in:

"Gelet op het bepaalde in artikel 116, tweede en derde lid, van het Wetboek van Strafvordering, ben ik nu van plan deze goederen aan de redelijkerwijs rechthebbende te doen teruggeven.

Tegen dit voornemen kunt u binnen veertien dagen bezwaar maken bij de arrondissementsrechtbank te Haarlem, Postbus 1621, 2003 BR te Haarlem. Indien u bezwaar maakt verzoek ik u dit gemotiveerd per in beslag genomen goed te doen."

7.

Voorts bevindt zich bij de stukken een fax van woensdag 19 februari 2003 van klagers raadsman, gericht aan de Officier van Justitie. Dit faxbericht houdt in:

"Onder verwijzing naar ons gesprek van 18 februari jl. bericht ik u hierdoor, zoals ik u ook al mondeling mededeelde, dat [klager] bezwaar maakt tegen uw voornemen de zaak als voormeld in de bijlage bij uw brief van 7 februari 2003 aan hem, aan de redelijkerwijs rechthebbende te doen teruggeven. Cliënt maakt daartegen bezwaar. Zoals ik u gisteren mondeling al mededeelde lukt het mij niet om op uiterlijk a.s. vrijdag mijn bezwaren te motiveren, dit ten gevolge van een grote strafzaak die in Rotterdam dient. Ik zal eerst ergens volgende week het bezwaar kunnen motiveren. Ik zal een en ander eerst ook met [klager] dienen te bespreken. Ik zal daarbij tevens aan de orde stellen het proces-verbaal dat ik vandaag van u mocht ontvangen. Het gaat om het proces-verbaal betreffende de in beslag genomen zaken."

8.

Verder bevindt zich bij de stukken een schrijven van 18 april 2003 van de Officier van Justitie, gericht aan klager, omtrent een inbeslaggenomen aanhangwagen die op de aan dat schrijven gehechte lijst (hierna verder lijst II) wordt vermeld. Het schrijven houdt in:

"Gelet op het bepaalde in artikel 116, tweede en derde lid, van het Wetboek van Strafvordering, is de officier van justitie te Haarlem nu van plan deze aanhangwagen aan de redelijkerwijs rechthebbende te doen teruggeven.

9.

Voorts bevindt zich bij de stukken een schrijven van 23 april 2003 van de Officier van Justitie, gericht aan klager, omtrent inbeslaggenomen goederen die op de aan dat schrijven gehechte lijst (hierna verder lijst III) worden vermeld. Het schrijven houdt in:

"Gelet op het bepaalde in artikel 116, tweede en derde lid, van het Wetboek van Strafvordering, ben ik nu van plan deze goederen aan de redelijkerwijs rechthebbenden te doen teruggeven.

10.

Op 7 mei 2003 is door de Rechtbank te Haarlem, vestiging Schiphol ontvangen het namens klager ingediende klaagschrift ex art. 552a Sv hetwelk betrekking heeft op de inbeslaggenomen voorwerpen zoals hiervoor vermeld op lijst I, II en III. Dit klaagschrift strekt er, zakelijk weergeven, toe dat het beslag wordt opgeheven en de inbeslaggenomen voorwerpen aan klager als degene onder wie die voorwerpen in beslag zijn genomen worden teruggegeven.

11.

Art. 116 Sv luidt, voor zover thans van belang:

"1.

Zodra het belang van de strafvordering zich niet meer verzet tegen de teruggave van een inbeslaggenomen voorwerp, doet het openbaar ministerie dit teruggeven aan degene bij wie het is inbeslaggenomen.

2.

Indien deze ten overstaan van de rechter-commissaris, de officier van justitie of een andere opsporingsambtenaar schriftelijk verklaart afstand te doen van het voorwerp, kan het openbaar ministerie:

a.: het voorwerp doen teruggeven aan degene die redelijkerwijs als rechthebbende kan worden aangemerkt;

(...)

3.

Wordt een verklaring als bedoeld in het tweede lid niet afgelegd, dan kan het openbaar ministerie de beslissing onder a of b alsnog nemen, indien degene bij wie het voorwerp in beslag is genomen, zich niet binnen veertien dagen nadat het openbaar ministerie hem schriftelijk kennis heeft gegeven van het voornemen tot zodanige beslissing, daarover heeft beklaagd of het door hem ingestelde beklag ongegrond is verklaard. Op het beklag is Titel IX van het Vierde Boek van overeenkomstige toepassing."

12.

Uit de omstandigheid dat art. 116 lid 3 Sv titel IX van het vierde boek van overeenkomstige toepassing verklaart, moet worden opgemaakt dat art. 552a Sv niet voorziet in de mogelijkheid tot het indienen van een klaagschrift tegen het voornemen tot teruggave als bedoeld in art. 116 lid 3 Sv.2.

13.

De Rechtbank heeft vastgesteld dat tegen het voornemen van de Officier van Justitie tot teruggave aan de redelijkerwijs rechthebbende niet een klaagschrift is ingediend. Dat betekent dat de termijn genoemd in art. 116 lid 3 Sv niet aan ontvankelijkheid van het onderhavige klaagschrift, dat immers, zoals de Rechtbank heeft vastgesteld niet strekt tot het maken van bezwaar tegen bedoeld voornemen van de Officier van Justitie doch strekt tot opheffing van het beslag en teruggave aan klager, in de weg kan staan.

14.

Het bepaalde in art. 116 lid 3 Sv ontneemt een beslagene niet de bevoegdheid op grond van art. 552a Sv om - voor zover hier van belang - te klagen over het uitblijven van een last tot teruggave. Zoals in de toelichting op het middel met juistheid wordt gesteld kan van die bevoegdheid niet meer gebruik worden gemaakt wanneer de Officier van Justitie na ommekomst van de in art. 116 lid 3 Sv genoemde termijn van twee weken daadwerkelijk uitvoering heeft gegeven aan zijn voornemen tot teruggave aan een ander dan de beslagene.3. Zoals de Rechtbank heeft vastgesteld was dat ten tijde van het beklag - met uitzondering van een Fiat Marea en een Hyundai - niet het geval.

15.

Het middel treft doel.

16.

Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen.

17.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden beschikking voor zover klager daarbij in zijn beklag - voor zover dat niet betrekking heeft op een Fiat Marea met het kenteken [AA-00-AA] en een Hyundai met het kenteken [BB-00-BB] - niet-ontvankelijk is verklaard en terugwijzing in zoverre naar de Rechtbank teneinde op het bestaande beklag verder te worden berecht en afgedaan.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

Toon alle voetnoten

Voetnoten

Voetnoten Conclusie 01‑06‑2004

Zie voor een vergelijkbare beslissing Rb Haarlem 27 april 1984, NJ 1985, 330

Zie ook HR 25 oktober 1966, NJ 1967, 175 waarin naast elkaar worden genoemd de gevallen van art. 118 lid 3 (de voorganger van art. 116 lid 3), 552a lid 1 en 552b lid 1 Sv.

HR 25 oktober 1966, NJ 1967, 175

Uitspraak 01‑06‑2004

Inhoudsindicatie

De beslagene kan na het verstrijken van de in art. 116.3 Sv genoemde termijn niet meer worden ontvangen in een nadien ex art. 552a Sv ingediend klaagschrift strekkende tot teruggave aan hem van het inbeslaggenomen voorwerp. Ook niet indien de OvJ ten tijde van de indiening van het klaagschrift nog geen uitvoering heeft gegeven aan zijn voornemen tot teruggave.

Partij(en)

1 juni 2004

Strafkamer

nr. 02578/03 B

IV/SM

Hoge Raad der Nederlanden

Beschikking

op het beroep in cassatie tegen een beschikking van de Rechtbank te Haarlem van 26 augustus 2003, nummer 15/094047-02, op een beklag als bedoeld in artikel 552a van het Wetboek van Strafvordering, ingediend door:

[klager], geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1950, ten tijde van de betekening van de aanzegging gedetineerd in de Penitentiaire Inrichting "Midden Holland" te Haarlem.

1. De bestreden beschikking

De Rechtbank heeft de klager niet-ontvankelijk verklaard in zijn klaagschrift ten aanzien van de goederen die zijn vermeld op de lijsten I en II behorende bij de kennisgevingen als bedoeld in art. 116, derde lid, Sv van 7 februari 2003 en 18 april 2003. Voorts heeft de Rechtbank het klaagschrift ten aanzien van de goederen die zijn vermeld op lijst III behorende bij de kennisgeving als bedoeld in art. 116, derde lid, Sv van 23 april 2003, ongegrond verklaard.

2. Geding in cassatie

Het beroep is ingesteld door de klager. Namens deze heeft mr. D.W.H.M. Wolters, advocaat te Hoofddorp, bij schriftuur een middel van cassatie voorgesteld. De schriftuur is aan deze beschikking gehecht en maakt daarvan deel uit. Blijkens deze schriftuur is het beroep uitsluitend gericht tegen de niet-ontvankelijkverklaring van de klager in zijn klaagschrift ten aanzien van de goederen die zijn vermeld op de hiervoren onder 1 bedoelde lijsten I en II.

De Advocaat-Generaal Vellinga heeft geconcludeerd tot vernietiging van de bestreden beschikking voorzover klager daarbij in zijn beklag - voorzover dat niet betrekking heeft op een Fiat Marea met het kenteken [AA-00-AA] en een Hyundai met het kenteken [BB-00-BB] - niet-ontvankelijk is verklaard en terugwijzing van de zaak in zoverre naar de Rechtbank opdat de zaak op het bestaande beklag verder wordt behandeld en afgedaan.

3. Beoordeling van het middel

3.1.

Het middel behelst de klacht dat de Rechtbank de klager ten onrechte niet-ontvankelijk heeft verklaard in zijn klaagschrift.

3.2.1.

Bij de stukken bevinden zich

a.: schriftelijke kennisgevingen van 7 februari 2003 en 18 april 2003 aan de klager, inhoudende dat de Officier van Justitie voornemens is de goederen die zijn vermeld op de bij die kennisgevingen behorende lijsten, op de voet van art. 116, tweede en derde lid, Sv te doen teruggeven aan de redelijkerwijs rechthebbende, onder de mededeling dat tegen dat voornemen binnen veertien dagen bezwaar kan worden gemaakt;
b.: een op 7 mei 2003 ter griffie van de Rechtbank ingekomen "klaagschrift ex art. 552a Sv" van de klager.

3.2.2.

De Rechtbank heeft de niet-ontvankelijkverklaring van de klager in zijn klaagschrift als volgt gemotiveerd:

"Vast is ook komen te staan dat klager bij de griffie van de rechtbank te Haarlem tegen het telkens in die schriftelijke kennisgevingen geuite voornemen geen bezwaar heeft gemaakt.

(...)

De rechtbank heeft hiertoe het navolgende overwogen.

3.3.

Het middel stelt de vraag aan de orde of degene aan wie een kennisgeving als bedoeld in art. 116, derde lid, Sv is gedaan en die zich niet op de voet van die bepaling binnen veertien dagen heeft beklaagd over het in die bepaling bedoelde voornemen van de officier van justitie, ontvankelijk is in zijn nadien op de voet van art. 552a Sv ingediende klaagschrift strekkende tot teruggave aan hem van het inbeslaggenomen voorwerp in het geval dat de officier van justitie ten tijde van de indiening van het klaagschrift nog geen uitvoering heeft gegeven aan zijn voornemen om dat voorwerp te doen teruggeven aan degene die redelijkerwijs als rechthebbende kan worden aangemerkt.

3.4.

In de wet is niet uitdrukkelijk geregeld welk rechtsgevolg moet worden verbonden aan de omstandigheid dat de beslagene de termijn van art. 116, derde lid, Sv ongebruikt heeft gelaten. Een redelijke uitleg van deze bepaling brengt echter mee dat de beslagene aan wie een kennisgeving als bedoeld in art. 116, derde lid, Sv is gedaan en die zich niet binnen de in die bepaling genoemde termijn van veertien dagen heeft beklaagd over het daar bedoelde voornemen van de officier van justitie, nadien niet meer kan worden ontvangen in zijn op art. 552a, eerste lid, Sv steunend klaagschrift strekkende tot teruggave aan hem van het onder hem inbeslaggenomen voorwerp. Een andere opvatting, die zou meebrengen dat in een zodanige situatie, gelet op art. 134, tweede lid aanhef en onder a, Sv, de ontvankelijkheid van het klaagschrift als bedoeld in art. 552a Sv zou afhangen van de min of meer toevallige omstandigheid of de officier van justitie al dan niet reeds van zijn op art. 116, derde lid, Sv gebaseerde bevoegdheid tot teruggave aan de derde gebruik heeft gemaakt, zou tekortdoen aan de rechtszekerheid, met name voor bedoelde derde.

Een uitleg als hiervoor bedoeld strookt ook met hetgeen in de Memorie van Toelichting bij het wetsvoorstel dat heeft geleid tot de invoering van het huidige art. 116 Sv is vermeld ten aanzien van het vijfde lid van art. 116 Sv, welke bepaling inhoudt dat het openbaar ministerie een inbeslaggenomen voorwerp ten aanzien waarvan de bewaring is gelast ten behoeve van degene die redelijkerwijs als rechthebbende kan worden aangemerkt, aan de rechthebbende doet teruggeven nadat deze bekend is geworden. Die Memorie van Toelichting behelst dienaangaande immers:

"Tegen deze teruggave zal de beslagene niet meer kunnen opkomen. Teruggave aan hem komt niet meer in aanmerking omdat hij (...) reeds bij toepassing van het derde lid de gelegenheid beklag te doen voorbij heeft laten gaan (...)."

(Kamerstukken II 1993-1994, 23 692, nr. 3, blz. 13)

3.5.

Gelet hierop moet worden aangenomen dat de beslagene na het verstrijken van de in art. 116, derde lid, Sv genoemde termijn van veertien dagen niet meer kan worden ontvangen in zijn klaagschrift strekkende tot teruggave aan hem van het onder hem inbeslaggenomen voorwerp.

3.6.

Het vorenoverwogene brengt mee dat de Rechtbank de klager terecht niet-ontvankelijk heeft verklaard in zijn klaagschrift. Het middel faalt derhalve.

4. Slotsom

Nu het middel niet tot cassatie kan leiden, terwijl de Hoge Raad ook geen grond aanwezig oordeelt waarop de bestreden beschikking ambtshalve zou behoren te worden vernietigd, moet het beroep worden verworpen.

5. Beslissing

De Hoge Raad verwerpt het beroep.

Deze beschikking is gegeven door de vice-president C.J.G. Bleichrodt als voorzitter, en de raadsheren J.L.M. Urlings, G.J.M. Corstens, A.J.A. van Dorst en B.C. de Savornin Lohman, in bijzijn van de griffier S.P. Bakker, in raadkamer en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 1 juni 2004.