HR, 18-05-2004, nr. 02108/03

"hij in of omstreeks de periode van 31 augustus 2001 tot en met 28 november 2001 te Rotterdam en/of elders in Nederland,

tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, meermalen, althans een maal, (telkens)

al dan niet opzettelijk

(in strijd met artikel 4 van de Wet inzake de Wisselkantoren) als wisselkantoor als bedoeld in de Wet inzake Wisselkantoren, werkzaam is geweest;

Immers heeft/hebben hij, verdachte, en/of zijn mededader(s) toen en daar beroepsmatig en/of bedrijfsmatig ten behoeve en/of op verzoek van een of meer (onbekende) ander(en) (opzettelijk)

een of meer buitenlandse geldbedrag(en) (totale waarde in Nederlands geld fl. 1.630.562,72 of daaromtrent) gewisseld;

(art. 4 Wet inzake de Wisselkantoren)".

"Het hof acht niet wettig en overtuigend bewezen hetgeen de verdachte onder 2 is tenlastegelegd.

Het hof acht in het bijzonder niet bewezen dat de verdachte "als wisselkantoor als bedoeld in de Wet inzake Wisselkantoren werkzaam is geweest", door - kort omschreven - beroeps- en/of bedrijfsmatig buitenlandse geldbedragen te wisselen.

Vast is komen te staan dat de verdachte gedurende enige maanden veelvuldig en regelmatig samen met een ander bij het Grenswisselkantoor op het Centraal Station te Rotterdam buitenlandse valuta ter inwisseling heeft aangeboden en de tegenwaarde daarvan uitgekeerd heeft gekregen. In een aantal gevallen hebben ook anderen in zijn opdracht geld gewisseld.

Het hof acht aannemelijk dat hij zulks, tegen enige vergoeding, deed - gelet in het bijzonder op de ter zake afgelegde verklaring van [betrokkene 1] - op verzoek van een ander, mogelijk enkele anderen. Het hof hecht geen geloof aan verdachte's verklaring d.d. 22 januari 2001 (dossier blz. 441 e.v.) dat hij voor 12 à 15 verschillende personen geld wisselde.

Naar gangbaar spraakgebruik zou het handelen van de verdachte aangeduid kunnen worden als het 'wisselen' van geld.

Naar het oordeel van het hof heeft het begrip wisselen in de Wet inzake de Wisselkantoren (Stb. 1994, 903) evenwel een beperktere betekenis.

Artikel 4 van genoemde Wet behelst onder lid 1 het verbod - behoudens in volgende leden van dit artikel gemaakte uitzonderingen - als wisselkantoor werkzaam te zijn. Artikel 1 van deze wet geeft te dien aanzien - voorzover van belang - de navolgende definities:

Wisseltransacties worden gedefinieerd als het wisselen van munten of bankbiljetten, het uitbetalen van munten of bankbiljetten tegen inlevering van cheques, het uitbetalen van munten of bankbiljetten op vertoon van credit cards, en andere door de ministers van Financiën en Justitie aan te wijzen transacties. Onder het uitvoeren van wisseltransacties moet in ieder geval worden begrepen:

Naar het oordeel van het hof heeft de verdachte, gezien boven weergegeven feitelijke context, dan ook geen wisseltransacties uitgevoerd en niet gewisseld, en is hij dientengevolge ook niet werkzaam geweest als wisselkantoor, zoals bedoeld in de Wet inzake de Wisseltransacties [lees: de Wet inzake de wisselkantoren, JW].

De verdachte dient derhalve van het onder 2 tenlastegelegde te worden vrijgesproken."

"In deze wet en de daarop berustende bepalingen wordt verstaan onder:

Het is verboden als wisselkantoor werkzaam te zijn."

"Economische delicten zijn:

(...)

2o overtredingen van voorschriften, gesteld bij of krachtens

(...)

de Wet inzake de wisselkantoren, de artikelen 4, eerste lid (...)"

"De wisselkantoren in Nederland hebben - volgens een schatting van De Nederlandse Bank N.V. - een jaarlijkse omzet van enige miljarden guldens. Daarmee vormen zij een niet te verwaarlozen element van het financiële stelsel. Het wisselen van valuta is op zichzelf een volledig legale vorm van economische bedrijvigheid. Het is de laatste tijd echter steeds duidelijker geworden dat in een gedeelte van deze bedrijfstak misdrijfgeld wordt witgewassen. Daardoor wordt de integriteit van het Nederlandse financiële stelsel in zijn geheel aangetast. (...)

In tegenstelling tot andere delen van de financiële sector is er thans geen specifieke regelgeving voor wisselkantoren. Bestuurders en degenen die het dagelijks beleid (mede) bepalen, alsmede degenen die rechtstreeks of middellijk bevoegd zijn genoemde personen te benoemen of te ontslaan, worden niet getoetst op betrouwbaarheid, er bestaat grote vrijheid met betrekking tot de bedrijfsvoering en de administratieve organisatie, en er is geen mogelijkheid tot preventief ingrijpen. Met het bestaande, vooral strafrechtelijke instrumentarium is ingrijpen pas mogelijk als er sprake is van een aantoonbaar misdrijf. Op dat moment kan de integriteit van het financiële stelsel reeds aanzienlijke schade hebben geleden. (...)

Deze wet beoogt de hierboven gesignaleerde leemte in de regelgeving ten aanzien van het financiële stelsel op te heffen. Het hoofddoel is het tegengaan van het witwassen van misdrijfgelden. De integriteit van het financiële stelsel is alleen gewaarborgd als malafide instellingen de toegang tot de markt wordt ontzegd. Het wisselen van geld vormt een eerste stap voor criminele organisaties bij het verhullen van de herkomst van hun geld. Het bestrijden van het witwassen van crimineel verkregen vermogens is een onmisbaar element van de criminaliteitsbestrijding in het algemeen, en de strijd tegen de georganiseerde misdaad in het bijzonder. (...)

De wet voorziet in de volgende elementen. Ten eerste zal er een registratieplicht voor wisselkantoren gelden en wordt het werkzaam zijn als wisselkantoor voor niet geregistreerde instellingen verboden. Ten tweede zullen eisen worden gesteld aan de betrouwbaarheid van bestuurders en van degenen die het dagelijks beleid (mede) bepalen, alsmede van degenen die rechtstreeks of middellijk bevoegd zijn hen te benoemen of te ontslaan. Bij de inschrijving in het register zullen dus de antecedenten moeten worden opgegeven van de bestuurders van het wisselkantoor en van de personen die het beleid (mede) bepalen, alsmede van de personen die rechtstreeks of middellijk bevoegd zijn hen te benoemen of te ontslaan. De antecedenten zullen op verzoek van De Nederlandse Bank N.V. worden onderzocht teneinde de betrouwbaarheid van voornoemde personen te toetsen. Ook de bedrijfsvoering en de administratieve organisatie van een wisselkantoor zullen aan bepaalde eisen moeten voldoen. Ten derde zal worden voorzien in de mogelijkheid om wisselkantoren onder bepaalde omstandigheden uit het register te schrappen.

Op deze wijze kan eenvoudiger dan nu worden bezien door wie, waar en op welke wijze beroeps- of bedrijfsmatig wisseltransacties worden aangeboden. Die informatie is vervolgens van belang om te kunnen nagaan of de wisselkantoren voldoen aan de hun wettelijk opgelegde verplichtingen, met name voor wat betreft de melding van ongebruikelijke transacties en de identificatie bij financiële dienstverlening. In die zin kan deze wet dan ook worden gezien als ondersteuning van de uitvoering van de genoemde wetgeving inzake het tegengaan van het witwassen van misdrijfgelden. (...)

Wisseltransacties worden gedefinieerd als het wisselen van munten of bankbiljetten, het uitbetalen van munten of bankbiljetten tegen inlevering van cheques, het uitbetalen van munten of bankbiljetten op vertoon van credit cards, en andere door de ministers van Financiën en Justitie aan te wijzen transacties. Onder het uitvoeren van wisseltransacties moet in ieder geval worden begrepen:

Een wisselkantoor is gedefinieerd als degene die beroeps- of bedrijfsmatig, ten behoeve van of op verzoek van een ander wisseltransacties uitvoert. Niet iedereen die wisseltransacties uitvoert is een wisselkantoor. Het moet gaan om het beroeps- of bedrijfsmatig wisseltransacties uitvoeren. Bovendien is er een mogelijkheid tot vrijstelling en ontheffing."

"Mede naar aanleiding van een brief van de NVB heeft een aantal fracties opgemerkt dat het begrip wisselkantoor naar hun mening onvoldoende bepaald is. De leden van de fractie van de PvdA vroegen nader in te gaan op de brief van de NVB terzake, terwijl de leden van de VVD-fractie informeerden of onder de definitie ook instellingen vallen die het wisselen als nevenactiviteit bedrijven. De leden van de D66-fractie vroegen in dit verband of pizzeria's en koffieshops, die als wisselkantoor optreden, adequaat onder toezicht van de Nederlandsche Bank kunnen worden gebracht of dat er dan sprake is van nevenactiviteiten.

Ook leden van de SGP-fractie merkten met betrekking tot het begrip <<wisselkantoor>> op dat niet helemaal duidelijk is of slechts wisselen als hoofdactiviteit of mede het wisselen als nevenactiviteit onder de definitie van artikel 1, sub a, valt. Zij gingen uit van het laatste.

Tot slot informeerden de leden van de D66-fractie wat er gaat gebeuren met geldwisselkantoren of geldwisselaars die niet beroeps- of bedrijfsmatig wisseltransacties uitvoeren en hoe de regering een einde denkt te maken aan de praktijk van geldwisselen als nevendienst.

Ondergetekenden wijzen erop dat de definitie van wisselkantoor bewust ruim is geformuleerd. Het systeem van de wet werkt als volgt. Het staat een ieder die het bedrijf van wisselkantoor beroeps- of bedrijfsmatig wil uitoefenen, vrij daartoe een verzoek tot inschrijving bij de Nederlandsche Bank in te dienen. De Nederlandsche Bank zal dan volgens de bepalingen van deze wet vaststellen of al dan niet tot inschrijving zal worden overgegaan. Daarnaast is het mogelijk dat men zich niet laat registreren bij de Nederlandsche Bank en toch beroeps- of bedrijfsmatig als een soort nevenactiviteit de dienst wisselen van geld wil kunnen uitoefenen. Hiertoe is de mogelijkheid van vrijstelling of ontheffing in het wetsvoorstel opgenomen. Ondergetekenden menen dat hiermee zeer terughoudend dient te worden omgegaan, zowel met het oog op de handhaafbaarheid als gelet op het bestaan van alternatieve betaalwijzen waarbij niet eerst gewisseld hoeft te worden. Het ligt in de bedoeling om - naast een technische vrijstelling ten behoeve van credit card maatschappijen - een vrijstelling slechts te overwegen indien een te goeder naam en faam bekend staande branche-organisatie hier namens haar leden om verzoekt. De vrijstelling zal dan betrekking hebben op (bepaalde) leden van die branche-organisatie, waarbij de branche-organisatie het eerste aanspreekpunt zal zijn voor de Nederlandsche Bank. (...)

Een branche die naar de mening van ondergetekenden thans in aanmerking komt is het hotelwezen. Ten aanzien van ontheffingen zijn ondergetekenden van mening dat deze slechts spaarzaam dienen te worden verleend. De voorwaarden van zowel de vrijstellingsregeling als de ontheffing zullen derhalve zodanig moeten zijn dat enerzijds een vrijstelling of ontheffing niet als sluiproute voor een registratie gaat werken en anderzijds het voor diegenen die als wisselkantoor willen optreden aantrekkelijker is zich te laten registreren. Voor diegenen die niet geregistreerd zijn of die niet onder vrijstelling vallen of die geen ontheffing hebben gekregen geldt de verbodsbepaling. Met betrekking tot overtreders kan het openbaar ministerie besluiten strafrechtelijke vervolging in te stellen. Diegenen die niet beroeps- of bedrijfsmatig geld wisselen, vallen niet onder de verbodsbepalingen.

De D66-fractie vroeg of gezien de in artikel 1 van het wetsvoorstel gegeven definitie zich bij het begrip <<beroeps- of bedrijfsmatig>> niet makkelijk afbakeningsproblemen kunnen voordoen. Zij stellen voor de woorden <<beroeps- of bedrijfsmatig>> uit de definitie van wisselkantoor te schrappen.

Allereerst willen ondergetekenden aangeven dat de term <<beroeps- of bedrijfsmatig>> een gebruikelijke is in de financiële wetgeving. Het belang van de woorden <<beroeps- of bedrijfsmatig>> schuilt er in dit geval in dat op deze manier voorkomen wordt dat ook de cliënt die komt wisselen bij een wisselkantoor, of een incidentele wisseltransactie, als wisselkantoor aangemerkt wordt en zich derhalve zou moeten laten registreren of onder de vrijstelling zouden dienen te vallen dan wel een ontheffing zouden moeten hebben."