HR, 09-09-2003, nr. 00432/03W

De rechtbank te Rotterdam heeft op 29 januari 2003 de gevorderde tenuitvoerlegging van een Frans vonnis van 16 oktober 2001 toelaatbaar verklaard.

Namens verzoeker heeft mr. J.Y. Taekema, advocaat te Rotterdam, bij schriftuur één middel van cassatie voorgesteld.

Het middel bevat twee klachten. De eerste klacht houdt in dat de rechtbank art. 31 WOTS heeft geschonden door 1. niet de straf op te leggen welke op het overeenkomstige feit naar Nederlands recht is gesteld, 2. niet gemotiveerd te responderen op een gevoerd strafmaatverweer en (3) de straf onvoldoende te motiveren.

Verzoeker is bij vonnis van 16 oktober 2001 van de rechtbank te Meaux (Frankrijk) veroordeeld tot een gevangenisstraf van zeven jaar, wegens het onrechtmatig aanbieden en overdragen van heroïne, gepleegd te Rotterdam gedurende de periode van 1997 tot en met 9 maart 1999.

De rechtbank heeft, als gezegd, verlof verleend het Franse vonnis ten uitvoer te leggen voor de duur van vier jaar en zes maanden. Voorts heeft de rechtbank bevolen dat de tijd, die door verzoeker vanaf het moment van aanhouding op 25 november 1999 ter fine van uitlevering in uitleveringsdetentie en vervolgens na zijn terugkeer in Nederland op 22 november 2002 in voorlopige hechtenis en ter executie van de in Frankrijk opgelegde vrijheidsstraf in detentie is doorgebracht, bij de uitvoering van de opgelegde gevangenisstraf geheel in mindering wordt gebracht.

Blijkens het proces-verbaal van de terechtzitting van 15 januari 2003 is door de raadsman van verzoeker onder meer het volgende aangevoerd:

Blijkens de uitspraak van 29 januari 2003 heeft de rechtbank de in Nederland op te leggen straf als volgt gemotiveerd:

De eerste klacht, schending van art. 31 WOTS, valt uiteen in drie onderdelen: 1. de rechtbank zou bij de strafoplegging te veel rekening hebben gehouden met de opvattingen daarover in Frankrijk en dus niet de straf hebben opgelegd die op het overeenkomstige feit naar Nederlands recht is gesteld, 2. de rechtbank zou ten onrechte de persoonlijke omstandigheden van verzoeker, zoals ter terechtzitting naar voren gebracht, geen rol hebben laten spelen bij de straftoemeting, en (3) door te overwegen dat verzoeker uitsluitend uit eigen winstbejag heeft gehandeld en zich niets gelegen heeft laten liggen aan de nadelige gevolgen voor het individu en de samenleving zou de rechtbank in strijd met het bepaalde in art. 28, derde lid, WOTS, in een nieuw onderzoek naar de door de buitenlandse rechter vastgestelde feiten zijn getreden, waardoor de strafmotivering onbegrijpelijk zou zijn.

Uit HR 21 december 1993, NJ 1995, 199, volgt dat art. 31, eerste lid, WOTS aldus moet worden verstaan dat de rechter, bij het opleggen van de straf of maatregel welke op het overeenkomstige feit naar Nederlands recht is gesteld, de in het buitenland opgelegde sanctie, zonder de duur of de omvang daarvan te overschrijden, in beginsel dient te vervangen door een straf of maatregel die naar Nederlandse maatstaven en opvattingen geacht wordt te beantwoorden aan de ernst van het feit, de omstandigheden waaronder het is gepleegd en de persoon van de dader, zij het dat de rechter bij die vervanging tevens rekening dient te houden met internationale gevoeligheden.

Door te overwegen zoals weergegeven onder 7, derde alinea, heeft de rechtbank derhalve de juiste maatstaf aangelegd (zie HR 23 januari 2001, NJ 2001, 255). De rechtbank mocht voorts bij de strafoplegging rekening houden met de omstandigheid dat in Frankrijk een hoge straf staat1. op het plegen van een dergelijk feit. Wet noch jurisprudentie eisen dat de rechter slechts rekening mag houden met de wijze waarop in de overdragende Staat het betreffende feit wordt gewogen wanneer het feit aldaar is gepleegd en niet wanneer - zoals in het onderhavige geval - het feit in Nederland is gepleegd en het internationale aspect daarin bestaat dat de kopers van de door verzoeker aangeboden heroïne Fransen waren. Dat zou ook niet logisch zijn, in aanmerking genomen dat de reden om rekening te houden met de wijze waarop een feit in de overdragende Staat wordt gewogen is dat daardoor de bereidheid van een Staat wordt vergroot om in te stemmen met tenuitvoerlegging in Nederland. Zou de Nederlandse rechter, zoals de steller van het middel wil, zich weinig gelegen laten liggen aan de wijze waarop buitenlandse autoriteiten een feit wegen, dan zou dit tot gevolg kunnen hebben dat de mogelijkheid van overdracht minder zou worden benut. In gevallen als die van verzoeker, waarin familiebezoek feitelijk ondoenlijk is, zou dat uit humanitair oogpunt schrijnend zijn.

Het eerste onderdeel van de eerste klacht faalt dan ook.

Ook het tweede onderdeel van de eerste klacht faalt. Uit de strafmotivering volgt immers dat de straf gegrond is op "de persoonlijke omstandigheden van de veroordeelde, zoals daarvan is gebleken uit het onderzoek ter zitting". Daaruit blijkt dat de rechtbank rekening heeft gehouden met de persoonlijke omstandigheden van verzoeker. Zij was echter niet verplicht aan te geven op welke wijze zij daarmee rekening heeft gehouden (vgl. HR 26 juni 1990, NJ 1991, 188 en HR 26 juni 1990, NJ 1991, 192).

Het derde onderdeel van de eerste klacht is hetzelfde lot beschoren nu het de strekking van art. 31, eerste lid en art. 28, derde lid, WOTS miskent. Op grond van art. 31, eerste lid, WOTS, dient de uitspraak van de rechtbank de bijzondere redenen te bevatten die de straf hebben bepaald en zoveel mogelijk de omstandigheden, waarop bij de vaststelling van de straf is gelet. Uit de wet noch de jurisprudentie blijkt dat de rechtbank daarbij is gehouden aan de strafmotivering van de buitenlandse rechter. Uit de Memorie van Toelichting op het ontwerp van de WOTS volgt dat art. 28, derde lid, WOTS niet raakt aan de bevoegdheid van de exequaturrechter om met het oog op de bepaling van de soort en de hoogte van de op te leggen straf zelfstandig bepaalde feiten te onderzoeken en in verband daarmee personen te horen.2. Zo ver gaat de rechtbank in het onderhavige geval echter niet; voor de - in drugszaken vaak gebezigde - overweging dat "verdachte uitsluitend uit eigen winstbejag gehandeld heeft en zich niets gelegen heeft laten liggen aan de nadelige gevolgen voor het individu en de samenleving" was geen nieuw onderzoek vereist naar de door de buitenlandse rechter vastgestelde feiten. Van schending van art. 28, derde lid, WOTS of art. 31, eerste lid, WOTS is dus geen sprake. Overigens is mij niet duidelijk in welk opzicht - zoals de steller van het middel meent - deze overweging een groter verwijt zou behelzen dan de strafmotivering van het Franse vonnis, waarin werd overwogen dat "deze feiten (nl. aanbieden en overdragen, NJ) grote hoeveelheden van een giftige stof betreffen met bijzonder gevaarlijke gevolgen, zowel voor de gebruikers als voor de maatschappij, en die door de tijd heen hebben verspreid. Dat als gevolg hiervan de inbreuk op de openbare orde bijzonder ernstig blijkt te zijn ()".

De tweede klacht komt op tegen de verwerping door de rechtbank van het verweer dat het specialiteitsbeginsel is geschonden door de Franse autoriteiten.

De rechtbank heeft dit verweer als volgt samengevat en verworpen:

Geheel consequent is de opsteller van het middel niet. De zojuist besproken klacht dat de rechtbank in strijd met art. 28, derde lid, WOTS wel in een nieuw onderzoek van de feiten is getreden wordt nu gevolgd door de klacht dat de rechtbank ten onrechte niet in een onderzoek van de feiten is getreden. Het middel miskent dat de gang van zaken rond de uitleveringsprocedure hier niet aan de orde is. Op grond van dat artikel beoordeelt de rechtbank immers niet of de buitenlandse rechter zich heeft gehouden aan het specialiteitsbeginsel. Dat buitenlandse vonnis heeft in zekere zin formele rechtskracht. De rechtbank is in het voorliggende geval dus onverplicht op het verweer ingegaan. De beslissing van de rechtbank om het verweer te verwerpen is dan ook juist, wat er ook zij van de motivering van die beslissing, zodat ook deze klacht faalt bij gebrek aan belang.

De middelen falen en lenen zich voor toepassing van art. 81 RO. Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.