HR, 03-06-2003, nr. 01849/02B

De rechtbank te Amsterdam heeft bij beschikking van 28 maart 2002 een namens verzoeker gedaan beklag als bedoeld in artikel 552a Sv, strekkende tot opheffing van het onder verzoeker gelegde beslag op een Volkswagen Golf, ongegrond verklaard.

Namens verzoeker heeft mr C.A. Lucardie, advocaat te 's-Gravenhage, drie middelen van cassatie voorgesteld.

Het eerste middel voert aan dat er geen rechtsgeldig beslag is gelegd, omdat van de beslaglegging geen kennisgeving is opgemaakt.

De rechtbank heeft vastgesteld dat:

Verder heeft de rechtbank overwogen dat het dossier geen kennisgeving inbeslagneming bevat, maar dat daaruit wel blijkt dat klager op 4 september 2001 een brief van de advocaat van de oorspronkelijke eigenaar van de auto, [betrokkene 1], heeft ontvangen. Hierin wordt verzoeker gevraagd op de voet van art. 116, derde lid, Sv als bewaarder van de inbeslaggenomen auto mee te werken aan afgifte daarvan aan [betrokkene 1].

De rechtbank heeft geoordeeld dat het in ieder geval vanaf 4 september 2001 voor verzoeker duidelijk moet zijn geweest dat de auto in beslag was genomen, mede gelet op de aan hem door de politie en de Rijksdienst voor het wegverkeer gedane mededelingen omtrent het onjuiste VIN en de vervalste documenten.

Het middel gaat uit van de opvatting dat geen rechtsgeldige inbeslagneming heeft plaatsgevonden omdat van de inbeslagneming geen kennisgeving is opgemaakt. Deze opvatting is m.i. onjuist. Voor de beslaglegging als bedoeld in art. 94 Sv gelden ten aanzien van roerende zaken geen bijzondere vormvoorschriften (zie Berkhout-van Poelgeest in Handboek strafzaken, 11.1.4.b). Dit komt ook overeen met de strekking van het voorschrift van art. 94, derde lid, dat namelijk beoogt te voorkomen dat gelegde beslagen aan de aandacht ontsnappen en niet worden afgewikkeld (TK, 1993-1994, 23692, 3, p. 11). Zie in dit verband ook HR 8 juni 1983, NJ 1983, 85, waarin de Hoge Raad de gedachte verwerpt dat de kennisgeving een constitutief vereiste voor de inbeslagneming zou zijn.

Gegrondbevinding van het middel zou er overigens toe leiden dat geen beslag is gelegd. Dat zou betekenen dat ook de mogelijkheid van beklag niet openstaat, zodat verzoeker niet-ontvankelijk in zijn beklag verklaard zou moeten worden. In zoverre heeft verzoeker bij behandeling van het middel geen belang.

Het middel berust op een onjuiste lezing van de bestreden beschikking voor zover het erover klaagt dat de rechtbank heeft geoordeeld dat het beslag tot stand is gekomen door de brief van 4 september 2001 van de advocaat van [betrokkene 1]. De rechtbank heeft immers slechts overwogen dat verzoeker vanaf de datum van ontvangst van die brief op de hoogte was van het beslag op de auto.

Het tweede middel komt op tegen het oordeel dat de auto niet aan verzoeker kan worden teruggegeven.

Bij afzonderlijke beschikking van 28 maart 2002 heeft de rechtbank het door [betrokkene 1] ingediende beklag gegrond verklaard en de teruggave van de auto aan hem bevolen.

De rechtbank heeft het namens verzoeker ingenomen standpunt dat, hoewel de auto op 24 februari 1999 in Düsseldorf van de oorspronkelijke eigenaar [betrokkene 1] is gestolen, deze niettemin aan verzoeker moest worden teruggegeven, verworpen. Dit verweer komt erop neer dat verzoeker te goeder trouw was toen hij de auto kocht, zodat hij op grond van het bepaalde in artikel 3:86 BW als de rechtmatige eigenaar daarvan moet worden aangemerkt.

De rechtbank heeft daarop het volgende overwogen:

Het middel berust op de opvatting dat de beklagprocedure niet bedoeld is om civielrechtelijke geschillen te beslechten. Hieruit zou, aldus het middel, voortvloeien dat de rechtbank zich terughoudend had moeten opstellen en de auto had moeten teruggeven aan degene onder wie deze in beslag is genomen.

De opvatting dat in een beklagprocedure een definitieve beslissing wordt genomen ten aanzien van het eigendom van de auto is onjuist. Art. 116, zesde lid, Sv bepaalt immers dat de beslissing over de vraag aan wie de het inbeslaggenomen voorwerp wordt teruggegeven na opheffing van het beslag, ieders rechten ten aanzien van het voorwerp onverlet laat. De rechtbank heeft voorts door zich te laten leiden door de vraag wat op het eerste gezicht redelijk en maatschappelijk niet onverantwoord is het juiste criterium gehanteerd en bij dat oordeel terecht acht geslagen op civielrechtelijke aspecten (vgl. onder meer HR 12 oktober 1999, NJ 2000, 36 en HR 23 maart 1999, NJ 1999, 418). Het middel faalt dus.

Het derde middel bepleit dat de rechtbank ten onrechte heeft geoordeeld dat verzoeker tegen revindicatie door de eigenaar van de auto niet de bescherming van art. 3:86 BW geniet. Het voert aan dat de rechtbank ten onrechte niet heeft gerespondeerd op het verweer dat de revindicatievordering is verjaard, nu de auto op 24 februari 1999 is gestolen. De brief van de advocate van [betrokkene 1] van 4 september 2001 zou niet als een stuitingshandeling in de zin van art. 3:317 BW kunnen worden aangemerkt omdat daarin niet is vermeld dat alle rechten op nakoming zijn voorbehouden en deze brief niet is gevolgd door een stuitingshandeling als bedoeld in art. 3:316 BW.

Het middel is gegrond voor zover het klaagt over het uitblijven van een antwoord op het gevoerde verweer. Vanwege het navolgende slaagt het middel echter toch niet.

Artikel 3:86, vierde lid, BW verklaart voor wat betreft de verjaring van de in het derde lid vermelde termijn van drie jaar de artikelen 3:316, 3:318 en 3:319 BW van overeenkomstige toepassing. Stuiting van de verjaring op de voet van art. 3:317 BW door middel van een schriftelijke aanmaning is dus niet mogelijk. Deze mogelijkheid werd door de wetgever doelbewust uitgesloten omdat deze niet strookt met de rechtszekerheid waar art. 3:86, derde lid, BW het oog op heeft (Parlementaire geschiedenis Invoering Boek 3 BW, p. 1225-1226).

Van belang is dus of stuiting van de verjaring ingevolge art. 3:316 BW heeft plaatsgevonden voor het verstrijken van de driejaarstermijn van art. 3:86, derde lid, BW op 24 februari 2002. Het eerste lid van art. 3:316 houdt in dat de verjaring van een rechtsvordering wordt gestuit door het instellen van een eis, alsmede door iedere andere daad van rechtsvervolging van de zijde van de gerechtigde, die in de vereiste vorm geschiedt.

Als mogelijke stuitingshandelingen komen in dit geval in aanmerking de door de advocate van [betrokkene 1] aan verzoeker verzonden brief van 4 september 2001 en het namens [betrokkene 1] doen van beklag strekkende tot opheffing daarvan en teruggave van de auto aan [betrokkene 1]. Dit klaagschrift is bij de rechtbank ingediend op 21 januari 2002.

Zoals gezegd in punt 18 hierboven mist art. 3:317 BW in dit geval toepassing, zodat de in de brief van 4 september 2001 opgenomen schriftelijke aanmaning geen stuiting van de verjaring tot gevolg heeft gehad. Resteert het indienen van het beklag op 21 januari 2002.

Uit de parlementaire geschiedenis blijkt dat art. 3:316, eerste lid, BW ruim moet worden uitgelegd. Tevens wordt daarin benadrukt dat het moet gaan om het instellen van een eis in rechte (Parlementaire geschiedenis Boek 3, p. 932 e.v.). Dit laatste ligt geheel in lijn met het buiten toepassing blijven van art. 3:317 BW. Asser-Hartkamp noemen onder verwijzing naar de wetsgeschiedenis als voorbeelden van "het instellen van een eis, alsmede iedere andere daad van rechtsvervolging van de zijde van de gerechtigde" onder meer een dagvaarding, het uitlokken van een arbitrale beslissing, een eis in reconventie, de indiening van een vordering ter verificatie in een faillissement en beslaglegging (Asser-Hartkamp 4-I, p. 609-610). Daaraan voegen Linssen/Van Schaik nog toe het zich als benadeelde partij voegen in het strafproces op de voet van (thans) art. 51a Sv e.v. (in Van Nieuw BW naar BW, 1993, p. 92).

Zowel de tekst als de strekking van art. 3:316, eerste lid, BW duiden er dus op dat aan het begrippenpaar "instellen van een eis en iedere andere daad van rechtsvervolging" een ruim bereik moet worden gegeven. De belangrijkste beperking is dat het moet gaan om een handeling die leidt tot een rechterlijke beoordeling van de vordering. Het strookt m.i. met de strekking van art. 3:316, eerste lid, BW om het indienen van een klaagschrift ex art. 552a Sv aan te merken als een daad van rechtsvervolging als daarin bedoeld. Met die handeling beoogt immers de oorspronkelijke eigenaar zijn eigendomsrecht veilig te stellen en bewandelt hij de daartoe geëigende weg: die naar de strafrechter. Op de auto rustte immers beslag, dat bij gebrek aan voortdurend strafvorderlijk belang dreigde te worden opgeheven, wat tot gevolg zou hebben gehad dat de auto weer uit het gezichtsveld van de oorspronkelijke eigenaar zou verdwijnen. Het indienen van beklag ex 552a Sv is in dat geval effectiever dan het dagvaarden van verzoeker. Hieraan doet m.i. niet af dat beslissing van de strafrechter omtrent het beslag en degene aan wie het inbeslaggenomen voorwerp moet worden teruggegeven niet leidt tot een definitief oordeel over de eigendomsrechten van de betrokkenen. Het is echter aan degene aan wie het voorwerp niet werd afgegeven om de civiele rechter te adiëren en van hem een oordeel te vragen dat de feitelijke verhouding tussen het voorwerp en de betrokkenen weer moet wijzigen.

Gelet op het bovenstaande had de rechtbank het bedoelde verweer slechts kunnen verwerpen. Het middel kan niet tot cassatie leiden.

Het eerste en tweede middel kunnen worden afgedaan met de aan art. 81 RO ontleende overweging. Gronden waarop Uw Raad ambtshalve de aangevallen beslissing zou moeten vernietigen heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.