HR, 25-03-2003, nr. 00497/02

Verzoeker is door het Gerechtshof te 's-Gravenhage wegens (feiten 1, 2 en 3) "verduistering, meermalen gepleegd" veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van 15 maanden, waarvan 5 maanden voorwaardelijk, met een proeftijd van 2 jaren.

Namens verzoeker heeft mr. M.G. Evers, advocaat te Leiden, één middel van cassatie voorgesteld.

Uit de bewijsmiddelen blijkt het volgende. Verzoeker kocht computeronderdelen (cpu's) in het buitenland in, en verkocht die in Nederland door. Omdat verzoeker de computeronderdelen vanuit het buitenland betrok betaalde hij zelf geen BTW aan zijn leveranciers. Zijn afnemers bracht verzoeker wèl BTW in rekening. Verzoeker heeft verklaard dat hij er een gewoonte van maakte het saldo op de bankrekening van zijn bedrijf, nadat alle transacties waren afgewikkeld (te begrijpen valt: nadat zijn leveranciers waren voldaan) contant op te nemen. Aldus heeft verzoeker het onmogelijk gemaakt de omzetbelasting die hij zijn afnemers in rekening had gebracht aan de Belastingdienst af te dragen. Overigens heeft verzoeker ook verklaard dat hij zijn verkoopprijs berekende door de op de prijslijsten van zijn leveranciers vermelde prijzen met 13,5% te verminderen. Zijn winst uit de transacties kan daarom alleen gelegen zijn geweest in de omzetbelasting die verzoeker zijn afnemers in rekening bracht maar niet aan de Belastingdienst voldeed.

Onder 1, 2 en 3 is telkens bewezenverklaard dat verzoeker geldbedragen aan verschuldigde omzetbelasting die toebehoorden aan de Staat der Nederlanden, welke geldbedragen door verzoeker waren ontvangen als BTW-gedeelte van de betalingen voor door hem verkochte computeronderdelen en welke BTW-bedragen hij aldus anders dan door misdrijf onder zich had, wederrechtelijk zich heeft toegeëigend, waarbij die wederrechtelijke toeëigening er in heeft bestaan dat verzoeker die verschuldigde bedragen aan omzetbelasting telkens niet heeft betaald aan, en aangegeven bij, de Belastingdienst.

In de aanvulling op het verkorte arrest heeft het Hof een nadere bewijsoverweging opgenomen, luidende:

Het middel laat zich aldus verstaan dat 's Hof oordeel dat de desbetreffende bedragen aan verschuldigde omzetbelasting toebehoorden aan de Staat der Nederlanden blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting, althans dit oordeel geen steun vindt in de gebezigde bewijsmiddelen.

Daartoe wordt betoogd dat de in de bewezenverklaring genoemde tijdstippen waarop de verduisteringshandelingen zijn begaan telkens vóór het eerste kwartaal van 1998 liggen, zodat er nog niet de mogelijkheid was geweest de in rekening gebrachte omzetbelasting af te dragen. Kennelijk doelt de steller van het middel op het tijdstip waarop de omzetbelasting over het voorgaande kwartaal (telkens) op aangifte behoorde te worden voldaan. Voorts wordt kennelijk bedoeld te betogen dat de Belastingdienst eerst nadat de aangifte is gedaan aanspraak kan maken op de verschuldigde omzetbelasting, zodat dit verschuldigde bedrag voorafgaande aan dat tijdstip niet aan de Staat der Nederlanden toebehoort en niet vatbaar is voor wederrechtelijke toeëigening.

Tevens wordt erover geklaagd dat het Hof heeft nagelaten een met redenen omklede beslissing op een verweer van die strekking te geven.

Het komt mij voor dat het eerste onderdeel van het middel op een onjuist uitgangspunt berust, welk onjuist uitgangspunt ook ten grondslag heeft gelegen aan het verweer waarop het tweede middelonderdeel doelt. Dat uitgangspunt betreft de vraag of een bedrag aan omzetbelasting dat verschuldigd is geworden maar (nog) niet op aangifte is voldaan geacht kan worden aan de Staat der Nederlanden toe te behoren.

In art. 13, eerste lid onder a, Wet op de Omzetbelasting 1968 (Wet OB 1968) is bepaald dat de belasting in gevallen waarin ingevolge art. 35 van de Wet een faktuur uitgereikt moet worden verschuldigd wordt op het tijdstip waarop die uitreiking plaatsvindt of, indien de uitreiking niet tijdig plaatsvindt, op het tijdstip waarop de uitreiking had moeten geschieden.

Van belang is in dit verband voorts de Zesde Richtlijn van de Raad van de Europese Gemeenschappen betreffende de harmonisatie van de wetgevingen van de Lidstaten inzake omzetbelasting van 17 mei 1977, nr 77/388/EEG, Pb nr L 145, blz 1, 1977/06/13. Art. 10, eerste lid, onderdeel b, van de Richtlijn luidt:

Naar mijn inzicht volgt uit deze bepalingen dat de Staat reeds door het verschuldigd worden van de omzetbelasting een zo zekere aanspraak op dat bedrag verkrijgt, dat het vanaf dit moment geacht kan worden aan de Staat toe te behoren in de zin van art. 321 Sr. Vanaf dat moment is de ondernemer ten aanzien van dat bedrag aan te merken als een houder, die krachtens zijn in de belastingwet neergelegde rechtsbetrekking tot de Staat verplicht is het verschuldigde bedrag aan de Staat te voldoen

Daaraan doet niet af dat degene die omzetbelasting heeft af te dragen krachtens art. 14, eerste lid, Wet OB 1968 verplicht is de in een tijdvak verschuldigd geworden omzetbelasting op aangifte te voldoen, hetgeen over het algemeen dient te geschieden na een kwartaal, ofschoon de Belastingdienst ook telkens na ommekomst van een maand aangifte en betaling kan eisen. Overigens blijkt uit de verklaring die verzoeker ter terechtzitting in hoger beroep heeft afgelegd, zoals weergegeven in het daarvan opgemaakte proces-verbaal, dat de Belastingdienst op zeker moment maandelijkse aangiften van hem is gaan verlangen.

Bij deze heffingswijze maakt de belastingplichtige zelf zijn reeds bestaande materiële belastingschuld tot een formele. Hij legt door dat formaliseren van de belastingschuld de omvang van zijn betalingsverplichting vast, die overigens door het opleggen van naheffingsaanslagen kan worden gecorrigeerd. Voorts geeft de regeling van de aangifteplicht de ondernemer duidelijkheid omtrent het moment waarop hij (uiterlijk) aan de aangifte- en betalingsverplichtingen moet voldoen. Ook vormt de aangifte een aanknopingspunt om verschuldigde belasting in verband te brengen met bedragen die de ondernemer toekomen, en die hij op de verschuldigde belasting in mindering kan brengen.

Het (moment van) formaliseren van de belastingschuld mag evenwel niet vereenzelvigd worden met het ontstaan van de materiële belastingschuld. Die materiële belastingschuld ontstaat doordat zich een wettelijk omschreven belastbaar feit voordoet, op het in de wet geregelde moment. Uit de wijze waarop de heffing van omzetbelasting is geregeld vloeit naar mijn inzicht voort dat het verschuldigde bedrag reeds vanaf dat moment de Staat toekomt, zodat het kan worden aangemerkt als een goed dat de Staat toebehoort in de zin van art. 321 Sr.

Het in de bestreden uitspraak besloten liggende oordeel dat de nog niet op aangifte voldane maar wel reeds verschuldigd geworden omzetbelasting aan de Staat der Nederlanden toebehoorde, in de zin van art. 321 Sr, getuigt naar mijn inzicht niet van een onjuiste rechtsopvatting.

Nu uit de gebezigde bewijsmiddelen kan worden afgeleid dat de omzetbelasting verschuldigd was geworden (en overigens ook dat verzoeker op zodanige wijze over het verschuldigde heeft beschikt dat het is onttrokken aan inning door de belastingdienst), is de bewezenverklaring toereikend gemotiveerd.

Hieruit vloeit voort dat de klacht over het achterwege blijven van een gemotiveerde beslissing op het in hoger beroep gevoerde verweer dat van opzettelijke en wederrechtelijke toeëigening geen sprake kan zijn aangezien er over het eerste kwartaal van 1998 nog geen aangifte omzetbelasting was gedaan evenmin tot cassatie kan voeren, nu dat verweer, gelet op het vorenstaande, slechts verworpen had kunnen worden.

Het middel faalt.

Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.