HR, 11-02-2003, nr. 02491/01

Verdachte is door het Gerechtshof te Amsterdam veroordeeld tot acht maanden gevangenisstraf, waarvan twee maanden voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaar wegens diefstal gedurende de voor de nachtrust bestemde tijd in een woning. Voorts heeft het Hof de benadeelde partij niet-ontvankelijk verklaard in haar vordering.

Tegen deze uitspraak heeft verdachte cassatieberoep doen instellen.

Namens verdachte heeft mr. G. Spong, advocaat te Amsterdam, twee middelen van cassatie voorgesteld.

Het eerste middel klaagt dat de bewezenverklaring niet met redenen is omkleed nu het Hof het verweer van de verdachte dat het inbeslaggenomen geld waarop de tenlastelegging het oog heeft aan hem toebehoort en is verkregen door (illegale) arbeid. Aldus zou de met de bewezenverklaring onverenigbare mogelijkheid blijven bestaan dat van toeëigening van een hoeveelheid geld toebehorende aan een ander geen sprake is.

Het Hof heeft ten laste van de verdachte bewezenverklaard dat hij:

omstreeks 15 oktober 1999 te Amsterdam, gedurende de voor de nachtrust bestemde tijd in kamer 19 van het Belfort Hotel, een woning, met het oogmerk van wederrechtelijke toeëigening heeft weggenomen een hoeveelheid Nederlands geld toebehorende aan een ander of anderen dan aan verdachte.

Blijkens de gebezigde bewijsmiddelen heeft het Hof vastgesteld:

Het middel stelt dat er sprake is van een met de bewezenverklaring onverenigbare mogelijkheid dat het geld dat onder de verdachte in beslag is genomen aan hem toebehoorde. Deze stelling gaat niet op. In de tot het bewijs gebezigde bewijsmiddelen ligt besloten dat het geld aan de getuige [het slachtoffer] toebehoorde en niet aan de verdachte. Het Hof heeft kennelijk geen geloof gehecht aan de verklaring van de verdachte over de herkomst van het geld. Aldus is er geen sprake van "een gat in de bewijsvoering"1., dat een Meer- en Vaart-situatie kenmerkt.

Het middel faalt.

Het tweede middel bevat de klacht dat het Hof tot het bewijs heeft gebezigd een verklaring van de getuige [het slachtoffer] die een mening, gissing of gevolgtrekking inhoudt.

De toelichting op het middel houdt het volgende in. Het Hof heeft tot het bewijs gebezigd een ter terechtzitting in hoger beroep afgelegde verklaring van de getuige [het slachtoffer], inhoudende - voor zover van belang-:

Dit gedeelte van de verklaring van de getuige zou volgens het middel een mening, gissing of gevolgtrekking inhouden voor zover deze mededeling betrekking heeft op 15 oktober 1999. Uit de door het Hof eveneens tot het bewijs gebezigde verklaring van dezelfde getuige die zij bij de politie heeft afgelegd zou blijken dat de verdachte haar aan het begin van hun relatie, omstreeks juni 1999, heeft medegedeeld geen geld te hebben. Op grond hiervan, aldus het middel, ziet het er naar uit dat de getuige ter terechtzitting in hoger beroep heeft geconcludeerd dat de verdachte op 15 oktober 1999 tijdens hun verblijf in een hotel te Amsterdam, geen geld zou hebben.

Het middel steunt op een verkeerde lezing van de gebezigde bewijsmiddelen. Het gedeelte van de verklaring van de getuige dat het Hof tot het bewijs heeft gebezigd luidt als volgt:

De verklaring die door het Hof tot het bewijs is gebruikt, ziet op wat is geschied in de nacht van 15 oktober 1999. Gelet daarop heeft het Hof de verklaring van de getuige dat de verdachte geen geld had kennelijk opgevat als bevattende een mededeling over wat zij die nacht had waargenomen, namelijk dat de verdachte geen geld bij zich had. Aldus beschouwd bevat de verklaring van de getuige die het Hof tot het bewijs heeft gebezigd geen mening, gissing of gevolgtrekking.

Het middel faalt.

Ambtshalve vraag ik aandacht voor het volgende. Het Hof heeft het bewezenverklaarde gekwalificeerd als "Diefstal gedurende de voor de nachtrust bestemde tijd in een woning". Deze kwalificatie steunt op een nadere bewijsoverweging. Deze luidt:

Deze overweging komt er in de kern op neer dat de hotelkamer waar de verdachte en de getuige [het slachtoffer] in de nacht van 15 op 16 oktober 1999 verbleven als woning moet worden aangemerkt, omdat zij hun huiselijk leven naar die hotelkamer hadden verplaatst op weg naar India waar zij zich wilden vestigen.

Art. 311, eerste lid onder 3°, Sr luidt:

Tijdens de behandeling van het wetsvoorstel dat leidde tot het huidige Wetboek van Strafrecht speelde de vraag wat onder het begrip "woning" uit art. 311, eerste lid onder 3°, Sr moest worden verstaan. Art. 338 van het Oorspronkelijk Regeringsontwerp luidde:

Een minderheid van de Commissie van Rapporteurs wilde deze bepalingen als volgt wijzigen:

In NLR worden verschillende omschrijvingen gegeven wat onder "woning" moet worden verstaan. Al die omschrijvingen hebben gemeenschappelijk dat het moet gaan om een ruimte waar iemand feitelijk zijn privé-leven leidt en om een ruimte die hij kan afsluiten. Dergelijke ruimten kenmerken zich meestal door een slaapplaats en de aanwezigheid van privé-bezittingen. Of er sprake is van een woning zal aan de hand van een aantal kenmerken die voor woning typerend zijn, moeten worden afgemeten. Daarbij is niet noodzakelijk dat al die kenmerken zich voordoen. 4.

Gelet op het hierboven ruim omschreven begrip van woning kan een hotelkamer onder omstandigheden als woning worden beschouwd.5. Het feit dat iemand slechts een korte tijd in die kamer (of in voorkomende gevallen een suite) doorbrengt, hoeft aan dat oordeel niet in de weg te staan.

Art. 311, eerste lid onder 3°, Sr vereist dat de diefstal die plaatsvindt gedurende de voor de nachtrust bestemde tijd in een woning of op een besloten erf waarop de woning staat, wordt verricht door iemand die zich aldaar buiten weten of tegen de wil van de rechthebbende bevindt.6.

De overweging van het Hof dat de hotelkamer in het onderhavige geval als woning in de zin van art. 311 Sr dient te worden aangemerkt, getuigt gelet op het onder 19 gestelde in zoverre niet van een verkeerde rechtsopvatting. Van de kwalificatiebeslissing kan dat niet worden gezegd.

Zoals hierboven onder 20 is gememoreerd eist de strafverzwarende omstandigheid van 311, eerste lid onder 3°, Sr, dat de dief zich buiten weten of tegen de wil van de rechthebbende bevindt in de woning. Dat is niet ten laste gelegd en door het Hof niet bewezenverklaard. Daarom levert het bewezenverklaarde - anders dan het Hof gezien de aanhaling van art. 311 Sr kennelijk heeft gemeend - niet op een vorm van in art. 311, eerste lid onder 3°, Sr strafbaar gestelde vorm van gekwalificeerde diefstal.

Terzijde merk ik in dit verband nog het volgende op. In het onderhavige geval heeft het Hof blijkens de gebezigde bewijsmiddelen vastgesteld dat de getuige [het slachtoffer] de hotelkamer heeft gehuurd voor haar en de verdachte teneinde aldaar de nacht door te brengen voordat zij verder naar India zouden afreizen. Gelet op de door het Hof vastgestelde omstandigheid vertoefde de verdachte niet buiten weten of tegen de wil van de getuige in de hotelkamer. De getuige wist van verdachtes aanwezigheid in de hotelkamer en was van zins met hem verder naar India te reizen.

Ik heb mij nog afgevraagd of "gedurende de voor de nachtrust bestemde tijd" in art. 311, eerste lid onder 3°, Sr niet een zelfstandige grond voor strafverzwaring vormt. Dat is niet het geval. Het Gerechtshof te Amsterdam legde dat in zijn arrest van 16 okt. 1919 (NJ 1919, blz. 1123) 7. als volgt uit:

In dezelfde zin Simons (Leerboek van het Nederlandsch strafrecht, tweede deel, Noordhoff Groningen-Batavia 1941, blz. 103: "Voor de toepasselijkheid van deze bepaling (art. 311, eerste lid onder 3°, Sr; WHV) wordt dus gevorderd eene vereeniging van de drie hier vermelde omstandigheden".

Uit het voorgaande volgt dat de bewezenverklaring ten onrechte is gekwalificeerd als een vorm van in art. 311 strafbaar gestelde gekwalificeerde vorm van diefstal.

De middelen kunnen worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden uitspraak voor wat betreft de kwalificatie en de strafoplegging en tot verwijzing van de zaak naar het Hof te 's-Gravenhage teneinde de zaak aldaar op het bestaande hoger beroep af te doen.