HR, 17-09-2002, nr. 01355/01

Op 18 april 2001 is verzoeker door het gerechtshof te 's-Gravenhage wegens - kort gezegd - het medeplegen van voorbereiding van diefstal met geweld in vereniging of het medeplegen van voorbereiding van afpersing in vereniging, meermalen gepleegd, veroordeeld tot een gevangenisstraf van een jaar.

Verzoeker heeft tijdig beroep in cassatie ingesteld. Mr. A.J.M. Bommer, advocaat te Rotterdam, heeft een schriftuur ingediend houdende drie middelen van cassatie.

Het eerste middel klaagt erover dat het hof een in hoger beroep gevoerd verweer met betrekking tot de nietigheid van de inleidende dagvaarding ten onrechte, althans onvoldoende gemotiveerd heeft verworpen.

Het hof heeft bedoeld verweer als volgt samengevat en verworpen:

Blijkens de toelichting op het middel wordt tegen zowel de overweging onder a) als onder b) opgekomen.

Art. 261 Sv strekt ertoe dat de opgave van het tenlastegelegde feit zo duidelijk is dat de verdachte zich naar behoren kan verdedigen1., terwijl bovendien voor de rechter duidelijk moet zijn wat het object van diens onderzoek is.2. Dat brengt mee dat de beschuldiging niet in algemene, kwalificatieve termen mag zijn gevat, maar voldoende feitelijk van inhoud moet zijn. Naast duidelijk dient de dagvaarding ook compleet te zijn, dat wil zeggen dat alle noodzakelijke bestanddelen van de wettelijke delictsomschrijving in de tenlastelegging dienen te zijn opgenomen.3. Ondeugdelijkheid van de tenlastelegging kan derhalve liggen in haar onduidelijkheid en in haar incompleetheid. In het eerste geval zal de inleidende dagvaarding nietig dienen te worden verklaard, de tweede situatie zal veelal - als hetgeen tenlastegelegd is bewezen wordt - tot ontslag van alle rechtsvervolging leiden wegens niet kwalificeerbaarheid van het bewezenverklaarde.4.

Het middel stoelt klaarblijkelijk op de stelling dat in de tenlastelegging van voorbereidingshandelingen de delictsomschrijving van het misdrijf waarop de voorbereidingshandelingen zijn gericht integraal dient te worden overgenomen (toelichting A). Deze stelling vindt geen steun in het recht. Zolang uit de tenlastelegging voldoende duidelijk is op welk misdrijf de voorbereidingshandelingen zijn gericht en uit de tenlastelegging (en de kwalificatie) bovendien blijkt dat het gaat om een misdrijf waarop een gevangenisstraf van acht jaar of meer is gesteld5. kan met het overnemen van een (korte) kwalificatie van dat misdrijf (in casu "diefstal met geweld in vereniging" of "afpersing in vereniging") in de tenlastelegging onder verwijzing naar de betreffende wettelijke bepalingen worden volstaan.

's Hofs verwerping onder a) getuigt derhalve niet van een onjuiste rechtsopvatting en is evenmin onbegrijpelijk.

Ten aanzien van de overwegingen van het hof onder b) geldt het volgende:

Zoals hierboven reeds werd opgemerkt is dan sprake van een onduidelijke tenlastelegging als voor de verdachte of de rechter niet duidelijk is om welk feit het gaat. Door of namens verzoeker is ter terechtzitting niet expliciet aangevoerd dat onduidelijk was welke bivakmuts in de tenlastelegging werd bedoeld. In de pleitnota heeft de raadsman gesteld dat de tenlastelegging "kennelijk doelt" op de bivakmuts die op 17 januari 2000 is gevonden. Klaarblijkelijk heeft het hof hierin aanleiding gezien om ambtshalve enige overwegingen aan de tenlastegelegde "bivakmuts, althans een voor vermomming geschikt voorwerp" te wijden. Gelet op de feiten die door het hof zijn vastgesteld en de overige stukken is dat overigens geen overbodige luxe, nu er blijkbaar tijdens het opsporingsonderzoek op drie verschillende momenten bivakmutsen of voor vermomming geschikte voorwerpen zijn gevonden, te weten op 9 november 1999 een mombakkes6. in de auto van verzoeker, op 17 januari 2000 een bivakmuts op de achterbank van een auto die werd bestuurd door mededader [medeverdachte] en op 1 maart 2000 een bivakmuts in de [a-straat 1] te Schiedam.7.

Gelet op 's hofs vaststelling dat de mombakkes op 9 november 1999 is gevonden, terwijl de bivakmuts op 1 maart 2000 is gevonden en in aanmerking genomen dat in de (gewijzigde) tenlastelegging als pleegdatum is opgenomen "in of omstreeks de periode van 9 november 1999 tot en met 24 januari 2000", is 's hofs uitleg van de tenlastelegging dat de betreffende passage betrekking heeft op de op 9 november 1999 gevonden mombakkes niet onbegrijpelijk. Daarbij neem ik in aanmerking dat de mombakkes volgens bewijsmiddel 1 is aangetroffen bij een onderzoek in de auto waarin verdachte en zijn medeverdachte waren gezeten terwijl zij te Capelle aan den IJssel op argwaan wekkende wijze een geldtelcentrale aan het observeren waren. Deze uitleg is niet onverenigbaar met de bewoordingen van de tenlastelegging en moet derhalve in cassatie volgens vaste jurisprudentie worden geëerbiedigd.8.

In zoverre verschilt deze casus van de situatie in bijvoorbeeld HR NJ 1986, 646 waarin uit de gebezigde bewijsmiddelen bleek dat meerdere gelijksoortige feiten zich binnen het door de telastelegging bestreden tijdvak hadden voorgedaan.9.

De klacht die thans in cassatie wordt opgeworpen dat het hof niet de op 17 januari gevonden bivakmuts heeft betrokken in zijn overwegingen doet aan de begrijpelijkheid ervan niet af, nu het hof heeft vastgesteld dat de tenlastelegging op de mombakkes van 9 november 1999 ziet en dus niet op de op 17 januari 2000 gevonden bivakmuts.

Het middel faalt dus.

Het tweede middel bevat de klacht dat uit de bewijsmiddelen niet kan worden afgeleid dat er sprake was van voorbereiding van een geweldsdelict en evenmin dat de voor te bereiden diefstal of afpersing in vereniging zou worden begaan.

Voorts wordt gesteld dat uit de bewijsmiddelen 4 en 5 niet zou volgen dat de getuige [getuige] verzoeker en zijn mededader heeft gezien, nu zij (de steller van het middel gaat er ten onrechte van uit dat getuige [getuige] een man is) verzoeker noch zijn mededader naderhand heeft herkend als één van de inzittenden van de door haar waargenomen auto.

Het hof heeft blijkens de gebezigde bewijsmiddelen het volgende vastgesteld:

Uit bovenstaande vaststellingen heeft het hof kunnen afleiden dat de twee mannen, over wie getuige [getuige] in haar verklaring zoals opgenomen in bewijsmiddel 4 en 5 verklaart, verzoeker en diens mededader [medeverdachte] waren.

Het feit dat de getuige beide mannen kennelijk niet heeft herkend doet daar niet aan af.

Voorts heeft het hof uit de gebezigde bewijsmiddelen, in onderling verband en samenhang beschouwd, kunnen afleiden dat verzoeker en zijn mededader voorbereidingen troffen voor hetzij diefstal met geweld hetzij afpersing, namelijk een overval op een voertuig van een geld- en/of waardetransport. Ik kan mij weinig andere verklaringen indenken voor het gedrag van verzoeker en zijn mededader zoals dat op verschillende momenten en op verschillende plaatsen is waargenomen: het wachten in een auto op een bedrijventerrein met zicht op een geldwagen, het met de auto volgen van een geldwagen, het in de gaten houden van geldwagen en in de buurt rondrijden terwijl die geldwagen staat te laden of lossen, terwijl tijdens minstens één van die momenten een voor vermomming geschikt voorwerp op de achterbank van de auto ligt en bovendien twee gestolen auto's bij de autoritten zijn betrokken. In aanmerking genomen dat verzoeker noch zijn mededader voor hun gedrag enige verklaring hebben gegeven, heeft het hof hieruit kunnen afleiden dat het in dezen voorbereidingshandelingen voor een overval op een geldwagen betroffen. Op welke wijze die overval precies zou plaatsvinden, is in dit voorbereidingsstadium weliswaar niet bekend, maar dat een dergelijke overval gepaard pleegt te gaan met geweld, in welke vorm dan ook, kan wel worden beschouwd als een algemene ervaringsregel, nu niet valt in te zien, op welke wijze het personeel van het geldwagenbedrijf anders tot afgifte van het geld zou kunnen worden gedwongen.

Gelet op het feit dat het hof heeft vastgesteld dat verzoeker bij zowel de observaties als het volgen van de geldwagens steeds werd vergezeld door [medeverdachte] en dat deze [medeverdachte] bovendien een groot deel van de observaties voor zijn rekening heeft genomen, heeft het hof uit de gebezigde bewijsmiddelen bovendien kunnen afleiden dat de voor te bereiden diefstal of afpersing in vereniging plaats zou vinden.

De bewezenverklaring is dus voldoende met redenen omkleed. Het middel is tevergeefs voorgesteld.

Het derde middel komt op tegen 's hofs verwerping van een ter terechtzitting gevoerd verweer dat tot strafvermindering zou moeten leiden.

Het hof heeft het verweer als volgt samengevat en verworpen:

Het middel miskent dat een peilzender/peilbaken slechts wordt gebruikt in het kader van een observatie en dienst doet als ondersteuningsmiddel dat het mogelijk maakt om bijvoorbeeld een voertuig op afstand te volgen teneinde de observatie succesvol en professioneel te doen verlopen. De inzet vindt dus plaats ten dienste van en niet als zelfstandig opsporingsmiddel naast de observatie. In de wet BOB valt een peilbaken dan ook onder "technisch hulpmiddel", dat ter uitvoering van het bevel observatie kan worden ingezet (art. 126g lid 3 Sv).10. Een peilbaken levert niet meer op dan de locatiegegevens van het object - en overigens niet noodzakelijkerwijs dus ook van de verdachte - waarop, waarin of waaraan het baken is geplaatst. Deze informatie - "de onderzoeksbevindingen" - zal dus, gelijk het hof heeft overwogen, steeds impliciet in de observatieverslagen zijn verdisconteerd. In de observatieverslagen is immers gerelateerd wat door de observanten omtrent het geobserveerde object - en eventueel de verdachte - op welke locatie is waargenomen. Het hof heeft voldoende verantwoord waarom er naar zijn mening geen sprake is geweest van een observatie die het kader van een beperkte inbreuk oversteeg. 11.

In aanmerking genomen dat de raadsman bovendien in hoger beroep evenmin als in cassatie heeft aangegeven op wat voor andersoortige onderzoeksbevindingen hij doelt, heeft het hof het verweer voldoende gemotiveerd verworpen.

De middelen kunnen naar mijn smaak alle worden verworpen op de voet van art. 81 RO.

Nu ik ambtshalve geen gronden voor vernietiging heb aangetroffen, strekt deze conclusie tot verwerping van het beroep.