HR, 30-10-2001, nr. 02846/00

Bij arrest van 6 april 2000 is verzoeker door het gerechtshof te 's-Gravenhage veroordeeld ter zake van 1. "opzettelijke overtreding van het in artikel 91, tweede lid aanhef en onder a van de Wet op de accijns opgenomen verbod", 2. "opzettelijk enige handeling, door een ambtenaar belast met het opsporen of onderzoeken van strafbare feiten, ondernomen ter uitvoering van enig wettelijk voorschrift, beletten" en 3. "diefstal". Aan verzoeker is daarbij een gevangenisstraf voor de duur van twee weken voorwaardelijk, met een proeftijd van twee jaar, alsmede een geldboete van fl. 1500,-, subsidiair 30 dagen hechtenis, opgelegd.

Namens verzoeker heeft mr. E.R. Weening, advocaat te Rotterdam, tijdig beroep in cassatie ingesteld en drie middelen van cassatie voorgesteld.

Alle middelen richten zich tegen het onder 1. bewezenverklaarde.

Het hof heeft ten laste van verzoeker onder 1. bewezenverklaard dat:

Het tweede middel behelst de klacht dat het hof ten onrechte heeft aangenomen dat de betreffende verbalisanten bevoegd waren tot de vorderingen van art. 83 Wet op de accijns, nu uit het schrijven van de Belasingdienst/Douane d.d. 10 maart 1999 met bijbehorende bijlagen niet zou blijken dat een van deze ambtenaren door de inspecteur is "aangewezen" om de bevoegdheden tot staande houding en monsterneming namens hem uit te oefenen. Het resultaat hiervan zou derhalve als onrechtmatig verkregen bewijs buiten beschouwing dienen te worden gelaten.

De relevante wettelijke bepalingen houden het volgende in:

Bij de aan de griffier van de Hoge Raad toegezonden stukken bevindt zich een brief d.d. 10 maart 1999 van de contactambtenaar AWR/DW van de Belastingdienst/Douane district Rotterdam met enkele bijlagen.

Hieruit volgt dat het hoofd van het Douanedistrict Rotterdam een mandateringsregeling heeft opgesteld, waarbij hij de diverse bevoegdheden die hem als inspecteur op grond van de AWR (en de Douanewet) toekomen aan verschillende ambtenaren heeft gemandateerd (bijlage 5 bij de brief). Deze mandateringsregeling, die op 1 januari 1997 in werking is getreden, wijst voor de uitoefening van de bevoegdheid van art. 50 AWR de districtsteamleiders en de hoofden van de douaneposten aan. Het hoofd van de douanepost Surveillance Rotterdam heeft krachtens deze mandateringsregeling autorisatiemodellen opgemaakt - die blijkens de brief van 18 november 1996 bij het Douanedistrict Rotterdam zijn ingekomen - waarop voor iedere bij de douanepost werkzame ambtenaar per team is aangegeven voor welke wettelijke bevoegdheden deze is geautoriseerd (bijlage 7 bij de brief).

Het hof heeft blijkens de gebezigde bewijsmiddelen vastgesteld dat de staandehouding en controle van de auto van verzoeker en de monsterneming uit de brandstoftank van die auto zijn gevorderd door de ambtenaren R. van der Kaaij, H.C. van Kleij, J.P.M.C. van Went en J.A. Govaart (bewijsmiddel 2).

Nu uit de eerdergenoemde autorisatiemodellen van de douanepost Surveillance volgt dat de bovenstaande ambtenaren ten tijde van de vorderingen onder meer geautoriseerd waren voor de bevoegdheden van art. 50 AWR, zijn de vorderingen uitgevoerd door daartoe bevoegde ambtenaren. Dat de betrokken verbalisanten niet rechtstreeks zijn "aangewezen" door de inspecteur, maar op grond van een trapsgewijze mandatering tot deze bevoegdheden zijn geautoriseerd, doet daaraan niet af.

Het middel kan derhalve, bij gebrek aan feitelijke grondslag, niet tot cassatie leiden.

In het eerste middel wordt erover geklaagd dat het hof ten onrechte niet heeft gerespondeerd op het ter terechtzitting namens verzoeker gevoerde verweer dat het bewijs met betrekking tot feit 1 onrechtmatig is verkregen, nu de betreffende verbalisanten niet bevoegd waren tot de vorderingen van art. 83 Wet op de accijns.

Het hof heeft hieraan in zijn arrest geen overweging gewijd.

De raadsman heeft blijkens het proces-verbaal ter terechtzitting in hoger beroep aldaar het volgende aangevoerd:

De politierechter heeft een in eerste aanleg namens verzoeker gevoerd verweer als volgt samengevat en verworpen:

Mede in het licht van het in eerste aanleg gevoerde verweer, strekt hetgeen ter terechtzitting in hoger beroep namens verzoeker is aangevoerd kennelijk ten betoge dat het bewijs met betrekking tot feit 1. onrechtmatig is verkregen. Dit is een verweer waarop bij niet aanvaarding dient te worden gerespondeerd.1. Het hof heeft derhalve ten onrechte niet gerespondeerd op dit verweer. Dit behoeft evenwel - anders dan de steller van het middel meent - niet tot cassatie te leiden, nu het verweer, gelet op hetgeen onder 4.3 tot en met 4.6. is overwogen, niet had kunnen slagen bij gebrek aan feitelijke grondslag. 2.

Het middel faalt dus.

In het derde middel wordt de klacht opgeworpen dat het hof ten onrechte, althans onvoldoende gemotiveerd, tot de bewezenverklaring van het opzet van feit 1. is gekomen. Het opzet zou niet uitsluitend kunnen worden afgeleid uit het "vluchtgedrag" van verzoeker, temeer niet nu hij daarvoor een reden heeft gegeven.

Opzet duidt op een geestesgesteldheid, een intern psychisch proces, dat voor zintuiglijke waarneming niet of nauwelijks vatbaar is. Dit brengt met zich dat uit de omstandigheden waaronder een bepaalde handeling geschiedt niet kan worden waargenomen dat deze opzettelijk geschiedt, maar dat het opzet wel uit die omstandigheden kan worden afgeleid.3.

Het hof heeft met betrekking tot het tenlastegelegde opzet gelet op de door het hof gebezigde bewijsmiddelen vastgesteld dat:

Uit deze vaststellingen kan volgen dat verzoeker "opzettelijk" gasolie als bedoeld in de tenlastelegging voorhanden heeft gehad. Anders dan de steller van het middel meent volgt verzoekers opzet dus niet "uitsluitend" uit diens "vluchtgedrag".

Terzijde merk ik nog op dat 's hofs oordeel dat verzoeker "geen andere bedoeling had dan het verhullen dat hij het onder 1. tenlastegelegde feit had begaan en daartoe ook de opzet had", zoals het hof in zijn nadere bewijsoverweging voorts nog heeft overwogen, geen blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting en het is evenmin onbegrijpelijk. In de term "verhullen" ligt immers besloten dat verzoeker wist dat hij in zijn tank zogenaamde rode gasolie voorhanden had. Ook overigens is 's hofs oordeel naar de eis der wet met redenen omkleed.

Het middel faalt derhalve.

De middelen lenen zich overigens naar mijn smaak alle voor de zogenoemde 101a RO-afdoening.

Nu ik ambtshalve geen gronden tot cassatie heb aangetroffen, strekt deze conclusie tot verwerping van het beroep.