Rb. Maastricht, 10-10-2012, nr. AWB 12 / 537 , nr. AWB 12 / 943

Bij het in de aanhef van deze uitspraak genoemde besluit van 10 januari 2012 heeft verweerder een projectbesluit als bedoeld in artikel 3.10 van de Wet ruimtelijke ordening (hierna: Wro) genomen voor het realiseren van een bouw- en tuinmarkt. Bij de bekendmaking van dit besluit heeft verweerder medegedeeld dat op het besluit de Crisis- en herstelwet (hierna: Chw) van toepassing is.

Bij brief van 16 februari 2012 heeft verweerder medegedeeld dat bij besluit van 7 februari 2012 van rechtswege een bouwvergunning fase 1 is verleend voor voornoemd bouwplan.

Tegen beide besluiten is namens eisers beroep ingesteld door mr. D.H. Nas, advocaat te Nijmegen. Tegen het besluit van 7 februari 2012 hebben eisers voorts bezwaar gemaakt bij verweerder. Verweerder heeft het bezwaarschrift op de voet van artikel 6:15 van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: Awb) doorgezonden om als beroepschrift te worden behandeld.

Met toepassing van artikel 8:26, eerste lid, van de Awb is Hornbach Bouwmarkt (Nederland) BV (hierna: vergunninghoudster) in de gelegenheid gesteld als partij aan het geding deel te nemen, van welke gelegenheid gebruik is gemaakt.

Verweerder heeft de stukken die op de zaken betrekking hebben aan de rechtbank gezonden en heeft tevens een verweerschrift ingediend.

Het onderzoek ter zitting in deze zaken heeft, gevoegd met de zaken geregistreerd onder nummers AWB 12/533 tot en met AWB 12/536, AWB 12/538 en AWB 12/539, plaatsgevonden op 23 augustus 2012, alwaar voor eisers is verschenen [E], bijgestaan door voornoemde gemachtigde.

Verweerder heeft zich ter zitting doen vertegenwoordigen door mr. R.P.A.M. Friesen, werkzaam bij verweerders gemeente.

Voor vergunninghoudster zijn ter zitting verschenen [C] en [D], beiden manager expansie, alsmede mr. A. Franken van Bloemendaal en mr. G.H.J. Heutink, beiden advocaat te Amsterdam.

Na de zitting zijn de gevoegde zaken gesplitst.

Vergunninghoudster heeft bij brief van 10 december 2009 bij verweerder een verzoek ingediend tot het nemen van een projectbesluit ex artikel 3.10 van de Wro, strekkend tot ontheffing van de planvoorschriften van het bestemmingsplan ‘Uitbreidingsplan gemeente Sittard 1956’ om realisatie van het daarin omschreven bouwplan mogelijk te maken. Dit bouwplan voorziet, zoals in rubriek 1 vermeld, in de realisering van een bouw- en tuinmarkt. Het betreft hier een winkel van 12.402 m2 bruto vloeroppervlak (hierna: bvo), een deels overkapte (378 m2 bvo) en deels onoverdekte (1.538 m2 bvo) drive in, alsmede een deels overkapte (840 m2 bvo) en deels open (1.996 m2 bvo) buitenverkoop voor (in hoofdzaak) tuinassortiment. Voorts heeft vergunninghoudster op 17 september 2010 bij verweerder een aanvraag om een reguliere bouwvergunning fase 1 ingediend voor een bouw- en tuinmarkt met drive-in, buitenverkoop en parkeren.

Het thans bestreden besluit van 10 januari 2012 is genomen met toepassing van de uniforme openbare voorbereidingsprocedure van afdeling 3.4 van de Awb. Het ontwerp projectbesluit en de stukken betrekking hebbende op dit ontwerp hebben met ingang van 3 maart 2011 en opnieuw met ingang van 11 augustus 2011 gedurende zes weken ter inzage gelegen. Voorts is vermeld dat gedurende deze termijnen een zienswijze kon worden ingediend. Van deze gelegenheid hebben eisers (telkens) gebruik gemaakt.

Bij het thans bestreden besluit van 10 januari 2012 heeft verweerder het projectbesluit genomen. Voorts heeft verweerder bij brief van 16 februari 2012 gesteld dat bij besluit van 7 februari 2012 van rechtswege een bouwvergunning fase 1 is verleend voor het bouwplan, nu de termijn van vier weken als bedoeld in artikel 46, vierde lid, van de Woningwet (oud) is verlopen zonder dat is beslist omtrent de aanvraag om een bouwvergunning.

Eisers hebben zich met deze besluiten niet kunnen verenigen en hebben in beroep daartegen het navolgende aangevoerd. Van verlening van een bouwvergunning van rechtswege kan geen sprake zijn wanneer niet is voldaan aan de vereisten van artikel 46, zesde lid, van de Woningwet, namelijk het doorlopen van de uniforme openbare voorbereidingsprocedure van afdeling 3.4 van de Awb. Indien daarvan toch sprake is, staat tegen beide besluiten thans bezwaar open. In dat verband hebben eisers verwezen naar de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna: Afdeling) van 4 juli 2007 (LJN BA8695). De Chw is niet van toepassing, nu van herstructurering van woon- én werkgebieden als bedoeld in categorie 3.1 van bijlage I bij de Chw geen sprake is. Het projectbesluit is in strijd met de gemeentelijke retailstructuurvisie van 28 februari 2008, aan welk beleid ruimtelijke motieven ten grondslag liggen. Onder verwijzing naar het in opdracht van eisers opgestelde rapport ‘Impact komst Hornbach in Sittard-Geleen’ van CityWorks van april 2011 hebben eisers betoogd dat de beoogde omvang van de Hornbach groter is dan volgens het beleid is toegestaan, waarbij de spreiding van Doe-Het-Zelf (hierna: DHZ) zaken in gevaar komt. Van het beleid kan niet worden afgeweken, te meer nu de uitbreiding van de Hornbach is meegenomen bij de vaststelling van het beleid. Overigens heeft het distributieplanologisch onderzoek betrekking op een bouwmarkt van 10.000 m2 winkelvloeroppervlak (hierna: wvo), terwijl het onderhavige bouwplan voorziet in een bouwmarkt van 17.154 m2 wvo. Volgens voornoemd beleid kan uitbreiding van het DHZ-aanbod uitsluitend op Gardenz plaatsvinden, maar de beoogde Hornbach vestiging maakt hiervan geen deel uit. Voorts is de bevoegdheid tot het nemen van het projectbesluit aan verweerder gedelegeerd onder de voorwaarde dat wordt bewerkstelligd dat Hornbach wordt ingepast in Gardenz en dat de verkeersafwikkeling en het parkeren zo worden ingericht dat daarmee de integraliteit van Gardenz inclusief Hornbach tot uitdrukking komt. Ter zake de milieu- en omgevingsaspecten in het projectbesluit hebben eisers allereerst onder verwijzing naar een in opdracht van eisers opgesteld rapport van Goudappel Coffeng van 10 juni 2010 gesteld dat de komst van de Hornbach zal leiden tot verkeersproblemen. Dit rapport gaat uit van feitelijke tellingen en dient daarom te prevaleren boven het rapport van Dwars, Heederik en Verhey dat slechts van een model uitgaat. Ook is het projectbesluit in strijd met de parkeernorm van 6,5 tot 8,5 parkeerplaatsen per 100m2 bvo voor grootschalige detailhandel in de publicatie 182 ‘Parkeerkencijfers - Basis voor parkeernormering’ van het Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond-, Water- en Wegenbouw en de Verkeerstechniek (hierna: CROW). De realisatie van voorzieningen in het kader van de externe veiligheid is op geen enkele wijze gewaarborgd. Ten slotte is geen rekening gehouden met de kosten die de verkeerskundige aanpassingen met zich meebrengen, zodat ook de financieel-economische uitvoerbaarheid niet is verzekerd.

Allereerst overweegt de rechtbank ambtshalve met betrekking tot de ontvankelijkheid van eisers dat volgens vaste jurisprudentie van de Afdeling degene wiens concurrentiebelang rechtstreeks is betrokken bij een besluit, belanghebbende is bij dit besluit. Nu zowel eiseres sub 2 als eiseres sub 3 werkzaam zijn binnen (grotendeels) hetzelfde marktsegment en verzorgingsgebied als vergunninghoudster, zijn zij bij de onderhavige besluiten als belanghebbenden aan te merken. Naar het oordeel van de rechtbank is eiseres sub 1 eveneens als belanghebbende aan te merken, nu zij – blijkens een uittreksel uit het handelsregister – volledig eigenaar is van eiseres sub 2 en eiseres sub 3. Een verminderde omzet van laatstgenoemden heeft aldus direct gevolgen voor haar eigen financiële situatie.

De rechtbank ziet zich vervolgens gesteld voor de vraag of de bouwvergunning van rechtswege is verleend. Deze vraag beantwoordt de rechtbank bevestigend, waartoe zij als volgt overweegt.

Ingevolge artikel 46, vierde lid, van de Woningwet, zoals geldend ten tijde hier in geding en voor zover thans van belang, wordt de beslissing omtrent de aanvraag om bouwvergunning voorbereid overeenkomstig de procedure die van toepassing is op de voorbereiding van een projectbesluit. Daarbij beslissen burgemeester en wethouders omtrent de aanvraag om bouwvergunning binnen vier weken nadat is beslist omtrent de aanvraag om een projectbesluit.

Ingevolge artikel 46, vijfde lid, van de Woningwet, zoals geldend ten tijde hier in geding en voor zover thans van belang, is de vergunning van rechtswege verleend indien burgemeester en wethouders niet omtrent de aanvraag om bouwvergunning beslissen binnen de daarvoor in het vierde lid gestelde termijn en een projectbesluit is genomen. Deze verlening wordt aangemerkt als een besluit in de zin van artikel 1:3 van de Awb.

Blijkens artikel 46, vierde lid, van de Woningwet begint de genoemde termijn van vier weken aldus te lopen nadat is beslist omtrent de aanvraag om een projectbesluit. Naar dezerzijds oordeel ziet ‘beslist’ in voornoemde bepaling niet enkel op de totstandkoming van het besluit, maar ook op de bekendmaking hiervan. Onder verwijzing naar de artikelen 3:40 en 3:41, eerste lid, van de Awb overweegt de rechtbank dat immers eerst bij bekendmaking de met het besluit beoogde rechtsgevolgen in werking zijn getreden. Daarvóór is enkel sprake van een tot stand gekomen intern besluit. In het onderhavige geval is het projectbesluit op 7 februari 2012 bekendgemaakt. Eerst dan begint vorenbedoelde termijn van vier weken te lopen, zodat – anders dan verweerder heeft gesteld – op 7 februari 2012 nog geen sprake was van een van rechtswege verleende bouwvergunning. De termijn van vier weken begon evenwel op 7 februari 2012 te lopen, zodat op 6 maart 2012 daarvan wèl sprake was. De stelling van eisers dat voornoemde termijn enkel begint te lopen in het geval waarin wel een ontwerpbeschikking van de bouwvergunning ter inzage heeft gelegen, slaagt niet. Een redelijke uitleg van artikel 46, vierde lid, van de Woningwet juncto artikel 46, vijfde lid, van de Woningwet brengt mee dat, ook wanneer verweerder naar aanleiding van een aanvraag om een bouwvergunning in het geheel geen aanvang heeft genomen met de besluitvorming, een verlening van de vergunning van rechtswege kan plaatsvinden. Eisers verwijzing naar de uitspraak van de Afdeling van 16 januari 2008 (LJN BC2080) maakt dit niet anders. Deze jurisprudentie heeft betrekking op het feit dat het niet ter inzage leggen van een ontwerpbesluit niet met toepassing van artikel 6:22 van de Awb in beroep kan worden geheeld, maar ziet niet op de situatie waarin sprake is van verlening van een vergunning van rechtswege.

Onder verwijzing naar de uitspraak van de Afdeling van 1 februari 2012 (LJN BV2454) overweegt de rechtbank dat ingevolge artikel 46, zesde lid, van de Woningwet de beslissing omtrent een aanvraag om een bouwvergunning en een beslissing omtrent een projectbesluit voor de mogelijkheid van beroep ingevolge hoofdstuk 8 van de Awb vervolgens als één besluit dienen te worden aangemerkt. De mogelijkheid van bezwaar staat – anders dan verweerder in zijn brief van 16 februari 2012 heeft gesteld – niet open. Het beroep van eisers op de uitspraak van de Afdeling van 4 juli 2007 (LJN BA8695) leidt in dit kader niet tot een ander oordeel. Voornoemde uitspraak heeft immers betrekking op een andere situatie, namelijk op de in artikel 49, vijfde lid, van de Woningwet (oud) opgenomen concentratie van rechtsbescherming ter zake een vrijstelling en de beschikking waarop zij betrekking heeft. Dat in het onderhavige geval de bouwvergunning niet is voorbereid overeenkomstig de procedure als bedoeld in afdeling 3.4 van de Awb, maakt niet dat thans ten gevolge daarvan bezwaar zou openstaan tegen de bouwvergunning en dat het projectbesluit die procedure zou moeten volgen. Een redelijke uitleg van artikel 46 van de Woningwet brengt mee dat – in het bijzonder gelet op het vierde lid van deze bepaling – de procedure van het projectbesluit leidend is, ook in het geval waarin sprake is van verlening van een bouwvergunning van rechtswege. Het enkele feit dat de bouwvergunning als eerste wordt genoemd in artikel 46 van de Woningwet, maakt dit – anders dan eisers ter zitting hebben betoogd – niet anders. Deze beroepsgrond slaagt dan ook niet.

Het betoog van eisers dat het enkele feit dat – in strijd met artikel 46, vierde lid, van de Woningwet – de procedure als bedoeld in afdeling 3.4 van de Awb niet is gevolgd, tot een gegrond beroep leidt, slaagt evenmin. Naar dezerzijds oordeel is inherent aan een verlening van rechtswege dat de bij de voorbereiding te volgen procedure niet is gevolgd. Wanneer dit immer tot gevolg zou hebben dat het betreffende besluit voor vernietiging in aanmerking zou komen, zou de verlening van rechtswege – mede gelet op de rechtszekerheid die daarmee wordt gediend – van zijn betekenis zijn ontdaan. Gelet op het bepaalde in artikel 46, zesde lid, van de Woningwet dienen de inhoudelijk aangevoerde beroepsgronden – onverminderd het voorgaande – te worden aangemerkt als te zijn gericht tegen zowel het projectbesluit als tegen de van rechtswege verleende bouwvergunning.

De rechtbank dient in dat kader op de eerste plaats de vraag te beantwoorden of de Chw in het onderhavige geval van toepassing is. Dienaangaande wordt als volgt overwogen.

Ingevolge artikel 1.1, eerste lid, aanhef en onder a, van de Chw, voor zover thans van belang, is afdeling 2 van die wet van toepassing op alle besluiten die krachtens enig wettelijk voorschrift zijn vereist voor de ontwikkeling of verwezenlijking van de in bijlage I bij deze wet bedoelde categorieën ruimtelijke en infrastructurele projecten.

In bijlage I van de Chw is als categorie 3.1, zoals geldend ten tijde hier in geding, opgenomen: ontwikkeling en verwezenlijking van werken en gebieden krachtens afdeling 3.1 of afdeling 3.3 van de Wro ten behoeve van de bouw van meer dan 20 woningen in een aaneengesloten gebied of de herstructurering van woon- en werkgebieden.

Naar dezerzijds oordeel beperkt categorie 3.1 van bijlage I bij de Chw zich niet tot herstructurering van een gebied dat als zowel woon- als werkgebied dient te worden aangemerkt. De rechtbank acht daarbij van belang dat uit de parlementaire geschiedenis bij de Chw blijkt dat deze wet een breed scala aan ruimtelijke projecten omvat, waaronder bedrijventerreinen (Memorie van Antwoord, Tweede Kamer 2009-2010, 32 127, C, p. 8). Voorts verwijst de rechtbank in dit kader naar de uitspraak van de Afdeling van 23 maart 2011 (LJN BP8759), waarin (uitsluitend) sprake was van herstructurering van een woongebied en waarbij om die reden de Chw van toepassing was. In de uitspraak van de Afdeling van 2 mei 2012 (LJN BW4515) werd geoordeeld dat de Chw niet van toepassing was, nu de aanleiding van dat project uitsluitend was gelegen in de noodzaak tot herhuisvesting van de Stichting Maatschappelijke Opvang Voorziening en het projectbesluit niet was genomen ten behoeve van een planologische herstructurering van het betreffende bedrijventerrein. De rechtbank vindt in voornoemde uitspraak aldus aanknopingspunten voor het oordeel dat de Chw van toepassing kan zijn in het geval waarin van planologische herstructurering van een bedrijventerrein wel (enkel) sprake is.

De rechtbank is desalniettemin van oordeel dat in het onderhavige geval de Chw niet van toepassing is. In dat kader overweegt de rechtbank op de eerste plaats dat aanleiding voor deze wetgeving blijkens de Memorie van Toelichting kan worden gevonden in het feit dat een specifiek probleem in het ruimtelijk domein wordt gevormd door de complexiteit en de stroperigheid van besluitvorming, die ervoor zorgen dat urgente projecten vertragen (Tweede Kamer 2009-2010, 32 127, nr. 3, p. 2). Uit de Memorie van Antwoord blijkt dat projecten die onder het regime van de Chw kunnen worden gebracht aan een aantal criteria moeten voldoen (Tweede Kamer 2009-2010, 32 127, C, p. 8):

De rechtbank: