Hof Amsterdam, 14-07-2008, nr. 23-004734-07

Een proces-verbaal van bevindingen met mutatienummer PL1100/06-040683 van 19 juni 2006, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaren [verbalisdanten], hoofdagenten van de politie Zaanstreek-Waterland (rode map 1, blz. 54 e.v.)

Dit proces-verbaal houdt in, voorzover van belang en zakelijk weergegeven, als relaas van voornoemde verbalisanten (of een van hen):

Op 10 juni 2006 waren wij belast met surveillance en kregen wij omstreeks 4.29 uur de opdracht te gaan naar de Provincialeweg N247 te Middelie, gemeente Zeevang, alwaar ter hoogte van hectometerpaal 50.0 een auto in de sloot zou zijn geraakt. Het was op dat moment licht buiten. Ter plaatse zagen wij dat een personenauto in de sloot was gereden en ongeveer een meter uit de kant lag. Wij zagen dat de voorkant van de auto onder water was verdwenen en dat de auto vanaf de portieren boven water was. Wij zagen een man rond de auto lopen, welke later bleek te zijn: [verdachte], geboren op [datum] te [plaats]. Hij stond tot zijn middel in het water. Deze man zei tegen ons: “Ik zoek mijn vrouw, ik heb haar uit de auto geduwd toen wij met de auto te water reden,” of woorden van gelijke strekking. Ik heb toen verzocht duikers van de brandweer ter plaatse te laten komen.

Ik zag dat de gearriveerde duiker een rondje om de auto zwom danwel liep. Ik hoorde dat de duiker vervolgens schreeuwde dat hij de vrouw had gevonden. Ik zag dat de duiker een vrouwspersoon boven water haalde. Ik zag dat de duiker de vrouw had aangetroffen aan de rechterzijde van de auto ter hoogte van het rechter voorwiel. Ik hoorde dat de duiker riep dat de vrouw niet ademde.

Een proces-verbaal van verhoor met mutatienummer PL1100/06-041945 van 17 juni 2006, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaren [verbalisanten], respectievelijk brigadier en technisch rechercheur van de politie Zaanstreek-Waterland (rode map 2, blz. 326 e.v.)

Dit proces-verbaal houdt in, voorzover van belang en zakelijk weergegeven, als de op 17 juni 2006 tegenover verbalisanten afgelegde verklaring van [getuige]:

Ik ben werkzaam bij de brandweer Zaanstreek-Waterland als hoofd brandwacht/duiker.

Afgelopen zaterdag 10 juni, om 4.28 uur, werd ik als duiker middels mijn alarmontvanger opgeroepen voor een melding dat bij een verkeersongeval op de Provinciale weg N247 een auto te water was geraakt.

Ik ben ter plaatse voor de auto, welke in het water lag, het water ingegaan. Ik zag dat de auto met de voorzijde schuin in de richting van het water lag, schuin in de richting van Oosthuizen. Toen ik het water inging, voelde ik dat er erg veel bagger op de bodem lag. Na overleg met mijn duikleider ben ik aan de rechterzijde van de auto, ongeveer één a anderhalve meter verder van de auto af, gaan zoeken. Ik spreidde hierbij mijn armen en ging volledig onder water verder zoeken. Op een afstand van ongeveer twee meter rechts voor de auto trof ik het slachtoffer aan. Ik voelde dat ik het slachtoffer aanraakte tegen haar billen. Ik kwam hier met mijn linkerhand tegenaan. Onder water kon ik absoluut niets zien. Ik wilde weten hoe het lichaam lag en begon haar lichaam af te tasten. Ik betastte hierbij de benen van het slachtoffer. Ik voelde dat het slachtoffer op haar linkerzij lag en dat haar benen omhoog in het water lagen. Hierna pakte ik het slachtoffer vast aan de broeksriem. Ik gaf aan mijn duikleider door dat hij mij kon binnenhalen. Toen ik het slachtoffer omhoog wilde trekken, merkte ik dat het hoofd en de linkerschouder in de bagger vast zaten. Ik moest moeite doen om het slachtoffer uit de bagger te trekken. Ik gebruikte hierop mijn beide handen in plaats van gebruikelijk een arm. Ik voelde dat het slachtoffer kleding droeg en aan beide benen laarzen aanhad. Ik voelde dat het slachtoffer helemaal slap was. Ik merkte dat het slachtoffer erg tenger en licht was. Samen met het slachtoffer werd ik vervolgens door de duikleider naar binnen getrokken. Ik zag bagger op het gezicht van het slachtoffer zitten. Ik zag dat er ook bagger uit haar oren kwam. Toen ik het slachtoffer aantrof in de bagger viel het mij op dat ze in een vreemde houding lag. Het slachtoffer lag met het hoofd in de bagger. Ik kan mij voorstellen dat er in een lichaam nog zuurstof aanwezig zou moeten zijn waardoor het lichaam omhoog komt. Als iemands voeten in de bagger steken kan dit komen omdat de voeten het gewicht van het lichaam dragen, maar zoals ik het hoofd heb aangetroffen vind ik dit vreemd. Over de bodemgesteldheid kan ik nog verklaren dat het een slappe bodem was waarin ik zo’n 80 centimeter in de bagger wegzakte. Boven de bagger was er bij de walkant ongeveer 20 centimeter water en in het midden, waar ik het slachtoffer dus vond, ongeveer een meter water.

De verklaring van de getuige [getuige], afgelegd ter terechtzitting in hoger beroep van 27 maart 2008.

Deze verklaring houdt in, voorzover van belang en zakelijk weergegeven:

Ik ben duiker bij de brandweer.

Toen wij met de wagen ter plaatse kwamen, zag ik een voertuig schuin in het water staan. Ik ben aan de linker voorzijde van de auto het water ingegaan. Ik ben toen al wadend links naar de voorkant van het voertuig gegaan en vervolgens via de rechterkant van de auto naar achteren. Toen ik een halve cirkel om de auto had gemaakt, ben ik plat op mijn buik met mijn armen wijduit verder gegaan. Ik heb het slachtoffer uiteindelijk ongeveer 3 meter vanaf de rechterkant van de auto in het water aangetroffen. Ik voelde dat het lichaam van het slachtoffer schuin naar beneden lag. Ze lag op haar linkerzijde, met haar bovenlichaam naar beneden en haar benen schuin omhoog. De vrouw lag schuin in de modder. De sloot bestond uit een laag water van ongeveer 30 centimeter en daaronder modder. De benen staken schuin omhoog uit de modder. De linkerschouder en het hoofd zaten helemaal in de modder. Ik heb het slachtoffer aan de broekriem vastgepakt en de duikleider heeft ons vervolgens met een touw naar de kant getrokken, naar binnen gehaald. Ik had het slachtoffer stevig bij de broekriem vastgepakt, want ik voelde dat ze vastzat. De modder in de sloot was heel fijn en zacht. Het was drabbig.

De verklaring van de verdachte, afgelegd ter terechtzitting in hoger beroep van 30 juni 2008.

Deze verklaring houdt in, voorzover van belang en zakelijk weergegeven:

Ik ben op 9 juni 2006 ‘s avonds met mijn vrouw [slachtoffer] uitgegaan. Rond vier uur ’s ochtends zijn we met de auto naar huis gereden. Op de N247 is de auto in het water terechtgekomen. Ik heb [slachtoffer] uit het rechter raam van de auto geduwd. Daarna ben ik zelf het raam uitgegaan.

De verklaring van de verdachte, afgelegd ter terechtzitting in hoger beroep van 1 april 2008.

Deze verklaring houdt in, voorzover van belang en zakelijk weergegeven:

Ik woog ten tijde van het te water raken ongeveer 80 kilogram.

Een proces-verbaal met mutatienummer PL1100/06-041945 van 19 juni 2006, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaren [verbalisanten], respectievelijk hoofdagent en brigadier van de politie Zaanstreek-Waterland (rode map 5, blz. 28 e.v.)

Dit proces-verbaal houdt in, voorzover van belang en zakelijk weergegeven, als de op 19 juni 2006 tegenover verbalisanten afgelegde verklaring van de verdachte:

[slachtoffer] was die avond (het hof begrijpt: de avond van 9 juni 2006) gekleed in een broek, twee shirtjes en cowboylaarzen.

Een proces-verbaal met mutatienummer PL1100/06-041945 van 19 juli 2006, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaren [verbalisanten], respectievelijk hoofdagent en brigadier van de politie Zaanstreek-Waterland (rode map 5, blz. 38 e.v.)

Dit proces-verbaal houdt in, voorzover van belang en zakelijk weergegeven, als de op 19 juli 2006 tegenover verbalisanten afgelegde verklaring van de verdachte:

[slachtoffer] woog 47 kilo.

Een sectieverslag van 16 juni 2006 van H.A. Tromp, arts-patholoog van het NFI (rode map 1, blz. 50.)

Dit verslag houdt –voorzover van belang en zakelijk weergegeven- het volgende in:

Bij sectie op het lijk van [slachtoffer], geboren 23 december 1963, is het volgende gebleken.

Er werd geen anatomische doodsoorzaak gevonden. De bevinding bodemmateriaal tot diep in de luchtwegen, wijst op actief inademen van bodemmateriaal, wat er op duidt dat het slachtoffer nog in leven was bij het te water raken.

Gezien de bevindingen, te weten:

Een proces-verbaal met mutatienummer PL1100/06-041945 van 22 juni 2006, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaar [verbalisant], hoofdagent van de politie Zaanstreek-Waterland (rode map 1, blz. 72 e.v.)

Dit proces-verbaal houdt in, voorzover van belang en zakelijk weergegeven, als de op 21 juni 2006 tegenover verbalisant afgelegde verklaring van [getuige]:

Ik ben werkzaam bij Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Ik ben coördinator peilbeheer. Dat houdt in dat ik het peil van het water in de polder beheer. Ik ben coördinator van het zuidelijke deel van Noord-Holland, tot aan het IJ in Amsterdam.

Ik heb gegevens van het waterpeil van de polder Zeevang. Onder de polder Zeevang valt ook het gebied langs de Provinciale weg N247 te Middelie. De waterstand tussen zaterdag 10 juni 03.00 uur en zaterdag 10 juni 06.00 uur bedraagt iets meer dan -2.33 meter beneden Nieuw Amsterdams Peil. De stroming in die tijd was minimaal. Dat heeft te maken met de windinvloeden. Er werd die zaterdagochtend niet bemaald. Over het waterpeil ten opzichte van de aanwezige modder langs de Proviniale weg N247, ter hoogte van de klemweg, kan ik zeggen dat dat op vijf meter van de walkant ongeveer 60 centimeter is. De waterstand op een meter uit de walkant zal misschien 20 centimeter zijn.

Een rapport van 5 maart 2007 van dr. R.A. van Hulst, duikerarts, hoofd duik medisch centrum van de Koninklijke Marine (rode map 3, blz. 273 e.v.)

Dit rapport houdt –voorzover van belang en zakelijk weergegeven- het volgende in:

Plotselinge onderdompeling in diep water kan bij personen leiden tot desoriëntatie, waardoor men niet weet wat onder of boven is. Men leert altijd naar die plaats te gaan waar het licht vandaan komt of de belletjes volgen die ook naar boven gaan. In de nacht en/of in heel donker water kan dit een probleem zijn, omdat alle licht ontbreekt. In theorie kan men dus in diep water naar de bodem zwemmen en verdrinken. In deze situatie lijkt dit onwaarschijnlijk gezien de waterdiepte (opgegeven tussen de 20-80 cm, slikdiepte 50-80 cm). Op de manier zoals het slachtoffer uit de auto is gegaan, via het rechter zijraam, en gegeven de water-en slikdiepte, is het niet waarschijnlijk dat ze in verticale richting naar beneden zou zwemmen, als ze al niet direct de bodem had kunnen voelen met uitgestrekte armen.

Plotselinge onderdompeling in koud water kan ook bij gezonde mensen leiden tot hyperventilatie en cold shock. Door hyperventilatie kunnen personen water aspireren/inademen en hierdoor deels hun drijfvermogen of opwaarts vermogen verliezen en daardoor snel afzinken onder water en niet meer boven komen. Dit proces kan mogelijk versneld worden als men bijvoorbeeld veel kleren zou dragen, die verzadigd met water maken dat een persoon niet lang boven water kan blijven drijven. Gegeven de situatie op 10 juni 2006 was de lucht- en watertemperatuur niet van dien aard dat men in het voorliggende geval kan spreken van een zogenaamde ‘cold shock’. (Gegevens door ondergetekende opgevraagd bij Meteo Marine Vliegkamp De Kooy: 10 juni, 04.00 uur, temp. 15 graden Celsius, watertemp. 15-17 graden Celsius.) Uit het dossier is niet op te maken dat ze een zware tas of iets dergelijks droeg, die ervoor zou zorgen dat haar hoofd zwaarder zou zijn dan de rest van het lichaam en dat ze daardoor met het hoofd naar beneden zou liggen.

Conclusie:

Onduidelijk blijft waarom het slachtoffer niet op de knieën is gaan zitten of gaan staan, gezien de wijze van uit de auto ontsnappen en de relatieve ondiepte van het water/slik.

Het is uiterst onwaarschijnlijk dat iemand, al dan niet volledig gedesoriënteerd, in een ondiepe sloot met een geleidelijke overgang van water naar slik zichzelf zou ingraven in de modder waarbij de brandweer duiker zoals hij beschrijft uit volle kracht het slachtoffer met hoofd en linker schouder hieruit moest lostrekken.

De verklaring van de getuige-deskundige dr. R.A. van Hulst, afgelegd ter terechtzitting in hoger beroep van 27 maart 2008.

Deze verklaring houdt in, voorzover van belang en zakelijk weergegeven:

Ik ben duikerarts en heb de opleiding tot duiker gehad. Ik heb ook bergingen gedaan. Tevens ben ik sinds 1977 sportduik instructeur. Ik rapporteer ook voor het NFI. Ik ben dus medicus. Met betrekking tot dood door verdrinking heb ik een aantal wetenschappelijke publicaties op mijn naam staan. Ook in de praktijk heb ik ervaring met verdrinkingen, maar dan van duikers. In ons centrum worden duikers getraind. Wij worden ingezet bij sportduik ongevallen, maar ook voor watersport ongevallen. Ik heb een gesprek gehad met [verbalisant], brigadier-rechercheur van de politie Zaanstreek-Waterland.

Hij heeft mij de situatie geschetst van het slachtoffer zoals zij door de duiker van de brandweer is gevonden, te weten dat zij met het hoofd diep in de modder op haar linkerzijde is aangetroffen.

Ik ben er in mijn rapport van 5 maart 2007 van uitgegaan dat het slachtoffer met volle kracht uit de modder moest worden getrokken. Ook als dit anders is en bijvoorbeeld met een lichtere kracht geschiedde, blijf ik bij mijn conclusies. Immers, het slachtoffer was erg licht, 45 kilo, en als de longen zijn volgelopen is het slachtoffer nagenoeg gewichtloos. Als de brandweerman kracht heeft moeten uitoefenen betekent dat dat zij heeft vastgezeten in de modder. Zij zou anders gewichtloos hebben moeten zijn. Een recent verdrinkingsslachtoffer kan niet op deze wijze met het hoofd in de modder geraken. Er zijn ook geen enkele aanwijzingen waarom zij op deze manier met haar hoofd in de modder is geraakt. De normale positie van een slachtoffer zou zwevend zijn en niet vast in de drab. Dan moet er wel kracht van bovenaf zijn gebruikt. Wel kan het zijn dat als er rotzooi op de bodem ligt een slachtoffer daarin vast komt te zitten, maar bij slik blijft een slachtoffer zweven en komt niet zo vast te zitten. Ook niet als ze eerst met haar hoofd uit het raampje de auto uit is gegaan, want dan had ze ook direct naast de auto moeten liggen. Desoriëntatie van het slachtoffer is hier een theoretische mogelijkheid, daarbij hangt het er ook vanaf welke kleding iemand droeg, bij zware kleding is er minder opwaarts vermogen. Maar in dit geval sluit ik verdrinking door desoriëntatie uit. Althans ik acht dat hoogst onwaarschijnlijk. Daarbij speelt mee dat het slachtoffer goed kon zwemmen. Ik ben er bij mijn bevindingen niet vanuit gegaan dat ze naar de overkant wilde zwemmen, want de auto stond maar 2 meter van de wal af. En dan nog is het uiterst onwaarschijnlijk dat iemand zo vast in de bodem komt te zitten. Alleen in het geval dat het slachtoffer drijvend gevonden zou zijn zou het mogelijk zijn dat ze “vrij” verdronken is. Anders is dit zeer onwaarschijnlijk, alleen al gelet op de houding bij aantreffen.

Ik heb bij de rechtbank gesproken over een uitwendige oorzaak die ten grondslag moet hebben gelegen aan het in de modder raken van het slachtoffer. Ik bedoel daarmee dat het slachtoffer fysiek de bagger in is geduwd. Dit is mijn mening. Natuurgeweld is onwaarschijnlijk, ik heb de meteorologische gegevens van die dag opgevraagd en er waren geen bijzonderheden. Als iemand zich slap houdt en vanuit de auto naar buiten wordt geduwd dan val je naar buiten met je hoofd naar beneden in het water. Je komt dan net naast de auto terecht. Je keert in het water op dezelfde manier als wanneer je in water duikt. Je draait weer naar boven of zoals met deze diepte, je gaat op je knieën zitten. De eerste reactie van het lichaam is een opwaartse beweging van het lichaam naar boven. Als je toch naar beneden wilt, moet je actief naar beneden zwemmen. Iemand kan water binnenkrijgen, dat klopt. Door hyperventilatie is het mogelijk dat mensen in een situatie komen dat ze niet meer kunnen zwemmen. Als er water in de longen komt raakt de persoon bewusteloos en dan zinkt het lichaam af, maar blijft zweven of “trimmen”. Er is dan geen neerwaartse maar ook geen opwaartse beweging, er is sprake van een neutrale zweving. Echt zinken, zoals een steen, gebeurt alleen wanneer je heel zware kleding zou aanhebben.

In deze situatie blijf ik bij mijn conclusie dat er een uitwendige oorzaak voor de positie van het slachtoffer moet zijn geweest.

Een rapport van 28 juni 2008 van prof. dr. ir. F. Molenkamp, Technische Universiteit Delft, faculteit van de civiele techniek en geowetenschappen, leerstoel van grondmechanica.

Dit rapport houdt –voorzover van belang en zakelijk weergegeven- het volgende in:

Volgens de berekeningen zal de bestuurder bij de betreffende waterstand gemiddeld tot een diepte van ongeveer 98 cm wegzakken in de modderbodem van de watergang. Wegzakkende in deze bodem kan de bestuurder nog een verticale kracht op een object (als het lichaam van [slachtoffer]) uitoefenen op twee manieren, namelijk door:

De verklaring van de getuige-deskundige prof. dr. ir. F. Molenkamp, afgelegd ter terechtzitting in hoger beroep van 30 juni 2008.

Deze verklaring houdt in, voorzover van belang en zakelijk weergegeven:

Wij hebben metingen verricht hoeveel kracht iemand kan uitoefenen als hij zelf in het water staat, en –rekening houdend met het drijvend gewicht van het object- hoeveel kracht nodig is iemand in de modder te drukken. De weerstand van het object bestaat uit het opdrijvend gewicht daarvan plus de weerstand van de grond die men moet wegdrukken. Een persoon gelijk aan de verdachte, te weten met een massa van ongeveer 80 kg en een lengte van 180 cm, kan deze kracht hebben uitgeoefend. De uiteindelijke positie van het slachtoffer kan alleen zijn veroorzaakt door maximale kracht uit te oefenen door op het slachtoffer te gaan staan. Het slachtoffer kan niet uit zichzelf zo diep in de modder zijn gezakt. Het slachtoffer zou mogelijk zelf in verticale positie een stuk in de modder kunnen zijn weggezakt, echter zij is met de benen omhoog die boven de modder uitkwamen, aangetroffen.

Een rapport van 18 maart 2008 van drs. G. de Lange, ingenieur-geoloog bij Deltares te Utrecht, bodem- en grondwatersystemen.

Dit rapport houdt –voorzover van belang en zakelijk weergegeven- het volgende in:

Het onderzoek heeft zich gericht op de vraag welke weerstand een menselijk lichaam ondervindt tijdens de indringing in de bodem.

De kracht die nodig is om met het bovenlichaam 40 tot 50 centimeter in de bodem te dringen, met de benen schuin omhoog, is 0,5 kN, wat overeenkomt met 50 kilo. Voor het bepalen van de benodigde kracht dient hiervan het eigen gewicht in water te worden afgetrokken; bij indringing in de bodem is het eigen gewicht nul. Om te bepalen hoeveel kracht een zwemmend persoon kan ontwikkelen is een proef genomen in een zwembad door weerstand uit te oefenen met een unster (het hof begrijpt: weegstoel met een veer, weeghaak). Hierbij bleek de ontwikkelde kracht van een geoefende zwemmer in de orde van 10 tot 15 kilo te liggen.

Bewijsoverweging

Het slachtoffer [slachtoffer] was in de vroege ochtend van 10 juni 2006 passagier in de auto die door verdachte, haar echtgenoot, werd bestuurd. De auto is te water geraakt in de watergang gelegen langs de Provincialeweg N247 te Middelie.

Het slachtoffer is bij een zoekactie door een duiker levenloos aangetroffen met haar lichaam onder water en met haar hoofd en haar linkerschouder geheel in de (modder)bodem, waarbij haar benen schuin naar boven waren gericht, op een afstand van ongeveer twee à drie meter van de rechtervoorzijde van de auto verwijderd.

Het water ter plaatse waar het slachtoffer is aangetroffen had een geringe diepte (maximaal 1 m), met een modderbodem. Het slachtoffer kon zwemmen (verklaring [getuige], map 2, dossierpagina 432).

Naar aanleiding van het overlijden van het slachtoffer [slachtoffer] en de twijfels die rondom de toedracht van haar overlijden zijn gerezen is uitgebreid onderzoek gedaan.

Wat er zij van al hetgeen aan het te water raken van de auto zou zijn voorafgegaan en gevolgd, kernpunt in deze zaak is de vraag of het slachtoffer na het te water raken van de auto, door eigen toedoen en op eigen kracht in de bodem van de betreffende watergang heeft kunnen geraken op de plaats en op de wijze als door de duiker [getuige] beschreven.

Een belangrijk deel van de behandeling in hoger beroep heeft zich op de beantwoording van die vraag toegespitst.

Met dat doel is onder andere door de volgende deskundigen gerapporteerd:

stk capsule Temazepam in doordrukstrip;

6.00 stk verpakkingsmateriaal; lege doordrukstrips Temazepam en Tramadol.

Verklaart verbeurd het inbeslaggenomen en nog niet teruggegeven voorwerp, te weten:

1.00 stk personenauto Opel Vectra-B, kleur blauw, [kenteken].

Gelast de teruggave aan verdachte van het inbeslaggenomen en nog niet teruggegeven voorwerp, te weten:

1.00 stk papier, diversen papieren blaadjes.

Gelast de bewaring van de inbeslaggenomen en nog niet teruggegeven voorwerpen ten behoeve van de rechthebbende, te weten:

1.00 stk compactdisc, DVD-disc;

1.00 stk sigaret;

stk papier; prints betreffende waterpeil;