HR, 28-06-2011, nr. 09/03904

Het Gerechtshof te Arnhem, zitting houdende te Leeuwarden, heeft verzoeker bij arrest van 8 september 2009 wegens — kort gezegd — het plegen van een Opiumwetdelict, medeplegen van meerdere Opiumwetdelicten en het medeplegen van witwassen, veroordeeld tot zeven jaren gevangenisstraf. Voorts heeft het Hof beslissingen genomen over inbeslaggenomen voorwerpen, een en ander zoals nader in het arrest bepaald.

Namens verzoeker heeft mr. G. Spong, advocaat te Amsterdam, een schriftuur en een aanvulling daarop ingezonden houdende in totaal vier middelen van cassatie.1.

Het middel in de aanvullende schriftuur klaagt dat het Hof het door de verdediging gevoerde verweer dat het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk moet worden verklaard in de vervolging, heeft verworpen op gronden die deze verwerping niet kunnen dragen.

Het Hof heeft het in het middel bedoelde verweer — voor zover hier relevant — als volgt samengevat en verworpen:

Volgens de toelichting op het middel is de verwerping van het niet-ontvankelijkheidsverweer niet (zonder meer) begrijpelijk, aangezien het Hof heeft overwogen dat de geheimhoudersgesprekken conform de bedoelde Instructie zijn uitgewerkt en derhalve slechts een beperkte — en dus geen integrale — uitwerking van deze gesprekken ter kennis is gebracht van de Officier van Justitie, terwijl getuige [verbalisant 3], belast met de dagelijkse aansturing van het onderhavige onderzoek, ter terechtzitting van het Hof van 25 augustus 2009 heeft verklaard dat aan de Officier van Justitie de inhoud van een geheimhoudingsgesprek mondeling wordt meegedeeld.

Blijkens het proces-verbaal terechtzitting van het Hof van 25 augustus 2009 hebben de drie door het Hof genoemde getuigen de volgende verklaringen afgelegd:

Mede op basis van de door voornoemde getuigen afgelegde verklaringen heeft het Hof zijn oordeel gegrond dat er geen aanwijzingen zijn voor de aanname dat de bedoelde Instructie niet is nageleefd, dat de geheimhoudersgesprekken — conform de Instructie — nimmer integraal zijn uitgewerkt en dat deze niet op enig moment deel hebben uitgemaakt van het dossier. Dat oordeel acht ik gelet op die verklaringen niet onbegrijpelijk, nu daaruit naar voren is gekomen dat een betreffend gesprek slechts in zoverre wordt uitgeluisterd en uitgewerkt dat kan worden vastgesteld of het gesprek al dan niet een geheimhoudersgesprek betreft en dat een verkorte uitwerking veelal mondeling ter kennis wordt gebracht van de Officier van Justitie. Deze handelwijze wordt bevestigd door de getuige [verbalisant 3], daar hij heeft verklaard dat de inhoud van een geheimhoudersgesprek mondeling wordt meegedeeld aan de Officier van Justitie en verder niet wordt uitgewerkt; hoogstens wordt een kleine aantekening of een steekwoord genoteerd om de Officier van Justitie naar behoren te kunnen inlichten.

Derhalve heeft het Hof het door de verdediging gevoerde verweer dat het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk moet worden verklaard in de vervolging op toereikende en niet onbegrijpelijke gronden verworpen.

Het middel in de aanvullende schriftuur faalt.

Het eerste middel in de schriftuur klaagt dat het Hof het door de verdediging gevoerde verweer ten aanzien van het onder 1 tenlastegelegde feit heeft verworpen op gronden die deze verwerping niet kunnen dragen, althans dat het de bewezenverklaring van dit feit niet naar de eis der wet voldoende met redenen heeft omkleed.

Onder 1 heeft het Hof ten laste van verzoeker bewezen verklaard dat:

Het Hof heeft het in het middel bedoelde verweer als volgt samengevat en verworpen:

In de toelichting op het middel wordt het volgende gesteld. Het Hof heeft de door de raadsman aangevoerde alternatieve verklaring voor de aanwezigheid van de handpalmafdruk op de plastic zak onvoldoende begrijpelijk weerlegd. De raadsman heeft immers aangevoerd dat de afdruk kan zijn ontstaan, toen verzoeker — volgens diens eigen verklaring — bij een eerdere gelegenheid een hoeveelheid diepvrieszakken aan medeverdachte [medeverdachte] had overhandigd, zonder de bestemming daarvan te kennen. De dactyloscopisch deskundige heeft zich niet uitgelaten over de wijze waarop het spoor op de plastic zak terecht kan zijn gekomen. Het Hof heeft de door verzoeker gegeven verklaring niet aannemelijk geacht, gelet op de (goede) kwaliteit van het spoor en de onwaarschijnlijkheid dat het enkele overhandigen van een stapel zakken een dergelijk spoor kan opleveren. Nu deze onwaarschijnlijkheid, dat het enkele overhandigen van een stapel zakken een dergelijk spoor van (goede) kwaliteit kan opleveren, niet aan de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen kan worden ontleend, en de alternatieve verklaring van verzoeker ook niet anderszins kan worden uitgesloten, heeft het Hof — aldus de steller van het middel — het verweer ontoereikend gemotiveerd verworpen.

Voor zover de steller van het middel een beroep doet op de zogenoemde ‘Meer en Vaart’-jurisprudentie, heeft gezien het arrest van HR 16 maart 2010, LJN BK3359, NJ 2010, 314 het volgende te gelden. Ingeval een verdachte het hem ten laste gelegde bestrijdt met een alternatieve lezing van de gebeurtenissen, die niet met een bewezenverklaring zou stroken, zal de rechter — indien hij tot een bewezenverklaring komt — die aangedragen alternatieve gang van zaken moeten weerleggen. Dat kan geschieden door opneming van bewijsmiddelen of vermelding, al dan niet in een nadere bewijsoverweging, van aan wettige bewijsmiddelen te ontlenen feiten en omstandigheden die de alternatieve lezing van de verdachte uitsluiten. Een dergelijke weerlegging is echter niet steeds vereist. In voorkomende gevallen zal de rechter ter weerlegging kunnen oordelen dat de door de verdachte gestelde alternatieve toedracht niet aannemelijk is geworden dan wel dat de lezing van de verdachte als ongeloofwaardig terzijde moet worden gesteld. Ten slotte kunnen zich gevallen voordoen waarin de lezing van de verdachte zó onwaarschijnlijk is, dat zij geen uitdrukkelijke weerlegging behoeft.

Hieruit volgt dat — anders dan (de toelichting op) het middel stelt — het oordeel van het Hof dat de door verzoeker gegeven alternatieve verklaring niet aannemelijk is geworden, niet behoeft te worden ontleend aan de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen. Dat oordeel moet uiteraard wel begrijpelijk zijn.

Het Hof heeft — zoals gezegd — verzoekers verklaring onaannemelijk geacht, gelet op de (goede) kwaliteit van de handpalmafdruk en de onwaarschijnlijkheid dat het enkele overhandigen van een stapel zakken een dergelijke afdruk kan opleveren. Hoewel ik niet kan inzien waarom het onwaarschijnlijk zou zijn dat het enkele aanbieden van een hoeveelheid zakken een kwalitatief goede handpalmafdruk kan opleveren, behoeft deze kanttekening evenwel niet tot cassatie te leiden nu het niets afdoet aan de begrijpelijkheid en toereikendheid van de bewezenverklaring.

Bewezen is verklaard — kort gezegd — dat verzoeker samen met medeverdachte [medeverdachte] opzettelijk een plastic zak met cocaïne aanwezig heeft gehad in de auto van medeverdachte [medeverdachte]. Deze bewezenverklaring steunt — blijkens de bewijsoverwegingen van het Hof — niet alleen op de dactyloscopische sporenidentificatie, maar ook op de verklaringen van een tweetal getuigen, alsmede op de inhoud van een drietal getapte telefoongesprekken. De verklaring van verzoeker dat het handpalmspoor kan zijn ontstaan toen hij bij een eerdere gelegenheid een hoeveelheid zakken aan medeverdachte [medeverdachte] had overhandigd (zonder de bestemming daarvan te kennen), laat onverlet het uit de bewijsmiddelen blijkende feit dat hij een zak met cocaïne aanwezig heeft gehad waarop een handpalmafdruk is aangetroffen die van hem afkomstig bleek te zijn. Nu verzoekers verklaring voor de aanwezigheid van de handpalmafdruk op de plastic zak niet onverenigbaar is met de bewezenverklaring, is het dus maar zeer de vraag of zijn ‘alternatieve’ lezing van de gebeurtenissen een zogenoemd ‘Meer en Vaart’-verweer oplevert, welk verweer door het Hof (uitdrukkelijk) had moeten worden weerlegd. Naar mijn mening is van een ‘Meer en Vaart’-situatie geen sprake, zodat het Hof de bewezenverklaring naar de eis der wet voldoende met redenen heeft omkleed.

Het eerste middel in de schriftuur faalt.

Het tweede middel in de schriftuur klaagt dat het onder 4 bewezenverklaarde feit niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan worden afgeleid. Met name kan daaruit niet volgen dat verzoeker in de bewezenverklaarde periode dealers- en/of gebruikershoeveelheden cocaïne heeft verkocht aan [betrokkene 2] en [betrokkene 3].

Onder feit 4 heeft het Hof ten laste van verzoeker bewezen verklaard dat:

Blijkens de aanvulling op het arrest heeft het Hof de inhoud van de volgende drie bewijsmiddelen voor het bewijs van feit 4 gebezigd:

De steller van het middel heeft volkomen gelijk: uit de hiervoor weergegeven inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen kan niet volgen dat verzoeker in de periode van 1 januari 2007 tot en met 1 december 2007 cocaïne heeft verkocht aan [betrokkene 2] en [betrokkene 3]. De bewezenverklaring is derhalve in zoverre niet naar de eis der wet met redenen omkleed.

Het tweede middel in de schriftuur is terecht voorgesteld.

Het derde middel in de schriftuur klaagt dat de redelijke inzendingstermijn in cassatie is overschreden.

Dit middel kan onbesproken worden gelaten, nu ik zal concluderen tot gedeeltelijke vernietiging van het bestreden arrest en tot een nieuwe berechting. Het tijdsverloop kan immers bij de nieuwe behandeling van de zaak door het Gerechtshof aan de orde worden gesteld.2.

Het middel in de aanvullende schriftuur en het eerste middel in de schriftuur falen en kunnen beide worden afgedaan met de aan art. 81 RO ontleende motivering.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van het bestreden arrest, doch uitsluitend voor wat betreft de bewezenverklaring van het onder 4 tenlastegelegde feit en tot terugwijzing van de zaak naar het Gerechtshof te Arnhem teneinde haar in zoverre op het bestaande hoger beroep opnieuw te berechten. Wat het middel in de aanvullende schriftuur en het eerste middel in de schriftuur betreft, dient het beroep te worden verworpen.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden

A-G